15 Sene Çalışıp Ayrılana Tazminat

Aksine, 4857 sayılı İş Kanununun 24 üncü maddesinde sayılan haklı fesih sebeplerinden herhangi biri söz konusu olmadığı halde ihbar süresini beklemeksizin işten ayrılan işçi işverene ihbar tazminatı ödemek zorunda dahi kalabilir.

Kıdem tazminatında ise durum farklıdır. Kıdem tazminatı ile ilgili düzenleme, 1475 sayılı İş Kanunun yürürlükteki tek maddesi olan 14 üncü maddesinde yer almaktadır. Maddede yer alan hükümlere göre;

• 4857 sayılı İş Kanununun “İşçinin haklı nedenle derhal fesih hakkı” başlıklı 24 üncü maddesinde sayılan haklı fesih sebeplerinden herhangi birisi nedeniyle (Bkz. İşçi ve İşverene İş Sözleşmesini Derhal Fesih Hakkı Veren Durumlar),

• Sosyal Güvenlik Kurumundan veya bağlı bulundukları kanunla kurulu kurum veya sandıklardan yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı ya da toptan ödeme almak amacıyla,

• Zorunlu askerlik hizmeti nedeniyle,

• Kadın sigortalının evlenme nedeniyle (evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde),

• Emeklilik için gerekli olan yaş dışındaki şartları yani prim ödeme gün sayısı ve sigortalılık süresini tamamlamış olması nedeniyle,

işten ayrılan işçi, işyerinde en az bir yıllık çalışma süresini de doldurduysa, kendi isteğiyle işte ayrılmış olsa dahi kıdem tazminatı alabilir.

• Ayrıca sigorta başlangıcı 1 Mayıs 2008 tarihinden önce olan ve yaş dışındaki emeklilik şartlarını tamamlamış olan işçi de SGK’dan alacağı kıdem tazminatı yazısına istinaden işten ayrılıp yani iş akdini feshedip kıdem tazminatı alabilir. (Bkz. SGK’dan Kıdem Tazminatı Yazısı Alma Şartları Nelerdir ?)

Her ne sebeple olursa olsun kendi isteğiyle işten ayrılan yani istifa eden işçi ihbar tazminatı ise alamaz.

Ayrıca kıdem ve ihbar tazminatı konusuyla ilgili daha ayrıntılı bilgi ve açıklama; Kıdem Tazminatı Uygulaması – Hak Kazanma Koşulları – Hesaplanması – Kapsama Giren Ödemeler, İhbarlı Fesih ve İhbar Tazminatı başlıklı yazılarda yer almaktadır. (isvesosyalguvenlik.com)

15 yıl sigortalık ve 3600 gün prim şartı işçinin kıdem tazminatı alması için yeterli midir? Bir çalışan bu şekilde hak etmiş olduğu bu hakkı kaç defa kullanabilir? 15 yıl sigorta ve 3600 gün prim dolduran her işçi için bu hak geçerli midir?  Bu şekilde kıdem tazminatı alınması için neler yapılması gerekir.? Bu durumda işten ayrılan işçi ihbar tazminatı ödenir mi veya işçi ihbar önel sürelerinde bunu önceden bildirmek zorunda mıdır? 
Hali hazırda yürürlükte olan iş kanunu 4857 sayılı İş kanunudur. Bu kanundan önceki kanun ise 1475 sayılı iş kanunudur. 1475 sayılı iş kanunun yürürlükte olan tek hükmü kıdem tazminatını düzenleyen 14. Maddesidir. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 120. maddesinde kıdem tazminatı fonunun kurulmasına kadar 1475 sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesinin yürürlükte kalması öngörülmüştür. 
15 Yıl 3600 Günden Kaç Kez Kıdem Tazminatı Alınabilir? 15 Yıl 3600 Gün Şartı ile Kıdem Tazminatı Nasıl Hak Edilir?  
15 yıl 3600 gün şartı, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Mülga 506 sayılı Kanunda düzenlenen yaşlılık aylığı almak için belirlenmiş prim günü ve yıl şartından kaynaklanmaktadır. Yaşlılık aylığı almak için gereken şartlar yaş, prim günü ve yıldır. Bu şartlardan prim günü ve yıl şartını tamamlayan kişiler, kanunen belirlenmiş emeklilik/yaşlılık aylığı almaya hak kazanacağı yaşa gelene kadar aylık almak için beklerler. Bu süreyi ister çalışma hayatında kalarak, isterse de çalışmadan geçirebilirler.  
Yaş, prim günü ve yıl şartını tamamlayarak yaşlılık aylığı almaya hak kazanmış kişiler, mevcutta çalıştıkları işyerinden sigortalılık sürelerini doldurdukları için sigortadan aldıkları yazı ile ayrılabilirler. Bu kişiler mülga kanun 1475 sayılı İş Kanunu’nun yürürlükteki 14. maddesine istinaden kıdem tazminatlarına da hak kazanarak işyerlerinden ayrılırlar. Kıdem tazminatı hakkı, yaş şartını henüz sağlamamış fakat prim günü ve yıl şartını tamamlayan kişilere de sunulmuştur. Bu haktan yararlanmak için belirlenen şartlar işe giriş tarihi ile ilgilidir. 18 yaşını doldurmuş olmak şartı ile ilk kez sigortalı olduğu tarih 08.09.1999 öncesiyse, 15 yıl sigortalılık süresini tamamlayan toplam sigorta prim günü 3600 gün olan çalışan kıdem tazminatını alarak işinden ayrılabilir. İşverenin bu çıkış işleminde kıdem tazminatı ödeyebilmesi için SGK tarafından alınmış yazının kendisine iletilmiş olması gerekmektedir. Bir personelin, 15 yıl 3600 gün şartı ile işten ayrıldığında kıdem tazminatını alması için bu süreyi kesintisiz olarak aynı işyerinde doldurma zorunluluğu yok. Tüm çalışma hayatı boyunca çalıştığı işyerleri ve sigortalılık süreleri dikkate alınır. Fakat kıdem tazminatı hesaplanırken sadece son çalıştığı işyerindeki çalışma süresine karşılık gelen değer baz alınır. Ayrıca vurgulamak gerekir ki, çalışanın kıdem tazminatına 15 yıl 3600 prim gününden hak kazanabilmesi, en az 1 yıl aynı işverene bağlı işyerinde çalışmış olma şartının da aynı zamanda sağlanması ile mümkündür. 15 yıl 3600 gün şartıyla kıdem tazminatı alarak iş akdi sonlanan sigortalılar için, ihbar süresi şartı da aranmaz. Bu nedenle bu sebeple işten ayrılan çalışanın bildirim süresi kadar çalışması gerekmez, ihbar tazminatı da söz konusu olmaz. 
 15 Yıl 3600 Gün Şartı Kaç Kez Kullanılabilir?  
Emeklilik için yaş dışındaki şartları sağladıktan sonra bu sebeple işten ayrılıp kıdem tazminatını alan kişinin tekrar çalışma hayatına dönmesinde kanunen bir engel bulunmamaktadır. Tekrar çalışma hayatına dönen kişi, yeni işyerinde 1 yıl çalıştıktan sonra 15 yıl 3600 prim gününü tamamlamış olması sebebiyle yeniden işten ayrılarak kıdem tazminatını talep edebilir. Bu konu ile ilgili yasal bir kısıtlama söz konusu değildir. 08.09.1999 yılından önce sigortalılığı başlamış kişilerin 15 yıl 3600 prim günü şartını sağladıkları ilk günden itibaren SGK’dan bu yazıyı talep ederek işten ayrılma hakları saklıdır. Bu yazıyı birden fazla kez temin ederek 1 yıl aynı işverende çalışma şartını sağlamak koşuluyla işten ayrılıp kıdem tazminatını birçok kez alabilir. Bunun önünde yasal olarak hiçbir engel yoktur. Ayrıca Yargıtay son verdiği kararında da bu konuda herhangi bir engel görmemiştir. İşçinin birden fazla kez bu yazıyla kıdem tazminatı almasında herhangi bir sakınca görmemiştir.  
Emeklilik İçin Yaş Dışında, Prim Günü ve Yıl Şartları Nelerdir?  
Emekli olmak için yaş, prim günü ve sigortalılık yılı şartlarını aynı anda sağlamak gereklidir. Fakat yaş dışında şartlar sağlayanlar emekli aylığına yani yaşlılık aylığına hak kazanmak için yaşını doldurmayı beklerler.  
• 08/09/1999 tarihinden önce ilk sigortalılığı başlamış kişiler için 3600 prim günü ve 15 yıl sigortalılık şartı,  
• 08/09/1999 tarihi ile 30.04.2008 tarihleri arasında ilk sigortalılığı başlamış kişiler için, sigorta yılı dikkate alınmaksızın 7000 prim günü ya da 4500 prim günü ve 25 yıl sigortalılık şartı,  
• 05.2008 tarihi ve sonrasında ilk sigortalılığı başlamış kişiler için, 5400 prim günü ve 25 yıl sigortalılık şartı sağlandığında kıdem tazminatı hak edilerek işten ayrılmak mümkündür. Önemli olan bir şart da bahsedilen tarihlerden önce kişinin 18 yaşını doldurmuş olmasıdır.  
15 Yıl Sigorta ve 3600 Günü Kullanarak İşten Ayrılan İşçi İhbar Tazminatı Ödenir Mi veya İşçi İhbar Önel Sürelerinde Bunu Önceden Bildirmek Zorunda Mıdır? 
SGK dan gerekli yazıyı alan işçinin kıdem tazminatına hak kazanarak işten ayrılmak istediğini işverenliğe tebliğ etmesiyle işverenliğin söz konusu yazı üzerine işçiye işyerinde çalışmış olduğu süre (en az 1 yıl olmak kaydıyla) dikkate alınarak son brüt ücreti üzerinden kıdem tazimatını ödemesi gerekir. Bu durumda işverenliğe ihbar tazimatı veya işçiye ihbar öneli mükellefiyeti düşmeyecektir. 
Özetle, 08/09/1999 tarihinden önce ilk sigortalılığı başlamış kişiler için 3600 prim günü ve 15 yıl sigortalılık şartını sağlayan yazının ilgili SGK dan alınıp işverenliğe vermesiyle kıdem tazminatı ödenmesi gerekir. Bu hak aynı işyerinde veya değişik işyerlerinde kıdem tazminatı koşulları sağlanması halinde birden fazla kez kullanılabilir. Ayrıca bu durumda işçiye ihbar tazminatı ödenmez. İşçide aynı şekilde ihbar sürelerinde önel vermek durumunda değildir.