Işitme Ve Denge Duyusu
kaynağı değiştir]
Ana madde: İç kulak
Çok karışık yapılardan oluşan ve önemli fonksiyonlar üstlenen kısımdır. Hepsi de temporal kemik içerisinde yer alan, birbirinden ayrı üç kemik boşluktan meydana gelir. Bu kemik boşluklara kemik labirent (labyrinthus osseus) adı verilir. Kemik labirent üç bölümden oluşur. Oval pencerenin açıldığı kısma vestibulum (dalız) denilir. Diğer ikisi ise koklea (kulak salyangozu) ve semisirküler kanallardır (canalis semisircularis osseus, kemik yarım daire kanalları).[5]
Dalız merkezde olmak üzere; önünde salyangoz, arkasında yarım daire kanalları yerleşir. Her üç bölme de, perilenfa adı verilen sıvı ile doludur. Kemik labirentin içinde, labirentin kıvrımlarına uyan ve içi endolenfa ile dolu olan zar labirent (labyrinthus membranaceus) bulunur. Zar labirentin, kemik labirent kısımlarına uyan bölmeleri şunlardır: Vestibulum içindeki kısmı, utriculus ve sacculus'tur. Koklea içinde kalan kısmı ductus cochlearis ve semisirküler kanallar içinde yer alan kısmı da ductus semisircularis adını alır.[5]
İşlev[değiştir kaynağı değiştir]
İç kulakta yer alan diğer duyu reseptörleri denge ve başın uzaydaki pozisyonu ile ilgilidir. Bu reseptörlerin bazısı semisirküler kanalların tabanında yerleşmiştir. Bunlar tamamen denge ile ilgilidir. Bir diğer kısmı ise vestibulumda yer alan sacculus ve utriculus isimli iki küçük zar kese içindedir. Semisirküler kanallar sacculus ve utriculus ile bağlantı hâlindedir.[6]
Bu keselerden biri başın uzaydaki pozisyonu ile ilgili bilgi alır. Diğeri denge duyusu olup kılların (silialar) hareketi ile ortaya çıkar. Baş hareket ettiği zaman, siliaların pozisyona kilitlenmesi ile sinir impulsu başlar. Buradan ve kanallardan başlayan denge siniri (n. vestibularis), işitme sinirine (n. cochlearis) katılarak n. vestibulocochlearis'i oluşturur.[7]
İşitme duyusu[değiştir kaynağı değiştir]
Ana madde: Dış kulak
İki kısımdan oluşur. Dışa doğru çıkıntı yapan kısmına kulak kepçesi (Auricula) adı verilir. Kulak kepçesi sesin yönünün belirlenmesinde işlev görür. Burayı orta kulağa bağlayan kanal ikinci kısmı yapar ve dış kulak yolu (Meatus Acusticus Externus) adını alır. Dıştan içe doğru uzanan bu kanal yaklaşık 2,5 cm kadardır ve S harfi şeklinde kıvrılmıştır. Kıkırdak kısım (Meatus Acusticus Externus Cartilagineus) üzerinde tragi adı verilen kıllar vardır. Kanal içinde bezlerin salgısı ve bunların üzerine binen tozlar sonucu kulak kirleri (buşon) oluşur. Bu kirler birleşip kuruduğu zaman kanalı tıkayabilir ve işitmeye engel olabilir.[2]
Dış kulak yolu Concha Auricularis (kulak kepçesi) ile Membrana Tympanica (kulak zarı) arasında uzanır. Yolun ⅓ dış kısmı kıkırdak, ⅔ iç kısmı ise kemiktir. Dış kulak yolu kıkırdak ve kemiğe sıkıca yapışık ince bir deri ile örtülüdür. Bu deri Membrana Tympanica üzerinde yalnız epidermis tabakası olarak devam eder. Dış kulak yolunun biri kıkırdak kısmının sonuna doğru, diğeri ise kemik kısmında olmak üzere iki yerde darlığı vardır. Dış kulak yolunun kıkırdak kısmı 8 mm. uzunluğundadır. Kıkırdak kısım tam boru değildir, arka üst kısmı bağ dokusu ile kaplıdır. Kemik parçası (Meatus Acusticus Externus Osseus) 16 mm. uzunluğundadır. Ön-alt ve arka-alt kısımlarını temporal kemiğin timpanik parçası oluşturur. Arka-üst kısmını ise temporal kemiğin squamo parçası oluşturur. Kıkırdak kısmından daha dar olan bu kısım içe, öne ve biraz da aşağıya doğru uzanır. Bu kısmın sonunda Membrana Tympanica'nın yapıştığı Anulus Tympanicus denilen kemik bir halka bulunur.[3]
Dış kulak yolunun sonunda yarı saydam olan, sedef renginde kulak zarı (Membrana Tympanica) bulunur. Kulak zarı, dış kulak ile orta kulağı birbirinden ayırır. Her iki yüzü, atmosfer basıncı ile dengelenmiştir. Zarın iç yüzünü, östaki borusu aracılığı ile boğazdan gelen hava dengeler. Böylece kulak zarının içe çökmesi engellenmiş olur.[2]
Birbiri ile eklemleşen üç kemik timpan zarına çarpan ses dalgalarının amplitüdünü yükselterek iç kulaktaki sıvıya iletirler. Kulak zarına tutunan ilk kemik çekiç kemiğidir. Ortadaki örs, sondaki ise üzengidir. Üzengi kemiği oval pencere adı verilen açıklık üzerine oturur.[2]