Rojin Tasmimi

Şenol Kalyoncu

Sevgili Hürriyet okurları... Gaslighting, bireyi, kendi akıl sağlığını veya gerçekliğini sorgulayacak derecede psikolojik olarak manipüle etmek olarak tanımlanıyor.

Gaslighting’e maruz kalan kişi, kendini sürekli eksik hissediyor, yaptığı her şeyin yanlış olduğunu düşünüyor ve fazla alınganlıkla suçlanıyor. Gaslighting uygulayanlar ise sıklıkla ‘Senin problemin ne?’, ‘Fazla alıngansın’, ‘Böyle bir şey yaşanmadı’ gibi cümleler kuruyor ve psikolojik manipülasyon yaptıkları kişide kontrol sahibi olmayı ve dengesizlik yaratmayı amaçlıyordur. En zararlı psikolojik manipülasyon budur aslında... Gaslighting ile ilgili merak edilenleri Uzman Psikolog Rojin Tasmimi’ye sordum.

* Gaslighting uygulayan kişiler nasıl bir tutum sergiler?

Bugüne kadar en çok rastladığım sorunların temelinde, insanları en çok üzen şeylerin başında diğer insanların onlara yaptıkları ya da yapmadıkları şeyler geliyor. Yani hak etmediğiniz bir şeye maruz kaldığınızda ya da umduğunuz güzel şeyleri göremediğinizde üzülüyorsunuz. Gaslighting uygulayan kişilerin çoğu, karşı tarafa zarar veren davranışlarının farkındadır. Bununla da yetinmeyip diğer insanların hayatları üzerinde kontrol sahibi olmayı ve dengesizlik yaratmayı amaçlamaktadırlar. Gaslighting’e maruz kalan kişilerde ciddi öz güvensizlik, kendini ifade edememe, her zaman suçluymuş gibi hissetme ve kendini çevreye kapatmak gibi sorunlar ortaya çıkabilir.

* Gaslighting uygulayan kişiler genellikle hangi cümleleri kullanırlar? Nasıl davranırlar?

- Senin problemlerin var.

- Sen çıldırmışsın.

- Fazla alıngansın.

- Gereksiz tepki veriyorsun.

- Seninle ilgili bir sorun var.

- Her şeyi fazla dramatize ediyorsun.

- Çok iyi bildiğiniz bir konuda bile sizin yanıldığınızı, kafanızda kurduğunuzu söylerler.

- Böyle bir şey asla yaşanmadı, uyduruyorsun.

- En iyi olduğunuz konularda bile yemeğinizi sorgular.

- Başarılı olduğunuz konularda sizi eleştirir.

* Gaslighting’e maruz kalındığı nasıl anlaşılır?

Uygulayan kişi karşıdaki kişiye kendi gerçekliğini sorgulatır. Bu durum kişinin kendisinden şüphe etmesine yol açarak benlik algısında zayıflığa neden olur. Maruz kalmayı şöyle anlayabilirsiniz.

- Her zaman özür dileyen konumundaysanız.

- ‘Fazla hassas’ olmakla eleştiriliyor, kendinizi bundan dolayı rahatsız hissediyorsanız.

- Duygularınız görmezden geliniyor ve karşınızdaki kişiden sık sık ‘Sen çıldırmışsın’, ‘Bunları uyduruyorsun’ cümlelerini duyuyorsanız.

- Karşınızdakinin davranışı nedeniyle kendinizi sürekli sorguluyorsanız, yaptığınız her şeyin yanlış olduğunu hissediyorsanız.

- İlişkinizin içinde kendinizi sıklıkla gergin ve güvensiz hissediyorsanız.

- Gerçekte kim olduğunuzu unutmaya başladığınızı hissediyorsanız.

* Gaslighting ile nasıl mücadele edilir?

Hayatınızı tek kişi üzerine inşa etmemeniz gerekmektedir. Sağlıklı bir birey sağlıklı sosyallik, arkadaşlıklar ve çevre barındırır. Birisi size ‘sadece hayatında ben olmalıyım’ diye diretiyorsa orada sınırlarımızı çizmemiz gerekmektedir. Gaslighting’e uğrayan kişiye öncelikle, sağlıklı ilişkilerin nasıl olması gerektiğinin hatırlatılması çok önemli. Böylece kişinin gerçeklikle teması sağlanır. Unutmayın ki sağlıklı ilişkiler, saygı, güven, dürüstlük, açık iletişim temellidir. Duygularınızı fark edin, eğer sevdiğiniz kişilerin yanında rahatsız hissediyorsanız bu ilişkinize dair bir sıkıntı olduğuna işaret edebilir. Kendinizi ispat etmeye çalışmak yerine, kendiniz üzerinde duygusal bütünlüğünüzü geliştirmek için çabalayın. Gaslighting’e maruz kalındığının fark edildiğinde yapılacak ikinci ve en önemli adım Gaslighting uygulayan kişiyle ilişkiyi sonlandırmak. Gaslighting uygulayan kişiyle iletişimin koparılması sonucunda, kişi gündelik yaşamına adapte olmakta zorluk yaşıyorsa psikolojik destek almayı ihmal etmemelidir.

Ve benim hep söylediğim bir cümle vardır; önce kendiniz, hayatınızın direksiyonu kendi elinizde olsun. İşte o zaman hayat rotanızı kendiniz belirleyebilirsiniz.