Ateş Nasıl Düşer

Bebeklerde Ateş Düşürme

Bebeklerde ve çocuklarda ateş, aileleri en çok endişelendiren durumlardan biridir. Ateş, aslında vücudun bakteri ve virüslere karşı bir savunma mekanizmasıdır. Bununla beraber dehidratasyon yani sıvı kaybı, ortamın ısısının yüksekliği, romatolojik inflamatuvar ya da endokrinolojik (hormonal) durumlar da ateşe neden olabilir. Normal koşullarda gün içinde vücut ısısı 0.5-1 derece değişir. Akşam üzeri vücut ısısı günün en yüksek seviyesindeyken, sabaha karşı en düşük seviyededir. Ateşin gerçekten var olduğunu anlamak için uygun yerden ve uygun termometre ile ölçülmesi gerekir. Yetişkinlerin değişimleri pek önemsemez ama bebeklerde ve çocuklarda ateş korkuya, hatta paniğe neden olur. İşte ateş ve ateşin yükselmesiyle ilgili merak edilen sorular ve cevapları…

1. Bebeklerde Ateş Nasıl Ölçülür?

• En doğru sonucu almak için makattan ölçüm gerekir. Bunun için ateş ölçerin ucuna bir miktar yağ sürülüp çocuk yan yatırılır. Dijital ölçer makatta 30 saniye boyunca tutulur. Ancak bu, çocuğu rahatsız eder. Hem de güvenlik açısından evde çok önerilen bir yöntem değildir. Bu nedenle evde koltukaltı veya kulaktan ölçüm yapılması önerilir.
• Prematüre bebeklerde ve yenidoğan bebeklerde koltukaltından ölçüm önerilir. Değer 37.2’nin üzerinde ise ateş olduğu kabul edilir. Ölçüm yapılırken koltukaltının ıslak ve terli olmamasına, ortam ısısından etkilenmemesine dikkat edilmelidir. Ölçüm yapılırken çok hareket etdeden 2-3 dk termometre koltuk altında tutulmalıdır.
• Ağızdan ölçüm ise daha büyük çocuklarda (5 yaş üstü) tercih edilen yoldur. Çocuğun ölçümden 5-10 dakika önce soğuk bir şey yememiş olması gerekir. Ateş ölçer 2-3 dakika yanak içinde ya da dil altında tutulur. Değer 37.3’ün üzerindeyse ateş olduğu kabul edilir.
• Yenidoğan döneminden sonra çocuklarda en çok tercih edilen ölçüm yöntemi; kulaktan ölçümdür. Değer 37.5 üzerindeyse ateşin varlığından söz edilebilir. Ölçer, kulak kepçesi geriye çekilerek kulak yoluna tam olarak oturtulmalıdır. Bu yöntem hem daha pratik hem daha kısa süreli ve daha doğru sonuç verir.iki kulak arası ölçümde 0,5 derece farklılık olabilir Dolayısıyla kulaktan ölçüm çocuklarda tercih edilen yolların başında gelir.

2. Bebeklerde Yüksek Ateş Neden Olur?

Bebeklerde yüksek ateşin en sık görülen nedeni; bakteriyel veya viral enfeksiyonlardır. Genellikle birinci sırada üst solunum yolu enfeksiyonları; ikinci sırada alt solunum yolu enfeksiyonu, ishal (bağırsak enfeksiyonu), idrar yolu enfeksiyonu, kulak enfeksiyonu gelir. En çok korkulan ise menenjit denilen beyin zarı iltihaplanmasıdır. Bununla beraber enfeksiyona bağlı olmayan, sıvı kaybı özellikle yenidoğanlarda ateşe sebep olur. Sıvı kaybı, yeterince beslenememeye ve ishale bağlı gelişir. Güneş çarpması, diş çıkarma, aşı uygulamaları, bazı romatolojik hastalıklar ve genetik hastalıklarda da ateş yükselebilir.

3. Bebeklerde Ateş Kaç Olmalı?

Yenidoğan döneminden 18 yaşına kadar bütün bebeklik ve çocukluk çağında vücut sıcaklığı, makattan (rektal) ölçüldüğünde 38’nin üzerindeyse ateşin yükseldiği kabul edilir. Tabii ki ateşin ölçüm yeri ve şekline göre ateşin varlığı değişir. Kulaktan, koltukaltından ve makattan ölçümler birbirine yakın sonuçlar verir. O nedenle yenidoğan dönemi dışında kulaktan ölçüm daha çok tercih edilir. Sonuç 37.3 derecenin üzerindeyse ateşin varlığı kabul edilir. Yenidoğanlarda ve 5-6 haftalık bebeklerde koltukaltı ve kulaktan ölçüm daha çok tercih edilir. Özetle; kulaktan ölçümle 37.3 ve koltukaltından ölçümle 37.3-37.9 derece ateşin çıktığını gösterir.

• 37.3-38 arası hafif ateştir
• 38.3-39.3 arası orta ateş
• 39.3-40 arası yüksek ateş
• 40.5 derecenin üzeri ise hipertermidir (hayati tehlikesi vardır)

4. Bebeklerde Ateş Düşürme

• Ateş çıktığında yapılan yanlışlardan biri; çocuğun aşırı giydirilmesidir. Ateş çıktığı sırada el, ayak, burun, kulaklar ve diğer uç noktalar buz gibi olur. Bu, vücudun ateşe verdiği tepkidir. Bu nedenle çocuğu giydirmek doğru değildir. Ateşinin olup olmadığını elinden ve ayağından değil, ateş ölçer kullanarak belirleyin. Ateşi varsa soyun.
• Bir diğer hata ise; çok soğuk su ile kompres yapmak ya da banyo yaptırmaktır. Vücut ısısının altındaki ılık suyla vücudu yıkamak veya bir havlu/bez koymak ise yüzeyi daha geniş olduğu için periferik uç noktaları daha kolay soğutur. Sirkeli su önerilmez.
• Ilık kompres yapıp bir çarşafa sarıp banyo yaptırmak çocuğun ateşini daha kolay düşürür.
• Ateş düşürücü vermek, aşırı giydirmemek, ortam ısısını düşürmek ve bol sıvı vermek ateşi düşürmede yapılacaklardır.

5. Ne Zaman Doktora Başvurulmalıdır?

• Bebeklerde ve çocuklarda kulaktan ölçüm yapıldığında değer 37.5 ve 38’in üzeri derece çıkıyorsa öncelikle sebebin çevreden mi kaynaklı olduğu tespit edilmelidir. Çocuğun soyulması gerekir. 10 dakika sonra tekrar ölçüm yapılır. Ortam ısısı düşürüldüğünde çocuğun ateşi de gerilemeye başladıysa sebebin çevreden kaynaklı olduğu anlaşılır. Ancak 10 dakikadan daha uzun süre boyunca ateş tırmanmaya devam ediyorsa, çocuğun ateşinin olduğu kabul edilir. Bu durumda doktora danışılarak ateş düşürücü ilaçlar verilir.
• Ortamın ısısı düşürülmesine, çocuğun üzerinin çıkarılmasına ve ateş düşürücü verilmesine rağmen 1.5-2 saat sonra bir derece bile düşmüyorsa acile gidilmelidir. (Örneğin:38.5 derece olan ateş; ateş düşürücü, ortam soğutma, ılık kompres yapmanıza rağmen 2 saat içinde 37.5’e bile düşmüyorsa...)
• 3 günden daha uzun süre ateş düşürücü ile kontrol altında olduğunda da hekime başvurulmalıdır.
• Aşırı ağlama, huzursuzluk, kusma, genel durum bozukluğu, uykuya eğilim, tuvalet yaparken ağrı, küçük bebeklerde emme refleksinin olmaması ve 24 saatten fazla anlam veremediginiz ateş varsa muhakkak doktora başvurulması gerekir.
• Kulaktan ölçümle hafif ateşte (37.3-38) çocuğun soyulup ateşinin yükselip yükselmeyeceğini gözlemlemek gerekir. 38 ve üzerine çıktıysa ateş düşürücü ilaçlar hekime danışılarak verilir. 2 saat içinde bir derece de olsa düşmesi gerekir. Ateş düşürücünün etki süresi 4-6 saattir. 3.5-4 saat sonra ateş çıkıyorsa yine ateş düşürücü verebilir. Bu arada genel durum bozukluğu varsa muayeneye götürülür.
• Orta derece ateşte (38.3-39.3) 4-6 saatte bir ateş düşürücü tekrar edilir ve ateş kontrol altına alınabilir. Ilık kompres ve ılık banyo da yardımcıdır. Ama 4 saatte bir verilen ateş düşürücüye rağmen 39.3’ün üzerindeyse, çocuk aşırı huzursuzsa, 3.5-4 saatte bir ateşi çıkıyorsa ve ateş titreye titreye tırmanıyorsa muhakkak hekimin görmesi gerekir. Ateş düşürücüye rağmen 2 saatte düşüremediyseniz ya da 3 günden daha uzun süre ateş düşürücü verdiyseniz o zaman muhakkak hekimin görmesi gerekir veya acil servise başvurulmalıdır.

6. Yüksek Ateş Düşürülmezse Ne Olur?

Ateş aslında bir savunma mekanizmasıdır ve aynı zamanda da bir semptomdur. Dolayısıyla vücutta bir enfeksiyon ya da bir durumu işaret eder. Amaç; ateşi kontrol altına almaktır. Ateşe neden olan hastalığı tespit edip tedavi etmek hedeflenir. 39.3-40 üzerindeyse ciddi enfeksiyonları araştırmak gerekir ve ileride olumsuz komplikasyonları da engellemek için hekim muayenesi şarttır. Ayrıca yüksek ateş, bağışıklık sistemini olumsuz etkileyip vücudun savaşma gücünü düşürür. O nedenle yüksek ateşin nedeni bulunup tedavi edilmelidir.

7. Havale Nedir?

Havale; beyindeki elektrik boşalmaları nedeniyle vücut kaslarının istemsiz kasılmasıdır. Havale, ateşli ve ateşsiz olmak üzere ikiye ayrılır.

• Ateşsiz havale daha çok epileptiktir. Bu sara hastalığı (epilepsi) veya beyin sinir sistemi ile ilgili durumlarda görülebilir.
• Ateşli havalelerin yüzde 90’ında ateş yükselir. Sebebi vücudun verdiği tepkidir. Genellikle ailede ateşli havale geçirme öyküsü varsa herhangi bir hasar bırakmaz. Ateşli havale genellikle 6 ay-7 yaş arasında görülür. Daha önce havale geçiren bir çocuğunuz varsa ateş konusunda çok dikkatli olmanız gerekir. Ateş çıkmaya başladığında müdahale edip ateşin hızlı yükselmesi engellenmelidir. Hekim bu konuda aileyi bilgilendirir, gerekirse evde havale sırasında kullanabilecek özel ilaçlar edinilir. Çocuk üst üste çok havale geçiriyorsa nörolojik konsültasyon ve çeşitli tetkikler yapılır. Ama ateşli havaleler genellikle 7 yaşından sonra kendiliğinden geçer, bir hasar bırakmaz.

8. Havale Durumunda Ne Yapılmalıdır?

Çocuk havale geçirmeye başladığında kol ve bacaklarında kasılma, gözünün bir yere sabitlendiği görülür. Ağzından da köpük gelmeye başlar. Soluk alma güçlüğü gibi sorunlar da görülür. Bu tablo ailenin en korktuğu durumdur. Bu durumun uzun sürmesi oksijen alımı açısından sorundur. Yapılacak şey; mevcutsa doktorun önerdiği bir havale durdurucu fitil uygulamaktır. Hava yolunu açarak mümkünse ağızın kilitlenmesini engellemek önemlidir. En kısa sürede en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Ateş varsa da hemen ateş düşürücü verilmelidir.

Çocuklarda ateş

Ateş, vücut ısısının normalin üzerine çıkmasıdır. Vücudun bir hastalık veya enfeksiyon ile savaştığını, bağışıklık sisteminin iyi çalıştığını ve vücudun kendi kendini iyileştirmeye çalıştığını gösterir.

Aslında zararsız bir durumdur. En sık nedeni ise enfeksiyon hastalıklarıdır.

Bütün anne babalar çocukları ateşlendiği zaman çok endişelenirler. Ateş pek çok farklı nedene bağlı olarak oluşsa da çocukluk yaş grubunda en sık enfeksiyon hastalıkları nedeniyle ortaya çıkar ve sıklıkla pek çok hastalığın ilk bulgusu olur. Gerçekten de çocuk polikliniğine başvuran hastaların yaklaşık %10-20 sinin şikayeti ateştir. Ateş, vücut ısısının normalin üzerine çıkmasıdır.

Çocuklarda ateş neden olur?

Ateş her nedenden olursa olsun genellikle ilk belirtisi vücudun sıcak hissedilmesidir. Eliniz ile bebeğinize dokunduğunuz zaman vücudunu sıcak hissedersiniz. Bunun dışında huzursuzluk, halsizlik, emmesinde azalma, iştahsızlık, yanaklarda kızarıklık, ağlama, titreme ve uyku hali gibi bulgular olabilir. Bebeğinizi sıcak hissederseniz ve bu belirtiler varsa ateşini mutlaka ölçün.

Çocuklarda ateş nasıl düşürülür?

Çocuklarda ateş tedavisinde öncelikle çocuğun üstü inceltilmeli ve ortam ısısı düşürülmelidir. Eğer ateş çocuğu rahatsız edecek düzeyde ise çocuk doktorunun önerisine uygun dozda ateş düşürücüler kullanılmalıdır.

Anne babalar genellikle ateşli havale nedeniyle çocukları ateşlendiğinde çok korkarlar. Bu nedenle pek çok anne baba bu ateş fobisi nedeniyle en ufak düzeydeki ateşlere bile yüksek doz ve birden fazla ateş düşürücüyü birlikte kullanır. Ama ateş düşürücü kullanımının her zaman ateşli havaleyi önlemediği gösterilmiştir.

Ateş düşürücü ilaçlar (paracetamol ve ibuprofen) çocuk doktorlarının önerdiği dozda kullanılmalı ve tercihen tek bir ateş düşürücü ile ateş kontrol edilmeye çalışılmalıdır. Bu sırada çocukların yeterli sıvı alımı sağlanmalı ve genel durumları açısından yakından gözlenmelidir. Eğer çocuk ateş düşürücüleri tölere edemiyor ve ateş düşürücüler ile rahatlama sağlanamıyorsa o zaman ılık su ile yıkama önerilebilir. Ufak bir küvet içerisine oturtularak suyun ısısı 29-32 C arasında ayarlanıp vücuduna sünger ile su sürülerek rahatlama sağlanmaya çalışılır. Bu sırada soğuk su asla kullanılmamalıdır. Çünkü soğuk su aşırı titremeye neden olup ateşi daha da artırabilir. Bu nedenle banyo sırasında çocukta titreme olursa suyun ısısı kontrol edilmeli veya banyoya son verilmelidir.

Çocukların ateşinin düşürülmesi aslında onun hastalığını tedavi etmez. Ateş bir savunma mekanizmasıdır. Ateşin düşürülmesi sadece çocuğunuzun rahatlamasını sağlar. Eğer bebeğiniz 3 aydan küçük ve ateşi varsa öncelikle doktorunuza danışmanız ve kısa süre içinde kontrol edilmesi gerekir. Daha büyük çocuklarda ateş çocuğunuzu rahatsız etmiyor ve genel hali iyi ise takip edebilirsiniz. Ama ateş çocuğunuzu rahatsız ediyorsa ateşini düşürmeniz gerekir.

Çocuklarda ateşi düşürmek için neler yapılmalı?

1. Öncelikle çocuğun üstünü inceltin, üstündeki kıyafetleri çıkarın.
2. Çocuğunuzun bulunduğu ortamı sıcak yapmayın mutlaka ortam ısısını düşürün.
3. Yeterli sıvı almasını sağlayın, anne sütü alıyorsa sık sık emzirin, büyük çocuklarınıza bol sıvı verin.
4. Ilık su ile banyo yaptırın. Ufak bir küvet içerisine oturtularak suyun ısısı 34-35 C arasında ayarlayıp banyo yaptırın. Soğuk su asla kullanmayın. Soğuk su aşırı titremeye neden olup ateşi daha da artırabilir. 
5. Banyodan rahatsızlık hissederse o zaman ıslatılmış sünger ile başına, koltuk altı, kasık gibi bölgelere kompres yapın.
6. Ateş çocuğunuzu rahatsız edecek düzeyde ise çocuk doktorunuzun önerisi ile uygun dozda ateş düşürücü ilaçları (Paracetamol ve ibuprofen) kullanın. Tercihen tek bir ateş düşürücü ile ateşi kontrol etmeye çalışın
7. Ateş olan bebekler ve çocuklarda iştah azalır. Yemek yemesi için zorlamayın. Yeterli sıvı almasını sağlayın.
8. Çocuğunuzun ateşi düştükten sonra ateşe neden olan hastalık iyileşene kadar tekrar ateş olabilir. O nedenle ateş takibine devam edin.
9. Genel durumunu yakından gözleyin.

Çocuklarda ateş sınırı kaçtır?

Normalde vücut ısımız gün içerisinde farklılıklar gösterir. Sabah erken saatlerde vücut ısımız en düşük seviyededir. Akşama doğru biraz artış gösterir. Ayrıca ateşin ölçüm yapıldığı yere göre de vücut ısısı farklılıklar gösterir. Ateş makattan, ağızdan, koltuk altından, alından ve kulaktan ölçülebilir. Çocuğun yaşına bağlı olarak ateş ölçmek için kullanılan bölgelerin avantaj ve dezavantajları olsa da pratikte sıklıkla kulaktan, alından ve koltuk altından ateş ölçümü kullanılır.

Normal vücut ısısı ölçüm yapılan yere göre farklıdır. Makattan 36,6 – 38 C,  koltuk altından 35,7-37,3 C,  kulaktan ise 35,8-38 C arasında olur. Bu sınırlara göre koltuk altından 37,5 C,  kulaktan 38 C, makattan 38 C, alından 38 C üstü değerler ateş olarak kabul edilir.

Ateşin en sık nedeni enfeksiyon hastalıklarıdır. Soğuk algınlığı, grip, boğaz enfeksiyonu, krup, zatürre, barsak enfeksiyonu, idrar yolu enfeksiyonu, menenjit, eklem ve kas iltihabı gibi enfeksiyon hastalıkları değişik şiddette ateşe neden olur. Enfeksiyon hastalıkları dışında nadir de olsa kollejen ve bağ dokusu hastalıkları, neoplastik hastalıklar, bazı ilaç ve aşılar da çocuklarda ateşe neden olabilmektedir.

Çocuklarda ateş için ne zaman doktora başvurmak gerekir?

1. Bebeğiniz 3 aydan küçük ve ateş 38 C üzerinde ise,
2. 3-6 ay arası bebeklerde ateş 39 c ise,
3. Ateş 40 C ve üstünde olursa,
4. Ateş ile birlikte boğaz ağrısı, baş ağrısı, kulak ağrısı, döküntü, bulantı kusma ishal gibi bulgular varsa,
5. Ateş ile birlikte çocuk uykulu, huzursuz veya halsiz görünümde ise,
6. Bağışıklık sistemini zayıflatan bir hastalığı varsa veya ilaç kullanıyorsa,
7. Ateşi olan çocuğunuzun genel durumu giderek kötüleşiyor ise,
8. 2 yaşından küçük çocuklarda ateş 24 saatten fazla, 2 yaşından büyük çocuklarda 3 günden fazla sürerse doktora başvurulması gerekir.

Ateş nasıl ölçülür?

Bebek ve çocukların yapıları gereği ateşini doğru ve pratik bir şekilde ölçmek oldukça zordur. Bu nedenle kullanılan ateş ölçerler kolay ve pratik olmalı, doğru ölçüm yapmalıdır. Bu amaçla günümüzde koltuk altı, alın, kulak ve makattan ölçen değişik ateş ölçüm cihazları kullanılır. Her ateş ölçerin de bazı avantaj ve dezavantajları vardır.

Bebeklerde koltuk altından ateş ölçümü

Hemen her yaşta kullanılan kolay, ucuz, güvenli ve komplikasyonu olmayan bir yöntemdir. Koltuk altından ölçüm için cıvalı ve dijital ateş ölçerler kullanılır. Ama cıvalı ateş ölçerler cıvanın toksik etkisi nedeniyle artık günümüzde kullanılmamaktadır. Bunun yerine dijital termometreler kullanılmaktadır. 

• Dereceyi koltuk altının ortasına yerleştirin,
• Kolunu gövdesine doğru iyice yaslayın,
• Dijital olanlar sinyal verene kadar koltuk altında tutun,
• Sonra ekrandan ateş değerini okuyun,
• Koltuk altının terli olmamasına dikkat edin,
• Doğru ölçüm için ateş ölçeri koltuk altında mutlaka yeterli süre tutun.

Çocuklarda kulaktan ateş ölçümü

Kulaktan ölçerler 6 ay üzeri çocuklarda kullanılır. 6 ay altında ölçüm hatası olabilir. Cihaz kulak zarından çıkan ısı dalgalarını ölçerek ateşi tespit eder.

• Kulak yoluna cihazın probu kulak zarını görecek şekilde yerleştirin,
• Kulak kepçesi hafif arkaya ve yukarı doğru çekin,
• Bebeğin başını birkaç saniye sabit tutun,
•  Cihazın ölçüm düğmesine basın,
• Birkaç saniye içinde ölçüm yapılan değeri okuyun,
• Vücut ısısı kulaktan 35,8-38 C arasında olur. 38 C üstü değerler ateş olarak kabul edilir.

Kulaktan ateş ölçerlerin küçük çocuklarda kullanım zorluğu vardır. Özellikle ateş ölçer kulağa yerleştirilirken pozisyonu doğru olmazsa, kulakta buşon varsa, kulak yolunda enfeksiyon varsa, kulak damlası kullanıyorsa yanlış sonuçlar elde edilebilir. Ayrıca ölçüm öncesi çocuk kulağın üzerine yattıysa, kucakta tutulurken kulağı kapandıysa veya şapka giymişse yine yanlış sonuç elde edilebilir.

Makattan ateş ölçümü

Makattan ateş ölçümü doğumdan itibaren 4 yaşa kadar yapılabilir. Ufak bebeklerde uygulamak daha kolaydır. Vücut ısısını en doğru gösteren ölçüm olmasına rağmen kullanımı zor olabilir.

• Bebeğinizi poposu yukarı gelecek şekilde kucağınıza yatırın,
• Derecenin ucuna bir miktar vazelin sürülerek makattan 1- 2 cm kadar içeri itin,
• Ateş ölçeri sabit tutun,
• Bir süre sonra ısı sabitlendiğinde ateşi okuyun,
• Dereceyi sabunlu su ile yıkayın.

Makattan ölçüm küçük çocuklarda travmaya neden olabileceği için dikkatli kullanmak gerekir. Ayrıca büyük çocuklar için ölçüm sırasında rahatsızlık hissi olması nedeniyle tercih edilmez.

Alından ateş ölçümü

Son yıllarda kullanım kolaylığı nedeniyle oldukça fazla tercih edilmektedir. Her yaş grubunda ölçüm yapılabilir. Cihazlar temporal arterden çıkan ısı dalgalarını ölçer. Ateş ölçer cilde değmeden alın ortasına belli bir mesafeden tutulur. Düğmeye basıldığı zaman hemen ateş ölçümü yapar. Kullanımı kolaydır. Pratiktir ve kısa sürede ateşi ölçer. Çocuğu rahatsız etmez. Fakat bebeğin alnı terli ise, ıslaksa ve ıkınma durumu varsa hatalı sonuç verebilir. Cihazın kullanım talimatına göre farklılık olsa da 38 C üstü değerler ateş olarak kabul edilir.

Bebek ve çocuklarda yüksek ateş en sık rastlanan durumdur ve ailelerin endişelenmesine sebep olur. Bebeklerde ateş nasıl düşürülür sorusunu yanıtlamadan önce ateşin kaç derece olduğunu doğru ölçmek gerekir. Normal vücut sıcaklığı 36,5 derecedir. Bunun üzerindeki ısı ateş olarak adlandırılır. Ateş ölçülürken, koltuk altından 37.4°C, ağızdan 37.5°C, popodan 38°C, kulaktan ölçümlerde 37.5°C üzerindeki çıkan değerler çocuklarda yüksek ateş olarak kabul edilir. Alından ölçülen ateş 38 ise bu da yüksektir.

Bebeklerde ateş nasıl ölçülür?

Altı aydan büyük bebeklerde kulaktan yapılan ölçümler daha doğru sonuç verir. Yenidoğanlarda ilk 1 ay koltuk altından; 4 hafta-5 yaş arası çocuklarda ise koltuk altı ve kulaktan ölçülebilir.

Bebek ve çocuklar ateş esnasında daha fazla ve hızlı su kaybı yaşadığı için bu duruma dikkat edilmelidir. Hatta yaz aylarında bazen çok sıcağa maruz kalmak ve su kaybı çocukta yüksek ateşe sebep olabilir. Sıvı alımı önemlidir. Ateş nasıl düşürülür sorusunun yanıtı her zaman çok basit olmayabilir. Zira ateş bir hastalık değildir bir hastalık sebebiyle oluşan durumdur.

Ağızdan ateş ölçümü bebeklerde zor olabilir onun için ölçüm küçük bebeklerde emzik termometrelerle yapılabilir. Popodan ölçüm, yaparken dijital termometre temiz olmalı ve bebeğe nazik davranılmalıdır. Aksi halde yaralanmaya sebep olunabilir. Kulaktan ölçüm yaparken, her iki kulaktan birkaç defa ölçüm yapılmalı ve en yüksek değer baz alınmalıdır.

Koltuk altından ölçüm yaparken ise önce çocuğun koltuk altı kurulanmalı sonra ölçüm yapılmalıdır. Çocuklarda en sık tercih edilen ateş ölçme yöntemi koltuk altıdır. Yenidoğan için de en uygun ölçüm şeklidir. Plastik şerit termometreyle ölçüm için şerit alına yapıştırılır, vücut sıcaklığı bir dakika sonra renk değişikliği skalasından okunur. Bu yöntemle ölçüm güvenilir olmayabilir.

0-3 ay arası bebeklerde, normalin üstünde vücut ısısı tespit edildiğinde ateş kaç olursa olsun doktora başvurulmalıdır.

Bebeklerde yüksek ateş nasıl düşürülür? Evde ateş düşürmek için neler yapılabilir?

Bebek ve çocuklarda ateş düşürmek için evde yapılabilecekler şöyledir.

1- Ateşlenen çocuğa ince kıyafetler giydirin

Çocuğa hafif ince kıyafetler giydirilmeli, üzeri örtülmemeli. Oda ısısı 21-23°C olmalı, fazla ısıtılmamalı. Ateş yükselirken üşüme ve titreme geldiyse ince bir örtüyle üzeri örtülmelidir.

2- Sıvı almasını sağlayın.

Aşırı terlediği için sıvı kaybı olacaktır. Ateşi düşürmek için bol bol su, sıvı içirmeye çalışılmalıdır. Yemekten çok sıvı önemlidir. Anne sütü alan bebekler sık sık emzirilmelidir. Eğer çocukta ishal, kusma da varsa o zaman sıvı kaybı daha çok olacağından ateşin düşürülmesi önem kazanır. Hem ateş hem de ishal ve kusma sıvı kaybı nedeniyle çocuğu hayati riske sokar.

3- Ilık su ve bez ile eklem yerleri, koltuk altları ve ensesini serinletin.

Soğuğa yakın ılık suyla ense, eklem yerlerine, alnına kompres yapılabilir. Sirkeli, alkollü sıvılar kullanılmamalıdır.

4- Ateş düşürücü fitil veya şurup kullanılabilir

Ateş düşürücü ilaçlar hekim kontrolünde verilmeli gelişi güzel kullanılmamalıdır. Ateş düşürmek için çocuğa kesinlikle aspirin verilmemelidir. 18 yaş altındaki çocuklarda grip, nezle, su çiçeği vb. gibi viral (virüse bağlı) enfeksiyonlarda aspirin verilmesi ciddi olumsuz sonuçlar doğurabilir. Karaciğer ve beyinde hasar yaratabilir. Hatta ölümlere neden olabilir. Pratikte, bazı hekimler, özellikle aileden kaynaklanan ateş kaygısı nedeniyle, parasetamol ve ibuprofeni birlikte veya dönüşümlü verebilir. Ancak yapılan birçok çalışma parasetamol ve ibuprofenin birlikte veya dönüşümlü şekilde vererek yapılan tedavinin daha yararlı olduğu hakkında yeterli kanıt bulunamamıştır. Bu nedenle, parasetamol verilen bir çocukta ateş yüksekliği devam ediyorsa, kombine veya dönüşümlü tedavi kararı vermeden önce, altta yatan önemli bir hastalık olup olmadığından emin olunmalı, bebeğin ateş düşürücü ilacı kilosuna göre doğru dozda alıp almadığı kontrol edilmelidir. Parasetamol dozunun yaşa göre değil kiloya göre ayarlanması gerektiği unutulmamalıdır.

5- Ilık suyla duş aldırın

Bunlara rağmen ateş halen yüksek ise çocuğa ılık suyla duş aldırılabilir. Kesinlikle soğuk su tavsiye edilmez. Ilık su vücut normal ısısı sıcaklığında yani yaklaşık 35 derece su demektir. Çocuğun biraz nemli kalması serinlemesini sağlar. Ateşi yüksek olan çocuğun üstünün örtülmesi, daha çok giydirilmesi önerilmediği gibi rutin olarak soğuk uygulama yapılması da önerilmez. Çünkü ateşi yükselen çocukta, ısı tasarrufu sağlamak amacıyla, el ve ayak damarlarında büzülme olur. Bu nedenle, ateşlenen kişinin elleri, ayakları soğuktur. Ateş düşürücü ilaç tedavisi yeterli gelmez ve ateş 30 dakika içinde düşmeye başlamazsa çocuğa ılık suyla duş aldırılabilir.

Ateşi çıkan her çocuk havale geçirir mi?

Ateş korkusu nedeniyle telaş yaşayan aileler sağlık merkezlerini gereksiz kullanma ve gereksiz tedavilere neden olabilmektedir. Oysa ateş ile birlikte bakterilerin ölmesi hızlanmaktadır. Ateşin kendi başına beyne hasar vermesi için ise 41,5°C üzerine çıkması gerekir. Çocukların çoğu ateşlenir ancak sadece %4’ünde ateşe bağlı havale görülür. Çocuklarda yüksek ateş 41,5 derece gibi yüksek bir seviyeye ulaşır ise beyne zarar verebilir. Bu tip durumlar, havale geçirme genellikle genetik yatkınlık ile olur.

Soğuk algınlığı, grip gibi enfeksiyonlar anjin, orta kulak iltihabı,ishal,idrar yolu enfeksiyonu ateşe yol açar. Çocuklarda ateşin en sık nedeni olan üst solunum yolu enfeksiyonları gibi durumlar, üç dört gün süren 39-40°C ateşe neden olabilir. Bazı ciddi hastalıklar ise çok yüksek ateşe yol açmayabilir. 0-3 ay arası bebeklerde, normalin üstünde vücut ısısı tespit edildiğinde ateş kaç olursa olsun hemen doktora başvurulmalıdır.

Ay ve yaş olarak daha büyük çocuklarda, çocuğun genel durumu önemlidir. Çocuk kendinden geçmemiş ise, uyanık ve oyun oynuyorsa, yiyip içebiliyorsa, solunumu normalse çok da korkmaya gerek yoktur.

Ateşin kendi başına beyne hasar vermesi için ise 41,5°C üzerine çıkması gerekir. Çocukların çoğu ateşlenir ancak sadece %4’ünde ateşe bağlı havale görülür.

Ateş düşürücü kullanımı nasıldır?

Antibiyotik bir ateş düşürücü değildir ve kesinlikle hekim önermeden verilmemelidir. Bebeklere fitil ateş düşürücüler kullanılabilir. WHO (DSÖ) Çocuklarda 39 C ve üstü ateş parasetamol ile düşürülmesini önermektedir. Rutin uygulamada 38°C üzerinde ateşte parasetamol etken maddeli ateş düşürücüler, çocuğun yaşı ve kilosuna göre hekimin önerdiği dozda verilebilir. Çocuğunuzun yaş ve kilosuna göre önerilen dozu bilmiyorsanız, telefonla da olsa bir sağlık kuruluşundan veya hekiminizden, eczacınızdan destek alınız. Ateş düşürmek için limon, sirke vb. kullanmanın ekstra bir faydası yoktur.

İlk önce sağlık uzmanınızla konuşmadan 6 aydan küçük bebeklere ibuprofen verilmemelidir..

Hastayken çocukların iştahı da azalır. Yemek yemesi için zorlanmamalıdır. Böyle dönemlerde en sevdiği yemekler hazırlanmalı ve yiyebildiği kadar yemesi sağlanmalıdır. Ancak sıvı alımı önemlidir.

Acil sağlık kurumuna başvurun!

Çocuğunuz 0-3 aylıksa ve ateşi varsa,
Çocuğunuzun ateşi 40°C ve üstündeyse,
Durmadan ağlıyor, sıvı alamıyorsa,
Eğer ateşi 48 saatten daha uzun sürer ve ateş düşürücü ilaçlarla bile düşmezse,
Ateşle birlikte çocukta kasılma, şuur kaybı, kusma, ishal, nefes almada zorluk gibi başka belirtiler de varsa,
Çocuk ateşli havale geçiriyorsa, derhal bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

Normal vücut ısısı koltuk altında 37,4 C, ağız içinde 37,5 C, makattan 38 C, kulaktan 37,8 C’nin altındadır. Bu değerlerin üstü ateş olarak tanımlanır. Çocuklarının ateşlenmesi, aileler için çoğu zaman ciddi korku ve kaygı nedeni olmaktadır. Yapılan çalışmalarda, ailelerin büyük bir kısmının çocuklarının havale geçireceği, ateşin beyin hasarına yol açacağı ve çocuklarını sakat bırakacağı gibi kaygıları taşıdığı saptanmıştır. Bu duruma ‘ateş korkusu’ diyoruz. Ateşle ilgili kaygı ve korku hali, ailelerin normal vücut sıcaklıklarında bile ateş düşürücü vermek, sık aralıklarla ve uygun olmayan dozlarda kullanmak, uyuyan çocuğu uyandırarak vermek, soğuk su, alkol veya sirke uygulamak gibi hatalı uygulamalar yapmasına sebep olmaktadır.

Bilmeliyiz ki, ateş bir hastalık değil hastalığın bulgusudur. Özellikle 3 yaş altı çocuklarda önemli bir hastalığın belirtisi de olabilir. Biz ilk yardım uygulamalarını yapıp, doktorumuzu arayarak yardım almalıyız. Çocuğumuzu önce serin bir odaya alalım ve üzerindeki fazla giysilerini çıkaralım. Ateşini koltuk altından ve dijital bir derece kullanarak ölçmenizi öneriyorum. 38,5 C ye kadar korkmayın ve ateş düşürücü bir ilaç kullanamayın, ılık su ile duş yaptırıp bir süre çıplak bırakmanız yeterlidir. Alkol, kolonya, sirke sürmeyin, soğuk su ve buz kullanmayın. En çok çocuğumuzun ateşli havale geçirmesinden korkuyoruz ama biliniz ki, yüz çocuktan beş tanesi 6 ay 6 yaş özellikle 1-3 yaş döneminde ateşli havale geçirmektedir ve ateş düşürücüler havale geçirmeyi önlememektedir. Ateşli havaleler ailesel ve kişisel yatkınlıkla ilgilidir, siz tüm önlemleri alsanız dahi o çocuklar ateşli havaleyi geçirmektedirler. Basit ateşli havaleler kendiliğinden düzelen, gelişme geriliğine yol açmayan, beyinsel fonksiyonları etkilemeyen bir durumdur; kalıcı beyinsel hasar bırakmaz, ölüme yol açmaz.

Şimdi yine anlatmaya devam edelim, çocuğumuzun ateşi 38,5 C nin üzerinde ise ılık duştan sonra, ılıkça su ile ıslatılmış havluya saralım ve ateş düşürücü ilacımızı verelim. Biz ateş düşürücü ilaç olarak parasetamol ve ibuprofen kullanmaktayız. Doğru uygulama: Hangisi ile başlamış isek onunla 3 tam gün devam etmek sonra diğerine geçmek şeklindedir. Beraberce veya ardışık olarak kesinlikle kullanmayınız, kullanmanız size fazladan bir yarar sağlamayacağı gibi karaciğer yetmezliği veya mide kanaması ile karşı karşıya kalabilirsiniz Araştırmalar bu iki ilacın ardışık yani peş peşe kullanılmasının bilimsel bir yönü olmadığını, tıp fakültelerinde kıdemli doktorlardan öğrenilen kulaktan dolma bir bilgi olduğunu göstermektedir.

Parasetamol 15 mg/kg doz 4 saat aralarla günde 5 kez, ibuprofen ise 10 mg/kg doz 6 saat ara ile günde 4 kez verilebilir. Parasetamol 0- 2 aylık bebeklerde kullanılmamalı, ibuprofen ise ilk 6 ay ve 7 kg’dan az çocuklarda kullanılmamalıdır Ayrıca ibuprofen ishal ve kusmalı hastalıklarda, çocuk su da içmiyorsa kullanılmamalıdır, böbrek yetmezliğine neden olabilir.

Parasetamol fitillerinin emilim düzeyleri çok değişken olduğu için doktorunuzun önerisi olmadan sizler kullanmayınız.

Aspirin yan etkilerinin çokluğundan dolayı 15 yaş altında ateş düşürücü olarak önerilmemektedir. Metamizol (novaljin) de çocuklarda ateş dürücü olarak kullanılmamalıdır.

Özet olarak, ateş hastalık değil bir bulgudur, enfeksiyonla mücadelede yardımcıdır, siz konuştuğumuz uygulamaları korkmadan, sabırla ve telaşlanmadan yapınız sonra durumu doktorunuza iletiniz, o zaten size yardımcı olacaktır.