Manuel Vites Şanzıman Yağı Değişimi

Vites kutusu da denilen şanzıman, motordan aldığı gücü içerisinde yer alan vites dişlileri aracılığıyla tekerleklere aktarmaktadır. Manuel, otomatik veya yarı otomatik tüm şanzıman çeşitlerinde vites dişlilerinin olduğu blok içerisindeki şanzıman yağı periyodik aralıklarla kontrol edilip değiştirilmelidir.

Şanzıman yağı, şanzıman içerisinde yer alan çok sayıda parçanın hareketlerini kolaylaştırır ve soğumalarını sağlar. Yüksek hızda sürüş, sportif sürüş veya römork çekerek yapılan uzun seyahatler yağın yüksek sıcaklıkta çalışmasına sebep olacağından yağ daha hızlı eskiyecek ve değişim gerektirecektir. Yağ, normal kullanımda ise belirli kilometre periyotlarında kullanımıyla yağlama özelliğini kaybettiği için değiştirilmesi gerekmektedir.

Aksi halde dişliler tam yağlanamadığından dolayı sürtünme artarak çapaklanmalar, toz ve parçalar arası kirlenme oluşacaktır. Bu ise aracın performansını azaltacak ve şanzımanın ömrünün kısalmasına neden olacaktır. Otomatik ve yarı otomatik şanzımanlarda kullanılan yağ ATF (Automatic transmission fluid)’dir.

Araçtaki diğer sıvılardan ayırt edilebilmesi için şanzıman yağı, kırmızı veya yeşil renkte üretilmektedir. Yağ içerisinde aşınmayı önleyen kimyasal bazı katkılar da yer almaktadır. Her araç için kullanılan ATF farklı olduğundan kullanım kitapçığı incelenerek uygun yağ seçimi yapılmalıdır.

Otomatik veya yarı otomatik araçlarda genellikle tavsiye edilen şanzıman yağı değişimi aralığı km’de veya 3 yılda bir olmalıdır. Farklı şanzımanlara örnek vermek gerekirse DSG km veya 3 yıl, ZF şanzımanda km arasında veya en geç 8 yılda, CVT şanzımanda km’de bir yapılması önerilmektedir.

Şanzıman yağının kontrolü şanzıman yağ çubuğu ile de yapılır. Yağın rengi çok koyulaşmışsa veya kokusu farklı ise değişim gerekmektedir. Vites geçişleri sesli, hatalı, ileri veya geri vitesler hareket etmeme sorunları varsa acil olarak yağ değişimi gereklidir.

Yapılacak olan yağ değişiminde; şanzıman yağı, şanzıman filtresi, yağ karteri o-ring contası ve solventli çözücü gereklidir.

Şanzıman yağı ve filtresi değişimi için aşağıdaki adımlar izlenmelidir;

• Kişisel koruyucu ekipman önlemleri alınıp iş güvenliği kurallarına dikkat edilerek işe başlanılmalıdır.
• Şanzıman yağı çalışma sıcaklığında daha iyi boşalacağı için araç birkaç dakika rölantide çalıştırılır.
• Araç, düz bir zemin üzerinde ağırlığına uygun bir lift veya kriko sehpaları kullanılarak ve kaymaması için gerekli takoz tedbirleri alınarak kaldırılır. Eski yağın boşalacağı hizaya uygun bir atık yağ kabı konumlandırılır. Sıcak egzoz ve diğer ısınan parçalara dikkat edilerek şanzımanın yağ boşaltma tapası uygun anahtarla sökülür.
• Tapa sökülürken şanzıman yağı boşalmaya başlayacaktır. Sıcak olacağından dolayı dikkat edilmesi gerekmektedir.
• Sökülen tapanın iç tarafı oyuklu yapıdadır. Oyuk içerisinde metal talaşlarının olup olmadığına bakılmalıdır. Balata spreyi gibi solventli bir çözücü ile hem tapadaki hem de tapanın girdiği yuvadaki toz, kir ve pislikler temizlenir.
• Şanzıman yağını süzen şanzıman filtresi ve alt tablanın yerleştiği o-ring contası, alt koruyucu tablanın cıvatalarının sökülmesiyle çıkarılır. Şanzıman filtresinde yağ olacağından dikkat edilmelidir.
• Yeni o-ring contası yuvasına oturtularak yeni şanzıman filtresi takılır. Conta altına gres yağı sürülerek alt tabla merkezi cıvatadan başlanarak çember çizerek sıkılarak kapatılır.
• Aracın el kılavuzu incelenerek cıvatalara sızdırmazlık malzemesinin gerekli olup olmadığı kontrol edilerek gerekliyse uygulanmalıdır.
• Yeni şanzıman yağını doldurmak için üst bölgede konumlandırılan cıvata ya da kapak açılmalıdır. Örnek olarak DSG gibi bazı şanzımanlar doldurma işlemi için başka bir cıvata bulundurmaz. Boşaltım yapılan yerden basınçla yeni yağın dolumu yapılmaktadır. Şanzıman yağ çubuğu çıkarılarak bir huni veya uygun bir aktarma malzemesi ile aracın el kılavuzunda belirtilen özellikteki şanzıman yağı doldurulur.
• Dolum tamamlandıktan sonra huni çıkarılır. Şanzımanın yağ dolumunun yapıldığı cıvata sıkılır veya kapak kapatılarak yağ çubuğu yerine yerleştirilir.
• Son aşamada yapılan işin kontrol edilmesi amacıyla araç düz bir zemine alınarak çalışma sıcaklığı artana kadar çalıştırılır. Cıvatalarda yağ kaçağı olup olmadığı kontrol edilir. Tüm vites geçişleri yapılır, araç park konumuna alınır ve rölantide çalışırken şanzıman yağ çubuğu ile yağın seviyesi kontrol edilir.

Aracın şanzıman yağı ve şanzıman yağı filtresi değişimi tüm bu işlemlerin doğru bir şekilde yapılmasıyla gerçekleştirilebilmektedir.