Maliki Mezhebinin Kurucusu
Maliki Mezhebi
Tarih: 26 Aral&#;k Dini ve Felsefi AkımlarFIKIH
Maliki kimdir, kime denir? Malikilik nedir? Maliki mezhebi nedir? Maliki mezhebinin kurucusu kimdir? Maliki mezhebi nerede ortaya çıkmıştır? Maliki mezhebi hangi ülkelerde yaygındır? Maliki mezhebinin imamı, görüşleri ve özellikleri.
Maliki mezhebi; büyük hadîs ve fıkıh bilgini İmam Mâlik Bin Enes’e nisbet edildiği için bu adla anılmıştır.
İMAM MALİK KİMDİR?
İmam Mâlik Bin Enes 93/ yılında Medine’de doğmuş ve / yılında yine orada vefat etmiştir. Medine o dönemde, Hz. Peygamber’in hadisleri, sahâbe ve tâbiûn fetvaları bakımından bir merkez durumunda idi. İmam Mâlik böyle bir ilim ortamında İbn Hürmüz, İbn Ömer’in azatlısı Nâfi’, İbn Şihâb ez-Zuhrî, Yahyâ İbn Saîd ve Rabîa İbn Abdirrahmân gibi tanınmış tâbiûn bilginlerinden hadîs ve fıkıh dersleri aldı. Olgunluk çağına gelince Medine’de Mescid-i Nebevî’de ders ve fetva vermeye başladı. Çevresinde geniş bir ilim halkası oluştu, öğrenciler yetiştirdi.
İMAM MALİK’İN GÖRÜŞLERİ
İmam Mâlik’in nasslardan hüküm çıkarmada; Kitap, sünnet, icmâ, sahâbe sözü, örf ve âdet delilleri yanında, kıyas, istihsân, mesâlih-i mürsele, sedd-i zerâyi’ gibi fer’î delillere de başvurduğu görülür. İmam Mâlik’in fıkhının en belirgin özelliği, Medine halkının uygulamasını (amelini) delil olarak almasıdır. O, haber-i vâhidi kabul için Medineliler’in ameli ile çelişmemesini şart koşmuştur. Çünkü ona göre Medineliler’in ameli mütevâtir hadîs gücündedir. Hz. Peygamber on yıl onların arasında yaşamış, örf ve âdetlerini görmüş, İslâm’la çelişenleri ilga etmiş, çelişmeyenleri takrîr buyurmuştur. Bu durum, onların amelinin tevâtür derecesinde sayılmasını gerektirir
İMAM MALİK’İN TALEBELERİ
Meşhur öğrencileri şunlardır: Abdurrahman İbn Kasım (ö/), Mâlik’ten yirmi yıl süreyle fıkıh okudu; Leys b. Sa’d’dan (ö/) ilim aldı, Mâlikî mezhebinin ünlü Müdevvene isimli eserini nakletti. Bu eseri Sahnun (ö/), ondan alarak, fıkıh tertibi üzere düzenledi.
- Maliki Mezhebini Endülüs’te Yayan Fakih
Yahya İbn Yahya (ö/), Mâlikî mezhebini Endülüs’te yayan bir fakihtir. Eşheb İbn Abdilazîz (ö/), Mâlik ve Leys’in yanında fıkıh ilminde uzmanlaştı.
- Maliki Mezhebi Fıkıh Kitapları
Müdevvene ve Muvatta’, hüküm hadislerini ve bunlarla ilgili Mâlikî fıkhını içine alan, mezhebin temel iki kitabı sayılır.
MALİKİ MEZHEBİ HANGİ ÜLKELERDE YAYGINDIR?
Mâlikî mezhebi, önce Hicaz bölgesinde yayılmış, sonra İmam Mâlik’in Esed İbn Furât, Abdullah İbn Vehb ve Abdurrahman İbn Kâsım gibi öğrencileri vasıtasıyla Mısır, Kuzey Afrika ve Endülüs’te yayılmıştır. Hatta bu mezhep bir süre Endülüs Emevî Devleti’nin resmî mezhebi olmuştur. Günümüzde Mısır’da, Kuzey Afrika’da (Fas, Tunus, Cezayir) ve Sudan’da Mâlikî mezhebi yaygındır. Hicaz bölgesinde Mâlikîler’in sayısı azdır.
Kaynak: Prof. Dr. Hamdi Döndüren, Delilleriyle İslam İlmihali, Erkam Yayınları
İslam ve İhsan
İMAM MALİK KİMDİR?
MEZHEPLER
MEZHEP İMAMLARI
PAYLAŞ:
İslam, Hz. Adem’den Peygamber Efendimize (s.a.v) gönderilen tüm dinlerin ortak adıdır. Bu gerçeği ifâde için Kur’ân-ı Kerîm’de: “Allâh katında dîn İslâm’dır …” (Âl-i İmrân, 19) buyurulmaktadır. Bu hakîkat, bir başka âyet-i kerîmede şöyle buyurulur: “Kim İslâm’dan başka bir dîn ararsa bilsin ki, ondan (böyle bir dîn) aslâ kabul edilmeyecek ve o âhırette de zarar edenlerden olacaktır.” (Âl-i İmrân, 85)
Peygamber Efendimiz (s.a.v) Cibril hadisinde “İslam Nedir?” sorusuna “–İslâm, Allah’tan başka ilâh olmadığına ve Muhammed’in Allah’ın Rasûlü olduğuna şehâdet etmen, namazı dosdoğru kılman, zekâtı vermen, Ramazan orucunu tutman, yoluna güç yetirip imkân bulduğun zaman Kâ’be’yi ziyâret (hac) etmendir” buyurdular.
“İman Nedir?” sorusuna “–Allah’a, meleklerine, kitaplarına, peygamberlerine, âhiret gününe inanmandır. Yine kadere, hayrına ve şerrine îmân etmendir” buyurdular.
İhsan Nedir? Rasûlullah Efendimiz (s.a.v): “–İhsân, Allah’a, onu görüyormuşsun gibi kulluk etmendir. Sen onu görmüyorsan da O seni mutlaka görüyor” buyurdular. (Müslim, Îmân 1, 5. Buhârî, Îmân 37; Tirmizi Îmân 4; Ebû Dâvûd, Sünnet 16)
Kuran-ı Kerim, Peygamber Efendimize (s.a.v) gönderilen ilahi kitapların sonuncusudur. İlahi emirleri barındıran Kuran ve beraberinde Efendimizin (s.a.v) sünneti tüm Müslümanlar için yol gösterici rehberdir.
Tüm insanlığa rahmet olarak gönderilen örnek şahsiyet Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed Mustafa (s.a.v) 23 senelik nebevi hayatında bizlere Kuran ve Sünneti miras olarak bırakmıştır. Nitekim hadis-i şerifte buyrulur: “Size iki şey bırakıyorum, onlara sımsıkı sarıldığınız sürece yolunuzu asla şaşırmazsınız. Bunlar; Allah’ın kitabı ve Peygamberinin sünnetidir.” (Muvatta’, Kader, 3.)
Tasavvuf; Cenâb-ı Hakkʼı kalben tanıyabilme sanatıdır.Tasavvuf; “îmân”ı “ihsân” gibi muhteşem ve muazzam bir ufka taşımanın diğer adıdır. Tasavvuf’i yola girmekten gaye istikamet üzere yaşayabilmektir. İstikâmet ise, Kitap ve Sünnet’e sımsıkı sarılmak, ilâhî ve nebevî tâlimatları kalbî derinlikle idrâk edip onları hayatın her safhasında vecd içinde yaşayabilmektir.
Dua, Allah Teâlâ ile irtibatta bulunmak; O’na gönülden yönelmek, meramını vâsıta kullanmadan arz etmek demektir. Hadisi şerifte "Bir şey istediğin vakit Allah'tan iste! Yardım dilediğin vakit Allah'tan dile!" buyrulmuştur. (Ahmed b. Hanbel, Müsned, 1/)
Zikir, bütün tasavvufi terbiye yollarında nebevi bir üsul ve emanet olarak devam edegelmiştir. “…Bilesiniz ki kalpler ancak Allâh’ı zikretmekle huzur bulur.” (er-Ra‘d, 28) Zikir, açık veya gizli şekillerde, belirli adetlerde, farklı tertiplerde yapılan önemli bir esastır. Zikir, hatırlamaktır. Allah'ı hatırlamak farklı şekillerde olabilir. Kur'an okumak, dua etmek, istiğfar etmek, tefekkür etmek, "elhamdülillah" demek, şükretmek zikirdir.
İlim ve hâl kelimelerinden oluşmuş bir isim tamlaması olan ilmihal (ilm-i hâl) sözlükte "durum bilgisi" demektir. Bütün müslümanların dinî bilgi ve uygulama bakımından ihtiyaç duyduğu, bir bakıma müslüman olmanın ve müslümanlığın icaplarını yerine getirmenin ön şartı durumundaki fıkhi temel bilgiler ilmihal diye anılmıştır.
İslam ve İhsan web sitesinde İslam, İman, İbadet, Kuranımız, Peygamberimiz, Tasavvuf, Dualar ve Zikirler, İlmihal, Fıkıh, Hadis ve vb. konularda güvenilir kaynaklardan bilgiye ulaşabilirsiniz.
Erkam Medya © islam&ihsan
İtikadî fırkalar gibi fıkıh mezheplerinin de büyük kısmı kurucusu sayılan müctehidlerin isimlerine nisbetle anılırlar. Burada "dört mezhep" adıyla şöhret bulmuş Sünnî fıkıh ekolleri olan Hanefî, Mâlikî, Şâfiî ve Hanbelî mezheplerinden Maliki mezhebi hakkında özet bilgi verilmekle yetinilecektir.
MALİKİ MEZHEBİ İMAMI - MÂLİK B. ENES
Mâlikî mezhebi, fıkıh ekollerinin kronolojik sıra itibariyle ikincisi olup, büyük hadis ve fıkıh bilgini Mâlik b. Enes'e nisbet edildiği için bu isimle anılmıştır. İmam Mâlik b. Enes, 93 () yılında Medine'de dünyaya geldi. Orada yetişti. Medine o dönemde, Peygamber'in hadisleri ve sahâbe ve tâbiûn fetvaları bakımından bir merkez idi.
MÂLİK B. ENES KİMDİR?
Mâlik b. Enes böylesine zengin bir ilim atmosferinde eğitim öğretim gördü. İbn Hürmüz, İbn Ömer'in âzatlısı Nâfi', İbn Şihâb ez-Zührî, Yahyâ b. Saîd gibi tanınmış tâbiûn bilginlerinden hadis ve fıkıh dersleri aldı. Olgunluk çağına gelince, Medine'de Mescid-i Nebevî'de ders ve fetva vermeye başladı. Döneminde Medine fıkhının imamı olarak tanındı, etrafında geniş bir ilim halkası oluştu, öğrenciler yetiştirdi ve () yılında vefat etti.
MALİKİ MEZHEBİ NASIL ORTAYA ÇIKMIŞTIR?
Öğrencilerinin rivayetlerinden ve mezhebin usulünü yazan âlimlerin ifadelerinden İmam Mâlik'in hüküm istinbatında kitap, sünnet, icmâ, sahâbe kavli, örf ve âdet delilleri dışında kıyas, istihsan, mesâlih-i mürsele, sedd-i zerâi' gibi fer'î delillere de başvurduğu anlaşılmaktadır. İmam Mâlik'in fıkhının en belirgin özelliği, Medine halkının uygulamasına (ameli ehl-i Medîne) çok önem vermesidir. O haber-i vâhidi kabul için, bu haberin Medineliler'in ameline muhalif bulunmamasını şart koşmuştur. Ona göre, Medineliler'in ameli mütevâtir sünnet mesabesindedir. Zira İmam Mâlik zamanındaki Medine tatbikatı, Hz. Peygamber döneminden tevâtür sayısının çok üzerinde topluluklar aracılığıyla intikal ettirilmiş uygulamalardır. Hz. Peygamber yaklaşık on yıl onların içinde yaşamış, onların örf ve âdetlerini görmüş, İslâm'ın ruhuna aykırı olanlarını ilga etmiş, bir kısmını düzeltmiş, diğer bir kısmını da olduğu gibi bırakmıştır. Şu halde bu uygulamanın (amelin) mütevâtir sünnet mesabesinde sayılması gerekir.
MALİKİ MEZHEBİ HANGİ TARİHTE KURULDU?
Mâlikî mezhebi iki yolla yayılmıştır. Bunlardan biri İmam Mâlik'in yazdığı eserler, ikincisi de onun talebelerinin tedvîn ve eğitim faaliyetidir. Ülkenin çeşitli bölgelerinden özellikle de Mısır ve Kuzey Afrika tarafından gelen öğrenciler daha sonra bölgelerine dönerek İmam Mâlik'in görüş ve fetvalarını yaydılar. Sahnûn'un (ö. /) öncülüğünde tedvîn edilen ve İmam Mâlik'in ve yakın öğrencilerinin görüşlerini toplayan el-Müdevvene isimli hacimli eser, Muvatta ile birlikte Mâliki mezhebinin temel iki kitabı sayılır.
MALİKİ MEZHEBİ HANGİ ÜLKELERDE YAYGINDIR?
Mâlikî mezhebi, önce Hicaz bölgesinde yayılmış, sonra İmam Mâlik'in Esed b. Furât, Abdullah b. Vehb, Abdurrahman b. Kasım gibi talebeleri vasıtasıyla Mısır, Kuzey Afrika ve Endülüs'e yayılmıştır. Hatta, bu mezhep bir zamanlar İspanya'da Endülüs Emevî Devleti'nin resmî mezhebi olmuştur.
Günümüzde Mısır'da, Kuzey Afrika'da (Tunus, Cezayir, Fas), Sudan'da Mâlikî mezhebi çok yaygındır. Hicaz bölgesinde ise, Mâlikîler'in sayısı oldukça azdır.