Demans Kaç Yaşında Başlar

Sağlık

Demans Nedir? Belirtileri Nelerdir ve Kaç Yaşında Başlar? Demans Teşhis ve Tedavi Yöntemleri!

Demans Nedir?

Demans genellikle 60 yaşından sonra başlar. Ancak kişinin genetik yatkınlığına ve sağlığına bağlı olarak genç yaşlarda ortaya çıkabilir.

Demans Belirtileri Nelerdir?

Demansın Teşhis ve Tedavi Yöntemleri

İlginizi çekebilir;

Alzheimer Hastalığı (AH)  demansa yol açan hastalıklar arasında en sık görülenidir. Sinsi başlangıçlı, genellikle yavaş olarak ilerleyen ve bellek problemleriyle kendini gösteren bir beyin hastalığıdır.

NEDENİ

AH’nda kalıtımsal geçiş kanıtlanmıştır, ancak tüm vakalarda bu geçerli değildir. Alzheimer tipi demansların ortalama %3’ü ailesel geçiş gösterirken, geriye kalanlar sporadik (yani kalıtımsal olmayan) olgular olarak değerlendirilir. Yani yakın akrabalarınızda AH varsa, bu sizin ya da çocuklarınızın ileride yüzde yüz hasta olacağınız anlamına gelmez. Ancak ailesinde Alzheimer Hastalığı olanlarda bu risk 4 kat kadar fazladır.Kesin nedeni henüz bilinmemektedir, ancak bazı muhtemel nedenler üzerinde durulmakta ve bu konu üzerinde yoğun çalışmalar devam etmektedir. Beyinde bulunan sinir hücrelerine hasar veren birtakım toksik maddeler etkili olabilir. Sinirler arasındaki iletişimi sağlayan bazı maddelerin üretiminde azalma ve bunlar arasındaki dengede bozulma etkili olabilir. 

RİSK FAKTÖRLERİ

Tüm demans tiplerinde en önemli risk faktörü yaştır. En sık 65-85 yaşları arasında görülür ve yaşla birlikte görülme oranı artar. Kadınlarda Alzheimer Hastalığı riski daha fazladır. Erkeklerde ise beyin damar hastalıkları daha sık olduğundan vasküler (damarsal) demans daha fazla bulunur. Alzheimer Hastalığının kadınlarda daha fazla görülmesinde hormonların etkisinin olabileceğine gösterir. 

Bazı çalışmalarda, östrojen alan kadınlarda Alzheimer Hastalığı riskinin östrojen kullanmayanlara göre, yarı yarıya az olduğunu göstermiştir. Bu azalma doza ve kullanım süresine göre artmaktadır. Düşük eğitim seviyesinin ileri yaşlarda hem Alzheimer Hastalığı hem damarsal demans gelişmesi için risk faktörü olduğu gösterilmiştir. 75 yaşından sonraki demans sayısında eğitimsizlerde belirgin artış görülür. Eğitimsiz bir kişinin 75 yaşından sonra demansa yakalanma riski, en az 8 yıllık eğitim görmüş bir kişiye göre iki misli fazladır. Birinci derece yakınlarında Alzheimer Hastalığı bulunanlarda demans gelişme riski ortalama 4 kat fazladır. İki ya da daha fazla birinci derece yakınında Alzheimer Hastalığı olanlarda bu oran daha da artmaktadır. 75 yaşından sonra Alzheimer Hastalığı başlayanlarda, daha önceki yaşlarda başlayanlara göre, aile ilişkisi kesin değildir. 

Boksörlerde olduğu gibi, bilinç kaybına neden olan kafa travması ile mültipl kafa travmaları Alzheimer Hastalığı için risk faktörüdür. İleri yaşlarda yapılan doğumun, Down Sendromunda da olduğu gibi, Alzheimer Hastalığı için risk faktörü olduğu bazı çalışmalarda ileri sürülmüşse de bazı çalışmaların bunu desteklemediği görülmüştür. 

BELİRTİLERİ

Hastalık oldukça sinsi başladığından aşağıdaki belirtileri kendinizde ya da çevrenizdekilerde fark ederseniz hemen bir  doktorunuza müracaat ediniz. Çünkü erken tanı konulduğunda tedaviden yararlanma şansınız artacaktır.

Bellek zayıflığı: Erken dönemlerde unutkanlık dikkati çeker; özellikle yakın geçmişteki olayları, insanların yüzleri tanıyamama, isimlerini hatırlayamama, telefon numaralarını, tarihi unutma başlar. Aynı soruları tekrar tekrar sorarlar.

Günlük yaşam aktivitelerini yapmada zorluklar: Hastanın sosyal yaşantısında ve iş hayatında problemler yaşamaya başlar ve performansı oldukça düşer düşer. Yeni öğrendiği bilgileri saklayamaz. Bu dönemlerde uzak bellek korunur, asıl sorun yakın bellektedir. Örneğin; bazı telaşlı insanlar yemeği fırında unutabilirler ve yemek yanınca hemen hatırlarlar. Oysa Alzheimer’li hastalar yemeği fırında unutmakla kalmazlar, ne hazırladıklarını da unuturlar. Artık kendi elbiselerini seçmekte de güçlük çekerler.
Kelime bulmakta güçlük: Kelimeleri unuttuğundan cümle kurmakta zorlanır, konuşmanın akıcılığı bozulur, anlama daha iyidir. Bazen doğru kelime yerine uygun olmayan kelimeleri kullanırlar. Bununla da kalmayıp konuşurken kullandığı cümlenin başını hatırlayamadığından yanlış ve anlamsız cümleler de kurarlar.

Zaman ve mekanı karıştırma: Bellek problemleri daha da artar. Çeşitli paranoid hezeyanlar, ve halüsinasyonlar ortaya çıkar. Bu dönemde artık hasta bakıma ve gözetilmeye muhtaçtır, banyo ve giyinme gibi aktiviteleri yardımsız yapamaz. Hasta evden uzaklaştığında evini bulamaz. Objeleri isimlendiremez, zaman zaman inkontinanslar olur. Artık evin içinde odaları karıştırır, anlama da belirgin olarak bozulmuştur, uyku-uyanıklık dönemleri değişmiştir. Bazen emosyonel parlamalar, şüphecilik, inatçılık ve anlamsız hiperaktivite olur. Hastada geçmişte yaşama durumu olur. Olayları doğru olarak yargılayamaz ve karara varamaz.

EVRELERİ

Bu hastalık belli başlı üç evreden oluşur ve her evre arasında uzun seneler olabilir. Ayrıca bazı hastalar bu evrelere tabi kalmadan değişik seyredebilir.

EVRE I

Genellikle hafif belirtilerin olduğu evredir.
Bellek kaybı (Genellikle yakın bellekle ilgili) 
Günün tarihini hatırlamada güçlük 
Daha önce bildiği mekanları tanıma güçlüğü (Örnek: Hasta kendi evinde olmasına rağmen nerede bulunduğunu karıştırabilir) 
Karar vermede güçlük Kelimeleri bulma güçlüğü 

EVRE II

Günlük yaşam aktivitelerinin sürmesini engelleyen belirtiler.
Belirgin bellek problemleri (Örnek: aile elemanlarının isimlerini unutma)Kendine bakım işlevlerinin bozulması (Örnek: yıkanma, giyinme gibi işlevlerde yardım gerekir)
Çevrede kaybolma (yalnız başına sokağa çıktığında kaybolur)
Konuşma bozukluğu artar 
Halüsinasyonlar olur (Yani olmayan cisimleri varmış gibi algılar) 

EVRE III

Hasta tamamen bağımlı hale gelir. Yani zihinsel bozukluklar belirgin fiziksel bozukluklarla beraberdir.
Yardıma rağmen beslenmede sorunlar olur 
Arkadaşlarını ve aile fertlerini tanımada büyük güçlükler olur.
Yürüme güçlüğü (Hemen hemen yatağa bağımlı hal alır) 
İdrar ve gaita kaçırma 
Belirgin davranış problemleri olur. 

EVRE IV

Tanı konulduktan sonra ortalama yaşam süresi 4-10 yıldır. Bazen bu 1-20 yıl da olabilir. Bu hastalar genelde aspirasyon pnömonisi veya araya giren enfeksiyonlarla kaybedilir.

TEDAVİ

Bu hastalığın kesin nedeni henüz bilinmediğinden hastalığı tamamen ortadan kaldıracak bir tedavi yoktur. Ancak erken tanı ile, hastalığın belirtileri azaltılır ve ilerlemesi durdurulabilir ya da yavaşlatılabilir. Böylece hastaların yaşam kalitesi en yüksek seviyede tutulmaya çalışılır.

Demans (bunama), entelektüel yetenekleri kısmen veya tamamen azaltan, bilişsel, davranışsal ve işlevsel gerilemeye yol açan veya en azından değişik derecelerde sıkıntılar yaratan, yaşa ve sosyal konumlara bağlı olarak mesle­ki ve sosyal alanda değişik derecelerde kayıplara yol açan, maalesef ilerleyici bir haldir.

Olaya yaşlanma gözüyle baktığımızda, beynimizdeki sinirlerin iletim hızlarında azalma, bazı bilgileri değerlendirmede yavaşlama, normal bir sürecin parçasıdır. Ancak bazı durumlarda, beslenme alışkanlıkları, kronik hastalıklar, psikososyal travmatik durumlar, büyük kayıplar, ağır psikiyatrik hastalıklar, bazı ilaçların uzun süreli kullanımları gibi hallerde, demans daha hızlı ilerler ve bazı yetilerde çok ciddi kayıplara neden olur. Bu durum normal yaşlanmanın dışında gelişen ve hem bireyi ve en az onun kadar belki daha fazla çevresini de etkileyen psiko-sosyo-kültürel bir durum haline gelir. Tek mağdur hasta olmamakta, hasta yakınlarında çok ciddi aile içi sıkıntılar doğabilmektedir.

Demans başlığı altında toplanan ve bazen her toplumda - yanlış olarak - Alzheimer genel başlığı verilen bu durum aslında tıbbi açıdan bazı farklılıklar içeren bir tablodur. Alzheimer hastalığı ise sadece demansiyel gelişimin gözlendiği birkaç hastalıktan birisidir ve diğerlerinden bazı özellikleri nedeniyle ayrılır.

Dünya ve ülke nüfusumuzda artık yaşlılık başlangıç yaşı 80 olarak kabul edilmektedir. Gelişen tıbbi yöntemler ve dünya genelinde uzun yaşamanın getirdiği bu yeni toplumsal durum, göz önünde bulundurulması gereken ve tedbirler alınması gereken bir sorun haline gelmiş ve bu nedenle ekonomik zorluklar ve uzun çalışma nedeniyle yaşlılarına bakamayan orta yaş grubu için başka arayış yöntemleri devreye girmiş ve yaşlı bakımevleri huzur evleri başlığında alternatif çözümler üretilmeye başlanmıştır. Sahip olduğumuz etnik ve kültürel değerler açısından bir büyüğünü ve yakınını bakımevine/huzurevine bırakmak halen büyük bir ayıp olarak kabul edilse de, çok yönlü bir bakım gerektiren bu hastalarda ve/veya yaşlılarımızda en iyi alternatifi oluşturmaktadır.

Evde bakım, kişinin
- ne zaman hastaneye götürülmesi gerektiği
- kontrollerin ne kadar sık yapılması gerektiği
- acil durumlarda yapılması gerekenlerin tam olarak bilinememesi
- bakımın çoğu hallerde bir kişi (ki genelde bu eğitimsiz bir yardımcı veya aile yakını         olmaktadır) tarafından sağlanmaya çalışılması
- lüzumu halinde verilecek ilaçların ne zaman, hangi dozda verilmesi gerektiğinin karışıklık yaratması
- yaşın ilerlemesi ile beslenme sorunlarının artması
- düşme riskine karşı alınacak önlemler
- gerekirse hastanın oturduğu yere veya yatağa tesbit edilmesi gerekmesi
- laboratuvar tetkikleri, sonda, damar yolu açılması, mideden veya sondayla beslenmenin teknik zorlukları
gibi nedenlerle sanıldığı kadar kolay olmayan ve maliyetinin de yüksek olduğu bir durumdur. Ayrıca kişiye bakım konusunda, bakıcının veya akrabanın (bu her kim olursa olsun), kendi kondisyonel durumu, sağlık durumunun buna yeterliliğinin yanı sıra, bazı durumlarda bakımın bir tek kişi tarafından yapılamayacak olması evde bakımı zorlaştıran unsurlardır. Bakan kişinin veya bakıcının toleransının azalması yanı sıra kendi sosyal hayatının sınırlanması da bakımı zorlaştıran bir diğer unsur olarak unutulmamalıdır.


Tabii meslek grupları boş durmamakta ve demansa karşı inanılmaz büyük araştırma projeleri  içeren çalışmalar yapılmakta, hem koruyucu yöntemler konusunda hem de tedavi konusunda pek çok tez antitez ortaya atılmakta, erken tanı ne derece mümkün düşünülmektedir.
 

Demansın nedeni nedir?

Demans belirtileri çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilirler. Bu beyinde sebebi bilinmeyen bir süreç olabildiği gibi, bazı sistemik hastalıkların sonuçları olarak, damar hastalıklarından, tümörlerden, madde ve alkol kullanımından ya da bu nedenlerden birkaçı­nın birlikteliğinden de ortaya çıkabilir.

Demansın belirtileri nelerdir?

Demansta en temel belirti hafıza, özellikle yakın hafıza bozukluğudur. Bellekle ilgili sorunlar nedeniyle o kişi yapılan konuşmaları hatırlamayabilir, biraz zaman geçin­ce aklına yazdığını sandığı yeni öğrenilen bir ismi, telefon nu­marasını hatırlayamayabilir. Hastalık ilerledikçe geçmişte öğrenilen bilgiler de yavaş yavaş kaybolmaya başlar. Bununla birlikte aşağıdaki bilişsel sorunlardan en az biri de bellek bozukluğuna eşlik edebilmektedir.

• Kelime bulma zorlukları, bazı kelimeleri hatırlamakta zorlanma veya yerine anlamsız başka bir kelime koyma da tipik bir sorundur
• Beynin özellikle muhakeme etme, analiz etme fonksiyonlarını yürüten ön beyinde yürütücü işlevlerde bozulma. Bu işlevler insanın toplumsal yaşamını sürdürebilmesi için en gerekli olanlarıdır. Bu işlevlerdeki bozulma hasta ya­kınlarına garip gelen, bir türlü kabullenemedikleri davranışla­rın ortaya çıkmasına yol açabilir. Bu yetenekler şunlardır: Yar­gılama, soyutlama, neden-sonuç ilişkisi kurabilme, uygunsuz dürtüleri bastırabilme, organize edebilme, sıraya koyabilme vb.
• Bir hastanın nedensiz olarak saçma, mantıksız davranışlar sergilemesi, uygunsuz davranışların ortaya çıkması, olaylar arasında bağlantı kuramaması bu işlevlerdeki bozukluğa işa­ret etmektedir.
• İnce ve karmaşık motor hareketlerde kusur olması, kolaylıkla yapılabilen bir hare­keti (diş fırçalama, saç tarama) istendiğinde yapamama ya da taklit edememe ya da belli bir amaca yönelik seri halde yapılması gereken hareketlerin sırasını ka­rıştırma. Bu beceri eksiklikleri, Alzheimer hastalığında sıklıkla karşımıza çıkabilir.
• Duyusal uyaranları tanıma yeteneğinin kaybolması, duyusal sistemin normal olmasına karşın, duyusal uyaranları tanıma yeteneğinin kaybolmasıdır. Görsel olarak, bir nesnenin ne olduğunu ya da nasıl çalıştığını kendi­sine yalnızca görsel yolla sorulduğunda bilememektir.
• Kişinin çok iyi bildiği mekanlarda bile yolunu kaybetmesidir. Erken ev­rede eve giden sokakları karıştıran bir hasta, hastalık ilerledik­çe evdeki odaları da karıştırabilecektir.
• Dikkat ve konsantrasyon bozukluğu, bir çok yeni uyaranı fark etmek ve bunlardan en gerekli olanlarını seçip odaklanmak bozulmuştur.
• Toplum içi ve mesleki işlevsellikte belirgin bozuklukların olması ve gerileme. Demans ne sıklıkta ve kimlerde görülür?

Yaş ilerledikçe yükselen bir görülme sıklığına sahip demans  85 yaş üstü nüfusta ise % 40 oranında görülmektedir. En sık görülen form Alzheimer tipi demans, tüm demansların yaklaşık üçte ikisinden sorumludur. Damarlarla ilgili bozukluklarda gördüğümüz demans ise vakaların % 15-20’sini oluşturarak ikinci en sık görülen alt tiptir. Tüm dünyada benzer sıklıklarda görülen demans, toplumun bütün gruplarını etkiler ve sosyal sınıf, cinsiyet, etnik grup ya da coğrafi bölge ile bir ilgisi bulunmamaktadır.

Demans için risk faktörleri nelerdir?

Yaş en güçlü risk faktörüdür. Yaştan sonra ailede Alzheimer tipi demans öyküsü bulunması çok önemli bir risk faktörüdür.

Demans teşhisi nasıl konur?

Demans tanısı, hastanın iyi bir mental ve fiziksel muayenesi ve yakın bir akraba ya da arkadaşından kişinin geçmişi ile ilgili bilgi alınması sonrasında muayene eden doktorun deneyimini ve diğer verileri (MR, BT görüntüleri, nöropsikolojik testler, gerekirse beyin omurilik sıvısının incelenmesi) kullanarak koyduğu klinik bir tanıdır. Demans tanısı konduktan sonra da hangi tip demans olduğunun ayırıcı tanısının yapılması hem hastalığın gidişi hem de tedavisi açısından önem taşımaktadır.

Demansın tedavisi nasıl yapılır?

Demansların tedavisi veya tedaviye cevabı demansın hangi tip olduğuna bağlı olarak farklılıklar göstermektedir. Şu an için demansların kesin bir tedavisi yoktur. Ancak bazı nedenlere bağlı (B12 vitamin eksikliği, troid hormon bozukluğu gibi) ortaya çıkan demaslarda eksik olanın yerine konulması ile kesin tedavi mümkündür. Bu hastaların tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar hem hastalığın seyrini yavaşlatabilmekte hem de bazı belirtilerin kısmen veya tamamen ortadan kalkmasına yardımcı olmaktadır. Bundan dolayı tüm demanslı hastaların bir psikiyatri ve nöroloji doktorunun takip ve tedavisinde olmaları hem hastalığın seyri açısından hem de hastaya bakım verenlerin yükünün azaltılması bakımından önemlidir.

Haberturk.com ekibi olarak Türkiye’de ve dünyada yaşanan ve haber değeri taşıyan her türlü gelişmeyi sizlere en hızlı, en objektif ve en doyurucu şekilde ulaştırmak için çalışıyoruz. Yoğun gündem içerisinde sunduğumuz haberlerimizle ve olaylarla ilgili eleştiri, görüş, yorumlarınız bizler için çok önemli. Fakat karşılıklı saygı ve yasalara uygunluk çerçevesinde oluşturduğumuz yorum platformlarında daha sağlıklı bir tartışma ortamını temin etmek amacıyla ortaya koyduğumuz bazı yorum ve moderasyon kurallarımıza dikkatinizi çekmek istiyoruz.

Sayfamızda Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına ve evrensel insan haklarına aykırı yorumlar onaylanmaz ve silinir. Okurlarımız tarafından yapılan yorumların, (yorum yapan diğer okurlarımıza yönelik yorumlar da dahil olmak üzere) kişilere, ülkelere, topluluklara, sosyal sınıflara ırk, cinsiyet, din, dil başta olmak üzere ayrımcılık unsurları taşıması durumunda yorum editörlerimiz yorumları onaylamayacaktır ve yorumlar silinecektir. Onaylanmayacak ve silinecek yorumlar kategorisinde aşağılama, nefret söylemi, küfür, hakaret, kadın ve çocuk istismarı, hayvanlara yönelik şiddet söylemi içeren yorumlar da yer almaktadır. Suçu ve suçluyu övmek, Türkiye Cumhuriyeti yasalarına göre suçtur. Bu nedenle bu tarz okur yorumları da doğal olarak Haberturk.com yorum sayfalarında yer almayacaktır.

Ayrıca Haberturk.com yorum sayfalarında Türkiye Cumhuriyeti mahkemelerinde doğruluğu ispat edilemeyecek iddia, itham ve karalama içeren, halkın tamamını veya bir bölümünü kin ve düşmanlığa tahrik eden, provokatif yorumlar da yapılamaz.

Yorumlarda markaların ticari itibarını zedeleyici, karalayıcı ve herhangi bir şekilde ticari zarara yol açabilecek yorumlar onaylanmayacak ve silinecektir. Aynı şekilde bir markaya yönelik promosyon veya reklam amaçlı yorumlar da onaylanmayacak ve silinecek yorumlar kategorisindedir. Başka hiçbir siteden alınan linkler Haberturk.com yorum sayfalarında paylaşılamaz.

Haberturk.com yorum sayfalarında paylaşılan tüm yorumların yasal sorumluluğu yorumu yapan okura aittir ve Haberturk.com bunlardan sorumlu tutulamaz.

Haberturk.com yorum sayfalarında yorum yapan her okur, yukarıda belirtilen kuralları, sitemizde yayınlanan Kullanım Koşulları’nı ve Gizlilik Sözleşmesi’ni peşinen okumuş ve kabul etmiş sayılır.

Bizlerle ve diğer okurlarımızla yorum kurallarına uygun yorumlarınızı, görüşlerinizi yasalar, saygı, nezaket, birlikte yaşama kuralları ve insan haklarına uygun şekilde paylaştığınız için teşekkür ederiz.