Danişmentliler Beyliği

1 SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TARİH ANA BİLİM DALI GENEL TÜRK TARİHİ DANİŞMENDLİLER ( – ) (Seminer) Nihat ÇİNİ () Danışman Dr. Öğr. Üyesi Zekiye TUNÇ Sinop  2 İÇİNDEKİLER ÖZET ……………………………………………………………………………………….. i İÇİNDEKİLER …………………………………………………………………….. ii KISALTMALAR……………………………………………………………………iii ÖNSÖZ ……………………………………………………………………………ıv GİRİŞ ……………………………………………………………….………………. 1 1. Dânişmend Ahmet Gazi ve Danişmendliler’in Kuruluşu …………..… 1 2. Dânişmendliler’in Menşei ve Anadolu’nun Türkleşmesi ……………………. 2 3. Dânişmend Gümüştegin Dönemi ve Haçlı Seferleri ………… 3 4. Emîr Melik Gazi Dönemi ve Türkiye Selçuklular’ı İle İlişkiler ……………….. 4 5. Dânişmendliler’in Tarih Sahnesinden Ayrılışları ……………………………… 5 SONUÇ …………………………………………………………………………… KAYNAKÇA ……………………….……………………………………………  3 DÂNİŞMENDLİLER ( - ) Nihat ÇİNİ ÖZET Bu çalışmada ilk olarak Kuzey Anadolu Beyliklerinden, Dânişmendliler’in tarih sahnesine nasıl çıktıkları ve bu aşamada Malazgirt Zaferi'nin önemi üzerinde durulmuştur. Dânişmendlilerin kurucusu Ahmet Gazi'nin yaşamı, menşei, beyliğini nerede kurduğu ve bunu ilan etmeden önceki askeri ve siyasi durumu hakkında bilgi verilmiştir. Dânişmendliler’in en güçlü dönemi (Melik Gazi), siyasi faaliyetlileri, Türkiye Selçukluları ile olan ilişkileri ve Haçlılara karşı verdikleri mücadeleler ele alınıp, yaklaşık yüz yıllık beylikleri döneminin ardından tarih sahnesinden ayrılışları mercek altına alınmıştır. Anahtar Kelimeler : Dânişmend, Sivas, Malatya, Tokat, Niksar, Bizans, Selçuklu, Malazgirt, Gültegin, Ahmet Gazi, Haçlı, Yağıbasan Medresesi, Emîr Melik ABSTRACT In this study, first of all, the importance of Malazgirt Victory and the importance of Malazgirt Victory were discussed. Ahmet Gazi, the founder of the Dânişmendids, was informed about his life, origin, where he founded his principality and the military and political situation before declaring it. Danishmands's most powerful period (Melik Gazi), political activity, the Turkey be handled relations and their struggle against the Crusaders with the Seljuks, is scrutinized for departure from the stage of history after nearly one hundred years principalities period. Keywords : Dânişmend, Sivas, Malatya, Tokat, Niksar, Byzantium, Seljuk, Malazgirt, Gültengin, Ahmet Gazi, Crusader, Yağıbasan Madrasa, Emîr Melik  Nihat ÇİNİ, Sinop Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Öğrencisi, [email protected]  4 GİRİŞ 1. Dânişmend Ahmet Gazi ve Dânişmendliler’in Kuruluşu Büyük Selçuklu Hükümdarı Alparslan'ın 26 Ağustos 'de Bizans ordusunu Malazgirt Ovası'nda mağlup etmesiyle Diyâr'ı Rûm 1 diye bilinen Anadolu toprakları Türklere açılmış oldu. Alparslan bu savaşa Bizans2'ı ve Anadolu'yu iyi bilen akıncılarının yanında, Dânişmend Gazi gibi Büyük Selçuklu Devleti'nin birbirinden değerli birçok emîrini de getirmişti 3 . Bu emîrler daha sonra bu coğrafyayı yurt edinmek adına Anadolu'nun birçok bölgesinde kendi adlarını verdikleri beyliklerini kurmuşlardır. Bu beyliklerden ilki ve belki de en fazla iz bırakanı, beyliğe adını da verdiği Melik Ahmet Gümüştekin Dânişmend Gazi tarafından, Sivas başkent yapılmak üzere Tokat, Amasya, Kayseri ve Malatya dolaylarında kurulan Dânişmendliler'dir. Beyliğin kurucusu olan Dânişmend Gazi Selçuklular'da bilge bir kişilik olarak bilinen ve muallimlik yapan Türkmen Dânişmend Ali Taylu'nun oğludur4. Bu bağlamda Ahmet Dânişmend Gazi'nin Türkmen olduğu söylenebilir. "İbn Dânişmend" veya "Dânişmend Gazi" olarak tanınmasında da babası gibi onun da bilge bir kişilik olduğu bilinmektedir. Zira “Dânişmend5” kelimesi Farsça’da “bilgili adam” anlamı içermektedir. Ayrıca Sultan Alparslan'ın Dânişmend Gazi'ye meliklik vermesinin en önemli nedenlerinden biri babası Ali Taylu'nun Büyük Selçuklu Devleti'nin kuruluşunda büyük hizmetlerde bulunmasıdır. 2. Danişmendliler’in Menşei ve Anadolu’nun Türkleşmesi Beyliği oluşturan kimlik unusurlarının (Dânişmendliler), soyları ile ilgili olarakta özellikle Sivas'ta, Oğuz boylarından Çepniler’e ait yer isimlerinin fazlalılığı dolayısıyla Dânişmendliler'in Oğuzların Çepni boyundan olduğu tahmin edilmektedir6. Oğuzların üçok koluna mensup olan Çepniler 7 özellikle Karadeniz Bölgesi'nin bir Türk yurdu olmasında önemli bir rol üstlenmişlerdir8. XI. Yüzyılda orta ve kuzey Anadolu'da yoğun bir Ermeni ve Gregoryan nüfusun yaşadığı Bizans yerleşimleri mevcuttu. Bu coğrafyada Hıristiyan nüfus yapısının 1 Hüseyin, E., BEDİRHANOĞLU, “ Malazgirt Savaşı’ndan Osmanlı Kuruluşuna Kadar Anadolu’nun Siyasi Durumu”, Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, İstanbul, 2 Tuğrul KİLTİR, XI. Ve XIII. Yüzyıl Kaynaklarıyla Anadolu’da Bizans, İstanbul, 3 Özen, TOPÇU, "Malazgirt Zaferi ve Alparslan", Devlet, Nisan, , s. 4 Mikail BAYRAM, "Danişmendliler Sempozyumu", Tokat, Kasım, , s 5 Mehmet, İPŞİRLİ, “Danişmend”, TDV Türk İslam Ansiklopedisi, İstanbul, , c: 8, s 6 Necati DEMİR, Danişmendliler, Ötüken Yayınları, Ankara, Nisan, , s 7 "Çepniler" ile ilgili detaylı bilgi için bkz. F.SÜMER, "Çepniler: Anadolu'nun Türkleşmesinde Önemli Bir Rol Oynayan Oğuz Boyu", Türk Dünyası Araştırma Vakfı, İstanbul, 8 seafoodplus.info BOSTAN, "Anadolu"da Çepni İiskanı", Türkler Ansiklopedisi, C: 6, s  5 Dânişmendliler'ce bölgeye hâkim olması tarihi zor şartları da beraberinde getirdi 9 . Kızılırmak ve Yeşilırmak havzalarında yaşayan halklar XII. yüzyılın başından itibaren Türk hâkimiyetine girdi. Bu hâkimiyet askeri ve siyasi bir zorbalıkla değil, bilakis tarıma endeksli, yerleşik ve bir kalıcı kültürel yapı oluşturularak başarıldı. Ahmet Gümüştegin Dânişmend Gazi, beyliğinin temellerini Amasya10'da attıktan iki yıl sonra 'te Sivas11'ı almış ve burayı devletinin başkenti yapmıştır. Sivas Türkler' in hâkimiyetine geçtikten sonra özellikle Ahmet Dânişmend Gazi'nin bölgede yaşayan tüm unsurlara(Türk, Rum, Ermeni, Pavlakiler12, vd.) hoşgörülü davranması ve şehri kalıcı bir imar siyaseti ile yönetmesi sayesinde Sivas, özellikle XII. Yüzyılın Anadolu ve İran coğrfayasında aranan en önemli ticaret ve kültür şehri haline getirmiştir. "Danişmend Gazi Destanı" Sivas'ın Türkler tarafından alınışını anlatan en önemli kaynaklardandır. Ancak bundan sonraki süreçte 'ye kadar, Danişmendliler'le ilgili çok fazla bir vesikaya rastlayamıyoruz. Süleymanşah tarafından İznik'te, yılında Türkiye Selçukluları'nın kurulmasıyla beraber 13 , I. Anadolu Beylikleri Dönemi'nin daha fazla irdelendiğini rahatlıkla söyleyebiliriz. Zira Türkiye Selçuklu Sultanı Süleymanşah'ın yılında Danişmendliler'in kontrolü altındaki Kayseri'yi almak istemesi, iki devletin arasındaki siyasi ilişkilerin bozulmasının başlangıcı olmuştur. Bu arada Danişmend Gazi, Trabzon Rum Devleti'ne dayanan sınırlarıyla neredeyse Orta Anadolu'nun tamamını hakimiyeti altına almış; devletin merkezini de Tokat/Niksar'a taşımıştır 14 . Niksar'ı beyliğin merkezi yaptıktan sonra da ordu teşkilatını üçe bölmüş, oğullarını herbir ordunun başına geçirerek fetihlerini hızlandırmaya çalışmıştır. Dânişmend Gazi yılında Türkiye Selçukluları'na misilleme yapmak üzere Süleymanşah'a tabii olan, onun kontrolü altındaki Malatya hâkimi Ermeni Gabriel15'e saldırır. Bir netice alamamakla birlikte aynı yıl Niksar' da savaşırken şehit olmuş ve Niksar'a gömülmüştür. Danişmend Gazi'nin ölümüyle birlikte Dânişmendliler'in başına Danişmend Gümüştegin Gazi geçti. 9 Mustafa Demir. Türkiye Selçukluları ve Beylikler Devrinde Sivas Şehri, Sakarya ,s 10 Abdioğlu Hüsamettin YAŞAR, Amasya Tarihi, , C: II, s. 11 Osman, TURAN, “Selçuklular Zamanında Sivas Şehri”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, [S.l.], v. 9, n. 4, ocak 12 Sakin ÖZIŞIK, “Pavlikan Klisesi ve Eski Hıristiyan Heresileriyle İlişkisi”, C.Ü İlahiyat Fak. Dergisi, , Cilt: XIV, Sayı: 2, s 13 Osman TURAN, Selçuklular Tarihi ve Türk İslam Medeniyeti, Ötüken Yayıncılık, İstanbul, , s 14 Necati DEMİR, a.g.e., s 15 “Selçuklu Dönemi”, Yurt Ansiklopedisi (seafoodplus.info), seafoodplus.info  6 3. Dânişmend Gümüştegin Dönemi ve Haçlı Seferleri Gümüştegin dönemi aynı zamanda “I. Haçlı Seferi16”ne de denk gelen devirdir. Gümüştegin Haçlılar'la ilk savaşını yılında "Eskişehir Savaşı" adıyla anılan savaşta yapmıştır. Bir yıl sonra da Haçlılar'ın Antakya Prinkepsi Bohemond'u esir alarak17, Türk Tarihine bir haçlı prinkepsini ilk kez esir alan sultan olarak yazdırmıştır. Ahmet Dânişment Gazi'nin daha önce alamadığı Malatya18'yı da Gabriel'den yılında almak Dânişmend oğlu Gümüştegin'e nasip olmuştur Ancak bu fetihten sonra Türkiye Selçuklu Sultanı I. Kılıçaslan ile arası açıldı. Birlikte haçlılara karşı üç ayrı savaşta omuz omuza savaşmış bu iki Türk hükümdarı yılında Maraş yakınlarında savaştılar. Yapılan bu savaşta Danişmend Gümüştegin Gazi mağlup oldu ve yılında Sivas'ta öldü20 Gümüştegin zamanı aynı zamanda, tam teşkilatlı olmasada, Dânişmendli yerleşimlerinde medrese yapma geleneğinin başladığı dönemdir 21 Niksar 22 , Sivas'tan sonra Danişmendliler'in merkezi olma özelliğini kazandıktan sonra o yüzyılda Tokat'ta hızlı bir imarlaşma ile dini ve sosyal kültürel yapılar görülmektedir. Bunların en önemlisi ve Anadolu'da ki en eski medrese olma özelliğini de taşıyan "Yağıbasan Medresesi"'dir. Danişmend hükümdarı Nizameddin Yağıbasan() tarafından yaptırıldığı bilimektedir23 4. Emîr Melik Gazi Dönemi ve Türkiye Selçuklular’ı İle İlişkiler Gümüştegin'in vefatından sonra Dânişmendliler’in başına kardeşleriyle olan mücadelelerinden galip ayrılarak tahta geçen Emîr Melik Gazi geçmiştir. Urfa'lı Mateos'un Vakayi-Namesi24'nde anlatıldığına göre, Emîr Melik Gazi bu mücadelelerde tüm kardeşlerini öldürmüştür. Dânişmendliler Anadolu topraklarındaki en güçlü dönemlerini ve hâkimiyet alanlarının en geniş olduğu zamanı Emîr Melik Gazi döneminde yaşadılar. Bunda en önemli etken Türkiye Selçuklu Sultanı I. Kılıçaslan'ın yılında ani ve beklenmedik 16 N. KAHRAMAN, R., ARIKAN, “I. Haçlı Seferinde Haçlıların İznik’ten Eskişehir’e Takip Ettikleri Güzergâhın Tespiti”, Vakanüvis, Uluslar arası Tarih Araştırmaları Dergisi, Konya, S: 2, , 17 Işın, DEMİRKENT, " Yılı Haçlı Seferleri", Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul, , s 18 Göknur, AKÇADAĞ, “Malatya Şehir Adı ve Şehrin Tarihi Süreçleri”, Akra Kültür ve Sanat Dergisi, , S: 9, s 19 Abu'l Farac, Abu'l Farac Tarhi(seafoodplus.info), (Çev. Ö. Rıza DOĞRUL), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, , s 20 Muharrem, KESİK, " Emîr (Melik) Gazi ()", Avrasya İncelemeleri Dergisi, , c:III, S: 2, s 21 Mustafa ,DEMİR, ve Efe YEŞİLDURAK, "Danişmendliler Devrinde Sivas Şehri: Sosyal, Kültürel ve İktisadi Hayat", Danişmendliler Sempozyumu, Tokat, , s 22 Niksar Bel., “Niksar–Danişmendliler Zamanı”, seafoodplus.info%C3%A7e 23 Ali, AÇIKEL, "Tokat Yağıbasan Medresesi Vakfı", Danişmendliler Sempozyumu, Tokat, , s 24 Urfa'lı Mateos, Urfa'lı Mateos Vakayi-Namesi ve Papaz Gregor'un Zeyli, Ankara, , s  7 ölümü olmuştur Bu olay Türkiye Selçukluları'nın kısa sürelide olsa bir fetret dönemi yaşamalarına sebep olmuştur. I.Kılıçaslan'ın oğulları arasındaki taht mücadelesinde Emîr Melik Gazi aynı zamanda damadı da olan Mesud'u destekleyerek onun hükümdar olmasını sağladı. Böylece Dânişmendliler Türkiye Selçukluları ile siyasi yakınlık içersine girerek Anadolu'da büyük bir güç haline geldiler. Öyle ki Malatya şehri Emîr Melik Gazi tarafından 10 Aralık tarihinde tekrar kuşatılarak Dânişmedliler'e kazandırılmıştır. Emîr Melik Gazi hâkimiyet alanını genişlettikçe düşmanlarının sayısınıda arttırmaktaydı. Malatya'nın alınmasıyla Artuklu Sökmenoğlu Dâvut'la ilişkiler gerilmişti. Sökmenoğlu Dâvud, Emîr Melik Gazi'nin üzerine yürüse de onu yenemeyeceğini anlayarak Harput'u ataşe vererek kaçtı. Artık Anadolu'da büyük bir güç haline gelen Dânişmendliler bunu birazda Emîr Melik Gazi’nin siyasi ve askeri zekasına borçludurlar. Zira Emîr Melik Gazi, Türkiye Selçuklular'ı I. Kılıçaslan'ın beklenmedik ölümüyle taht derdine düşmüşken, kendisi Danişmedliler'in hakimiyet alanını Malatya'dan, Sakarya'ya kadar genişletmiştir. Damadı Sultan Mesud'a da Konya 26 ve çevresini bırkamıştır. İbnu'l Esir, dönemin Danişmendlilerinin gücünü anlatabilmek için meşhur eseri "el kamil fî't-tarih"'te Suriye'de ki Haçlılar'a ağır bir darbe indirdiklerini çok haçlı öldürüp, pek çok insanı esir aldıklarından bahseder. Emîr Melik Gazi'nin Bizans'la da olan mücadelesinde damadı I. Mesud'un yani Türkiye Selçuklular'ının Danişmendlilerle beraber hareket ettiği görülmektedir. Özellikle Kastamonu'nun Bizans'ın elinden tekrar alınması ve kuşatılmasında Emir Melik Gazi'nin siyasi ve askeri dehasını yadsımamak gerekir. Bizans, Türkiye Selçuklular'ı, Haçlılar ve Ermeniler karşısında elde ettiği başarılar neticesinde Müsterşid (Abbasi Halifesi) ile Sultan Sencer (Büyük Selçuklu Sultanı) ona “Melik” (el-Melikü’l-âlim ve’l-âdil Nâsıru’d-dünyâ ve’d-dîn Ebü’l-Muzaffer Melik Gazi) ünvanıyla birçok hediyeler takdim ederek Anadolu'da ki hakimiyetini tasdik ettiler 27 Ancak Emir Gazi elçilik heyeti geldikten birkaç gün sonra öldü. Merasim yerine geçen oğlu Melik Muhammed'e yapıldı. Emir Gazi vefat ettiğinde Malatya'da bulunmakta idi. Bir rivayete göre cesedi mumyalanarak, kendi yatırdığı Kayseri'nin Pınarbaşı ilçesinin Pazarören Kasabası'nda ki türbesine konulmuş ve günümüze kadar bozulmadan gelmiştir. 25 Muharrem, KESİK, a.g.m. s 26 M. Ali HACIGÖKMEN, “Türkiye Selçukluları Zamanında Konya’nın Devlet Merkezi Oluşu” , Türkiye Araştırmaları Dergisi, Hacettepe Üniversitesi, İstanbul, , s 27 Süryani MİCHAİL, "Süryani Mikhail'in Vakainamesi", Türk Diyanet Vakfı, Ankara, , seafoodplus.info, s  8 5. Dânişmendliler’in Tarih Sahnesinden Ayrılışları Danişmendliler'in XII. Yüzyılın başından itibaren devlet olma yolundaki adımlarını hızlandıran askeri savaş taktikleriyle, siyasi zekasıyla Emîr Melik Gazi olmuştur. Yerine geçen oğlu Melik Muhammed ile yılları arasında Danişmendliler'i yönetmiş ama Melik Muhammed'de öldükten sonra yaşanan hükümdarlık mücadeleleri ile devlet sarsılmış, zayıflamış ve dağılma sürecine girmiştir. Danişmendli birliğini tekrar sağlamak isteyen Sivas valisi Yağıbasan, Türkiye Selçuklular'ına karşı Bizans'la işbirliği içersine girince; Türkiye Selçuklu Sultanı II. Kılıçaslan 'te önce Sivas kolunu, sonra da 'de Malatya'yı alarak Danişmendliler'i tarih sahnesinden silmiştir 28 Pelin KELEŞ, "Danişmentliler", seafoodplus.info, San Francisco, , seafoodplus.info  9 SONUÇ Dânişmendliler bir Türkmen boyu olup, Büyük Selçuklu Devleti’nin () Malazgirt Zaferi ile özellikle Orta ve Kuzey Anadolu topraklarında, dânişmend (bilge kişi) ünvanıyla bilinen Ahmet Gazi tarafından kurulmuş, Anadolu coğrafyasının Türkleşmesinde çok önemli bir yere sahip olmuş İlk Türk Beylikleri’nden’dir. Yaklaşık yüz yıllık tarih serüvenlerine başlamalarında nasıl ki Selçuklular’ın payı ve önemi varsa; yine tarih sahnesinden silinip gitmelerinde de Büyük Selçuklular’ın torunları olan Türkiye Selçuklular’ının sayesinde olmuştur. Zira Anadolu’da siyasi bütünlüğün ve otoritenin sağlanmasında Türkiye Selçuklular’ını en çok uğraştıran beylik Dânişendliler olmuştur. Türk Tarihi açısından XI. Yüzyılın sonu itibariyle başlayan Haçlı Seferleri’nde gösterdikleri başarıları, hâkimiyet alanları içersinde Bizans ve Ermeniler’e karşı gösterdikleri üstünlükleri, yapmış oldukları sosyal imâr eserleri ve kalıcı tarımsal faaliyetleriyle Dânişmendlileri, önemli bir yere koymaktadır.  10 Kaynakça Yılı Haçlı Seferleri. DEMİRKENT, Işın. İstanbul : s.n., , Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Cilt XIV, s. BEDİRHANOĞLU, Hüseyin Erkan. Malazgirt Savaşı’ndan Osmanlı Kuruluşuna KadarAnadolu'nun Siyasi Durumu. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi. BOSTAN, M. Hanifi. Anadolu'da Çepni İskanı. s.l. : Türkler Ansiklopedisi. s. Cilt 6. Danişmendliler Devrinde Sivas Şehri: Sosyal, Kültürel ve İktisadi Hayat. DEMİR, Mustafa ve YEŞİLDURAK, Efe. Tokat : s.n., Danişmendliler Sempozyumu. s. Danişmendliler Sempozyumu. BAYRAM, Mikail. Tokat : Gaziosmanpaşa Üniversitesi, s. DEMİR, Mustafa. Türkiye Sselçukluları ve Beyliker Devri. s. DEMİR, Necati. Danişmendliler. s.l. : Ötüken Yayıncılık, s. —. Danişmentliler. Ankara : Ötüken Yayınları, s. Emîr (Melik) Gazi (). KESİK, Muharrem. 2, İstanbul : s.n., , Avrasya İncelemeri Dergisi, Cilt III, s. I. Haçlı Seferinde Haçlıların İznik’ten Eskişehir’e Takip Ettikleri. KAHRAMAN, Nurfeddin ve ARIKAN, Refik. Konya : Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, Selçuklu ve Haçlılar Sempozyumu’. Nisan tarihleri arasında Konya’da Düzenlenen III. Uluslararası Selçuklu ve Haçlılar Sempozyumu’nda sunulan bildirinin genişletilmiş halidir.. İPŞİRLİ, Mehmet. Dânişmend. Türk İslâm Ansiklopedisi. , Cilt VIII, s. KELEŞ, Pelin. Danişmendliler. seafoodplus.info [Çevrimiçi] 30 Kasım [Alıntı Tarihi: 24 Şubat ] seafoodplus.info KESİK, Muharrem. Emîr Melik Gazi. Avrasya İncelemeleri Dergisi. , Cilt III, 2, s. —. Emîr Melik Gazi (). Avrasya İncelemeleri Dergisi. , Cilt III, 2, s. KİLTİR, Tuğrul. XI. ve XIII. Yüzyıl Kaynaklarıyla Anadolu'da Bizans . İstanbul : Arkeoloji Sanat Yayınları, Malatya Şehir Adı ve Şehrin Tarihi Süreçleri. AKÇADAĞ, Göknur. 6, s.l. : Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, , s. MATEOS, Urfalı. Urfa'lı Mateos Vakayi-Namesi. Papaz Gregor'un Zeyli. Ankara : s.n., s.  11 MİCHAİL, Süryani. Süryani Patrik Mikhail'in Vakainamesi. [çev.] HRANT D. ANREASYAN. Ankara : Türk Diyanet Vakfı, s. Cilt II. Niksar Tarihi - Danişmendliler Dönemi. Niksar Belediyesi. [Çevrimiçi] [Alıntı Tarihi: 25 Şubat ] seafoodplus.info%C3%A7e. Pavlikan Kilisesi ve Eski Hıristiyan Heresileriyle İlişkisi. ÖZIŞIK, Sakin. 2, Sivas : Cumhuriyet Üniversitesi, , İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt XIV, s. Selçuklu Dönemi. T.C Malatya Valiliği. [Çevrimiçi] [Alıntı Tarihi: 25 Şubat ] Yurt Ansiklopedisi seafoodplus.info seafoodplus.info Selçuklular Zamanında Sivas Şehri. TURAN, Osman. , Sivas : Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih --Coğrafya Fakültesi Dergisi, Ocak Bu makale Sivas'ta yapılması kararlaştırılmış olan Üniversite haftası münasebetiyle verilecek bir konferans için hazırlanmıştı. . Tokat Yağıbasan Mederesesi Vakfı. AÇIKEL, Ali. Tokat : s.n., Danişmendliler Sempozyumu. s. TOPÇU, Özen. Malazgirt Zaferi ve Alparslan. DEVLET. Nisan , 4. TURAN, Osman. Selçuklular Tarihi ve Türk İslam Medeniyeti. İstanbul : Ötüken Yayıncılık, s. —. Selçuklular Zamanında Türkiye. s.l. : Ötüken Neşriyat, s. Türkiye Selçukluları Zamanında Konya'nın Devlet Merkezi Oluşu. HACIGÖKMEN, Mehmet Ali. İstanbul : Hacettepe Üniversitesi, , Türkiyat Araştırmaları Dergisi, s. YAŞAR, Abdioğlu Hüsamettin. Amasya Tarihi. s. Cilt II. 

eğitim öğretim ile ilgili belgeler>konu anlatımlı dersler >tarih dersi ile ilgili konu anlatımlar >Anadolu'da Kurulan İlk Türk Devletleri Beylikleri İle İlgili Konu Anlatımlar

DANİŞMENTLİLER, DANİŞMENT BEYLİĞİ, ÖZELLİKLERİ (1) (ANADOLU’DA KURULAN İLK TÜRK DEVLETLERİ BEYLİKLERİ İLE İLGİLİ KONU ANLATIM)

()

-Sivas  merkez olmak üzere Tokat, Niksar, Amasya  ve Kayseri civarında kurulmuştur.

-Devletin kurucusu Melikşah'ın  komutanlarından Danişment Gümüştekin Gazi Ahmed Bey'dir.

-Rivayete göre Türkmenlere öğretmenlik yaptığı için Dânişmend Gazi diye anılan  Ahmed Bey, Türkiye Selçukluları Sultanı Süleymanşah’ın ölümüyle nüfuzunu daha da artırdı.

-Ankara, Kastamonu, Çankırı’yı ele geçirdi. I.Kılıçarslan ile beraber Haçlılara  karşı savaştı ve Antakya Haçlı Prensi Bohemond’u esir ederek (bilgi seafoodplus.info) Malatya’yı ele geçirdi. Yerine geçen oğlu Gazi Bey zamanında devlet en güçlü devrini yaşamıştır (). 

-Türkiye Selçukluları  ve Bizans’ın iç işlerine müdahale eder oldular.

-Gazi Bey, Haçlılardan Konya’nın geri alınmasına () ve taht mücadelesinde desteklediği seafoodplus.info’un burada sultan ilân edilmesine yardım etti.

-Danişmentliler, her zaman Haçlılara ve Bizans’a karşı başarılar kazanmışlar ve fethettikleri toprakların Türkleşmesini sağlamışlardı.

-Türkiye Selçukluları, Türkler arasında itibarı çok fazla olan Danişmentlileri en büyük rakipleri olarak görmüşlerdir. Nitekim taht mücadelelerinden faydalanan II.Kılıçarslan, Danişmentli şehirlerini ele geçirerek bu devlete son vermiştir ().

NOT: Danişmentliler tarafından Tokat’ta kurulan Yağıbasan Medresesi, Anadolu’da kurulan ilk medresedir