Çekim Ekleri Çalışma Kağıdı
]
[jıf]
[najî] [jınâ] [şif] [maşını]
С
ч->Щ şeklinde okunur. счастье [ş'âst'yı] считать [ş'itâf]
RUSÇADA TONLU VE BOĞUK SESSİZLER Ц [ t s ] HARFİNİN OKUNUŞU
Rusçadaki bu harf, Türkçedeki T ve "s" seslerinin ikisini birden karşılamaktadır.
Sessiz harfler; sert seafoodplus.infoşak şeklinde iki ses grubunda okundukları gibi, ikinci bir önemli kural olarak tonlu ve boğuk ses ile okunan harfler olarak ayrılırlar.
це->[цэ] ve ци-»[цы] olarak okunur.
Bu kuralı basit olarak; bazı sözcüklerde yazılan sessiz harflerin, okunurken başka bir sessiz okunması olarak söyleyebiliriz. Rusçada bazı okunurlar.
центр [tsentr] цирк [t s ırk] цвет [tsvet] отец [atets] месяц [mesits]
harfler
тс-*ц : советский [savetski] д ц - > ц : тридцать [tritsıf]
6 в г Д
başka
bir
sessiz
harfin
sesiyle
п
-> -> -» ->
ж 3
doğrudan
BOĞUK SESSİZ
TONLU SESSİZ
Ayrıca aşağıdaki harf grupları da ц olarak okunurlar.
okunurken
Ф
к T
—> ->
ш с
Ч ч [ ç ] HARFİNİN OKUNUŞU
Diğer sessizlerin benzer şekilde eşlenmesi söz konusu değildir. Ancak onların da bazıları sürekli tonlu, diğer bazıları da boğuk seslidir.
Sürekli yumuşak okunan bir harftir.
Her zaman tonlu sessizler: ж, л, м, н, р, й
чей [çey] часто [çâstı] врач [vraç]
ночь [noç] дочь [doç]
Щ щ [ ş ' ] HARFİNİN OKUNUŞU
Boğuk ve tonlu sessizlerin çıkarılışında dil ile f ark, tonlu sessizlerin telaffuzunda ses iştirak Parmağınızın arasını boğazınıza, yaslayarak [ б , bir titreşim hissedeceksiniz. Bu sefer de [ п , titreşim olmadığını göreceksiniz.
dudakların pozisyonu aynıdır. Tek etmektedir. Baş parmak ile işaret в, г] seslerini çıkaracak olursanız, ф, к] seslerini çıkaracak olursanız,
Tonlu ve boğuk okunan sessiz harfleri şu şekilde belirleyebiliriz.
Bu harf de sürekli yumuşak okunur. щи [ş'i] вещь [veş']
Her zaman boğuk sessizler: ш, ч, ц, х
борщ [borş'l товарищ [tavâriş']
1- Bir sözcüğün sonunda ya da boğuk bir sessizden önceki tonlu sessiz onun karşısına denk gelen boğuk sessizin sesiyle okunur.
сад [sat] зуб [zup] глаз [glas]
нож [noş] луг [luk] ложка [löşkı]
Ancak bu sözcükler herhangi bir takı aldığında tonlu sessizler kendi sesiyle okunur. сады [sadi]
ножи [nojî]
зубы [zûbı]
луга [lugâ]
глаза [glazâ] 2. Tonlu bir sessizden önceki boğuk sessiz harf kendisine karşılık gelen tonlu sessizin sesiyle telaffuz edilir. вокзал [vagzâl] сдача [zdâçı]
отдать [addâf] футбол [fudböl]
3. Rusçada önüne geldikleri isimlerle bitişikmiş gibi okunan edatların tonlu sessiz harfleri, önüne geldikleri ismin boğuk sessizine uygun olarak karşısına denk gelen boğuk sessiz olarak okunur. в сад [f sat] в клуб [f klüp]
из клуба [is klûba]
Şayet edatın son sessiz harfi boğuk bir sessiz ise sözcüğün başındaki tonlu sessize uygun olarak o da tonlu karşılığının sesiyle okunur. с доклада [z daklâdı] от брата [ad brâtı] с братом [z brâtım]
YUMUŞAK [ ь ] VE SERT [ ъ ] İŞARETLER Bu iki işaret, ya sözcüklerin yalın şekillerinde ya da sözcüklerin çekimleri sırasında onların bünyesine dahil olmaktadırlar. ъ (sert işaret) : Kendinden önceki sessiz harfleri sert, kendinden sonraki я, e, ё, ю sesli harflerini çift sesli [ya], [ye], [yo], [yu] okutur. Örneğin:
*
съезд [syest] подъём [padyöm]
Aynı zamanda kısa bir durak yaptırır.
b
(yumuşak işaret) : Kendinden önceki sessiz harfleri yumuşak, kendinden sonra elen я, e, e, ю seslerini [ya], [ye], [yo], [yu] şeklinde çift sesli okutur.
örneğin:
вьюга [vyûgı]
Yumuşak harfle biten bazı sözcüklerin cinsiyetini belirlemektedir. örneğin:
ночь [noç] вещь [veş'j
ххтут T
RUSÇA Birinci Basamak
дом [dom]
карандаш [kırandâş] Her dersin başında "ÖĞRENİLECEK YENİ SÖZCÜKLER" başlığı altında verilecek sözcükler, o derste ilk defa geçecek yeni sözcüklerdir. Bunları, köşeli parantez içinde verilen okunuşları ve karşılarında yazılı Türkçe anlamlarıyla birlikte öğreni niz. Sözcüklerin hemen altında, içinde ilgili sözcüğün geçtiği bir cümle verilmiş ve kar şılarına Türkçe çevirileri yazılmıştır. Derslerin hemen başında verilen yeni sözcükler ile örnek cümleleri çokça okuyarak doğru okunuşlarını iyi kavramak önemlidir.
ders
урок [urök]
kitap
книга [knigı]
~-;-
СТОЛ
[stol]
İr*
• • ! ! . •
""-.•'."
masa
это [eti] Это стол. [eti stol]
школа [şkölı] Это школа. [eti şkölı]
комната [kömnıtı] Это комната. [eti kömnıtı]
окно [aknö] Это окно. [eti aknö]
»m,
ev
ШШШ kurşunkalem
bu (dur), şu (dur) Bu masadır.
okul Bu okuldur.
oda Bu odadır.
pencere Bu penceredir.
m
четыре [çitiri] öğrenci
студент [student] Я студент. [ya student]
Ben öğrenciyim.
ben
я [ya] Я учитель. [ya uçitil']
Ben öğretmenim.
"У
не [ne] Это не стол. [eti ni stol] gfi--srr,\
И
[i] Это стол и стул. [eti stol i stul]
Bu masa değildir. :,.:'.KZ*Z~"ZI"
UxSM
три [tri]
ve Bunlar masa ve sandalyedir.
doktor
врач [vraç] Это врач. [eti vraç]
два [ava]
değil
Bu bir doktordur.
2
beş
пять [p'afl
Dersimizde öğrendiğiniz sözcükleri, yazılış ve okunuşlarına dikkat ederek bir kez daha okuyun. Sözcük
Okunuşu
Anlamı
урок книга стол стул дом карандаш это школа комната окно один студент врач я не и два три четыре пять
[urök] [knigı] [stol] [stul] [dom] [kırandâş] [eti] [şköh] [kömnıtı] [aknö] [adin] [student] [vraç] [ya] [ne] ['] [dva] [tri] [Çitiri] [p'af]
ders kitap masa sandalye ev kurşunkalem bu (dur) okul oda pencere bir (yüksek okul) öğrencisi doktor ben değil ve iki üç dört beş
iki OKUNUŞ KURALLARINI HATIRLATMA üç
dört
T
ek heceli sözcüklerin vurgusuz olduğu дом я
[dom] [ya]
ev ben
2. Vurgulu hecelerdeki seslilerin daha uzun ve yüksek okunduğunu урок [urook]
ders
3. Vurgulu heceden önceki "o"'ların "a" okunduğunu окно [aknö] один [adin] 4. Vurgulu heceden sonraki hecelerde bulunan "o" ve "a"'nın [ı] sesi ile okunduğu nu
5. И ve не gibi gramatik sözcüklerin tek heceli ve vurgusuz olduklarını ve ayrıca kendilerinden sonra gelen sözcüğe bağlanarak okunduklarını hatırlayınız. Bu masa değildir.
RUSÇA CÜMLE KURULUŞU
Это стул. [eti stul]
Bu sandalyedir,
Это комната. [eti kömnıtı]
Bu (bir) odadır.
Yukarıda gördüğünüz basit Rusça cümlelerde dikkatinizi çekeceğimiz önemli hu suslar şunlardır:
Türkçede: Özne + Tümleç + Yüklem Ö+ T+Y Rusçada: Özne + Yüklem + Tümleç Ö+ Y+T
bu, bu(dur) kitap Bu kitaptır. Bu derstir. Bu masadır. ben öğrenci Ben öğrenciyim.
Bu cümlenin öznesi ile yüklemi aynı bir sözcük, "Bu" işaret zamiri tarafından kar şılanmaktadır. это книга Это книга.
Bu sözcüklerin cümle içindeki yerlerini aşağıdaki örneklerde tetkik ediniz. Rusça cümlede koyu harfle yazılmış sözcüğün Türkçe karşılığı, Türkçe cümlede de koyu harfle yazılmıştır. Bu kitaptır,
bu + dur kitap Bu kitaptır.
Rusçada basit geniş zamanlı cümlelerde, Türkçedeki «Imek» fiilini karşılayan herangı bir yardımcı fiil bulunmadığından -DIR anlamı «Bu» işaret zamirinin Rusça Kar Ş'lıgında gizli olarak vardır. J c k 0 Ç . e ,! İ m e k > > f i i l i n i n § a n ı s l a r a bağlı olarak isimlerin sonuna eklenen çekim ekleri v u Şekildedir: B
Это книга. [eti knigı]
Bu kitaptır,
Это книга. [eti knigı]
Rusçada cümle kuruluşunu, en basit bir cümle tipini ele alarak öğrenmeye başla yalım. Önce böyle bir cümlede kullanacağımız sözcükleri Türkçe anlamlarıyla sı ralayalım.
это книга Это книга. Это урок. Это стол я студент Я студент
Bu evdir,
1. Rusça cümlede öğelerin sıralanışı Türkçeden farklıdır. Düzenli cümlede üç temel öğeden özne her iki dilde başa gelmekte, diğer iki öğe yer değiştirmek tedir.
книга [knîgı] kitap это [eti] bu(dur)
Это не стол, [eti ni stol]
Это дом. [eti dom]
en
Se
O Biz Siz Onlar
n
-jm. -sin. -d.r. -iz. -siniz. -lardır.
Bu dersimizdeki cümlelerde daha çok 3. Tekil Şahıs Zamiri olan «o»'nun «Imek» fiilinin çekimindeki karşılığı olan -dır"ı kullanacağız. Sonuna eklediğimiz ismin ses yapısına bağlı olarak «-dırAdir, -tır/-tir, -dur/-dür, -turMür» şeklinde karşınıza çıka caktır.
Я учитель. [ya uçltil']
Ben öğretmenim.
Я врач. [ya vraç]
Ben doktorum.
Это книга. [eti knlgı]
Bu kitaptır,
Это стол. [eti stol]
Bu masadır,
Это школа. [eti şkölı]
Bu okuldur,
Bu işaret zamiri, Türkçedeki "Bu" ve "Şu" sözcüklerinin ikisine karşılık da kullanılır.
Это урок. [eti urök]
Bu derstir,
Это стол. [eti stol]
Bu masadır.
Это окно. [eti aknö]
Şu penceredir.
Это комната. [eti kömnıtı]
Bu odadır.
Это д о м . [eti dom]
Şu evdir.
Это учитель. [eti uçftill
Bu öğretmendir.
Это врач. [eti vraç]
Şu doktordur.
Это студент. [eti student]
Bu öğrencidir.
ЭТО
Rusça basit cümlelerde dikkatinizi çeken diğer bir husus da, işaret edilen nesnenin Özellikle bilinen ve bir tane olduğunu belirleyen herhangi bir belirtme edatı (Artikel) yoktur. «Это книга, [eti knigı] Bu kitaptır.» cümlesindeki «kitap»'ın bilinen mi yoksa her hangi bir kitap olduğunu sözlü ya da yazılı anlatımdaki ifade şeklinden anlayacak sınız. Basit Rusça cümleleri Türkçeye çevirirken gerekli görülen durumlarda «bir» sözcüğünü doğrudan ekleyebilirsiniz. İleride bu anlamı karşılamak için isimlerin cinslerine göre, «bir»: один [adin] miktar sayısının kullanıldığını göreceksiniz. один стол один стул
«BEN
bir masa bir sandalye
-İM» CÜMLE KALIBI
Rus alfabesinin son harfi olan "я" aynı zamanda "ben" anlamındaki seafoodplus.info Şahıs Zamiri'dir. Bunu bir meslek ya da sıfat adıyla birleştirdiğinizde ikinci basit cümle kalıbını elde etmiş olursunuz. Я [ya]
Ben
студент [student]
öğrenci
Я студент. [ya student]
Ben öğrenciyim,
38
-im.
°u cümlelerdeki boşlukları, parantez içinde verilen sözcüklerin Rusçası ile ta mamlayınız. 1 2 3 4 5 6
книга. (Bu) окно. (Şu) карандаш. (Bu) д о м . (Şu) стол. (Bu) школа. (Şu)
7 8 9
студент. (Bu) врач. (Şu) учитель. (Bu)
HIZLI RUSÇA
CÜMLE KALIPLARI
Birinci Basamak
Derslerimizde öğrendiğiniz cümle kalıplarını şematik olarak tekrarlamanız için bunları aşağıda göreceğiniz gibi çerçeve içinde veriyoruz. Bu kalıpları incelemek suretiyle, bu cümlelerde hangi cins sözcüğün nerede görev aldığını bi kere daha görmüş olacaksınız.
İşaret Zamiri
Nesnelerin İsmi
Это Это Это Это Это Это Это Это
книга. комната. карандаш, стол. школа. окно. студент, врач.
Şahıs Zamiri
Şahıs veya Meslek Adları
Я Ты Я Ты
студент. студент. врач. врач.
kim
кто [Мо]
,:'; : ı,.',a'-=3
Кто это? [kto eti]
Bu kimdir?
,ljw:,u*-,mss
студентка [studentkı]
Это студентка. [eti studentkı]
инженер Bnjıner] Эт о инженер.
(bayan) yüksek okul öğrencisi
Bu bayan öğrencidir.
mühendis Bu mühendistir.
Uygulama cevapları: 1. Это 2 Это 3. Это 4. Это 5. Это 6. Это 7. Это 8. Это 9. Это
41
русский [rûskiy] Он русский.
русская [rüskıyı] Она русская
он [on]
она [anâ]
Rus (erkeği) О (bay) Rus'tur.
Rus (kadını)
слово [slövı] Это слово.
O (bayan) Rus'tur.
O (eril cins)
Bu defterdir.
sözcük
слово
Bu sözcüktür.
evet
да [da] Да, я учитель.
Evet, ben öğretmenim.
O (dişi cins)
идя—ид
оно [anö]
O (orta cins)
герой [giröy] Он герой.
kahraman
hayır
нет [net] Нет, я не врач.
Hayır, ben doktor değilim.
музей [muzey] Это музей.
O kahramandır.
müze Bu müzedir. 'л
ц
Щ°
- • " • ' "• •' i ,1 • та-,—:
шесть
что [ştol Что это?
словарь [slavâr'J Это словарь.
defter
тетрадь [titrâf] Это тетрадь.
altı
[Şest'J
sözlük Bu sözlüktür.
здание [zdâniyı] Эт здание.
>ı-.
Bu cümlelerde boş bırakılan yerleri; cevap cümlelerinden hareketle tamamlayınız. 1 2 3. Кто 4. Что
-»Ш
pencere sözcük bina ısım
O (bay) öğrencidir. O (bayan) öğrencidir.
5 6
это? - Это стол. это? - Это врач. ? - Это студент. . . . ? - Это окно.
это? - Это словарь. это? - Это тетрадь.
2. İsimlerin yerine 3. Tekil Şahıs Zamiri koyunuz.
OLUMSUZ CÜMLE KALIBI
1. Это студент. 2. Это студентка. 3. Это земля. 4. Э т о здание. 5. Это урок. 6. Это окно. 7. Это дом.
Это Это Это Это Это Это Это Это
не не не не не не не не
İsimler книга. тетрадь. окно. комната. дом. студент. врач.
OLUMSUZLUK SÖZCÜĞÜ Это стол. Это школа. Это д о м . gibi basit olumlu cümleleri olumsuz yapmak için isimlerin önüne "değil" anlamını veren "не" sözcüğünü getirmek yeterlidir. Это стол. Это не стол. [eti ni stol]
Bu masadır. Bu masa değildir.
Это школа. Это не школа. [eti ni şkölı]
Bu okuldur. Bu okul değildir.
Örnek cümlelerde gördüğünüz gibi, olumsuzluk sözcüğü, basit cümlenin diğer ö ğelerinin yer ve yazılışlarında herhangi bir değişiklik gerektirmiyor. Sadece cümle nin anlamını olumsuz yapıyor. OLUMLU CÜMLE
OLUMSUZ
Это д о м . [eti dom] Bu evdir.
Это не д о м . [eti ni dom] Bu ev değildir.
Это земля. [eti ziml'â] Bu topraktır.
Это не земля. [eti ni ziml'â] Bu toprak değildir.
Это учитель. [eti u çit i Г ] Bu öğretmendir.
Это не учитель. [eti ni uçitil'] Bu öğretmen değildir.
Uygulama cevapları: 1.
1. что 2. кто 3. это 4. это 5. что 6. что
2 . 1 . он 2. она 3. она 4 . оно 5. он 6. оно 7. он
CÜMLE
6. dersten başlamak üzere çift numaralı derslerin sonunda "Ödev" başlığı altında çeşitli alıştırmalar göreceksiniz. Bu ödevleri mutlaka yapınız. Bunu izleyen çift numaralı dersin son sayfasında önceki ödevlerin yapılmış şekilleri verilecektir. Vermiş olduğunuz ödev cevaplarının doğru olup olmadığını bu doğru cevaplarla karşılaştırıp yanlışlarınızı görünüz ve bu konuları tekrar çalışınız. Ödevleri, kontrol için kurumumuza göndermeyiniz. -AAşağıdaki her bir resim için örneğe uygun cümle kurunuz.
-D4.
cümleleri кто ve что soru sözcükleri ile soru şekline koyunuz, örnek: Это инженер.
Кто это?
1. Это стол. 2. Это Иван. 3. Это школа. 4. Это студент. 5. Это д о м . 6. Это учитель.
5.
6.
-E-ВBu cümlelerin okunuşlarını yazınız.
Örnek: Он инженер.
Örnek: Это окно, [eti aknö]
-F-
-СBu sözcüklerin eksik harflerini tamamlayınız ve her sözcüğü üç kez yazınız с - стол 1. Оно 2. Кнга seafoodplus.info 4. кола 5. Стдент 6. Учител 7. Земл 8. Кт
ЯП
Кто он?
1. Она студентка. 2. Он врач. 3. Она русская. 4. Он русский. 5. Он учитель. 6. Она врач.
1. Это студент. 2. Это врач. 3. Это учитель. 4. Это студентка. 5. Это зданье. 6. Это имя. 7. Это д о м . 8. Это школа.
Örnek: тол
Bu cümleleri soru cümlesi yapınız.
Bu cümleleri Türkçeye çevirini z. 1. Кто это? 2. Это я. 3. Кто он? 4. Он русский. 5. Что это? 6. Это стол и стул. 7. Это карандаш и тетрадь. 8. Это не школа. 9. Она студентка. Он врач.
-G-
HIZLI
Bu cümleleri Rusçaya çeviriniz. 1. Bu kitaptır. 2. Bu kitap değildir. 3. O (bay) kimdir? 4. O doktordur. 5. Bu nedir? 6. Bu penceredir. 7. Şu nedir. 8. Şu evdir. 9. O (bayan) Rus'tur. O (bay) Rus'tur. 1 1 . Ben kimim? Ben öğretmenim. Bu sözlüktür. Bu defter değildir. Bu kimdir?
RUSÇA Birinci Basamak
-H-
мама [mâmı] Это мама.
anne
папа [pâpı] Это папа.
baba
Bu annedir.
Olumlu cümleleri olumsuz, olumsuzları da olumlu yapınız. 1. Это не словарь. 2. Это тетрадь. 3. Это студент. 4. Это не окно. 5. Это не карандаш. 6. Это не с т о л .
il
Ш7
брат [brat] Вот мой брат.
Bu babadır.
kardeş İşte benim kardeşim. ч\-?М • •.'••. .; г -» - Р
мой [тоу] Это МОЙ брат.
Друг [d гик] в ° т мой д р у г .
benim Bu benim kardeşim.
9*
£?&
arkadaş İşte benim arkadaşım.
fctöSSr
kız kardeş
сестра [sistrâ] Вон моя сестра.
İşte benim kız kardeşim.
sen
ты
Sen doktorsun.
Ты врач.
1-Г:.ГУ- — " - - " • • ' • n ' r v , seafoodplus.info—
Türk (erkeği)
турок [tûrık] Я турок.
Ben Türküm.
ММ
турчанка [turçânkı] Она турчанка.
biz
мы [mı] Мы дома.
Türk (kadını)
Biz evdeyiz.
evde
дома [doma] Кто дома?
O Türk kadınıdır.
• 1 ."'.İTtili/vseS
Kim evdedii"?
-„m. 'ıTz'z
benim (Erkek cins)
мой (M.p.) [rnoy] моя (Ж.р.) [maya] моё (Ср.р.) [mayo]
вы [VI] Вы дома?
benim (Dişi cins) benim (Orta cins)
sız Siz evde misiniz?
с - г : > ı: - ; J~rK.~,..~.~-ZTZ-T7,:~~S'-•::,";_",=v"
-«ЙД, s.'.;Tsrv -n';Tr-VITEflL-:
.тт"- т'.т'вя"вы" .-ьдгял.т
вот [vot] Вот книга.
1
PIHHTıH" '". .
RUSÇA ŞAHIS ZAMİRLER!
-'УП'.Г'Т.-
işte (orada, uzakta)
/{!
EN, SEN, O şahıs zamirlerinin karşılıkları aşağıdaki gibidir.
İşte masa (uzakta).
% rr'.:'ü.-P. ••i
семь [sem']
Onlarda evdedirler.
İşte kitap (yakında). >,•••,';,• У №] -A-
3. Студенты читают ответы (doğru). 4 друзья говорят по-русски (Kıdemli). 5. Где ваши вещи (değerli). 6. Вот наши ученики (genç). 7. Какие это уроки? (Eski). -DAşağıdaki cümleleri parantez içinde verilen zarflarla tamamlayınız. 1. Как она говорит по-русски? (İyi). 2. Кто понимает по-японски (kötü) ? 3. Учитель идёт домой (hızlı). 4. Они читают текст (yüksek sesle). 5. Он знает новые слова (iyi).
Aşağıdaki cümleleri doğru olarak tamamlayınız. 1 они делают в классе? 2. Они говор по-русски. 3 ученики идут сейчас? 4 он говорит по-турецки? 5. Ка"к вы читаете, или плохо? 6 это словарь? - Мой. 7 это журнал? - Русский. 8 он работает? - На фабрике. 9. Я ид в класс. Она понима по-английски плохо. ВVerilen fiilleri şahıslara göre şimdiki zamanda çekiniz. 1. ИДТИ (I) 2. ЗНАТЬ (I) 3. ГОВОРИТЬ (II)
-ЕAşağıdaki cümleleri Türkçeye çeviriniz. 1. Эти солдаты - турки. 2. Эти девушки - врачи. 3. Эти люди - наши учителя. 4. Эта девушка - моя сестра. 5. Это здание - наш д о м . 6. Эта книга - русский учебник. 7. Люди идут домой. 8. Как они работают в классе? 9. Какие вещи на столё? Мой старший брат - врач. -FŞu cümleleri Rusçaya çeviriniz.
-СAşağıdaki cümlelerdeki boşlukları parantez içinde verilen sıfatlarla uygun şekilde tamamlayınız. 1. Они хорошо знают слова (Rus). 2 книги на столё (Yeni).
1. Bu doktor benim arkadaşımdır. 2. Bu cevaplar doğrudur. 3. Bizim öğretmen kütüphanededir. 4. Otomobiliniz garajda mıdır? 5. Bu bizim ilk dersimizdir. 6. Öğretmen hızlı gidiyor. 7. O (bay)İngilizceyi iyi konuşuyor 8. O (bayan) Rusçayı güzel yazıyor. 9. Nerede çalışıyorsunuz? Rusçayı nasıl okuyorum?
DERSTEKİ ÖDEV 5İN YAPILMIŞ ŞEKLİ
говорить (II) я говорю ты говоришь он говорит мы говорим вы говорите они говорят
работать ( I )
идти (I)
я работаю ты работаешь он работает мы работаем вы работаете енй работают
я иду ты идёшь он идёт мы идём вы идёте они идут
HIZLI
RUSÇA Birinci Basamak
B. 1. мой 2. моя 3. моё 4. твой 5. наш 6. наша 7. ваши 8 их 9. его её C. 1. - ит 2. - ут 3. - ют 4. - ет 5 - ет 6. - ёт 7. - ете 8. - ем D. 1. Я читаю текст. 2. Сейчас они в классе. 3. Мой словарь дома. 4. Учитель читает диалог громко. 5. Здесь я работаю. E. 1. Это мой словари. 2 Это его ученики. 3 Это ваши тетради. 4. Это её письма. 5. Это их дома. 6. Это наши портфели. F. 1. Его друзья - инженеры. 2 Её подруги - врачи. 3. Мой друзья - учителя, 4. Ваши товарищи - студенты. 5. Их сыновья - ученики. 6. Мой братья - учителя. G. 1. Sınıfta ne yapıyorsunuz? 2 Ben Rusça öğreniyorum. 3. Sizin öğretmeniniz Rus mudur? 4. Evet, o Rustur. 5. Ben bütün sözcükleri biliyorum. 6. Şimdi ben eve gidiyorum. 7. "Но" sözcüğü ne demektir? 0."Ben" sözcüğünün Rusçası nasıldır? H. 1 Кто вы? 2. Мы все студенты. 3. Что вы делаете в классе? 4. В классе мы читаем и говорим по-русски. 5 Кто сейчас идёт домой? 6. Сейчас наш учитель идёт домой. 7. Как его зовут? 8. Его зовут Иван Иванович. 9. Как он говорит по-русски? Он говорит по-русски хорошо.
рШЩПшш
л
ехать (I) [yehaf] Я еду на автобусе.
gitmek (vasıta ile)
метро [mitrö] Он едет на метро.
metro
Ben otobüsle gidiyorum.
O metro ile gidiyor.
думать (I) [dum it'] Я думаю об уроке.
düşünmek Ben ders hakkında düşünüyorum. X
I».
оба [öbı]
MА
her ikisi (2 erkek veya bir erkek bir dişi cins için)
Они оба студенты.
//Uи»4 J
Her ikisi öğrencidir.
обе [öbi] Они обе студентки.
her ikisi (2 dişi cins için) Her ikisi bayan öğrencidir.
06A VE ОБЕ hakkında ( e d a t )
о [о] О ком вы говорите? #
Kim hakkında konuşuyorsunuz?
kim hakkında
о ком [a kom] О ком он читает?
о чём [a çöm] О чём она думает?
Оба: iki erkek veya bir erkek, bir kadın olduğunda. Обе: her ikisi de kadın veya dişi cins olduğunda.
O kim hakkında okuyor?
учитель и ученик Офицер и старшина Сержант и солдат Сестра и брат
-» они оба Öğretmen ve öğrenci -» они оба Subay ve başçavuş -» они оба Astsubay ve asker -> они 66а Kız ve erkek kardeş
ne hakkında
Учительница и Ученица Учительница и мать
-> они обе Bayan öğretmen ve kız öğrenci -> они обе Bayan öğretmen ve anne -> они 66а Türk ve Rus erkeği -»• они обе Türk ve Rus kadını -> они оба Benim erkek ve kız kardeşim
О (bayan) ne hakkında düşünüyor?
четвёртый [çitvörtıy] Это четвёртый учебник.
" ( H e r ikisi de, her ikisi" anlamlarını veren bu sayı sıfatı cinsiyete bağlı olarak kullanılır.
dördüncü Bu dördüncü ders kitabıdır.
Турок и русский Турчанка и русская Мой брат и моя сестра
OH + OH
66a
beşinci
пятый [P'âtıy] Это пятый диалог.
Bu beşinci diyalogdur.
Он + Она 66a
-> -> -> -> ->
Onlar her ikisi Onlar her ikisi Onlar her ikisi Onlar her ikisi Onlar her ikisi
->• Onlar her ikisi -> Onlar her ikisi -> Onlar her ikisi -> Onlar her ikisi
Она + Она обе
SIFATLAR Sonu -ый ile biten sıfatlar:
экзамен [ikzâmin] Они говорят об экзамене.
sınav
на чём [na çöm] На чём он едет?
девятнадцать [divitnâtsıf]
Onlar sınavı konuşuyorlar.
к р а с и в ы й , -ая, -oe, - ы е четвёртый, -ая, -ое, -ые п я т ы й , -ая, -ое, - ы е
güzel dördüncü beçinci
ne ile
Это Это Это Это
к р а с и в ы й стол. красивая карта. красивое д е р е в о . к р а с и в ы е ручки.
Bu güzel bir masadır. Bu güzel bir haritadır. Bu güzel bir ağaçtır. Bunlar güzel kalemlerdir.
Это Это Это Это
п я т ы й урок. пятая у л и ц а . пятое о к н о . п я т ы е уроки.
Bu beşinci derstir. Bu beşinci caddedir. Bu beşinci penceredir. Bunlar beşinci derslerdir.
О hangi vasıta ile gidiyor?
19
on dokuz
1 Оо
Bu dördüncü sandalyedir. Bu dördüncü odadır. Bu dördüncü ağaçtır. Bunlar dördüncü sandalyelerdir.
Это четвёртый стул. Это четвёртая комната. Это четвёртое дерево. Это четвёртые стулья.
2. Учитель и новый врач 3. Отец и мать 4. Мать и девочка 5. Я и мой брат 6. Студентка и ученик 7. Книга и тетрадь
Sonu -ий ile biten sıfatlar: маленький, -ая, -oe, -ие хороший, -ая, -ое, -ие
küçük iyi, güzel
Маленький Маленькая Маленькое Маленькие
Küçük tebeşir. Küçük bir oda. Küçük pencere. Küçük öğrenciler.
мел. комната. окно. ученики.
Sonu -ой ile biten sıfatlar: второй, -ая, -oe, -ые
ikinci
Второй вопрос. Вторая картина. Второе утро. Вторые бумаги.
İkinci soru. İkinci resim. İkinci sabah. İkinci kağıtlar.
Это наш второй урок. Это вторая стена. Это второе письмо. Это вторые ошибки.
Bu bizim ikinci dersimizdir. Bu ikinci duvardır. Bu ikinci mektuptur. Bu ikinci hatalar.
Какой Какая Какое Какие
это это это это
урок? картина? слово? карандаши?
Это Это Это Это
пятый урок. первая картина. русское слово. новые карандаши.
-ВAşağıdaki cümlelerdeki boşlukları, parantez içinde verilen sözcüklerin Rusçalan ile tamamlayınız. 1. Это наш урок (ikinci). 2. В деревне дома (küçük). 3. Это диалог в книге (beşinci). 4. Вот новый журнал (güzel). 5. Это мой день в школе (birinci). 6. Какой это город или большой (küçük)? 7. Какая девушка (güzel)! 8. Этот инженер друг (benim).
5/ОБО) EDATI "Hakkında" anlamını veren bu edat ile Rusçada EDATLI HAL ya da Türkçedeki karşılığı ile -DE HALİ kullanılır. Birisi veya birşey hakkında okumak, konuşmak, düşünmek, bilgi vermek, sormak ve anımsamak gibi eylemler söz konusu olduğunda bu edat kullanılır. Canlı ve cansızlar için kullanılan soru sözcükleri: О ком? О ком вы говорите?
Kim hakkında? Kim hakkında konuşuyorsunuz?
О чём? О чём вы говорите?
Ne hakkında? Ne hakkında konuşuyorsunuz?
Bu edat ile kullanılan isimlerin takıları, daha önce öğrendiğimiz gibi В (içinde) ve HA (üstünde) edatları ile aynıdır. Где вы работаете? -Я работаю в школе. -А
Nerede çalışıyorsunuz? - Ben okulda çalışıyorum.
Uygulama cevapları: A. 1 66e 2. оба 3. оба 4. обе 5 оба 6 оба 7. обе
Aşağıdaki ikili isimlerin karşısına 66a ya da 66e koyarak tamamlayınız. 1. Моя сестра и его сестра
В. 1. в т о р о й 2. маленькие 3. пятый 4. к р а с и в ы й 5. п е р в ы й 6 м а л е н ь к и й 7. к р а с и в а я мой
Где они читают текст? - Они читают текст на уроке.
Onlar nerede metin okuyorlar? - Onlar derste metin okuyorlar.
6. Он говорит о девушке. 7. Они говорят о погоде. 8. Мы говорим о солдате.
EDATLI HAL'de isimlerin büyük çoğunluğunun soruna +e takısı aldığını, yukarıdaki örneklerde de görüldüğü üzere, öğrenmiştik. Bu durum o "hakkında" edatı için de geçerlidir. О ком ты говоришь? [a kom ti gıvariş]
Kim hakkında konuşuyorsunuz?
ЕХАТЬ (I) FİİLİ
Я говорю о студенте.
Ben öğrenci hakkında konuşuyorum.
"Kara vasıtaları ile gitmek" anlamını veren bu fiilin şimdiki ve geniş zaman çekimleri aşağıdaki gibidir.
[ya gıvar'ü a studenti] Он говорит о друге. [on gıvarit a drûgi]
O arkadaşı hakkında konuşuyor.
Мы говорим об учителе. Вы говорите о человеке. Они говорят о брате.
Biz öğretmen hakkında konuşuyoruz. Siz adam hakkında konuşuyorsunuz. Onlar erkek kardeş hakkında konuşuyorlar.
О чём ты думаешь? [a çöm ti dumıyış]
Ne hakkında düşünüyorsun?
Я думаю об уроке. [ya dûmıyu aburöki ]
Ben ders hakkında düşünüyorum.
Он думает о работе. Мы думаем о классе. Вы думаете о книге. Они думают о доме.
O iş hakkında düşünüyor. Biz sınıf hakkında düşünüyoruz. Siz kitap hakkında düşünüyorsunuz. Onlar ev hakkında düşünüyorlar.
Aşağıdaki cümleleri Türkçeye çeviriniz. 1. О ком он читает? 2. Он читает о герое. 3. О чём они пишут? 4. Они пишут о деле. 5. О ком он говорит?
Ехать
Vasıta ile gitmek
[yehıt'J Я еду
Ben vasıtayla gidiyorum
[ya yedu] Ты едешь [ti yed iş] Он (она, оно)едет [on (anâ anö) yedit] Мы едем Вы едете Они едут
Sen vasıtayla gidiyorsun O vasıtayla gidiyor Biz vasıtayla gidiyoruz Siz vasıtayla gidiyorsunuz Onlar vasıtayla gidiyorlar
Bu fiile cevap verilen araçların sorusu da şöyledir: На чём вы едете? • Я еду на автобусе. • Я еду на метро.
Hangi araç ile gidiyorsunuz? - Ben otobüsle gidiyorum. - Ben metro ile gidiyorum.
Мы едем на поезде. Вы едете на такси. Они едут на автомобиле.
Biz trenle gidiyoruz. Siz taksi ile gidiyorsunuz. Onlar otomobille gidiyorlar.
«Nereye» Куда soru sözcüğü ile gidilen istikamet sorulduğunda cevap cümlesinde У'пе В ve Ha edatları ile kullanıldığında Erkek cins isimleri her hangi bir takı a lmazlar.
Uygulama cevapları: 1. O kim hakkında okuyor? 2. O kahraman hakkında okuyor. 3 Onlar ne hakkında yazıyorlar? 4. Onlar iş hakkında yazıyorlar. 5. O kim hakkında konuşuyor? 6. O kız hakanda L n u s u v o r 7. Onlar hava hakkında konuşuyorlar. 8. Biz asker taklanda konuşuyoruz. nakkında konuşuyor.
Куда ты едешь? - Я еду в парк. Куда он едет? - Он едет в магазин. Куда вы едете? - Мы едем на урок. Куда они едут? - Они едут в магазин. - Они едут на завод. Он едет в гараж. Я еду в город.
Sen nereye gidiyorsun? - Ben parka gidiyorum. 0 nereye gidiyor? - O mağazaya gidiyor. Siz nereye gidiyorsunuz? - Biz derse gidiyoruz. Onlar nereye gidiyorlar? - Onlar mağazaya gidiyorlar. - Onlar fabrikaya gidiyorlar. O garaja gidiyor. Ben şehre gidiyorum.
6. Siz Rusçayı iyi konuşuyorsunuz. 7. Kim oraya yayan gidiyor? 8. Herkes parka yayan gidiyor.
шж/ш
Aşağıdaki cümlelerdeki boşlukları B, Ha ve O edatı ile tamamlayınız. 1 ком они говорят? 2. Они говорят ученике. 3 чём он думает? 4. Он думает уроке. 5. Мы едем парк. 6. Он едет урок. 7. Я еду гараж. 8. Кто едет магазин? 9. Кто идёт завод? Кто говорит экзамене? -В Aşağıdaki cümleleri Rusçaya çeviriniz. 1. Kim eve araçla gidiyor? 2. Biz oraya araçla gidiyoruz. 3. Onlar parka yayan gidiyorlar. 4. Öğrenciler derse yayan gidiyorlar. 5. Biz ikimiz yeni öğrencileriz. Uygulama cevapları: A. 1 O 2. об 3 O 4 об 5. в 6. на 7. в 8. в 9 . на об В. 1 Кто едет д о м о й ? 2. Мы едем туда. 3 Они идут в парк. 4 Студенты и д у т на у р о к . 5 Мы оба новые студенты. 6 Вы говорите по-русски хорошо. 7. Кто идёт туда? 8 Все идут в парк.
HIZLI RUSÇA
работа [rabötı] Они не говорят на работе.
трудный [trıidnıy] Это трудное слово.
ШиШШ&ДЭШШ
обедать (I)
öğle yemeği yemek
[abedıt'] Я обедаю в школе.
Öğle yemeğini okulda yiyorum.
çalışmak, öğrenmek
учить (II) [uçif] Я учу русский язык.
завтракать (I) [zâftrıkıt'] Она завтракает дома.
^
:
,
-.;" - - J
zor Bu zor bir sözcüktür.
лёгкий [löhkiy] Это лёгкое правило.
kolay, hafif
правило [prâvilı] Какое это правило?
kural
лучше [lüçşı] лучше чем F - Я читаю по-русски ur e* лучше, чем о н .
daha iyi
Bu kolay bir kuraldır.
Bu hangi kuraldır?
Ben Rus dilini öğreniyorum.
kahvaltı yapmak
п— wt
О evde kahvaltı ediyor.
genellikle, genel olarak
обычно [abiçnı] Я обычно говорю по-русски.
практика [prâktikı] Мы делаем практику на уроке.
Onlar işte konuşmazlar.
-,
Birinci Basamak
1
İŞ, çalışma, görev
Ben genellikle Rusça konuşurum.
pratik yapma, uygulama Biz derste uygulamalar yapıyoruz.
цат
^EJ-fJ
-den daha iyi Ben Rusçayı ondan daha iyi okuyorum.
Двадцать [dvâtsıf] двадцатый [dvatsâtıy] Я учу двадцатый Диалог.
yirmi
чем [cem] Я пишу лучше, чем т ы .
-den,-dan; nazaran
yirminci Ben 20ci diyalogu öğreniyorum.
Ben senden daha iyi yazıyorum.
Где вы обычно завтракаете? daha kötü
хуже [hüjıj хуже чем Он знает урок хуже, чем они.
-den daha kötü O dersi onlardan daha kötü biliyor.
Я обычно завтракаю дома.
Siz genellikle nerede kahvaltı yapıyorsunuz? -Ben genellikle evde kahvaltı yapıyorum.
Кто завтракает в школе? Okulda kim kahvaltı yapıyor? - Все студенты завтракает в школе. - Bütün öğrenciler okulda kahvaltı yapıyorlar.
ŞİMDİKİ ZAMANDA FİİL ÇEKİMLERİ
Ахмёт не любит завтр'^ать. Иван завтракает очень рано.
Обедать ve завтракать fiilleri читать modelinde yani Lgrup (E tipi) eklerle çekilen fillerdir.
Учить (II) fiili говорить (II) fiili modelinde 2. grup eklerle (yani -И tipi) çekilen bir fiildir.
Обедать (I) Обеда+ Я обеда+ю [ya abedıyuj Ты обеда+ешь [ti abedıyış] Он(она, оно) обеда+ет [on (anâ anö) abedıyıtj Мы обеда+ем [mı abedıyımj Вы обеда+ете [vı abedıyıti] Они обеда+ют [ani abedıyut] Куда вы идёте сейчас? - Я иду домой обедать. Я обычно обедаю в школе. Он обычно обедает в клубе. Они обедают в бюро. Рабочие обедают на заводе. Кто ещё обедает в школе? Завтракать (I) Завтрака Я завтрака+ю Ты завтрака+ешь Он (она, оно) завтрака+ет Мы завтрака+ем Вы завтрака+ете Они завтрака+ют
(mastar şekli) (çekim kökü) Ben yemek yiyorum Sen yemek yiyorsun O yemek yiyor Biz yemek yiyoruz Siz yemek yiyorsunuz Onlar yemek yiyorlar
Simdi nereye gidiyorsunuz? - Ben eve öğle yemeğini yemeye gidiyorum. Genellikle öğle yemeğini okulda yiyorum. O genellikle öğle yemeğini kulüpte yiyor. Onlar öğle yemeğini büroda yiyorlar. İşçiler öğle yemeğini fabrikada yiyorlar. Daha tyaşka kim yemeğini okulda yiyor? Iıi Г ;
ı iı
(mastar şekli) (çekim kökü)
Учить (II) УчЯуч+у [ya uçû] Ты уч+ишь [ti üçişj Он (она, оно) уч+ит [on (anâ anö) uçitj Мы уч+им [mı ûçimj Вы уч+ите [vı ûçiti] Они уч+ат [ani ûçıt]
Ahmet kahvaltı yapmayı sevmiyor. Ivan çok erken kahvaltı yapıyor.
(mastar şekli) (çekim kökü)
Что вы делаете здесь? - Я учу русский язык.
Siz burada ne yapıyorsunuz? - Ben Rusça öğreniyorum.
Кто ещё учит русский язык? - Все эти студенты учат русский язык.
Başka kim Rusça öğreniyor? - Bu öğrencilerin hepsi Rus dilini öğreniyorlar.
Кто учит русские слова? Rusça sözcükleri kim öğreniyor? • Новый студент учит русские слова. - Rusça sözcükleri yeni öğrenci öğreniyor. Ахмёт тоже учит русский лзык. Новый студент учит лучше, чем старый.
Ahmet de Rus dilini öğreniyor. Yeni öğrenci eskisinden daha iyi öğreniyor.
PRATİK UYGULAMALAR
Где сейчас студент? I Сейчас он в школе.
обедать (I)
öğle yemeği yemek
Я обедаю. Я обедаю в школе. Я обычно обедаю в школе.
Ben yemek yiyorum. Ben okulda yemek yiyorum. Ben genellikle okulda yemek yiyorum.
Я обычно обедаю поздно.
Ben genellikle geç yemek yiyorum.
завтракать (I)
kahvaltı etmek
Я завтракаю.
Ben kahvaltı ediyorum.
Я завтракаю дома. Я обычно завтракаю дома. Я обычно завтракаю рано утром.
Ben evde kahvaltı ediyorum. Ben genellikle evde kahvaltı ediyorum. Ben genellikle sabah erkenkahvaltı ediyorum. Ben kahvaltı,etmeyi seviyorum.
Я люблю завтракать. учить (II)
öğrenmek
Ben öğreniyorum. Ben Rusça dilini öğreniyorum. Ben Rusça dilini iyi öğreniyorum. Я учу русский язык. Ben Rusça dilini ondan daha iyi Я учу русский язык хорошо. Я учу русский язык лучше, чем он. öğreniyorum. Ben de zor sözcükleri öğreniyorum. Я тоже учу трудные слова. Ben yeni sözcükleri öğrenmeyi severim. Я люблю учить новые слова. Şimdi ben ikinci diyalogu öğreniyorum. Сейчас я учу второй диалог. Сейчас я читаю и учу русский текст , Şimdi ben Rus metni okuyor ve öğreniyorum. Я учу.
Öğrenci şimdi nerededir? - О şimdi okuldadır.
Где он был утром? . Он был в клубе.
O sabahleyin nerede idi? - O klüpte idi.
Где студентка была? . Она была в магазине.
Bayan öğrenci nerede idi? - O mağazada idi.
Где было это письмо? - Оно было на столё.
Bu mektup nerede idi? - O masanın üzerinde idi.
p ğ j f ?;]
Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri в, на yada o edatlarından uygun olanı ile tamamlayınız. 1. ком вы говорите? 2. Мы говорим друге. 3. чём они думают? Они думают уроке. Он пишет учителе. Мы читаем библиотеке. Они идут парк. 8. Ученики едут домой. 9. Студенты идут магазин. Я еду метро.
БЫТЬ FİİLİ İLE GEÇMİŞ ZAMAN "Olmak" anlamını veren bu fiil ile birinin ya da bir şeyin bir yerde bulunması bildirilirken cümlenin tümleci EDATLI HALİ (-DE HALİ)'nde olur. Bu fiilin geçmiş zaman çekimi cümlenin ÖZNESİ'nin cins ve sayısına göre olur. быть бы -
olmak (çekim kökü)
я, т ы , он был я, т ы , она была оно было м ы , вы, они были
-л (M.р.) -ла (Ж.р.) -ло (Ср.р.) -ли (Мн.ч.)
ВAşağıdaki isim gruplarını оба yada обе şeklinde yazın 1. Ученик и ученица 2. Сын и дочь 3. Д о ч ь и сестра 4. Учитель и инженер 5. Девушка и девочка 6. Мама и папа 7. Учитель и учительница 8. Сестра и мама
iz.
-F-
-сaâıdaki cümleleri Rusçaya çeviriniz.
Aşağıdaki cümleleri "olmak" fiili ilke geçmiş ve gelecek yapınız. . 1. Сейчас он в школе. 2. Люди в кино. 3. Моя сестра в банке. 4. Она сейчас на работе. 5. Женщина в магазине. 6. Сейчас я дома. 7. Сейчас они в ресторане. 8. Сейчас все в классе.
1. Yarın kulüpte olacağım. 2. Kim yavaş çalışıyor? 3. Ahmet yavaş çalışıyor. 4. Dün kim sinemada idi? 5. Arkadaşım orada idi. 6. Otobüsle eve gidiyorum. 7. Kız çocuğu parka yayan gidiyor. 8. Akşamleyin orada olacağım. 9. Öğle yemeğini orada yiyorum. Biz ikimiz evde kahvaltı yapıyoruz.
-DBu cümleleri parantez içinde verilen fiilin uygun formu ile tamamlayınız. 1. Сегодня я (ехать) домой.* 2. Рано утром я (завтракать) дома. 3. Я (обедать) в школе. 4. Вчера студенты (быть) в классе. 5. Завтра они обе (быть) на уроке. 6. Вчера дети (быть) в деревне. 7. Она (говорить) по-русски лучше, чем о н . 8. Кто (читать) по-английски хорошо? -Е-
18 DERSTEKİ ÖDEV 6'NIN YAPILMIŞ ŞEKLİ
A. 1. Что 2. -ят 3. Куда 4. Как 5. хорошо 6. Чей 7. Какой 8. Где 9. -у -ет
В. ИДТИ1 я ты он мы вы они с
я ты он мы вы они
знаю знаешь знает знаем знаете знают
ГОВОРИТЬ II я ты он мы вы они
говою говоришь говорит говорпм говорите говорят
6 cümleleri tamamlayınız.
1.
мой стол.
2
моя сестра.
Bu
cümleleri Rusçaya çeviriniz. 1. Ben kimim? 2. Sen öğretmensin. 3. Peki ya siz kimsiniz? 4. Ben öğrenciyim. 5. Senin baban şimdi nerededir? 6. Oradaki kimdir? 7. Şu defterdir. 8. Bu defter senin midir? 9. Evet, benimkidir. Senin okulun nerededir, solda mı yoksa sağ tarafta mı?
6. DERSTEKİ ÖDEV " T İ N YAPILMIŞ ŞEKLİ
3
твой друг. A. 1. Это стол. 2. Это стул. 3. Это комната. 4. Это книга. 5. Это словарь. 6. Это студент. B. 1. [eti student] 2. [eti vraç] 3. [eti uçitil'] 4. [eti studentkı] 5. [eti zdâniyı] 6. [eti im'ı] 7. [eti dom] 8. [eti şkölı]
4
дом и школа. C. 1. к - окно 2. и - книга 3. м - дом 4. ш - школа 5. у - студент 6. ь - учитель 7. я - земля 8. о -кто
5
D. 1. Что это? 2. Кто это? 3. Что это? 4. Кто это? 5. Что это? 6. Кто İTO?
моя книга.
E. 1. Кто она? 2. Кто он? 3. КТО она? 4, Кто он? 5. Кто он? 6. Кто она? F
-FBu cümleleri Türkçeye çeviriniz. 1. Что это? 2. Это словарь и книга. 3. Это твой словарь? 4. Да, мой. 5. А это твоя книга? 6 . Нет, не м о я . 7. Кто там? 8. Ученик и ученица там. 9. Где твой дом? Он справа.
« 1. Bu kimdir? 2. Bu benim. 3. O kimdir? 4. O Rustur. 5. Bu nedir? 6. Bunlar masa ve sandalyedir. 7. u kurşunkalem ve defterdir. 8. Bu okul değildir. 9. O öğrencidir. O doktordur.
B
• 1 Это книга. 2. Это не книга. 3. Кто он? 4. Он врач. 5. Что это? 6. Это окно. 7. Что это? то дом. 9. Она русская. Он русский. 1 1 . Кто я? Я учитель. Это словарь. Эт ° не тетрадь. 15 Кто это?
Н. СТ0
° с л °варь. 2. Это не тетрадь. 3. Это не студент. 4. Это окно. 5. Это карандаш. 6. Это
7Я
otobüs
автобус [aftöbus] Автобус т а м .
HIZLI RUSÇA
Otobüs oradadır.
bizim
наш [naş] наша [naşı] наше [naşı]
Birinci Basamak
Bu bizim okulumuzdur.
Это наша ш к о л а .
•-•• рада;ı: —UJJ
чей [çey] (M.p.) чья [çya] (Ж.р.) чьё [çyo] (Cp.p.) Чей это карандаш?
дверь [dver 1 ] Дверь слева.
картина [kartinı] Это моя картина.
kimin
автомобиль [aftımabiT] Это м о й автомобиль.
74
sizin
Это ваша ручка?
Bu sizin dolma kaleminiz midir?
Bu kalem kimindir?
kapı
J
а
журнал [jurnal] Чей это журнал?
В
._a:i
%
dergi Bu kimin dergisidir?
Kapı soldadır.
resim, tablo
письмо [pis'mö] Это моё письмо.
mektup
зонтик [zöntik] э т о твой з о н т и к .
şemsiye
Bu benim mektubumdur.
Bu benim tablomdur.
—;—-•_*_* „ i.^jıiL.'.'-a^. j i i i ^ ^ i s s :
квартира [kvartirı] Это твоя квартира.
ваш [vaş] ваша [vâşı] ваше [vâşı]
daire Bu senin dairendir.
otomobil Bu benim otomobilimdir.
шапка [Şâpkı] Вот наша шапка.
Bu senin şemsiyendir.
=T4=r3rznr=:
şapka İşte bizim şapkamız.
7R
э
девять [devit']
dokuz
Н А Ш VE В А Ш SAHİPLİK SIFATLARI Bunlarda, ilgili oldukları ismin cinsine göre değişik takı alırlar.
Мы Вы
Erkek cins (M.р.) наш наш дом ваш ваш дом
Вы [vı] Ваш [vaş]
Dişi cins (Ж.р.) наша наша газета ваша ваша газета
Orta cins (Ср.р.) наше наше окно ваше : ваше окно
sız sizin
Bu şahıs ve sahiplik zamirleri; birkaç kişiye olduğu kadar nazik bir hitap şekli olarak tek bir kişiye hitapta da kullanılır. Вы студент? - Да, я студент.
Siz öğrenci misiniz? - Evet, ben öğrenciyim.
Это ваш журнал? -Да, мой.
Bu sizin derginiz midir? - Evet, benimkidir.
1 . наш наш дом Наш дом справа.
bizim bizim ev Bizim ev sağdadır.
наша наша школа Наша школа слева.
bizim bizim okul Bizim okul soldadır.
наше наше окно Где наше окно?
bizim bizim pencere Bizim pencere nerededir?
sızın sizin arkadaşınız Sizin arkadaşınız evde midir?
2 ваш Г ваш ДРУ ма? Ваш ДРУГ Д ° ваша ваша квартира Где ваша квартира?
sizin sizin daireniz Sizin daireniz nerededir?
ваше ваше окно Вон ваше окно.
sizin sizin pencereniz Sizin pencereniz işte orada.
ЧЕЙ "KİMİN" SORU SÖZCÜĞÜ Bu soru zamiri de diğer sahiplik zamirleri gibi önüne geldikleri ismin cinsine göre farklı takı alırlar.
Erkek cins (M.p.) Чей Чей это дом? Это наш дом.
Dişi cins (Ж.р.) чья Чья это газета? Это моя газета.
Orta cins (Ср.р.) чьё Чьё это окно? Это моё окно.
Tabloya dikkatle bakacak olursanız; Чей isimlerin cinsine göre çekilirken, Это değişmeden kalmaktadır. Basit cümlede yüklem görevini de üstlendiği zaman Это değişmez. Чей это карандаш? [ Ç e y eti kırandâş] B u W m i n kalemidir?
Это мой карандаш. [eti moy kırandâş] Bu benim kalemimdir.
Чья это книга? [Çya eti knigı] B u kimin kitabıdır?
Это наша книга. [eti naşı knigı] Bu bizim kitabımızdır.
Чьё это письмо? £У° eti pis'mö] Bu mektup kimindir?
Это твоёписьмо. [eti tvayö pis'mö] Bu senin mektubundur.
77
3. Это 4. Это 5. Это 6. Это
наш с л о в а р ь . твой стол. моё п и с ь м о . ваша шапка.
Чей это у ч и т е л ь ?
Это наш учитель.
Чей это с ы н ?
Это м о й с ы н .
Чья это дочь?
Это моя д о ч ь .
Чья это тетрадь?
Это ваша тетрадь.
Чьё это о к н о ?
Это наше о к н о .
Чьё это слово?
Это моё с л о в о .
Чей это словарь?
Это твой с л о в а р ь .
Чей это брат?
Это мой брат.
Чей это словарь? -Это мой словарь.
Bu sözlük kimindir? - Bu benim sözlüğümdür.
Чей 5то автомобиль?
Это наш а в т о м о б и л ь .
Это моя книга.
Bu benim kitabımdır.
ЭТО İŞARET ZAMİRİ Basit cümlede yüklem görevini üstlendiğinde hiçbir değişikliğe uğramadan tek formda kullanılan bu sözcük, bu görevini başka bir sözcüğe devrettiğinde isimlerin cinsine göre değişir.
Этот çekim tablosu
-А-
Erkek cins (M.p.)
Dişi cins (Ж.р.)
Orta cins (Cp.p.)
этот
эта
это
Boşlukları Чей'т ve sahiplik zamirlerinin uygun şekilleriyle tamamlayınız. Это sözcüğü, yüklem görevini sahiplik zamirlerine devreder. Bu durumda, Это uygun çekimde ismin önüne gelirken, sahiplik zamiri isimden sonra yazılır.
Örnek: BOT журнал ( м о й ) . ВОТ МОЙ журнал. 1
ЭТО ЗОНТИК (чей)?
2. ЭТО 3. ЭТО 4. Это 5. Где 6. Где
п и с ь м о (мой)? автомобиль (наш)? школа (ваш)? мама (твой)? папа (мой)?
Это мой с л о в а р ь . Bu benim sözlüğümdür. Эт Bu
о моя книга. benim kitabımdır.
Это наше п и с ь м о . Bu bizim mektubumuzdur.
Этот словарь м о й . Bu sözlük benimdir. Эта книга м о я . Bu kitap benimdir. Это п и с ь м о наше. Bu mektup bizimdir.
-ВBu cümleleri soru yapınız. Örnek: Это мой брат. Чей это брат? 1. Это моя сестра. 2. Это наша комната.
У9и1а т а cevaplan: А. 1 Ч е й 2 моё 3 наш 4. ваша 5 твой 6 м о й • 1 Чип с е с т Р а ? ПИги это комната? 3 Чей это словарь? 4 Чей это стол? исьмо? 6 Чья это шапка?
5
Чьё это
70
YUMUŞAK İŞARET (Ь) İLE BİTEN İSİMLER Bu işaret ile biten isimlerin bir kısmı erkek, diğer bir kısmı da dişi cinstir. Bunları derslerimizde geçtikçe ezberleyerek öğrenmeniz gerekecektir. Bunları elinizin altındaki bir kağıda yazarak cinsiyetlerine göre gruplandırınız. Bazı fiillerin mastar takıları da ь ile bitmektedir, karıştırmamak gerekir (ть ve чь). Erkek cins (M.p.) olanlar: учитель [uçitiT] словарь [slavâr'] автомобиль [aftımabiT] день [den'] конь [kon']
öğretmen sözlük otomobil gün at
-в0U
cümleleri Rusçaya çeviriniz. 1. Bu sözlük kimindir? 2. Bu benim sözlüğümdür. 3. Bu sözlük benimdir. 4. Bu benim mektubum değildir. 5. Bu benim eşyam değildir. 6. Bu ev kimindir? 7. Bu ev benimdir. 8. Bu benim kızımdır. 9. Bu kız benimdir. Rusça dergi nerededir?
Dişi cins (Ж.р.) olanlar: тетрадь [titrâf] дверь [dver'] ночь [noç] вещь [veş1]
defter kapı gece eşya
Это мой Это моя Вот мой Вон моя
Bu benim sözlüğümdür. Bu benim defterimdir. işte benim otomobilim (burada). İşte benim eşyam (orada).
словарь. тетрадь. автомобиль. вещь.
-AParantez içinde verilen sözcüklerin Rusça karşılıkları ile cümleleri tamamlayınız. Örnek:
это сумка? Чья это сумка? 1 словарь там (benim). 2. Чьё письмо (bu)? 3. Этот урок (benim). 4. Это учитель (bizim). 5 это русский словарь (kimin)? 6 сейчас дома (kim)? 7 это слово (kimin)? 8 слева (ne)?
ЯП
ygulama cevapları: A. 1. М о й 2. это 3. м о й 4. наш 5. Чей 6. Кто 7. Чьё 8. Что • 1 • Чей это словарь? 2. Это м о й с л о в а р ь . 3. Этот с л о в а р ь м о й . 4. Это не м о ё п и с ь м о . 5. ° не моя в е щ ь . 6. Чей это д о м ? 7. Этот д о м м о й . 8. Это моя д о ч ь . 9. Эта д о ч ь м о я . 10, Де р у с с к и й журнал?
81
HIZLI RUSÇA
genç
молодой rmıladöy] йолодбй врач т а м .
Genç doktor oradadır.
Birinci Basamak
insan, adam
еловек [çilavek] Где молодой человек?
ч
какой [kaköy] К а к о й это д о м ?
Щ& "X,.; ,-А
4 W$
старый [starı у] Это старая к н и г а .
nasıl
Bu bizim köydür.
.**?««ж№ sınıf
класс [klas] Какой это класс?
eski, yaşlı
Bu hangi sınıftır?
Bu eski kitaptır.
новый [növıy] Это н о в ы й с л о в а р ь .
л
Дерево [derivı] Старое дерево там.
л
'• -"=дцй=гл т:т7ГуТ
yeni
ağaç Yaşlı ağaç oradadır.
Bu yeni sözlüktür.
синий [siniy] Вот с и н и й карандаш.
яo
köy
Bu nasıl evdir?
x - Д Д '• Ц
десять [destti
деревня [direvn'ı] Это наша д е р е в н я .
Genç adam nerededir?
— M — — — i
mavi
Далеко [dılikö] Мой д о м д а л е к о .
uzak, uzakta
море [möri] Вон синее м о р е .
deniz
Benim evim uzaktadır.
İşte mavi kalem.
W
rr &•
on
işte (uzakta) mavi deniz. сп
яя
/M о ; какой (М-Р-/ какой дом ли это дом? K ^ o U fl o M . . это старый дом.
n a s ı l
n a s
İleri Gramer 1. Dönem 4. Hafta Ders Notu
DERS
İLERİ GRAMER
1. DÖNEM 4. HAFTA
ERTUĞRUL BOSTANCI
4. HAFTA BÖLÜM
A. SORU ZAMİRLERİ:
1. Soru zamirleri soru sormaya yarar. Aşağıda şimdilik bilmeniz gereken soru zamirleri verilmiştir:
Кто? (Kim?)
Что? (Ne?)
Како́й? (Nasıl / hangi?)
Кого́? (Kimi?)
Чей? (Kimin?)
2. Чей? "Kimin?" soru zamirinin tekil durumda üç biçimi: (чей, чья, чьё), çoğul durumda ise bir biçimi vardır:
(чьи).
3. “Bu / bunlar kimin …dır?” sorusu: “чей (чей, чья, чьё) + это + yalın halde isim” formülüyle ifade edilir.
Örnek cümleler:
Чей э́то дом? Bu kimin evi?
Чья э́то кни́га? Bu kimin kitabı?
Чьё э́то письмо́? Bu kimin mektubu?
Чьи э́то журна́лы? Bunlar kimin dergileri?
Alıştırma Aşağıdaki cümlelerden örnekteki gibi soru cümlesi yapın.
Э́то мой дом. Чей э́то дом?
1. Э́то моя́ кни́га. 8. Э́то на́ша дочь.
2. Э́то моё кольцо́. 9. Э́то наш сын.
3. Э́то мои́ де́ньги. Э́то на́ши преподава́тели.
4. Э́то твой ключ. Э́то ва́ша ко́мната.
5. Э́то твоё письмо́. Э́то ва́ше кольцо́.
6. Э́то твоя́ кни́га. Э́то ва́ши часы́.
7. Э́то твои́ журна́лы. Э́то ваш слова́рь.
B. İYELİK ZAMİRLERİ:
1. İyelik zamirleri, “Bu kimin ….dır?” sorusuna “Bu benim, senin vb. ….dır” cevabını verirken veya sadece sa-
hip olunan kişi veya nesneyi ifade ederken kullanılır.
2. Rusçada iyelik zamirlerinin benim, senin (МОЙ, ТВОЙ) ve bizim, sizin (НАШ, ВАШ) biçimleri niteledikleri
isimle cins, sayı ve hal bakımından uyuşur.
Э́то мой стул. Bu benim sandalyemdir.
Э́то твоя́ кни́га. Bu senin kitabındır.
Э́то на́ше де́ло. Bu bizim işimizdir.
Э́то ва́ши очки́? Bu sizin gözlüğünüz müdür?
3. İyelik zamirleri, tekil durumda üç farklı biçimi olmasına rağmen çoğul durumda tıpkı sıfatlar gibi tek bir biçi-
me sahiptir.
Э́то мои́ сту́лья [erkek]. Bunlar benim sandalyelerimdir.
1
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
Э́то мои́ кни́ги [dişi]. Bunlar benim kitaplarımdır.
Э́то мои́ пи́сьма [orta]. Bunlar benim mektuplarımdır.
4. Yalın halde birinci ve ikinci tekil / çoğul şahıslara göre iyelik zamirleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.
İYELİK ZAMİRLERİ
CİNS VE SAYI
benim senin bizim sizin
ERKEK мой твой наш ваш
DİŞİ моя́ твоя́ на́ша ва́ша
ORTA моё твоё на́ше ва́ше
ÇOĞUL мои́ твои́ на́ши ва́ши
Örnek cümleler:
1. Чей э́то каранда́ш? Bu kimin kurşun kalemi?
Это мой каранда́ш. Bu benim kurşun kalemim.
2. Чьё э́то кольцо́? Bu kimin yüzüğü?
Э́то моё кольцо́. Bu benim yüzüğüm.
3. Чья э́то ко́мната? Bu kimin odası?
Э́то моя́ ко́мната. Bu benim odam.
4. Где твоя́ маши́на? Senin araban nerede?
Моя́ маши́на там. Benim arabam orada.
5. Кто э́то? Bu kimdir?
Э́то моя́ дочь. Bu benim kızımdır.
6. Э́то твой журна́л? Bu senin dergin mi?
Да, мой. Evet, benim.
7. Чья э́то кни́га? Ва́ша? Bu kimin kitabı? Sizin mi?
Нет, не моя́. Hayır, benim değil.
8. Я чита́ю ва́ше письмо́. Sizin mektubunuzu okuyorum.
Alıştırma Aşağıdaki cümlelerden örnekteki gibi soru ve cevap cümleleri oluşturun.
Э́то стол. (benim) Чей э́то стол? Э́то мой стол.
1. Э́то кни́га. (benim)
2. Э́то дом. (benim)
3. Э́то вино́. (benim)
4. Э́то журна́л. (senin)
5. Э́то газе́та. (senin)
6. Э́то письмо́. (senin)
7. Э́то каранда́ш. (bizim)
8. Э́то стул. (bizim)
9. Э́то слова́рь. (bizim)
Э́то ка́рта. (sizin)
Э́то очки́. (sizin)
Э́то класс. (sizin)
5. Rusçada iyelik zamirlerinin 3. tekil şahıslar için olan biçimleri: onun, onun (его, её) ve 3. çoğul şahıs biçimi:
onların (их) niteledikleri isimle cins, sayı ve hal bakımından uyuşmaz. Yani tüm cins, sayı ve haldeki isimlerle tek
bir biçimle kullanılırlar.
2
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
стол, брат [erkek]
кни́га, сестра́ [dişi]
Э́то его́/её/их
письмо́, окно́ [orta]
маши́ны, очки́ [çoğul]
Örnek cümleler:
1. Чей э́то автомоби́ль? Bu kimin arabası?
Э́то его́ автомоби́ль. Bu onun (e) arabası.
2. Чья э́то кни́га? Bu kimin kitabı?
Э́то его́ кни́га. Bu onun (e)kitabı.
3. Чьё э́то кольцо? Bu kimin yüzüğü?
Э́то его́ кольцо́. Bu onun (e) yüzüğü.
4. Чьи э́то докуме́нты? Bunlar kimin dokümanları?
Э́то его́ докуме́нты. Bunlar onun (e) dokümanları.
5. Э́то ва́ша маши́на? Bu sizin arabanız mı?
Нет, э́то её маши́на. Hayır, bu onun (d) arabası.
6. Э́то его́ сестра́ и́ли её сестра́? Bu onun mu (e) yoksa onun mu (d) kız kardeşi?
7. Их дом о́чень хоро́ший. Onların evi çok güzel.
8. Их дома́ но́вые? Onların evleri yeni mi?
9. Где ва́ши пи́сьма? Mektuplarınız nerede?
Моё тут, а его́ там. Benim mektubum burada, onunki (e) ise orada.
Alıştırma Parantez içindeki sözcükleri kullanarak aşağıdaki sorulara cevap verin.
1. Чей э́то дом? Э́то (onun (d)) дом.
2. Чьё э́то кольцо́? Э́то (onun (e)) кольцо́.
3. Чья э́то ка́рта? Э́то (onların) ка́рта.
4. Чьи э́то часы́? Э́то (onun (e)) часы́.
5. Чей э́то а́дрес? Э́то (onun (d)) а́дрес.
Alıştırma Aşağıdaki sözcükleri örnekteki gibi kullanın.
Э́то не МОЯ́ кни́га. - Э́то ЕГО́ кни́га.
каранда́ш ключи́
письмо́ рабо́та
ка́рта друзья́
Э́то не ТВОИ́ де́ньги. - Э́то ЕЁ де́ньги.
газе́та часы́
кольцо́ де́ло
уче́бник ко́мната
Э́то ВАШ преподава́тель? - Нет, э́то ИХ преподава́тель.
ко́мната кварти́ра
а́дрес вино́
каранда́ш нача́льник
3
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
C. “-СЯ” İLE BİTEN FİİLLER:
1. Rusçada -ся ile biten fiiller vardır. Bu fiiller: yapanı belli olmayan, cansız bir aktör tarafından yapılan bir ha-
reketi, şartı veya genel bir durumu ifade eder. Bu fiiller ya 3. tekil şahısta, ya da 3. çoğul şahısta çekime girer.
Уро́к начина́ется. Ders başlıyor.
Магази́ны закрыва́ются. Mağazalar kapanıyor.
2. Fiil, “e” tipine göre çekilir, sonrasında “-ся” takısı eklenir.
3’üncü Tekil Şahıs 3’üncü Çoğul Şahıs
начина́ЕТСЯ начина́ются (başlıyor / başlar)
конча́ЕТСЯ конча́ются (bitiyor / biter)
открыва́ЕТСЯ открыва́ются (açılıyor / açılır)
закрыва́ЕТСЯ закрыва́ются (kapanıyor / kapanır)
3. Aşağıdaki cümle çiftlerini karşılaştıralım ve farkı görelim:
Я начинА́ Ю уро́к. Derse başlıyorum (Dersi başlatıyorum).
Уро́к начина́ЕТСЯ. Ders başlıyor.
Они́ открыва́ют рестора́ны. Onlar restoranları açıyorlar.
Рестора́ны открыва́ются Restoranlar açılıyor.
İlk örnekte “уро́к” sözcüğü doğrudan nesne; ikinci örnekte ise cümlenin öznesi konumundadır.
Eğer “начина́ть” ve “конча́ть” fiillerini başka bir fiil izlerse, bu fiiller mastar olmak zorundadır.
Он начина́ет чита́ть. O, okumaya başlıyor.
Она́ конча́ет рабо́тать. O, çalışmayı bitiriyor.
Alıştırma Aşağıdaki cümleleri örnekteki gibi değiştirin.
Я закрыва́ю окно́. - Окно́ закрыва́ется.
1. Он закрыва́ет дверь.
2. Когда́ ты закрыва́ешь магази́н?
3. Они́ не закрыва́ют о́кна.
4. Мы конча́ем расска́з.
5. Когда́ преподава́тель конча́ет уро́к?
День начина́ется ра́но. (я) - Я начина́ю день ра́но.
6. Когда́ начина́ется уро́к? (вы)
7. Начина́ется но́вый уче́бник. (мы)
8. Рестора́н открыва́ется днём. (он)
9. Как открыва́ется э́то окно́? (ты)
Магази́н открыва́ется о́чень ра́но. (мы)
4
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
Ç. İSİMLERİN DÜZENSİZ ÇOĞULLARI:
1. Bazı Rusça isimlerin çoğulları düzensizdir. Bu isimlerin çoğulları ezberlenmelidir.
2. Bazı erkek cins isimler çoğul durumda vurgulu “-А (-Я)” takısı alır.
Tekil Çoğul Türkçesi
а́дрес адреса́ (adres / ler)
ве́чер вечерá (akşam / lar)
го́род города́ (şehir / ler)
дом дома́ (ev / ler)
учи́тель учителя́ (öğretmen / ler)
но́мер номера́ (numara / lar)
господи́н господа́ (bay / lar)
3. Bazı erkek isimlerin çoğulu yapılırken sözcük gövdesindeki “E” veya “O” seslisi atılır. Bunlara “kaçak ünlü”
denir. Bazen de atılan ünlünün yerine “-Ь” işaretinin geldiği de görülür.
Tekil Çoğul Türkçesi
оте́ц отцы́ (baba / lar)
америка́нец америка́нцы (Amerikalı / lar)
не́мец не́мцы (Alman / lar)
па́лец па́льцы (parmak / lar)
день дни (gün / ler)
4. Birkaç erkek cins isim çoğul durumda “-ЬЯ” takısı alır.
Tekil Çoğul Türkçesi
брат бра́тья (kardeş / ler)
муж мужья́ (koca / lar)
стул сту́лья (sandalye / ler)
друг друзья́ (arkadaş / lar)
сын сыновья́ (oğul / lar)
ДРУГ isminin son sessizi “Г” harfinin çoğul yapılırken “З” harfi ile değiştiğini ve СЫН isminin çoğulu yapılırken
araya “-OB-“ takısı getirildiğini not ediyoruz.
5. “-МЯ” ile biten toplam on tane ismin çoğulu yapılırken araya “-EH-”, sonuna da “-A” takısı getirilir.
Tekil Çoğul Türkçesi
и́мя имена ́ (ad / lar)
6. “МАТЬ” ve “ДОЧЬ” isimleri çoğul yapılırken araya “-EP-“, sonuna da “-И” takısı getirilir.
Tekil Çoğul Türkçesi
мать ма́тери (anne / ler)
дочь до́чери (kız evlat / lar)
Alıştırma Aşağıdaki isimlerin çoğulunu yazın.
1. брат ………..
2. друг ………..
3. стул ………..
4. муж ………..
5. сын ………..
5
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
6. и́мя ………..
Alıştırma Aşağıdaki cümleleri örnekteki gibi çoğul cümleler haline getirin.
Э́то перево́дчик. - Э́то перево́дчики.
1. Э́то курса́нтка. 7. Э́то стул.
2. Где письмо́? 8. Э́то и́мя.
3. Вот полко́вник. 9. Вы не́мец?
4. Э́то учи́тель. Муж там.
5. Где брат? Жена́ тут.
6. Сын там. Э́то окно́.
4. HAFTA BÖLÜM
A. İKİNCİ TİP (И TİPİ) FİİL ÇEKİMİ:
1. Rusçada fiillerin başlıca iki çekim grubunda yer aldıklarını biliyoruz. Bu gruplar: 1’inci (veya “e tipi”) ve 2’nci
(veya “i tipi”) çekim diye adlandırılır. Aşağıdaki tabloda şimdiki zamanda her iki çekim grubunu da göreceğiz.
ÇEKİM EKLERİ
SAYI ŞAHIS ZAMİR
1. ÇEKİM 2. ÇEKİM
1’inci я -У / -Ю -У / -Ю1
TEKİL 2’nci ты -ЕШЬ / -ЁШЬ -ИШЬ
3’üncü он, она, оно -ЕТ / -ЁТ -ИТ
1’inci мы -ЕМ / -ЁМ -ИМ
ÇOĞUL 2’nci вы -ЕТЕ / -ЁТЕ -ИТЕ
3’üncü они -УТ / -ЮТ -АТ / -ЯТ
2. İki çekimdeki takılar, 1. tekil ve 3. çoğul şahıs haricindeki tüm şahıslarda aynıdır. Yani:
(a) 1. çekimde “-E” (veya Ё) ünlüsü, 2. çekimde “-И” ünlüsü kullanılır.
(b) 3. çoğul şahıs eki 1. çekimde -УТ / -ЮТ, 2. çekimde -АТ / -ЯТ’tır.
3. Mastarı “-ИТЬ” ile biten fiillerin çoğu 2. çekime tabidir. Aşağıdaki fiillerin hepsi 2. çekime aittir:
видеть (görmek) стоять (ayakta durmak)
сидеть (oturmak) учить (öğrenmek)
говорить (konuşmak) служить (hizmet etmek)
курить (sigara içmek) хотеть (istemek) [sadece çoğul bölümü]
4. Çoğu 2. çekim fiilin şimdiki zamanını yapmak için aşağıdaki yöntem izlenir:
(a) Mastar takısı (-ТЬ) ve berisindeki ünlü atılır.
(b) Kalan gövdeye uygun 2. çekim takıları eklenir.
ГОВОР - ИТЬ СТО - ЯТЬ УЧ - ИТЬ
я говор - ю сто - ю уч - у
ты говор - ишь сто - ишь уч - ишь
он, она, оно говор - ит сто - ит уч - ит
мы говор - им сто - им уч - им
вы говор - итe сто - итe уч - итe
они говор - ят сто - ят уч - aт
1
г,к,х; ж,ч,ш,щ dan sonra ю ve я gelmez; у ve а gelir.
6
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
5. “УЧИТЬ” fiilinde vurgunun 1. tekil şahıs dışında gövdeye kaydığına dikkat edin. Bu kayma “КУРИТЬ” ve
“СЛУЖИТЬ” gibi birçok 2. çekim fiilinde de görülür.
Örnek cümleler:
1. Мы часто говорим по-русски. Biz sık sık Rusça konuşuruz.
2. Автомобиль стоит на улице. Otomobil caddede duruyor.
3. Вы курите? Sigara içiyor musunuz?
4. Они учат урок. Onlar ders çalışıyorlar.
5. Преподаватель стоит, а студенты сидят. Öğretmen ayakta duruyor, öğrenciler ise oturuyorlar.
Alıştırma Örnekte verilen fiilleri aşağıdaki öznelerle birlikte şimdiki zamanda çekin, cümleleri de çevirin.
УЧИТЬ (я) Я учу новые слова.
(Yeni sözcükler öğreniyorum.)
ты вы
она они
мы лейтенант
сестра курсантки
КУРИТЬ (я) Я много курю.
(Çok sigara içiyorum.)
ты она
вы солдаты
мы мой брат
они майор
СЛУЖИТЬ (он) Он служит в штабе.
(O, karargâhta hizmet ediyor.)
я мы
они сестра
вы капитан
ты эти девушки
СТОЯТЬ (вы ) Почему вы стоите?
(Niçin ayakta duruyorsunuz?)
мы Оля
она он
ты машина
они учитель
7
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
B. ÜNSÜZ DEĞİŞMESİ:
1. Bazı Rusça fiillerin şimdiki zaman çekimlerinde, gövdenin sonundaki ünsüz bazı değişikliklere uğrar. Bu du-
ruma, ünsüz değişimi denir.
2. Eğer değişim 1. tip fiilde yaşanıyorsa tüm şahıslara göre çekimlerinde devam eder.
С Ш
ПИСАТЬ (yazmak)
я пиШу мы пиШем
ты пиШешь вы пиШете
он / она пиШет они пиШут
3. Eğer değişim 2. tip fiilde yaşanıyorsa sadece 1. tekil şahıs biçiminde yaşanır, diğer şahıslarda yaşanmaz.
Д Ж
СИДЕТЬ (oturmak)
я сиЖу мы сиДим
ты сиДишь вы сиДите
он/она сиДит они сиДят
4. Elbette başka sessiz değişimleri de mevcuttur. Onlar da yeri geldikçe öğrenilecektir.
Alıştırma Örnekte verilen fiilleri aşağıdaki öznelerle birlikte şimdiki zamanda çekin, cümleleri de çevirin.
ВИДЕТЬ (они) Они видят самолёт.
(Onlar uçağı görüyorlar.)
мы солдаты
вы жена
я ты
она друзья
СИДЕТЬ (сержант) Сержант сидит в машине.
(Çavuş arabada oturuyor.)
он ты
мы я
дети моя жена
вы они
C. “ХОТЕТЬ” (İSTEMEK) FİİLİ:
“ХОТЕТЬ” (istemek, dilemek) fiilinin karma bir çekimi vardır.
Tekil şahıslara göre çekilirken “T” harfi, “Ч” harfiyle yer değiştirir ve bu bölüm “e” tipi çekilir; çoğul şahıslara
göre çekilirken sessiz değişimi olmaz, ancak bu bölüm de “i” tipi çekilir.
я хоЧу мы хоТим
ты хоЧешь вы хоТите
он/она хоЧет они хоТят
8
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
Örnek cümleler:
Я хочу завтракать. Kahvaltı yapmak istiyorum.
Что вы хотите делать? Ne yapmak istiyorsunuz?
Он сегодня не хочет работать. O bugün çalışmak istemiyor.
Они хотят жить в Москве. Onlar Moskova’da yaşamak istiyorlar.
Ты хочешь сигарету? Sigara ister misin?
Alıştırma Örnekte verilen fiilleri aşağıdaki öznelerle birlikte şimdiki zamanda çekin, cümleleri de çevirin.
ХОТЕТЬ (я) Я хочу курить.
(Sigara içmek istiyorum.)
он ты
вы она
я кто
дети они
Ç. EMİR KİPİ (TEKRAR):
Fiillerin emir kipinin nasıl yapıldığı aşağıda bir kez daha izah edilmiştir:
1. Fiil 3. çoğul şahıs durumuna getirilir, çekim eki (-ут / -ют veya -ат / -ят) atılır:
(a) Eğer gövdede sesli bir harf kaldıysa -Й (“siz” biçimi için -ЙТЕ);
(ЧИТАТЬ)
Чита - ют (3 çoğul şahıs)
Чита - Й! Oku!
Чита - ЙТЕ Okuyun!
(b) Eğer gövdede sessiz bir harf kaldıysa И (siz biçimi için -ИТЕ) takıları eklenir.
(ГОВОРИТЬ)
говор - ят (3 çoğul şahıs)
Говор - И! Konuş!
Говор - ИТЕ! Konuşun!
He говори(те) в классе по-турецки! Sınıfta Türkçe konuşma(yın)!
Mastar takısı vurguluysa emir kipindeki “-И” takısı da vurgulu olur. Diğer durumlarda ise emir kipinin vurgusuy-
la 3. çoğul şahıs durumunun vurgusu aynı hecede bulunur.
Alıştırma Aşağıdaki cümleleri örnekteki gibi emir cümlesi haline getirin ve çevirilerini yapın.
Они говорят по-русски. Говорите по-русски!
(Onlar Rusça konuşuyorlar.) (Rusça konuşun!)
1. Они учат русские слова.
2. Они говорят медленно.
3. Они сидят дома.
4. Они стоят на улице.
5. Они курят.
9
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
Можно здесь курить? Пожалуйста, кури!
(Burada sigara içilebilir mi?) (Lütfen iç!)
1. Можно говорить по-английски?
2. Можно идти домой?
3. Можно здесь стоять?
4. Можно сидеть в машине?
5. Можно отвечать по-русски?
Здесь нельзя курить. Не курите здесь!
(Burada sigara içilmez.) (Burada sigara içmeyin!)
1. Здесь нельзя сидеть.
2. В классе нельзя говорить по-английски.
3. Там нельзя ужинать.
4. Дверь нельзя закрывать.
5. Нельзя стоять на дороге.
D. İŞARET ZAMİRLERİ:
Türkçedeki gibi, Rusçada da iki çeşit gösterme vardır. Bir tanesi yakındaki şeyler için (bu … , bu …lar), diğeri
uzaktaki şeyler için (şu … , şu …lar) kullanılır.
Rusçada, iki işaret zamirinin de tekil durumda niteledikleri isme uygun olarak üç biçimi, çoğul durumda ise
yalnızca bir biçimi vardır.
ERKEK ЭТОТ ТОТ
DİŞİ ЭТА BU … ТА ŞU …
ORTA ЭТО ТО
ÇOĞUL ЭТИ BU …LAR ТЕ ŞU …LAR
Rusçada “ТОТ”, “ТА”, “ТО” ve “ТЕ” biçimleri, daha ziyade iki kişi veya nesnenin karşılaştırıldığı durumlarda
kullanılır.
Örnek cümleler:
Эта комната моя, а та ваша. Bu oda benimdir, şu oda ise sizindir.
Этот студент говорит по-русски, а тот нет. Bu öğrenci Rusça konuşur, şu öğrenci ise konuşamaz.
Alıştırma Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri parantez içindeki sözcükleri kullanarak tamamlayın.
1. (Bu) студент лейтенант, а (şu) -сержант.
2. (Bu) комната большая, а (şu) -маленькая.
3. (Bu) белоe вино, a (şu) -красное.
4. (Bu) карты турецкие, а (şu) -туркменские.
5. (Bu) автомобиль хороший, а (şu) -плохой.
6. (Bu) книги интересные, а (şu) нет.
7. (Bu) квартира новая, а (şu) -старая.
8. (Bu) капитан говорит по-русски, a (şu) по-испански.
9. (Bu) окно открывается, а (şu) нет.
(Bu) магазин хороший, а (şu) нет.
10
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
E. “HO” (FAKAT) BAĞLACI:
“HO” bağlacı "fakat”, “ama”, “rağmen”, “bununla birlikte” anlamlarına gelir.
Он говорит по-русски, НО плохо. O, Rusça konuşur, fakat kötü (konuşur).
Этот автомобиль маленький, НО хороший. Bu otomobil küçük, ama güzel.
“HO” bağlacı, “A” bağlacıyla karıştırılmamalıdır. “A” bağlacı iki kişi veya eşya arasındaki farka veya zıtlığa işa-
ret eder.
Здесь курить нельзя, a там можно. Burada sigara içmek yasaktır, orada ise serbesttir.
Он пишет, a я читаю. O yazıyor, ben ise okuyorum.
Он капитан, a я лейтенант. O yüzbaşı, ben ise teğmenim.
Diğer taraftan “HO” bağlacı ya anlamda bir kısıtlama veya mantıksal olarak beklenenin aksine bir anlam içerir.
Он учитель, НО не хочет работать в школе. O öğretmen, fakat okulda çalışmak istemiyor.
Она говорит по-русски быстро, НО неправильно. O Rusçayı hızlı, fakat yanlış konuşuyor.
Alıştırma Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere “A” veya “HO” bağlacı getirerek cümleleri tamamlayın.
1. Я понимаю по-русски, ……… не говорю.
2. Она пишет, ………он читает.
3. Он читает по-русски, ……… плoхо.
4. Мы рядовые, ……… не офицеры.
5. Ты работаешь, ……… он не работает.
6. Она работает хорошо, ……… медленно.
7. Мы работаем в школе, ……… не здесь.
8. Они работают не здесь, ……… в штабе.
9. Я работаю в банке, ……… он в штабе.
Он не военный, ……… работает в штабе.
11
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
4. HAFTA BÖLÜM
A. SIFATLAR:
Sıfatlar, isimleri niteleyen sözcüklerdir.
Sıfatlar, “Ne tür? / Nasıl?” sorularına cevap verirler ve isimleri nitelerler.
Bu, ne tür bir arabadır? Bu iyi bir arabadır.
B. TEKİL DURUMDA SIFATLAR:
1. Tekil durumda, Rusça sıfatlar her bir cins için ayrı bir sıfat takısına sahiptir; sıfat, isimle cins bakımından
uyuşmalıdır.
2. Sıfat takılarının birkaç grubu vardır. Gövdenin son ünsüzü ve/veya vurgunun yeri hangi çeşit takıyı alacağı-
na karar verir.2
3. Tekil sıfat takıları aşağıdaki tabloda özetlenmiştir.
TEKİL DURUMDA SIFAT TAKILARI
VURGUSUZ VURGULU
Temel Tip Г, K, X den Ж, Ч, Ш, Щ den Takısı vurgulu
CİNS
sonra sonra tüm sıfatlar
НОВ-ЫЙ СИН-ИЙ РУССК-ИЙ ХОРOШ-ИЙ МОЛОД-ОЙ
ERKEK -ЫЙ -ИЙ -ИЙ -ИЙ -ОЙ
DİŞİ -АЯ -ЯЯ -АЯ -АЯ -АЯ
ORTA -OE -ЕЕ -OE -ЕЕ -OE
Örnek cümleler:
(a) Temel tip:
Это старый учебник. Bu eski bir ders kitabıdır.
Это синий карандаш. Bu mavi bir kurşun kalemdir.
Это новая газета. Bu yeni bir gazetedir.
Это синяя книга. Bu mavi bir kitaptır.
Это красное вино. Bu kırmızı şaraptır.
Это синее пальто. Bu mavi bir paltodur.
(b) Г, K, X den sonra:
Это турецкий журнал. Bu Türkçe bir dergidir.
Это маленькая машина. Bu küçük bir arabadır.
Это русское слово. Bu Rusça bir sözcüktür.
(c) Ж, Ч, Ш, Щ den sonra:
Это наш младший брат. Bu bizim küçük erkek kardeşimizdir.
Это моя старшая сестра. Bu benim ablamdır.
Это хорошее вино. Bu iyi bir şaraptır.
(ç) Takısı vurgulu tüm sıfatlar:
Этот дом дорогой. Bu ev pahalıdır.
Эта квартира плохая. Bu daire kötüdür.
Это здание большое. Bu bina büyüktür.
2
-ый, -ой ve -гий, -кий, -хий ile biten sıfatlar SERT,
-ний, няя, нее ve -жий, -чий, -ший, -щий ile biten sıfatlar YUMUŞAK sıfatlar olarak adlandırılır.
12
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
Alıştırma: Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun sıfat takılarını ekleyin.
1. Это русск …… учебник.
2. Вот хорош …… комната.
3. Это плох …… вино.
4. Это син …… карандаш.
5. Здесь маленьк …… окно.
6. Там больш …… магазин.
7. Это русск …… танк.
8. Это нов …… син…… рубашка.
9. Вот турецк …… самолёт.
Наш класс – больш …… .
Это больш …… или маленьк …… здание?
Это больш …… или маленьк …… деревня?
Чьё это син …… пальто?
C. ÇOĞUL DURUMDA SIFATLAR:
1. Çoğul durumda, cinsten bağımsız olarak sıfatlar sadece bir çeşit takı alırlar.
2. Çoğul durumda sıfat takıları tabloda gösterildiği şekilde sert (-ые) veya yumuşak (-ие) olabilir.
ÇOĞUL DURUMDA SIFAT TAKILARI
VURGUSUZ VURGULU
Takısı vurgu-
Temel Tip Г, K, X den Ж, Ч, Ш, Щ den Takısı vurgulu lu, gövdesi
sonra sonra sıfatlar Г, K, X, Ж, Ч,
Ш, Щ ile biten
НОВ-ЫЙ СИН-ИЙ РУССК-ИЙ ХОРOШ-ИЙ МОЛОД-ОЙ tüm sıfatlar
БОЛЬШ-ОЙ
TÜM
-ЫЕ -ИЕ -ИЕ -ИЕ -ЫЕ -ИЕ
CİNSLER
Alıştırma: Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun sıfat takılarını ekleyin.
1. Это стар …… книги.
2. Вот нов …… журналы.
3. Это армянск …… газеты.
4. Это чёрн …… очки.
5. Здесь болгарск …… самолёты.
6. Это наши перв …… русск …… слова.
7. Здесь маленьк …… oкна.
8. Там венгерск …… солдаты.
9. Где все нов …… студенты?
В доме больш …… комнаты.
В городе высок …… здания.
В классе бел …… стены.
Это син …… карандаши.
Это плох …… часы.
Ç. SIRA SAYILARI:
1. Sıra sayıları (“birinci”, “ikinci”, “üçüncü”, vb.) niteleyici olarak (yani sıfat gibi) işlev görürler. Bu yüzden nite-
ledikleri isimlerle cins ve sayı bakımından uyuşurlar.
первый студент (ilk öğrenci (erkek))
первая студентка (ilk öğrenci (dişi))
первое здание (ilk bina (orta))
13
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
2. ТРЕТИЙ "üçüncü" sıra sayısı dışındaki bütün sıra sayıları sert sıfat takılarına sahiptir.
3. ТРЕТИЙ "üçüncü" sıra sayısının dişi ve orta cins takıları düzensizdir ve yumuşak çekilir.
третий урок (üçüncü ders)
третья комната (üçüncü oda)
третье здание (üçüncü bina)
4. ВТОРОЙ "ikinci", ШЕСТОЙ "altıncı", СЕДЬМОЙ "yedinci", ВОСЬМОЙ "sekizinci" sıra sayılarının vurgusu
takıdadır.
второй урок (ikinci ders)
шестая комната (altıncı oda)
восьмое здание (sekizinci bina)
5. СЕДЬМОЙ ve ВОСЬМОЙ’da yumuşatma işareti olduğuna dikkat edin.
Alıştırma: Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun sıra sayısı takılarını ekleyin.
1. "A" - перв …… буква.
2. Втор …… дом налево - наш.
3. Это трет …… письмо.
4. Это четвёрт …… урок.
5. Это мой пят …… рассказ.
6. Вот шест …… квартира.
7. Седьм …… здание направо - наша казарма.
8. Это восьм …… журнал.
9. Это девят …… номер.
Где здесь десят …… комната?
Вчера был одиннадцат …… урок.
Это двенадцат …… улица.
Здесь тринадцат …… отдел.
Четырнадцат …… армия сейчас в Киеве.
Как …… это часть? -Пятнадцат ……
Alıştırma: Aşağıdaki soruları “хороший” sıfatını kullanarak örnekteki gibi cevaplayın.
Какая она студентка? - Она хорошая студентка.
1. Какой он учитель?
2. Какое это вино?
3. Какая это работа?
4. Какие это часы?
5. Какой это магазин?
6. Какая это квартира?
7. Какие это вещи?
8. Какая это карта?
Alıştırma: Aşağıdaki cümlelerden “какой” soru sıfatını kullanarak örnekteki gibi soru cümleleri yapın.
Это русская книга. - Какая это книга?
1. Это мой первый учебник.
2. Это высокое здание.
3. Это дешёвая рубашка.
4. Это старые часы.
5. Это русская карта.
6. Это русские сигареты.
14
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
Alıştırma: Aşağıdaki çoğul cümleleri örnekteki gibi tekil cümleler haline getirin.
Это новые стулья. - Это новый стул.
1. Это русские журналы.
2. Какие здесь вина?
3. Эти уроки лёгкие.
4. Там большие рестораны.
5. Это трудные слова.
6. Это узбекские солдаты.
7. Это хорошие студенты.
Alıştırma: Aşağıdaki soru cümlelerindeki sıfatların zıt anlamlılarını kullanarak cevap verin.
Это новый автомобиль? -Нет, это старый автомобиль.
1. Это трудный урок?
2. Это дорогое вино?
3. Это старые журналы?
4. Это большой дом?
5. Это его старший брат?
6. Это светлый костюм?
7. Это их младшая дочь?
Alıştırma: Aşağıdaki cümleleri Türkçeye çevirin.
1. Эти большие высокие здания – наши казармы.
2. Хорошие студенты уже хотят читать русские книги.
3. Вы, наверно, покупаете все вещи в военторге.
4. Его старший брат – младший лейтенант.
5. Вы видите там седьмое здание? Это наш отдел.
6. Какого цвета пальто, туфли и костюм вы хотите?
7. Какие новые слова вы знаете?
8. Давайте говорить по-русски, а не по-английски в классе!
9. С удовольствием, но я только недавно начал учить русский.
Я думаю, что вы все уже хорошо знаете ый урок.
Alıştırma: Aşağıdaki cümleleri Rusçaya çevirin.
1. Benim yeni sözlüğüm nerede?
2. Bu, kötü bir şaraptır, şu ise iyi bir şaraptır.
3. Sevgili anneciğim, uzun zamandır yazamadığım için bağışla.
4. Bu yeni ev pahalı, şu eski ev ise ucuzdur.
5. Bu oda aydınlık, şu oda ise karanlıktır.
6. Ben, ucuz mavi bir gömlek, kahverengi bir takım elbise ve siyah ayakkabı satın almak istiyorum.
7. Eşim açık renk güzel bir pantolon almak istiyor.
8. Ne renk bir elbise istiyorsunuz?
9. Eve gitme vaktinin geldiğini düşünüyorum.
Teşekkür ederim. -Bir şey değil.
Mesele nedir? –Mesele şu ki, siz Rusça konuşmak istemiyorsunuz.
Hadi sinemaya gidelim. –Tamam, memnuniyetle.
Lena galiba seni tanıyor. –Sanmam.
Galiba siz öğretmeni dinlemiyorsunuz. –Bu öyle değil. Bu doğru değil.
Benim eşyalarımın nerede olduklarını biliyor musunuz?
Merhaba, nasılsınız? –Çok teşekkürler, iyiyim. Ya siz? –Ben de iyiyim, teşekkür ederim.
O, çok konuşur, fakat az iş yapar.
Ne kadar güzel bir kız!
Sizin iyi bir insan olduğunuzu düşünüyorum.
Ben ucuz, iyi bir Türk arabası satın almak istiyorum.
15
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
4. HAFTA BÖLÜM
A. RUSÇA FİİL ZAMANLARI:
Fiil zamanı, hareketin ne zaman yapıldığını gösterir. Fiilin belirttiği hareket: ya geçmiş zamanda yapılmıştır, ya
şimdiki zamanda yapılmaktadır, ya da gelecek zamanda yapılacaktır. Yine her üç zamanda da alışkanlık halini
almış, tekrar eden hareketleri ifade ederken de “geniş zaman” biçimi vardır. Bu biçim normal zamanlardan biçim-
sel olarak farklı değildir, ancak onları tanımamız için bazı ipuçlarıyla birlikte kullanılır. Bu konuya ileriki dersleri-
mizde detaylı olarak değineceğiz.
Rusçada zamanlar
Şimdiki Geçmiş Gelecek
Çalışıyordum. Çalışıyor olacağım.
Çalışıyorum.
(başka bir hareketle eş zamanlı (Gelecekte başka bir hareketle eş
(şu anda)
yapıldığında) zamanlı yapıldığında)
Çalışırım. Çalışırdım. Çalışacağım.
(geniş zaman) (geçmişte geniş zaman) (gelecekte geniş zaman)
Çalıştım. Çalışacağım.
(geçmişte bu işle uğraşmak) (gelecekte bu işle uğraşacak olmak)
Çalışıp bitirdim. Çalışıp bitireceğim.
B. GEÇMİŞ ZAMAN:
Rusçada geçmiş zaman çekilmez (kişiye göre değişikliğe uğramaz), onun yerine, sayı veya cins belirten takı-
lar alır. Geçmiş zaman genellikle -Л ( + özneye uygun cins veya sayı eki) takısıyla ifade edilir. Bu güne kadar
öğrendiğimiz fiillerin geçmiş zamanları, hareketin sonucundan çok sürecine vurgu yapar.
Что ты де́лал всё у́тро? Bütün sabah ne yaptın?
Я писа́л пи́сьма. Mektuplar yazdım. (Yani yazma işiyle meşgul oldum. Bitirdiğimi kastetmiyorum.)
GEÇMİŞ ZAMANIN YAPILIŞI:
Mastar takısı “-ТЬ” atılır ve
Erkek özneler için -Л
Dişi özneler için -ЛА
Orta özneler için -ЛО
Çoğul özneler için -ЛИ takıları eklenir.
рабо́та - ть говори́ - ть
Erkek рабо́та - л говори́ - л
Dişi рабо́та - ла говори́ - ла
Orta рабо́та - ло говори́ - ло
Çoğul рабо́та - ли говори́ - ли
NOT: 1. Geçmiş zamanda bazı fiillerin dişi cins vurgusunun yeri değişir:
был, бы́ло, бы́ли - fakat: была́
жил, жи́ло жи́ли - fakat: жила́
2. "HE" ekiyle yapılan olumsuzluklarda, dişi cins hariç diğer cinslerde “HE” vurguludur.
Они́ не́ были.
Он не́ был.
Оно́ не́ было. Fakat: Она́ не была́.
16
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
Alıştırma: Aşağıda parantez içinde verilen mastar fiilleri özneye uygun geçmiş zaman biçimine getirerek cümleleri
tamamlayın.
1. Учи́тель (спра́шивать), а студе́нты (отвеча́ть).
2. Студе́нты всё (понима́ть).
3. Вчера́ (быть) пра́здник. Мы не (рабо́тать).
4. Ве́чером я (учи́ть) но́вые слова́.
5. Вы уже́ (за́втракать)?
6. Де́ти не (хоте́ть) идти́ в шко́лу.
7. Оте́ц (сиде́ть) и (кури́ть).
8. Вчера́ мы все (отдыха́ть).
9. Она́ (ду́мать), что я учи́тель.
Мы (слу́шать) ра́дио.
Де́ти (игра́ть) в па́рке.
Вчера́ мы (смотре́ть) туре́цкий фильм.
Alıştırma: Aşağıdaki sorulara parantez içinde verilen sözcükleri kullanarak örnekteki gibi cevap verin.
Кто писа́л? (Студе́нты) -Студе́нты писа́ли.
1. Кто слушал радио? (дочь, сын, студенты)
2. Кто был там? (он, она, мы, они)
3. Кто играл в парке? (я, мы, дети)
4. Кто здесь сидел? (сестра, они, брат)
5. Кто здесь жил? (мы, они, она)
C. ИДТИ "GİTMEK (YAYA)" FİİLİNİN GEÇMİŞ ZAMANI:
“ИДТИ” fiilinin geçmiş zamanı düzensizdir ve ezberlenmelidir.
Erkek özneler için : шёл
Dişi özneler için : шла
Orta özneler için : шло
Çoğul özneler için : шли
Он шёл очень быстро. O, çok hızlı yürüyordu.
Она шла очень быстро. O, çok hızlı yürüyordu.
Они шли очень быстро. Onlar, çok hızlı yürüyorlardı.
Все шли медленно, а он шёл быстро. Herkes yavaş yürüyordu, o ise hızlı yürüyordu.
Alıştırma: Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri “идти” fiilini geçmiş zamanda kullanarak tamamlayın.
1. Вчера ……. дождь.
2. Когда я ……. на работу, я видел учительницу.
3. Она ……. в школу.
4. На улице были дети. Они тоже ……. в школу.
5. Я ……. быстро, а дети ……. медленно.
6. А как ……. учительница?
17
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
Ç. GELECEK ZAMAN:
“БЫТЬ” (olmak) fiilinin gelecek zamanı:
“БЫТЬ” (olmak) fiilinin gelecek zamanı, birinci çekim fiillerinin şahıs takılarını alır. Bu takılar -БУД- gövdesine
eklenir.
я буду мы будем
ты будешь вы будете
он / она / оно будет они будут
Я буду там вечером. Ben akşamleyin orada olacağım.
Он будет там завтра. O yarın orada olacak.
Мы будем там завтра. Biz yarın orada olacağız.
“БЫТЬ” fiili emir kipinde yumuşatma işareti (-ь) alır.
Sen biçimi : Будь там вечером. Akşamleyin orada ol.
Siz biçimi : Будьте там вечером. Akşamleyin orada olun.
D. BİRLEŞİK GELECEK ZAMAN:
Birleşik gelecek zaman, hareketin sonucundan ziyade sürecine işaret eder. Birleşik gelecek zaman: “БЫТЬ
fiilinin şahıslara göre çekimi + mastar halde fiil” biçiminde yapılır.
я буду Ben çalışacağım.
ты будешь Sen çalışacaksın.
он/она/оно будет O çalışacak.
работать.
мы будем Biz çalışacağız.
вы будете Siz çalışacaksınız.
они будут Onlar çalışacaklar.
Alıştırma: Aşağıdaki cümleleri örnekteki gibi gelecek zaman cümlesi yapın.
Мы дома. (Мы будем дома.)
1. Я в библиотеке.
2. Утром она в школе.
3. Теперь мы отдыхаем.
4. Вы живёте в Карсе?
5. Они изучают русский язык.
6. Вы слушаете радио?
7. Мы смотрим новый фильм.
8. Где вы отдыхаете?
9. Дети играют в парке.
Он завтракает.
Учитель спрашивает, а студенты отвечают.
Я слушаю радио, а жена, пишет письмо.
Сын служит в армии, а дочь работает.
E. “МОЧЬ” (…EBİLMEK) FİİLİ:
1. Mastar takısı -TЬ ile bitmeyen birkaç Rusça fiil mevcuttur.
Şu ana kadar bu gruptan sadece “ИДТИ” fiilini biliyorduk. Şimdi de “МОЧЬ” fiilini öğreniyoruz. МОЧЬ:
“…ebilmek, becerebilmek, bir şeyi yapabilecek güç ve imkana sahip olmak” anlamlarına gelir. Bu fiil mastar du-
rumda fazla kullanılmaz.
18
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
2. “МОЧЬ” fiili şimdiki zamanda aşağıdaki gibi çekilir:
я мог - у мы мож - ем
ты мож - ешь вы мож - ете
он / она / оно мож - ет они мог - ут
NOT: Bu fiil, “e” tipi çekilir, fakat 1. tekil ve 3. çoğul şahıslarda gövde “МОГ-“ olarak kalır, diğer şahıs çekimlerinde
“Г – Ж” değişimi yaşanır.
Alıştırma: Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri “МОЧЬ” fiilini şimdiki zamanda çekerek doldurun.
1. Что вы ………. делать?
2. Мы уже ………. читать и писать по-русски.
3. Она сейчас не ………. отвечать.
4. Я сегодня не ………. работать.
5. Они не ………. идти быстро.
6. Он хочет, но не ………. служить в армии.
7. Его жена не ………. работать.
8. Ты ………. сегодня работать?
9. Мы сейчас не ………. отдыхать.
3. “МОЧЬ” fiilinin geçmiş zamanı düzensizdir ve ezberlenmelidir.
Erkek özneler için мог
Dişi özneler için мог - ла
Orta özneler için мог - ло
Çoğul özneler için мог - ли
Я сегодня не мог работать. Ben bugün çalışamadım.
4. “МОЧЬ” fiili, “БЫТЬ” fiiliyle birlikte birleşik gelecek zaman biçimi oluşturamaz.
5. “МОЧЬ” fiilinin emir kipi yoktur.
Alıştırma: Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri “МОЧЬ” fiilini geçmiş zamanda çekerek doldurun.
1. Вчера я не ………. работать.
2. Он ………. играть, но не хотел.
3. Мы не ………. там жить.
4. Почему ты не ………. слушать концерт?
5. Брат хотел служить в армии, но не ……….
6. Почему вы не ………. быть вчера в театре?
7. Я не………. отвечать.
8. Она не ………. покупать дорогие вещи.
9. Ты ………. говорить по-английски, а не по-русски.
Они ………. сегодня не работать.
19
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
F. TEKRAR:
Bu bölümde derslerde gördüğümüz önemli konuları bir kez daha hatırlama fırsatı bulacağız.
1. İsimler:
(a) İsim cinsleri:
Bir Rusça isim üç cinsten birine aittir: erkek, dişi, orta. Rusça isimlerin büyük çoğunluğunun son harfine baka-
rak cinsi belirlenebilir.
ERKEK DİŞİ ORTA
Sessiz bir harfle biter. -а ile biter. -о ile biter.
-й ile biter. -я ile biter. -е ile biter.
Bazıları -ь ile biter. Bazıları -ь ile biter. 10 tane isim -мя ile biter.
Yumuşatma işareti (Ь) ile biten bazı isimlerin erkek, bazılarının dişi olduğuna dikkat edin.
Ayrıca, -МЯ ile biten 10 tane orta cins isim vardır (örneğin, ИМЯ).
(b) İsimlerin çoğulu:
Düzenli çoğul takısı erkek ve dişi isimler için -Ы veya (-И); orta cins isimler için -A veya (-Я) dır.
CİNS ÇOĞUL TAKILARI
ERKEK SERT -Ы студенты, карты
DİŞİ YUMUŞAK -И гаражи3, словари, части
SERT -A местa
ORTA YUMUŞAK -Я здания
Aşağıdaki düzensiz çoğulları ezberliyoruz:
Tekil Çoğul Tekil Çoğul
адрес адреса отец отцы
вечер вечера американец американцы
город города турок турки
номер номера
снег снега день дни
цвет цвета
гражданин граждане
учитель учителя
господин господа
брат братья
муж мужья мать матери
стул стулья дочь дочери
друг друзья кино кино
пальто пальто
сын сыновья радио радио
человек люди имя имена
3
“Г, К, Х, Ж, Ч, Ш, Щ” den sonra “Ы” değil, “И” takısı geldiğini bir kez daha hatırlamakta fayda var.
20
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
2. Zamirler:
(a) Şahıs zamirleri:
TEKİL ÇOĞUL
1. Я MЫ
2. TЫ BЫ
3. OH, OHA, OHO OHИ
“ТЫ” (sen), resmi olmayan durumlarda kullanılan tekil hitap biçimidir. “ВЫ” (siz) onun çoğuludur. “ВЫ” aynı
zamanda resmi durumlarda kibarlık gereği tekil şahıslara da söylenebilir.
Rusça şahıs zamirleri “OH”, “OHA”, ve “OHO”nun hepsi Türkçe “O” anlamına gelir.
Где студент? - ОН там. O orada.
ERKEK
Где мел?
Где студентка? - ОНА там. O orada.
DİŞİ
Где бумага?
ORTA Где письмо? - ОНО там. O orada.
(b) İyelik zamirleri:
İyelik zamirleri niteledikleri isimle cins ve sayı bakımından uyuşur. Fakat, 3. şahıs biçimleri “ЕГО”, “ЕЁ”, ve
“ИX” asla değişmez.
İYELİK ZAMİRLERİ
Я ТЫ МЫ ВЫ ОН/ОНО ОНА ОНИ
Ben/benim Sen/senin Biz/bizim Siz/sizin O/onun O/onun Onlar/onların
Tekil
Erkek МОЙ ТВОЙ НАШ ВАШ
Dişi МОЯ ТВОЯ НАША ВАША
Orta МОЁ ТВОЁ НАШЕ ВАШЕ ЕГО ЕЁ ИX
Çoğul
МОИ ТВОИ НАШИ ВАШИ
Tüm cinsler
(c) Soru zamirleri:
Soru zamirleri bir soru ifade eden, soruları tanıtan zamirlerdir.
КТО? KİM?
ЧТО? NE?
ЧЕЙ?
ЧЬЯ?
ЧЬЁ? KİMİN?
ЧЬИ?
КАКОЙ?
КАКАЯ? NASIL?,
КАКОЕ? HANGİ?
КАКИЕ?
“ЧЕЙ” ve “КАКОЙ”, niteledikleri isimlerle cins, sayı ve hal bakımlarından uyuşur.
21
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
(ç) İşaret zamirleri:
İşaret zamirleri bir şeyleri gösteren, işaret eden zamirlerdir. İfade ettikleri isimlerle cins ve sayı bakımından
uyuşurlar.
İŞARET ZAMİRLERİ
Bu / Bu …lar Şu / Şu …lar
Tekil
Erkek ЭТОТ ТОТ
Dişi ЭТА ТА
Orta ЭТО ТО
Çoğul
ЭТИ ТЕ
Tüm cinsler
(d) “ЭТО” belgisiz zamiri:
“ЭТОТ”, “ЭТА”, “ЭТО”, ve “ЭТИ” işaret zamirlerine ek olarak, sayı ve cins bakımından asla değişmeyen
“ЭТО” zamiri de mevcuttur. “Bu / Şu …dır” ya da “Bunlar / Şunlar …dır”
(Sorularda; “Bu / Şu …mıdır?”,“Bunlar / Şunlar …mıdır?” anlamlarına gelir.)
Aşağıdaki kullanımları karşılaştırın.
Bu… / ler…. Bu / bunlar ….dır.
Этот учебник ваш. Это ваш учебник.
(Bu ders kitabı sizindir.) (Bu sizin ders kitabıdır.)
Эта книга ваша. Это ваша книга.
(Bu kitap sizindir.) (Bu sizin kitabınızdır.)
Это вино ваше. Это ваше вино.
(Bu şarap sizindir.) (Bu sizin şarabınızdır.)
Эти очки ваши. Это ваши очки.
(Bu gözlük sizindir.) (Bu sizin gözlüğünüzdür.)
3. Sıfatlar:
Rusça sıfatlar niteledikleri isimle sayı ve cins bakımından uyuşurlar.
Rusça sıfat takıları aşağıdaki tablolarda özetlenmiştir:
TEKİL DURUMDA SIFAT TAKILARI
VURGUSUZ VURGULU
Temel Tip Г, K, X den Ж, Ч, Ш, Щ den Takısı vurgulu
CİNS
sonra sonra tüm sıfatlar
НОВ-ЫЙ СИН-ИЙ РУССК-ИЙ ХОРOШ-ИЙ МОЛОД-ОЙ
ERKEK -ЫЙ -ИЙ -ИЙ -ИЙ -ОЙ
DİŞİ -АЯ -ЯЯ -АЯ -АЯ -АЯ
ORTA -OE -ЕЕ -OE -ЕЕ -OE
ÇOĞUL DURUMDA SIFAT TAKILARI
VURGUSUZ VURGULU
Takısı vurgu-
Temel Tip Г, K, X den Ж, Ч, Ш, Щ den Takısı vurgulu lu, gövdesi Г,
sonra sonra sıfatlar K, X, Ж, Ч,
Ш, Щ ile biten
НОВ-ЫЙ СИН-ИЙ РУССК-ИЙ ХОРOШ-ИЙ МОЛОД-ОЙ tüm sıfatlar
БОЛЬШ-ОЙ
TÜM
-ЫЕ -ИЕ -ИЕ -ИЕ -ЫЕ -ИЕ
CİNSLER
22
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
4 Fiiller:
(a) Şimdiki zamanda, Rusça fiiller 2 temel çekim tipinden birine göre çekilirler. Takılar aşağıdaki gibidir:
ŞAHIS
1. ÇEKİM 2. ÇEKİM
ZAMİRİ
я -У (-Ю) (пишу, читаю) -У (-Ю) (служу, курю)
ты -ЕШЬ (пишешь, читаешь) -ИШЬ (служишь, куришь)
он/она/оно -ET (пишет, читает) -ИТ (служит, курит)
мы -ЕМ (пишем, читаем) -ИМ (служим, курим)
вы -ETE (пишете, читаете) -ИТЕ (служите, курите)
они -УТ(-ЮТ) (пишут, читают) -AT(-ЯТ) (служат, курят)
(b) Rusçada geçmiş zaman, fiil gövdesine -Л takısı eklenerek yapılır. Geçmiş zamanda fiiller kişilere göre
çekimlenmez, sadece cins ve sayıya göre değişir.
работа - ть говори - ть
Erkek работа - л говори - л
Dişi работа - ла говори - ла
Orta работа - ло говори - ло
Çoğul работа - ли говори - ли
(c) Rusçada birleşik gelecek zaman, “БЫТЬ fiilinin uygun şahısla çekimlenmiş hali + ana fiilin mastar hali”
ile ifade edilir.
я буду
ты будешь
он/она/оно будет спать
мы будем переводить
вы будете работать vb.
они будут
Alıştırma: Aşağıdaki cümleleri Türkçeye çevirin.
1. Их сын очень любит играть в парке.
2. Кто такая госпожа Иванова? – Наша учительница.
3. Почему вы не могли там жить?
4. Вчера вечером они были дома и переводили новый урок.
5. Смотрите не в окно, а на доску пожалуйста.
6. Она изучает русский и испанский языки в институте.
7. Когда он спрашивал мой адрес?
8. Какой новый фильм сейчас идёт в городе?
9. Вы сегодня будете учить новый диалог.
Они уже хорошо читают по-русски.
Alıştırma: Aşağıdaki cümleleri Rusçaya çevirin.
1. Barış ve İrfan dün karargahta mıydı?
2. Mektup dün masanın üstündeydi.
3. Metin, dün İstanbul’da ne yaptın? –Topkapı Sarayı müzesine gittim.
4. Dün akşamleyin evde ne yaptınız? –İlginç bir Rusça kitap okudum.
5. Onlar da hikaye okudular mı?
6. Siz Rusçayı hızlı yazabilir misiniz?
7. Ben bugün kulübe gidemem.
8. O, dün çalışabilirdi, bugün ise çalışamaz.
9. Yolda ağır ağır yürüyorduk.
Yarın öğle yemeğini nerede yiyeceksiniz?
23
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
Ne zaman yeni bir araba satın alacaksınız?
Akşamleyin kütüphanede mektup yazacağım.
Genellikle akşamleyin ne yaparsınız?
Arkadaşım Rusça hikayeleri Türkçeye çeviriyor.
Çocuklar genellikle parka gitmeyi ve orada oynamayı severler.
Yarın şiddetli yağmur yağacağı söyleniyor.
Türk milli futbol takımı yarın oynayacak.
Dün konserdeydim ve Rus halk şarkıları dinledim.
Bugün büyük bayram.
Dışarıda romantik bir kar yağıyor.
Benim kız kardeşlerim tiyatroya gidiyorlar, ben de gidiyorum.
Bugün sinemada yeni iyi bir Rus filmi oynuyor. Hadi seyredelim.
O, okula yaya gitmeyi sever.
İlk önce kitap okuyacağım, daha sonra ise müzik dinleyeceğim.
Yarın köyde tarlada çalışacağım.
Burada böyle bir insan yaşamıyor.
Dün bütün ailemiz tiyatrodaydı.
Türkiye’yi ve güzel Türk şehirlerini ve köylerini çok seviyorum.
Kardeşim Adana’da çalışamadı.
Ben bu güzel Türk hikayesini Rusçaya çevirmek istiyorum.
Oğlum televizyon seyretmeyi sever.
Pencereden bakmayın.
Tahtaya bakın lütfen.
Dedem genellikle çok az uyur.
Bay Bostanov da kim? –Bizim öğretmenimiz.
Yarın konsere gidecek misin? –Belki (olabilir), şimdi bilmiyorum.
Maalesef yarın konsere gidemem: çünkü Cuma günü sınavım olacak.
Sanırım (galiba) akşamleyin yağmur yağacak. –Olamaz!
Sigara içmek ister misiniz? –Teşekkürler, fakat ben içmiyorum.
Bugün hangi takımların oynadığını biliyor musunuz? –Galiba Ankaragücü ve Gençlerbirliği.
Bu muhtemelen iyi bir müdür öyle değil mi? –Sanmam.
Dün kötü uyudum.
Идет чукча по перрону вдоль состава и в каждый вагон головой бьется. Его спрашивают:
- Ты что это вагоны портишь?
- Да у меня билет в мягкий вагон - вот и ищу
Поймали чукчу за кражу золота. Милиционер допрашивает, а другой чукча переводит:
- Куда спрятал золото, - спрашивает милиционер.
- Он, говорит, не брал, - переводит чукча.
- Скажи ему, - говорит милиционер, - если сейчас же не скажет, то прикажу его расстрелять.
- Он говорит, не скажешь, где золото, стрелять тебя немножко будет.
- Под ярангой в кувшине зарыл, - признался вор.
- Он говорит, - перевел чукча, - стреляй! Все равно не скажу.
Чукча в Москве потерял жену. Пришел в милицию, просит, чтобы ему помогли ее отыскать.
- Какая она, - спрашивает дежурный, - приметы опиши.
- Какая еще примета?
- Ну, вот, - поясняет дежурный, - моя жена стройная, высокая, голубоглазая.
- Моя старая, кривоногая, - говорит чукча, - лучше давай твою искать.
4. HAFTA DERS SONU
24
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
NOT: BURADAKİ CÜMLELERİN TAMAMI ÇEVRİLECEK 17 EKİM TARİHİNE KADAR ÖDEV
OLARAK GETİRİLECEK, KARŞILIĞINDA 5 ÖDEV PUANI ALACAKSINIZ. ZAMANINDA GELMEYEN
ÖDEVE PUAN VERİLMEZ.
BU TARİHTEN SONRA GETİRENE 0 (SIFIR) PUAN VERİLECEK.
AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ TÜRKÇEYE ÇEVİRİN (A)
1. Он всегда́ слу́шает ра́дио по́здно ве́чером.
2. Чьи э́то места́, ва́ши и́ли их?
3. Преподава́тельница зна́ет все на́ши имена́ и фами́лии.
4. Вы ви́дите там высо́кое жёлтое зда́ние? Э́то на́ша каза́рма.
5. Э́то ру́сский отде́л: здесь все учителя́ – ру́сские.
6. Пе́рвый уро́к начина́ется в , а второ́й – в
7. Её до́чери сейча́с отдыха́ют на Украи́не.
8. Мои́ друзья́ живу́т здесь: втора́я дверь напра́во.
9. Их оте́ц ми́лый и прия́тный челове́к.
Сего́дня но́чью опя́ть был си́льный тума́н.
25
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ TÜRKÇEYE ÇEVİRİN (B)
1. Я не хочу́ идти́ пешко́м, потому́ что идёт дождь.
2. Как вас зову́т?
3. Ско́лько вам лет?
4. Когда́ вы родили́сь?
5. Меня́ зову́т Ве́ра. У меня́ (есть) три сестры́.
6. Та́ня говори́т о ста́ршем бра́те.
7. Мой па́па уже́ на пе́нсии.
8. Она хо́дит туда, куда́ хо́чет, и дружи́т с тем, с кем хо́чет.
9. Учи́тель уже́ в кла́ссе. Я иду́ в класс.
Ка́ждый ве́чер я хожу́ в библиоте́ку.
Куда́ вы идёте за́втра ве́чером?
Мои́ друзья́ ча́сто хо́дят в э́тот рестора́н.
26
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ TÜRKÇEYE ÇEVİRİN (C)
1. Сего́дня я в пе́рвый раз е́ду на по́езде.
2. Я живу́ сли́шком далеко́.
3. Он ча́сто лета́ет туда́.
4. Идёмте на перро́н!
5. Моя́ жена́ всегда́ е́здит в магази́н на автомоби́ле.
6. Ты сейча́с идёшь в кино́ пешко́м?
7. Как фами́лия майо́ра?
8. Стака́н воды́ на столе́.
9. Они́ должны́ писа́ть дикто́вку.
Сего́дня я до́лжен учи́ть уро́к.
Я ем мя́со, а капита́н ест ры́бу.
Вы всегда́ обе́даете здесь?
27
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ TÜRKÇEYE ÇEVİRİN (Ç)
1. Мы должны́ е́здить в штаб ка́ждую сре́ду.
2. В рестора́не капита́н Арту́р встреча́ет то́лько до́ктора.
3. Она́ должна́ была́ идти́ домо́й.
4. Мо́жет быть вы зна́ете, где он живёт?
5. Вы живёте о́коло го́спиталя?
6. Мы бы́ли у учи́теля.
7. У бра́та есть автомоби́ль.
8. Сего́дня у нас нет уро́ка.
9. У вас есть ру́сская газе́та?
Мы прихо́дим сюда́ у́тром.
Я ухожу́ отсю́да ве́чером.
Они́ приезжа́ют сюда́.
28
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ TÜRKÇEYE ÇEVİRİN (D)
1. Ты уезжа́ешь отсю́да.
2. Я о́чень ре́дко приезжа́ю сюда́ и поэ́тому пло́хо зна́ю го́род.
3. За́втра ве́чером мы все бу́дем до́ма.
4. Вчера́ мы учи́ли двена́дцатый уро́к.
5. Вы ча́сто е́здите в го́род?
6. Моя́ семья́ живёт в го́роде.
7. Кака́я э́то страна́? -По́льша.
8. Ка́ждую сре́ду они́ обе́дают в го́роде.
9. Солда́ты пьют пи́во в рестора́не.
Я хочу́ иногда́ идти́ пешко́м.
Она́ то́же хо́чет е́хать в Ита́лию.
Я иногда́ встреча́ю его́ на аэродро́ме.
29
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ TÜRKÇEYE ÇEVİRİN (A)
1. Курса́нты сидя́т, а учи́тельница стои́т и чита́ет уро́к.
2. Наш мла́дший сын слу́жит в а́рмии.
3. Я зна́ю англи́йский ху́же, чем ру́сский.
4. Она́ ма́ло рабо́тает сейча́с и мно́го отдыха́ет.
5. Она́ де́лает все уро́ки, а пото́м слу́шает ру́сское ра́дио.
6. Та студе́нтка зна́ет диало́г лу́чше, чем э́та.
7. Почему́ вы ку́рите ру́сские, а не туре́цкие сигаре́ты?
8. Днём она́ сиди́т до́ма, а ве́чером рабо́тает в рестора́не.
9. Вы зна́ете, кто э́тот молодо́й челове́к?
Хоти́те кури́ть? - Да, о́чень, но здесь кури́ть нельзя́.
30
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ TÜRKÇEYE ÇEVİRİN (B)
1. Я люблю́ тебя́.
2. Отку́да вы е́дете?
3. Э́то брат учи́теля.
4. Я до́лжен бу́ду рабо́тать.
5. Я не зна́ю, как э́та ры́ба называ́ется.
6. До́брый день, до́ктор! Что вы хоти́те?
7. До́ктор говори́т, что его́ брат сейча́с нахо́дится в Москве́.
8. У них есть ка́рта?
9. Здесь мо́жно сиде́ть?
Что ты там ви́дишь?
Почему́ они́ стоя́т?
Здесь нельзя́ стоя́ть, но она́ стои́т.
31
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ TÜRKÇEYE ÇEVİRİN (C)
1. Они́ хотя́т сиде́ть в библиоте́ке и чита́ть.
2. Э́тот стол мой, а тот твой.
3. Э́ти докуме́нты мои́, а те ва́ши.
4. Они́ изуча́ют ру́сский язы́к, но всегда́ говоря́т по-туре́цки.
5. Молодо́й челове́к, где здесь библиоте́ка?
6. Дверь открыва́ется легко́.
7. Здесь тру́дно рабо́тать.
8. Я зна́ю уро́к ху́же, чем она́.
9. Где вы хоти́те рабо́тать, в Стамбу́ле и́ли в Москве́?
Скажи́те, ва́ши ма́тери сейча́с в дере́вне?
Где ваш мла́дший брат?
Её ста́ршая сестра́ рабо́тает в бассе́йне.
32
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ TÜRKÇEYE ÇEVİRİN (A)
1. Э́ти больши́е высо́кие зда́ния – на́ши каза́рмы.
2. Хоро́шие студе́нты уже́ хотя́т чита́ть ру́сские кни́ги.
3. Вы покупа́ете все ве́щи в магази́не?
4. Его́ ста́рший брат – мла́дший лейтена́нт.
5. Вы ви́дите там седьмо́е зда́ние? Э́то наш отде́л.
6. Како́го цве́та пальто́, ту́фли и костю́м вы хоти́те?
7. Каки́е но́вые слова́ вы зна́ете?
8. Дава́йте говори́ть в кла́ссе по-ру́сски, а не по-туре́цки!
9. С удово́льствием, но я то́лько неда́вно на́чал учи́ть ру́сский.
Я ду́маю, что вы все уже́ хорошо́ зна́ете ый уро́к.
33
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ TÜRKÇEYE ÇEVİRİN (B)
1. Э́то тру́дный уро́к.
2. Э́тот магази́н большо́й, а тот ма́ленький.
3. Кака́я сего́дня пого́да?
4. Где моя́ си́няя маши́на?
5. Они́ хоро́шие студе́нты.
6. Каки́е журна́лы вы чита́ете?
7. Её ста́ршие бра́тья солда́ты.
8. Э́то но́вые совреме́нные туре́цкие самолёты.
9. Э́то моя́ мла́дшая сестра́.
Мой автомоби́ль дорого́й, а твой дешёвый.
Я ду́маю, что англи́йский язы́к ле́гче, чем ру́сский.
Э́тот молодо́й инжене́р - их сын.
34
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ TÜRKÇEYE ÇEVİRİN (C)
1. Кто на́ша но́вая преподава́тельница?
2. Ребя́та, дава́йте говори́ть то́лько по-ру́сски!
3. Но́вый уче́бник лу́чше, чем ста́рый.
4. Госпожа́ Чилинги́р уже́ хорошо́ говори́т по-ру́сски.
5. Вы понима́ете всё, что он говори́т?
6. Там пого́да лу́чше, чем здесь.
7. Та́ня - краси́вая де́вушка.
8. Мы идём покупа́ть маши́ну.
9. Мой друг хо́чет рабо́тать в Росси́и, а я не хочу́.
Мой мла́дший брат сейча́с до́ма, а ста́рший на рабо́те.
Я всегда́ покупа́ю дешёвые ве́щи, а она́ дороги́е.
Там рабо́тать тру́дно, а здесь легко́.
35
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ TÜRKÇEYE ÇEVİRİN (A)
1. Их сын о́чень лю́бит игра́ть в па́рке.
2. Кто така́я госпожа́ Ивано́ва? – На́ша учи́тельница.
3. Почему́ вы не могли́ там жить?
4. Вчера́ ве́чером они́ бы́ли до́ма и переводи́ли но́вый уро́к.
5. Смотри́те не в окно́, а на до́ску пожа́луйста.
6. Она́ изуча́ет ру́сский и испа́нский языки́ в институ́те.
7. Когда́ он спра́шивал мой а́дрес?
8. Како́й но́вый фильм сейча́с идёт в го́роде?
9. Вы сего́дня бу́дете учи́ть но́вый диало́г.
Они́ уже́ хорошо́ чита́ют по-ру́сски.
36
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ TÜRKÇEYE ÇEVİRİN (B)
1. Мы все сиде́ли и чита́ли.
2. Они́ мо́гут жить, где хотя́т.
3. Она́ шла ме́дленно.
4. Вчера́ он мог рабо́тать, а сего́дня не мо́жет.
5. Где вы бу́дете обе́дать за́втра?
6. Я о́чень люблю́ Ту́рцию.
7. Я перевожу́ э́ту интере́сную кни́гу на ру́сский язы́к.
8. Ве́чером я ча́сто смотрю́ телеви́зор.
9. Он хо́чет спать на дива́не.
Вы зна́ете, где бу́дет конце́рт?
37
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ RUSÇAYA ÇEVİRİN (A)
1. Bunlar bizim dokümanlarımızdır.
2. Bu nasıl bir bayan öğretmendir? –Bu yeni Rus bayan öğretmendir.
3. Onun (bayan) çocukları okulda mı?
4. Sen, bunun kimin arabası olduğunu biliyor musun?
5. Bizim adreslerimiz onun bilgisayarında.
6. Bayanlar ve baylar, oturun lütfen.
7. Bu yeni evler bizim.
8. Bunlar bizim yeni evlerimiz.
9. Onların kocaları askerdir.
Benim arkadaşlarım Antalya’da, erkek kardeşlerim ise İstanbul’da çalışıyorlar.
38
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ RUSÇAYA ÇEVİRİN (B)
1. Bu kapı açılmıyor.
2. Kitap mağazası sabahleyin açılır.
3. Arkadaşım enstitüye, partiye gidiyor.
4. Afedersiniz, burası benim yerim.
5. Akşamleyin Türk radyosu dinliyorum.
6. Dün yolda sis vardı.
7. Ben bu önemli profesörü dinliyorum, sen ise şu sevimli ve hoş kızı dinliyorsun.
8. Sabahleyin erken vakitte kahvaltı yaparım.
9. Ben daima geceleyin geç vakitte çalışırım.
Rusça öğrenmek önemlidir.
39
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ RUSÇAYA ÇEVİRİN (C)
1. Yarın yine sinemaya gideceğim.
2. Öğretmen daima derse erken başlıyor, geç bitiriyor.
3. Dersler daima erken başlıyor, geç bitiyor.
4. Ben daima köyde tatil yaparım.
5. O, kapıyı açıyor.
6. O sık sık radyo dinler.
7. Siz tanışıyor musunuz?
8. İyi akşamlar.
9. Tanışın lütfen, Bu arkadaşım Ahmet.
Çok memnun oldum. (Tanıştığıma çok memnun oldum.)
40
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ RUSÇAYA ÇEVİRİN (Ç)
1. Er veya geç Rusçayı öğreneceğiz.
2. Bu restoranın ne zaman kapandığını biliyor musunuz?
3. Bugün çok güzel bir akşam.
4. Oğlum enstitüyü bitiriyor.
5. Gece bitiyor, sabah başlıyor.
6. Bu çok önemli bir iş.
7. Siz sağa gidiyorsunuz, ben ise sola.
8. Biz, onun ailesini iyi tanıyoruz.
9. Daima karımın sözünü dinlerim.
Bizim yeni tercümanı görüyoruz.
İyi biten her şey iyidir.
Arkadaşım Rusça kitapları Türkçeye çeviriyor.
41
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ RUSÇAYA ÇEVİRİN (D)
1. Koridorda sigara içilebilir mi?
2. Sınıfta sigara içilmez.
3. O niçin bu kadar yavaş yazıyor?
4. Evde sadece Rusça konuşuruz.
5. Dün akşamleyin neredeydiniz?
6. Nasılsınız? – Teşekkürler, iyiyim.
7. Bizim öğretmen sadece Rusça bilir.
8. Kütüphanede ne yapıyorsunuz? – Kitap okuyorum.
9. Rusçayı çok yavaş okuyorum.
Şehirde caddeyi görüyorum.
Haritada şehri ve köyü görüyorum.
Yolda kimi görüyorsunuz? – Genç kızı.
42
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ RUSÇAYA ÇEVİRİN (A)
1. Buradan her şeyi görmek mümkün.
2. Ben ayakta duruyorum, o ise oturuyor.
3. Burada oturmak yasaktır.
4. Akşamleyin lütfen evde oturun, kitap okuyun, mektup yazın.
5. Bu araba küçük, fakat iyi.
6. Büyük oğlum okulda, küçük oğlum ise evde.
7. Sadece Türk sigaraları içerim.
8. Babam orduda görev yapıyor.
9. Türk Ordusu büyük ve güçlüdür.
Ben Türk vatandaşıyım, karım ise Rus vatandaşı.
Orduda çalışmak zordur.
O yavaş, fakat doğru yazıyor.
43
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ RUSÇAYA ÇEVİRİN (B)
1. Bizim çocuklar sinemaya gidiyorlar.
2. Bu, kolay bir iş.
3. Kitabı okuyor musun? –Şimdi ikinci bölümünü okuyorum.
4. Üsteğmen İrfan karargahta çalışmaktadır.
5. Siz benim ablamı tanıyor musunuz?
6. Ağabeyimi görüyor musunuz?
7. Eve gitme zamanı.
8. Babam çok çalışır, az dinlenir.
9. Ben ondan daha iyi anlıyorum.
O, Rusçayı benden daha kötü konuşuyor.
O öğretmen, fakat şimdi bankada çalışıyor.
Rusçayı anlıyorum, fakat konuşamıyorum.
Niçin bu kelimeleri öğreniyorsunuz da şu kelimeleri öğrenmiyorsunuz?
44
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ RUSÇAYA ÇEVİRİN (C)
1. Rusça öğrenmek kolaydır, fakat konuşmak zordur.
2. Ben yeni kelimeler öğrenmek istiyorum.
3. Delikanlı, mağazanın nerede olduğunu söyler misiniz lütfen. –Elbette.
4. Sizin rütbeniz nedir? –Asteğmen.
5. Sizin birliğiniz nerede konuşlu? Buradan uzakta.
6. Nerede çalışmak istersiniz, burada mı Rusya’da mı?
7. Yoldaş albay, nerede oturuyorsunuz?
8. Bayan, ben bir döner kebap (шаурма) istiyorum.
9. Ben okula gidiyorum. –Nasıl istersen.
Niçin ayakta duruyorsunuz? Oturun lütfen.
Biz, şehirde yaşamak, orada çalışmak, sinemaya gitmek istiyoruz.
Bu saat çalışıyor, şu ise duruyor.
Senin de bildiğin gibi ben şimdi Rusça öğreniyorum.
45
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ RUSÇAYA ÇEVİRİN (Ç)
1. Ne içiyorsunuz, puro mu, sigara mı?
2. Rütbeniz nedir? – Ben yüzbaşıyım.
3. Eşiniz nerede? – O, koridorda sigara içiyor.
4. Bugün, okuldaki ilk günümüz.
5. O yazar, ben ise okuyucuyum.
6. Bu nasıl bir restorandır? – Bu, küçük bir restorandır.
7. Bu bizim yeni Rusça hikayemizdir.
8. Bu nasıl bir şaraptır? – Bu, kırmızı şaraptır.
9. Bizim sınıfımız büyük, sizin sınıfınız ise küçüktür.
Bu, iyi, yeni bir sözlüktür.
Bu büyük, iyi bir binadır.
Dün hava nasıldı? – İyiydi.
46
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ RUSÇAYA ÇEVİRİN (D)
1. Bu, küçük ve kötü bir kitaptır.
2. Bu masa benim, şu sandalye ise senindir.
3. Bu kız bizim öğrencimizdir.
4. Sizin odanız oradadır; sağdan ikinci kapı
5. Koridordaki bu bay da öğretmendir.
6. Masanın üzerindeki bu kurşun kalem benim değil; benim kurşun kalemim cebimdedir.
7. Bu sizin kitabınız mıdır? - Evet, o benim kitabımdır.
8. Siz bizim yeni bayan öğretmenimiz misiniz?
9. Bunun kimin defteri olduğunu biliyor musunuz?
Bu defterin kimin defteri olduğunu herkes biliyor.
Benim kız kardeşlerim odada, senin erkek kardeşlerin sınıftadır.
Lütfen söyler misiniz, bu subay sizin arkadaşınız mı?
47
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ RUSÇAYA ÇEVİRİN (A)
1. Benim yeni sözlüğüm nerede?
2. Bu, kötü bir şaraptır, şu ise iyi bir şaraptır.
3. Sevgili anneciğim, uzun zamandır yazamadığım için bağışla.
4. Bu yeni ev pahalı, şu eski ev ise ucuzdur.
5. Bu oda aydınlık, şu oda ise karanlıktır.
6. Ben, ucuz mavi bir gömlek, kahverengi bir takım elbise ve siyah ayakkabı satın almak istiyorum.
7. Eşim açık renk güzel bir pantolon almak istiyor.
8. Ne renk bir elbise istiyorsunuz?
9. Eve gitme vaktinin geldiğini düşünüyorum.
Teşekkür ederim. -Bir şey değil.
48
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ RUSÇAYA ÇEVİRİN (B)
1. Mesele nedir? –Mesele şu ki, siz Rusça konuşmak istemiyorsunuz.
2. Hadi sinemaya gidelim. –Tamam, memnuniyetle.
3. Lena galiba seni tanıyor. –Sanmam.
4. Galiba siz öğretmeni dinlemiyorsunuz. –Bu öyle değil. Bu doğru değil.
5. Benim eşyalarımın nerede olduklarını biliyor musunuz?
6. Merhaba, nasılsınız? –Çok teşekkürler, iyiyim. Ya siz? –Ben de iyiyim, teşekkür ederim.
7. O, çok konuşur, fakat az iş yapar.
8. Ne kadar güzel bir kız!
9. Sizin iyi bir insan olduğunuzu düşünüyorum.
Ben ucuz, iyi bir Türk arabası satın almak istiyorum.
49
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ RUSÇAYA ÇEVİRİN (C)
1. Dün on dördüncü mektup masada duruyordu.
2. Bu benim erkek öğretmenim, bu da bayan öğretmenimdir. Onların her ikisi de Rustur.
3. Koridordaki bu kızlar bizim öğrencilerimizdir.
4. Adlarınızı ve soyadlarınızı söyleyin lütfen.
5. Sizin öğretmenleriniz Türk mü?
6. Dün ders vardı, bugün ders var, yarın ders olacak.
7. Bu güzel, gri şapka pahalıdır.
8. Ankara’da büyük yeni binalar vardır.
9. Bizim paltolarımız duvardadır.
Bu Rusça kitaplar benimdir.
Bayanlar ve baylar söyler misiniz lütfen
Onun Rusçayı bildiğini sanıyorum.
50
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ RUSÇAYA ÇEVİRİN (Ç)
1. Rusça konuşmayı, okumayı ve yazmayı öğreniyorum.
2. Sabahleyin evde kahvaltı ederiz.
3. Öğleyin restoranda öğle yemeği yeriz.
4. Akşamleyin kulüpte akşam yemeği yeriz.
5. Sizin Rusçayı artık iyi anladığınızı görüyorum.
6. Rusçayı arkadaşımdan daha iyi okuyorum.
7. Biz okulda değişik dokümanlar okuyoruz ve değişik tercümeler yapıyoruz.
8. O Rusçayı benden daha kötü yazıyor.
9. Öğrenciler okulda ve evde çok çalışıyorlar.
Her şeyi anlıyorum.
Hepsi bu kadar.
Her şey güzeldi.
51
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ RUSÇAYA ÇEVİRİN (D)
1. Bütün öğrenciler koridorda ayakta duruyor.
2. Bütün bu alıştırmalar zordur.
3. Eşiniz ne zaman akşam yemeği yer?
4. Masada ne çeşit bir şarap vardır?
5. Onlar genellikle öğle yemeğini lokantada yer.
6. Onun ne zaman okulda olacağını biliyor musunuz?
7. Niçin bugün çalışmıyorsunuz?
8. Salı günü evde olacağım.
9. Baylar, kim pоstaneye gidiyor?
Bunun doğru olmadığını düşünüyorum.
Mühendis Rusçayı hızlı ve doğru yazıyor.
Onun arabası garajda: demek ki o evde.
52
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ RUSÇAYA ÇEVİRİN (A)
1. Barış ve İrfan dün karargahta mıydı?
2. Mektup dün masanın üstündeydi.
3. Metin, dün İstanbul’da ne yaptın? –Topkapı Sarayı müzesine gittim.
4. Dün akşamleyin evde ne yaptınız? –İlginç bir Rusça kitap okudum.
5. Onlar da hikaye okudular mı?
6. Siz Rusçayı hızlı yazabilir misiniz?
7. Ben bugün kulübe gidemem.
8. O, dün çalışabilirdi, bugün ise çalışamaz.
9. Yolda ağır ağır yürüyorduk.
Yarın öğle yemeğini nerede yiyeceksiniz?
53
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ RUSÇAYA ÇEVİRİN (B)
1. Ne zaman yeni bir araba satın alacaksınız?
2. Akşamleyin kütüphanede mektup yazacağım.
3. Genellikle akşamleyin ne yaparsınız?
4. Arkadaşım Rusça hikayeleri Türkçeye çeviriyor.
5. Çocuklar genellikle parka gitmeyi ve orada oynamayı severler.
6. Yarın şiddetli yağmur yağacağı söyleniyor.
7. Türk milli futbol takımı yarın oynayacak.
8. Dün konserdeydim ve Rus halk şarkıları dinledim.
9. Bugün büyük bayram.
Dışarıda romantik bir kar yağıyor.
54
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ RUSÇAYA ÇEVİRİN (C)
1. Benim kız kardeşlerim tiyatroya gidiyorlar, ben de gidiyorum.
2. Bugün sinemada yeni iyi bir Rus filmi oynuyor. Hadi seyredelim.
3. O, okula yaya gitmeyi sever.
4. İlk önce kitap okuyacağım, daha sonra ise müzik dinleyeceğim.
5. Yarın köyde tarlada çalışacağım.
6. Burada böyle bir insan yaşamıyor.
7. Dün bütün ailemiz tiyatrodaydı.
8. Türkiye’yi ve güzel Türk şehirlerini ve köylerini çok seviyorum.
9. Kardeşim Adana’da çalışamadı.
Ben bu güzel Türk hikayesini Rusçaya çevirmek istiyorum.
55
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ RUSÇAYA ÇEVİRİN (Ç)
1. Oğlum televizyon seyretmeyi sever.
2. Pencereden bakmayın.
3. Tahtaya bakın lütfen.
4. Dedem genellikle çok az uyur.
5. Bay Bostanov da kim? –Bizim öğretmenimiz.
6. Yarın konsere gidecek misin? –Belki (olabilir), şimdi bilmiyorum.
7. Maalesef yarın konsere gidemem: çünkü Cuma günü sınavım olacak.
8. Sanırım (galiba) akşamleyin yağmur yağacak. –Olamaz!
9. Sigara içmek ister misiniz? –Teşekkürler, fakat ben içmiyorum.
Bugün hangi takımların oynadığını biliyor musunuz? –Galiba Ankaragücü ve Gençlerbirliği.
Bu muhtemelen iyi bir müdür öyle değil mi? –Sanmam.
Dün kötü uyudum.
56
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ RUSÇAYA ÇEVİRİN (D)
1. Onlar nereye gidiyorlar?
2. Biz oraya gidiyoruz.
3. Pencereyi açın lütfen.
4. Öğrenciler sınıfta oturuyor.
5. Rusya hakkında ne biliyorsunuz?
6. Odada değerli tablolar vardır.
7. Karargahta daha başka kimi tanıyorsunuz?
8. Şimdi her şeyi anlıyorum.
9. Sizi iyi tanıyorum.
Kimden bahsettiğimi herkes biliyor.
O, İtalya’ya gitmek istiyor.
Onların her ikisi de (bayan) Alman’dır.
57
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ RUSÇAYA ÇEVİRİN (E)
1. Bu tren İstanbul’a gider.
2. Onun kız kardeşi Berlin’de yaşıyor.
3. Oraya ne ile gitmeyi düşünüyorsunuz?
4. Orada İngilizler ve İtalyanlar vardı.
5. Trenler istasyonda duruyorlar.
6. Eşim şimdi kulüpte. Ben de oraya gidiyorum.
7. Doktoru nerede gördünüz?
8. Sınavın ne zaman olacağını bilmiyorum.
9. İşe gidiyorum.
O dinliyor, fakat anlamıyor.
Herkes bunun doğru olduğunu biliyor.
Biz, bankada ve postanedeydik.
58
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
A. AŞAĞIDAKİ İSİMLERİN CİNSİYETİNİ BELİRLEYİN.
ERKEK DİŞİ ORTA
1. вещь
2. дверь
3. но́мер
4. по́ле
5. тетра́дь
6. у́лица
7. часть
8. брат
9. друг
докуме́нт
и́мя
страни́ца
учени́к
учени́ца
день
слова́рь
учи́тель
автомоби́ль
пальто́
костю́м
цвет
шля́па
перево́дчик
рабо́та
язы́к
59
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
B. AŞAĞIDAKİ İSİMLERİN ÇOĞULUNU YAPIN.
1. ле́кция
2. жена́
3. дом
4. го́род
5. кино́
6. ра́дио
7. фильм
8. до́ктор
9. язы́к
господи́н
да́ма
пальто́
цвет
шля́па
стул
учи́тель
учени́ца
сестра́
учени́к
брат
друг
и́мя
ту́рок
по́ле
вещь
60
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
C. AŞAĞIDAKİ SIFATLARIN RUSÇASINI YAZIN.
ERKEK DİŞİ ORTA ÇOĞUL
1. İngiliz
2. İng-Rusça
3. beyaz
4. ucuz
5. ev(sel)
6. pahalı
7. sarı
8. yeşil
9. kahverengi
kırmızı
küçük
değişik
gri
mavi
Rus
Türk
büyük
siyah
hafif
zor olmayan
kolay olmayan
güzel
Ukrayna(sı)
Alman(sı)
61
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
Ç. AŞAĞIDAKİ FİİLLERİN ANLAMLARINI YAZIN VE ÇEKİMLERİNİ YAPIN
FİİL ANLAMI Я Ты Он/a Мы Вы Они
seafoodplus.infóть okumak ю eшь ет ем ете ют
2. идти́
3. писа́ть
4. понима́ть
5. кури́ть
6. рабо́тать
7. знать
8. служи́ть
9. обе́дать
у́жинать
за́втракать
по́мнить
учи́ть
сиде́ть
спра́шивать
стоя́ть
говори́ть
слу́шать
лежа́ть
быть
наблюда́ть
смотре́ть
отвеча́ть
наступа́ть
62
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
D. AŞAĞIDAKİ CÜMLELERDE BOŞ BIRAKILAN YERLERİ PARANTEZ İÇİNDE VERİLEN TÜRKÇE
SÖZCÜKLERİ KULLANARAK DOLDURUN.
1. Э́то не моё . (iş)
2. Он пи́шет письмо́. (sık sık)
3. Мы в каза́рме. (yaşamak)
4. Како́й язы́к она́ ? (bilmek)
5. ви́жу его́ в клу́бе. (bazen)
6. Моя́ рабо́тает в ба́нке . (anne)
7. Почему́ он не ? (cevap vermek)
8. Что де́лает ваш ? (baba)
9. Курса́нт отвеча́ет . (doğru)
Моя́ живёт в Стамбу́ле. (aile)
Он , где вы живёте. (sormak)
Вы , что он говори́т? (anlamak)
Вы ви́дите на у́лице? (kız)
Он живёт . (uzakta)
Мы обы́чно до́ма. (kahvaltı etmek)
Он изуча́ет язы́к. (Türk)
самолёт вое́нный. (bu)
Э́то ма́ленькое зда́ние - штаб. (soldaki)
Где вы обы́чно ? (akşam yemeği yemek)
Где ва́ши ? (doküman)
Э́то недалеко́ . (buradan)
Мой брат , его́ жена́ то́же . (tercüman)
Э́тот автомоби́ль мой. (yeşil)
Где живу́т э́ти ? (insan)
Где на ка́рте ? (Türkiye)
Сего́дня о́чень хоро́ший . (gün)
Э́та опя́ть не закрыва́ется. (kapı)
63
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
Мой друг о́чень челове́к. (ilginç)
Мы начина́ем рабо́тать . (erken)
Вы ча́сто слу́шаете ? (radyo)
, что говори́т ваш учи́тель. (dinlemek)
Ва́ша дочь о́чень де́вушка. (sempatik)
Я за́втракаю до́ма. (daima)
У́ тром был си́льный . (sis)
Мы в а́рмии. (çalışmak)
Где ваш брат? (küçük)
Они́ иду́т . (ev)
Моя́ ко́мната , чем ва́ша. (daha iyi)
Моя́ часть в дере́вне. (durmak)
Они́ уро́к. (öğrenmek)
Ты рабо́таешь. (çok)
Моя́ сестра́ - до́ктор. (büyük)
Э́то уро́к. (zor)
У́ тром я в кла́ссе. (oturmak)
Где твои́ ? (saat)
Служи́ть в а́рмии . (zor)
Та́ня де́вушка. (güzel)
Вот твои́ чёрные . (ayakkabı)
Э́то краси́вый . (renk)
Э́то пальто́ моё. (sarı)
Я покупа́ю костю́м. (kahverengi)
Мы бы́ли на . (konser)
За́втра большо́й . (bayram)
Он сейча́с ру́сскую кни́гу. (çevirmek)
Что идёт в ? (sinema)
Де́ти уже́ . (uyumak)
Они́ росси́йский фильм. (seyretmek)
64
İLERİ GRAMER 1. DÖNEM 4. DERS
Я люблю́ идти́ . (ev)
За́втра я, ,бу́ду в Изми́ре. (belki)
Мы говори́м о рабо́те. О чём вы говори́те?
Я рабо́таю в ба́нке. Где вы рабо́таете?
Они́ говоря́т о шко́ле. ?
Я ду́маю о жене́. ?
На́ша часть стои́т в го́роде. ?
Учи́тель говори́т бы́стро. ?
Я бу́ду там ве́чером. ?
Мы говори́м о сержа́нте. ?
Фура́жка лежи́т на столе́. ?
Они́ спра́шивают об экза́мене. ?
Она́ была́ здесь у́тром. ?
Я был в кино́. ?
Ты рабо́таешь ме́дленно. ?
Он чита́ет о фи́льме. ?
Я бу́ду за́втра в клу́бе. ?
Мы говори́м о ра́дио. ?
65