Suriye Genel Af

Fotoğraf: Salıverilmek üzere mahkeme salonunda bekleyen mahpuslar, 1 Eylül, 2012/AP

Suriye devlet haber ajansı SANA Cumhurbaşkanı Beşar el-Esad'ın Çarşamba günü yayınladığı kanun hükmünde kararnameyle 21 Aralık 2022 öncesi işlenmiş suçlar için genel af ilan ettiğini duyurdu. 

Af, askerlik hizmet ve görevlerinden dahili ve harici firar suçları ve kabahatler için verilen cezaları kapsıyor. 

Esad, 2022'nin ilk günlerinde de dahili ve harici firar suçu işleyenlerin cezalarının tamamı için bir genel af çıkarmıştı. 

"2 Mayıs 2021 Affı"

Beşar Esad, Suriye'de 26 Mayıs 2021'de yapılacak Devlet Başkanlığı seçimleri öncesinde de,  yayınladığı kanun hükmünde kararnameyle, 2 Mayıs 2021'den önce işlenmiş suçlar için genel af çıkarmıştı. 

Af, kaçakçılık, rüşvet, resmi belgede sahtecilik, uyuşturucu kaçakçılığı gibi suçları ve çocuk suçluların işlediği suçları kapsıyordu. Kaçırılan kişinin af tarihinden önce güvenli ve sağlam bir şekilde serbest bırakılmış olması şartıyla insan kaçırma suçu da af kapsamına alınmıştı. 

Ayrıca, idam cezası ağır işçilik ve müebbet hapse, ağır işçiliğe dayalı müebbet hapis cezasıysa 20 yıl ağır işçiliğe çevrilmiş, silah kaçakçılığı, vatana ihanet, casusluk, düşmanla işbirliği ve ölümle sonuçlanan terör suçları af kapsamı dışında bırakılmıştı. 

Kararname, "suç, kabahat ve ağır suçların failleri için en kapsamlı af kararı" olarak nitelenmişti. 

2011'de dört genel af

Suriye'de iç savaşın sert çatışmalarla sürdüğü dönemde Mayıs, Haziran ve Kasım 2011ve Ocak 2012'de art arda dört af çıkarılmış, son afta 15 Mart 2011 ile 15 Ocak 2012 tarihleri arasında rejime karşı işlenen suçlar için de genel af ilan edildiği açıklanmıştı. Suriye resmi haber ajansı SANA'nın haberine göre, karar barışçıl şekilde gösterilere katılanları, ruhsatsız silah taşıyanları ve asker kaçaklarını kapsıyordu. 

Muhaliflere göre rejimin af ilanları "kamuoyunu yanıltma amacına yönelikti." Ancak yorumculara göre rejime yönelik suçlar kapsamında çıkarılan afların "barışçıl muhalefete bir nefes aldırmakta" katkısı olluyordu. 

Ordunun yarısı eridi

Suriye'de iç savaşın başlaması öncesinde 18 yaşını doldurmuş bütün erkekler yasayla iki yıl askerlik hizmetini yerine getirmeye zorunlu tutuluyordu.

2018'de çıkarılan aynı kapsamdaki bir başka af dolayısıyla Times of Israel'in verdiği bilgiye göre ölümler, sakatlanmalar ve firarlar dolayısıyla Suriye'nin 300 bin kişilik ordusunun yarısı yedi yıl içinde ermişti. 

Suriye açıkları kapatmak için ihtiyatları silah altına alıyor, milis kuvvetleri oluşturuyor ve yeni askere alınanların askerlik sürelerini keyfi olarak uzatıyordu. 

Suriye İnsan Hakları Gözlemevine (SOHR) göre halen Suriye ordusu tahminen 150 bin kişiyi silah altında tututuyor. 

(AEK)

Karar kapsamında yurt içinde kaçak olarak yaşayanlar 3 ay içinde, yurt dışına gidenler ise 4 ay içinde başvurursa, aftan yararlanarak herhangi bir tahkikata uğramayacak. Böylece ülke dışındaki Suriyelilerin geri dönüşlerine yönelik şüpheler de ortadan kaldırılmış olacak.

 Suriye yönetimi 30 Nisan 2022'de de “bir insan ölümüne yol açanlar hariç” işlenen tüm terör suçlarının affına yönelik bir kararname yayınlamıştı. Af sonrası binlerce kişi Suriye'deki cezaevlerinden tahliye edilmişti.

‘ÇÖZÜM SÜRECİ BAŞLATTIK’

Suriyeli bir ordu kaynağı afla ilgili Aydınlık’a şu değerlendirmelerde bulunmuştu: “Cinayet işlemedikten sonra devlet kendisine karşı işlenen tüm suçları affetti. Bu tarihi bir adım. Af kararı, ülkenin bugünden aydınlık geleceğine geçişi için önemli bir zemin oluşturuyor. Bir çözüm süreci başlattık ve şu ana kadar başarıyla devam ediyor. Birçok kişi teslim oldu, birçok kişi evine döndü. Bu sefer sayıların katlanmasını bekliyoruz.”

Ülke dışındaki Suriyelilerin döndüklerinde sorgulanmaktan hatta öldürülmekten korktuğunu hatırlattığımız kaynak, bu iddiaları da şöyle yanıtlamıştı: “Bu haberleri biz de duyuyoruz ve gerçekten komik geliyor. Gelen herkes eğer evleri ayaktaysa evlerine gidiyor, değilse devlet tarafından terörden arındırılmış yerlere yönlendiriliyor. Aftan yararlanmak isteyen Suriyeliler, bulundukları ülkede Konsolosluk ve Büyükelçiliklere başvurarak süreci başlatabilirler ve mahkemeye bile gitmeden Suriye'ye dönebilirler. Bu affın en önemli özelliği budur.”

Affın PKK/PYD’yi kapsayıp kapsamadığını da sorduğumuz kaynak, şu bilgileri paylaşmıştı: “Af herkes için geçerli. Oradan da teslim olan çok sayıda insan oluyor. YPG dosyası yakında Rusya'ya teslim edilecek. Rusya da YPG'nin silahlarını bırakmasını zorlayacak. Başka çareleri yok. Bu dediğimi unutmayın: ABD artık onları koruyamayacak ve yakında ülkeyi terk edecek.”

ANLAŞMA MERKEZLERİ DEVREDE

Suriye Hükümeti, af kararını çeşitli illerde kurduğu Ulusal Anlaşma Merkezleri ile de destekliyor. Bu merkezlere başvuran Suriyelilere idari işler ve güvenlik konusunda yardım sağlanıyor, yasal yerleşim izinleri verilerek devletin imkanlarından faydalanmalarının önü açılıyor. Rakka, Deyrezor ve Halep'te kurulan merkezlere yoğun başvuru olduğu bildiriliyor. Bir şekilde isyana karışanlar devletle yeniden barışıyor. Yıllarca terör gruplarının ve Amerikan işgal kuvvetlerinin zulmü altında yaşayanlar, Ulusal Anlaşma Merkezlerine akın ediyor. Devlet yetkilileri ise çok sayıda yerleşim yerinin 'terörden arındırılmış bölge' ilan edildiğini ve buralara yerleşim için gerekli tüm olanakların sağladığını bildiriyor.