Ayak Baş Parmak Ağrısı

Artritlerin, ayakta en sık yerleştiği yer, ayak baş parmağının merkezidir. Bu eklem metatatarsofalengeal eklem veya MTP eklemi diye adlandırılır. Bu eklem, her zaman her adım attığınızda, eğildiği için çok önemlidir. Eğer bu eklem sertleşirse, yürümek çok ağrılı ve zor hale gelir. Metatarsofalengeal eklem, her hangi bir eklemde olduğu gibi, düz bir eklem kıkırdağıyla örtülmüş kemiklerde sonlanır. Aşınma ve yırtılma olayı varsa veya eklem kıkırdağında hasar varsa, ağrılı kemik sonları birbirine sürter. Kemik çıkıntısı veya aşırı büyüme, kemiğin tepesinde gelişebilir. Bu aşırı büyüme, yürüdüğünüz zaman, parmağınızın ihtiyacı olduğu kadar bükülmesine mani olur. Sonuç; sert bir ayak baş parmağı veya hallux rigidusdur.

Hallux rigidus, çoğunlukla, yaş arasındaki erişkinlerde gelişir. Bu gelişimin, neden bazı insanlarda olup, neden diğerlerinde olmadığını kimse bilemez. Bu durum, ayak parmağının incinmesiyle ve eklem kıkırdağının harabiyeti ile sonuçlanabilir veya eklem üzerinde stresi arttıran ayak anatomisindeki farklılıklardan kaynaklanabilir.
 

Doktorunuz, ayağınızı muayene edecek ve bir kemik çıkıntısının (mahmuzunun) kanıtını arayacaktır. Parmağınızı, etrafında döndürerek ne kadar hareketin ağrısız olabileceğini görecektir. Röntgen filmleri, herhangi bir kemik çıkıntısının büyüklüğünü ve yerleşimini gösterebileceği gibi, eklem aralığında ve kıkırdak dokusunda ne derecede bir dejenerasyon olduğunu da gösterecektir. Ameliyatsız (nonoperatif) tedavi seçenekleri

Ağrı kesiciler ve ibuprofen gibi antiinflamatuar ilaçlar, şişliğin azalmasında ve ağrının hafiflemesine yardımcı olurlar. Buz paketleri uygulaması ve kontrast (zıt) banyolar (aşağıda tarif edilmiştir) da inflamasyonun azalmasında ve semptomların kısa bir süre için kontrol edilmesinde yardımcı olurlar. Fakat bütün bunlar, durumun ilerlemesini durdurmaya yeterli olmazlar. Geniş burunlu bir ayakkabı giyme, ayak parmakları üzerindeki basıncı azaltacaktır ve muhtemelen siz, yüksek topuklu ayakkabıları bırakmak zorunda kalacaksınız. Doktorunuz, rocker veya roller (tabanı dıştan tekerlekli) tarzında sert tabanlı özel tasarlanmış ayakkabılar, hatta muhtemelen, orta kısmı çelik veya metal bir taban desteği tavsiye edebilir.

Kontrast banyo; inflamasyonun azalması için soğuk ve sıcak su değiştirilerek kullanılan banyodur. Bunun için; birinde dayanabileceğiniz kadar soğuk su, diğerinde ise tolere edebildiğiniz miktarda sıcak su olan iki kovaya ihtiyacınız vardır. Ayaklarınızı otuz saniye için, soğuk suyun olduğu kovaya daldırın ve hemen sıcak suyun olduğu kovaya geçin ve otuz saniye de burada tutun. Bu işlemi, sıcak ve soğuk arasında gidip gelerek ve en son soğukta bırakacak şekilde beş dakika devam ettirin. Kontrast banyoları günde üç defadan fazla yapabilirsiniz. Ancak, ayaklarınız suyun içindeyken, özellikle ayağınızın sıcak ve soğuğa pek duyarlı olmadığı zamanlarda suyun abartılı ısılarından kaçının.

Belirtiler ve semptomlar

Aktif olduğunuzda, özellikle, yürüme esnasında ayak parmaklarınızın üzerine bastığınızda MTP ekleminizde ağrı,

Eklem etrafında şişlik,

Ayağın tepesinde gelişen bunyon ya da kallusa benzer bir çıkıntı,

Ayak baş parmağında, onu aşağıya ve yukarıya kıvırmada sertlik.

Problemi teşhis etme

Eğer ayak parmağını aşağı ve yukarıya doğru bükmede zorluğunuz varsa veya parmağınızdaki ağrıdan dolayı yürürken ayağınızın dış kısmına basıyorsanız doğru, doktorunuzu görmeye gidin. Eğer hallux valgus erken koşullarda yakalanırsa tedavisi kolaydır. Eğer ayağınızın tepesinde bir şişlik görünceye kadar beklerseniz, çoktan bir kemik çıkıntısı gelişmiş olacaktır ve bu durumu tedavi etmek daha zor olacaktır.

Doktorunuz, ayağınızı muayene edecek ve bir kemik çıkıntısının (mahmuzunun) kanıtını arayacaktır. Parmağınızı, etrafında döndürerek ne kadar hareketin ağrısız olabileceğini görecektir. Röntgen filmleri, herhangi bir kemik çıkıntısının büyüklüğünü ve yerleşimini gösterebileceği gibi, eklem aralığında ve kıkırdak dokusunda ne derecede bir dejenerasyon olduğunu da gösterecektir. Ameliyatsız (nonoperatif) tedavi seçenekleri

Ağrı kesiciler ve ibuprofen gibi antiinflamatuar ilaçlar, şişliğin azalmasında ve ağrının hafiflemesine yardımcı olurlar. Buz paketleri uygulaması ve kontrast (zıt) banyolar (aşağıda tarif edilmiştir) da inflamasyonun azalmasında ve semptomların kısa bir süre için kontrol edilmesinde yardımcı olurlar. Fakat bütün bunlar, durumun ilerlemesini durdurmaya yeterli olmazlar. Geniş burunlu bir ayakkabı giyme, ayak parmakları üzerindeki basıncı azaltacaktır ve muhtemelen siz, yüksek topuklu ayakkabıları bırakmak zorunda kalacaksınız. Doktorunuz, rocker veya roller (tabanı dıştan tekerlekli) tarzında sert tabanlı özel tasarlanmış ayakkabılar, hatta muhtemelen, orta kısmı çelik veya metal bir taban desteği tavsiye edebilir.

Kontrast banyo; inflamasyonun azalması için soğuk ve sıcak su değiştirilerek kullanılan banyodur. Bunun için; birinde dayanabileceğiniz kadar soğuk su, diğerinde ise tolere edebildiğiniz miktarda sıcak su olan iki kovaya ihtiyacınız vardır. Ayaklarınızı otuz saniye için, soğuk suyun olduğu kovaya daldırın ve hemen sıcak suyun olduğu kovaya geçin ve otuz saniye de burada tutun. Bu işlemi, sıcak ve soğuk arasında gidip gelerek ve en son soğukta bırakacak şekilde beş dakika devam ettirin. Kontrast banyoları günde üç defadan fazla yapabilirsiniz. Ancak, ayaklarınız suyun içindeyken, özellikle ayağınızın sıcak ve soğuğa pek duyarlı olmadığı zamanlarda suyun abartılı ısılarından kaçının.

HALLUKS RİJİDUS (AYAK BAŞPARMAK KİREÇLENMESİ)

Ayak başparmağı ekleminin kireçlenmesi olarak ta bilinen bir eklem hastalığıdır. Eklemde ağrı, kemik çıkıntılar oluşması ve eklem hareketlerinde kayıp ile kendini gösterir. Rijidus kelimesi sertlik, hareketsizlik anlamı vermektedir. Çoğu zaman bunyon (halluks valgus) ile karıştırılabilmektedir. Hasta ilerleyici bir hastalıktır ve ileri dönemlerde ağrı artmakta ve eklem hareketi yok derecesine ilerleyebilmektedir.

Halluks rijidus’un oluşma nedenlerinin başında eklemde mevcut olan veya zamanla oluşan yapısal anormallikler (ayak arkında azalma veya artma, yayvan ayak vs.) ve kötü kullanım gelmektedir. Hastalığın oluşmasında ana mekanizma yanlış ayakkabı seçimi, çömelerek yapılan bazı mesleklerde ayağın zorlanması ve geçirilmiş travma gibi nedenler sonrası eklem kıkırdağının aşınmasıdır. Gut ve Romatoid artrit gibi romatizmal hastalıklarda ayak baş parmağında eklemleri aşındırarak bu hastalığı oluşturmaktadır. Bununla birlikte bazı hastalarda kalıtımsal geçişinde etkisi vardır.

Hastalığın en sık görülen bulguları erken dönemde hareketle oluşan ve zamanla istirahatte bile kendini gösteren ağrı, eklem hareketlerinde azalma olarak bilinen sertlik, çömelme veya koşma gibi aktivitelerde zorlanma ve atak dönemlerinde şişme ve kızarıklık görülmesidir. İleri evre hastalarda istirahat ağrısı, özellikle eklemin yukarı bakan kısmında kireçlenmeden kaynaklanan çıkıntılara bağlı ayakkabı giyerken rahatsızlık hissi, baldır ve dize yayılan ağrı ve buna bağlı topallama gözlenebilmektedir.

Hastalığın tanısının erken aşamada konulması tedavi açısından çok önemlidir. Hastalığın erken dönemlerinde fark edilen semptomlar ile bir doktora gidilmesi ileri dönemlerde zorlaşan tedavinin önüne geçecektir. Klinik muayene ile eklemde ağrı ve hareket kısıtlılığı olması ve sonrasında çekilen radyografiler üzerinde eklemde kemik çıkıntıların görülmesi ile tanı konulabilmektedir.

Tedavi açısından erken aşamalarda ayakkabı değişikliği (geniş uçlu ayakkabı seçimi), metatarsal pad kullanımı, aktivite düzenlemeleri, ilaç tedavisi (Non-steroidal anti-enflamataur ilaçlar), ağrılı ve kızarık dönemlerde buz tedavisi, fizik tedavi ve ağrının arttığı atak dönemlerinde kortizon enjeksiyonu önerilebilmektedir.

Hastalığın cerrahi tedavisine karar verirken hastalığın şiddeti, hastanın aktivite durumu ve yaşı gibi faktörler göz önüne alınmaktadır. Erken dönemde eklem tıraşlanması (çeylektomi) yapılabilmekte iken geç dönemlerde protez cerrahisi veya daha sıklıkla uygulanan eklem dondurma (artrodez) cerrahisi planlanabilmektedir. Hastanın günlük yaşama tekrar kazanılması uygulanacak cerrahi yöntemle birebir ilişkilidir.