Dolap Çevirmek Deyimi

Binlerce deyim ve atasözü arasından duruma en uygun olanını bulmak kimi zaman zorlayıcı olabilir. Kelime dağarcığı geniş olanlar için ise bu oldukça kolaydır. Kimi zaman bir paragrafı oluşturacak kadar çok cümle kurmanıza neden olan durumlar için atasözleri ve deyimler devreye girer. Aslında kültürel zenginliğin en büyük göstergesi olan söz kalıplarının altında yatan mecaz anlamlar belirlici olur. Hatta bu deyim ve atasözlerinin yabancı dillere birebir çevirmesi bile aynı etkiyi yaratmaz. Peki bu deyim ve atasözleri nasıl ortaya çıktı? İşte sizler için dolap çevirmek deyiminin ilginç hikayesini araştırdık.

Dolap çevirmek deyiminin anlamı Türk Dil Kurumu’na göre, “hile, düzen ve dalavere ile iş yapmak” manasına gelir. Bu deyimin ortaya çıkış hikayesi ise Osmanlı dönemine kadar uzanıyor.

Haremlik ile selamlık arasındaki iletişimin sağlandığı dolaplar, eski konaklarda bulunuyordu. Söz konusu dolaplar haremlik-selamlık bölmesinin arasında ağaçtan, silindirik, alt ve üst kısımlarından bir mil ile tutturularak çevrilen dolaplar şeklindeydi. Birbirine ilgi duyan ev sahiplerinin durumdan haberdar olmasını istemeyen konak görevlileri, bu dolap yardımıyla haberleşiyordu. Yani tamamen gizli yapılan bu iş, aslında ‘dolap çevirmek' deyimini tam anlamıyla karşılıyor diyebiliriz.

ANASAYFAYA DÖNMEK İÇİN TIKLAYINIZ

Dolap çevirmek (döndürmek)
 
* Hileli ya da yasadışı bir iş yapmak.

* Hile, düzen ve dalavere ile iş yapmak.

* Kişinin birilerinden bir şey saklayarak onlardan habersiz gizli bir işler çevirmek.

* İnsanların arkasından onları haberi olmadan hile yapmak çeşitli oyunlar ile onun zarar görebileceği eylemlerde bulunmak.

Örnek: Yine ne dolap çeviriyor acaba?

Dolap çevirmek deyiminin hikayesi
Konaklarda eskiden haremlik-selamlık sisteminde mutfakta pişirilen yemeklerin, selamlığa servisi için harem ile selamlık arasında yuvarlak dolaplar olur ve yemekler bu dolabın bir tarafına konularak döndürülür böyiece selamlık kısmına geçmiş olurdu. Haremden birisine âşık olan bazdan ise bu dolabın selamlık kısmını bazı mektuplar ve hediyeler koyarak hareme gönderirlerdi. Yakalandıkları zaman ise “Burada dolap mı çeviriyorsun!” diye azarlanırlardı.

DEYİM NEDİR?

Deyim, dil biliminde, kavramları, durumları hoşa giden bir anlatımla ya da özel bir yapı ya da söz dizimi içinde belirten ve çoğunlukla gerçek anlamlarından ayrı anlamlara gelen sözcüklerden oluşan kalıplaşmış sözcük topluluğu ya da cümledir. İki veya daha çok sözcükten kurulu bir çeşit dil ifadesi olan deyimler, duygu ve düşünceleri dikkati çekecek biçimde anlatan ad, önad, belirteç, yalın ve birleşik eylem görünüşlü dilsel yapılardır. Ya tam bir tümcedirler ya da bir söz öbeğidirler.

Diğer bir deyişle Deyim; Genellikle gerçek anlamından uzaklaşmış birden çok sözcükten oluşan, bir kavramı ya da durumu karşılayan kalıplaşmış sözcük gruplarına “deyim” denir.