Küçük Mustafa Paşa Hamamı

İstanbul İli, Fatih İlçesi, Yavuz Sultan Selim Mahallesi Müstantik Sokağı ile Şerefiye Sokağı’nın kesiştiği 2210 ada 23 parselde yer alan KÜÇÜK MUSTAFA PAŞA HAMAMI, Fatih Sultan Mehmed Dönemi sadrazamlarından Küçük Mustafa Paşa (Ö.1483) tarafından yaptırılmış ve vakfiyesi 1477 yılında düzenlenmiştir.

Hamam, 1920’lerde Vakıflar İdaresi elinden çıkarılmış, özel mülkiyete geçmiştir. 20 Nisan 1974 tarihinde alınan 7773 no’lu kararla, T.C. Başbakanlık Kültür Müsteşarlığı Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu Başkanlığı tarafından tescil edilmiştir. Yapıldığı tarihten 1990ların ortalarına kadar özgün işlevi ile hamam olarak kullanılmış yapı, daha sonra talep yetersizliğinden kapatılmış, o tarihten beri de boş kalmıştır.

Yapı, 1996 yılında Mermeriş Ticaret Türk Anonim Şirketi tarafından restore edilip, eserin daha fazla harebeye dönüşmesini engellemek amacıyla satın alınmıştır. Sayın A. Suha Mermerci’nin özel girişimi ile gerçekleştirilen restorasyon çalışmaları ile yapı yeniden çok amaçlı etkinlik mekanı olarak kullanıma açılmıştır. 2009 - 2011 yılları arasında gerçekleşen projelendirme ve Nisan 2013-Mart 2018 tarihleri arasında gerçekleşen uygulama çalışmaları Y. Mimar Pelin Özilkiz Çelik tarafından yürütülmüştür.

Biri erkeklere, diğeri kadınlara hizmet veren çifte hamam olarak tasarlanan ve 2000 m2 lik bir alan üzerinde yaklaşık 1.265 m2’lik bir alana oturan yapıda, Türk hamamlarının geleneksel yerleşim düzeni ve mekan çözümlemeleri uygulanmıştır. Her iki bölümde de soğukluk/soyunmalık/camekan-ılıklık-sıcaklık/halvet bölümleri birbirini izler. Kare planlı olan soğukluklar tek bir kubbeyle örtülüdür ve özellikle erkekler kısmının soğukluğu, mekan etkisi açısından hamamın en çarpıcı bölümünü oluşturur.

Küçük Mustafa Paşa Hamamı, “Çok Amaçlı Etkinlik Mekanı” şeklindeki yeni işlevi ile, İstanbul’un kültür-sanat hayatına yeni bir alan açarak ziyaretçileri ile buluşuyor...

KÜÇÜK MUSTAFA PAŞA HAMAMI

Kültürel ve sanatsal mekânların hızla çoğaldığı Haliç kıyısına yakın, Cibali semtinde, 11.yy. Bizans Kilisesi’nden dönüştürülmüş Gül Cami ile karşılıklı olarak konumlanan Küçük Mustafa Paşa Hamamı, 15.yy.’a tarihlenir.

Mahalle ve hamam, adını, ‘Kara’ lakabıyla da anılan Küçük Mustafa Paşa’dan alır. Küçük Mustafa Paşa Hamamı 882 (1477) tarihli vakfiyesinde geçmekte olup, Küçük Mustafa Paşa’nın, Bursa’nın Pazarcık kasabasındaki cami, mektep ve imaretine vakfedilmiştir.

Özgün plan kurgusu, korunmuşluk ve boyut olarak döneminin en önemli çifte hamam örneklerinden sayılan Küçük Mustafa Paşa Hamamı, 1265 m2’lik geniş bir taban alanına yerleşmektedir. Girişi Müstantik Caddesi’nden sağlanan erkekler bölümü, giriş, soyunmalık (camekan), ılıklık, hela ve traşlık, sıcaklık ve sıcaklığın dört köşesine yerleştirilmiş dört adet hücreden oluşur. Şerefiye Sokak’tan erişilen kadınlar bölümünde ise, giriş mekânı, soyunmalık, ılıklık ve iki hücrenin açıldığı sıcaklık mekânları vardır.

Hamamı oluşturan en büyük hacim, erkekler bölümünün soyunmalık mekânı olup, mekân 14,70 m x 14,65 m boyutlarında ve 18,85 m yüksekliğindedir. Erkekler ve kadınlar sıcaklık mekânlarına paralel yerleştirilmiş su deposu, su deposunun kuzeydoğusuna bitişik yer alan külhan mekânları ve erkekler bölümü sıcaklık mekânı mukarnasları günümüze kadar özgün şekliyle ulaşmıştır.

Uzun yıllar kullanılmayan yapı, bakımsızlık ve zaman içinde maruz kaldığı niteliksiz müdehaleler ile harap duruma düşmüştür. Restorasyon çalışmaları yapının özgün malzeme ve kimliğine özen gösterilerek yürütülmüş, özgün plan şeması minimalist düzenlemeler ile korunmuş, yapının eklerinden arınarak, özgün niteliklerinin ön plana çıkması sağlanmıştır.

Haliç’in karşı kıyısında, Fatih mahallesinde bulunan Küçük Mustafa Paşa Hamamı İstanbul’un en eski hamamlarından biri. 1990’ların ortalarından bu yana kullanılmayan hamam ilk olarak 2015’te 14. İstanbul Bienali’ne ev sahipliği yaptı.

İstanbul Bienali’nde Araya Rasdjarmrearnsook, çok kanallı yerleştirmesi ‘Deliler’i (2006) Küçük Mustafa Paşa Hamamı’nda sunuyor. Sanat kariyeri boyunca farklı mecralarda yapıt üreten güncel sanatçı Rasdjarmrearnsook, 1990’ların sonlarından beri imza attığı kışkırtıcı video yerleştirmeleriyle adını duyurdu. Yapıtlarında ortak noktaları sıra dışı olmaları, ötekilikleri ve arada kalmışlıkları olan insan veya insan olmayan öznelerin karmaşık anlatılarını ön plana taşıyor; ölülerle yaşayanlar, delilerle ‘normal’ insanlar, yazılı ve sözlü bellek, sanat dünyasıyla gündelik hayat gibi farklı boyutlar arasındaki ilişkileri keşfetmeye soyunuyor. Bienaldeki çalışmasında sanatçı, akıl hastanesinde yatan kadın psikiyatri hastalarını, hikayelerini ve gördükleri hayalleri özgürce paylaşmaya davet etti. Daha kapsamlı olan video yerleştirmesinden seçilen ve her biri bir kadının monoloğuna yer veren beş video, Küçük Mustafa Paşa Hamamı’nın çeşitli odalarına dağılıyor. Bireysel anlatımların doğurduğu kakofoni son derece ayrışık bir yapıya sahip, ama daha geniş toplumsal tarihlerle ve değer yargılarıyla yüklü, cinsiyetlendirilmiş ulusal mitlerle de iç içe geçiyor. Her kadının söyleminin son derece benzersiz olması, kurumların ve araçların çoğu zaman şiddet barındıran, bireyselliği silen etkilerine meydan okuyor.

Müstantik Caddesi 32, Cibali, Fatih.

Küçük Mustafa Paşa Hamamı

ÇALIŞMA SAATLERİ

Pazartesi günleri hariç her gün 10.00-18.00 arasında açık

ADRES: Müstantik Caddesi No: 32 Cibali, Fatih, İstanbul 

Haliç’in karşı kıyısında, Fatih mahallesinde bulunan Küçük Mustafa Paşa Hamamı 1477’de inşa edildi ve İstanbul’un en eski hamamlarından biri. 1990’ların ortalarından bu yana kullanılmayan hamam ilk olarak 2015’te 14. İstanbul Bienali’ne ev sahipliği yaptı. Büyük bir metropolisin kalbinde yer almasına rağmen kendine özgü ritmini koruyan Fatih, şehir surlarından kalan duvarlarla çevrili eski yerleşim yerlerini ve pek çok mimari mirası bünyesinde barındırdığı için İstanbul’un en tarihsel semtlerinden biri olma özelliğini taşıyor. Şehrin en saygın yapılarından biri olan, 1454 yılında kurulan ve kırmızı duvarlarıyla dikkat çeken meşhur Rum Okulu, Fener mahallesinin yakınında konumlanıyor. Küçük Mustafa Paşa Hamamı’nın yakın çevresinde bulunan, bugün Gül Camisi olarak bilinen 9. yüzyıldan kalma Doğu Ortodoks Kilisesi, Bizans dönemine ait, İstanbul’da varlığını sürdüren en önemli dini yapılardan biri. 16. yüzyıldan kalma bir başka bienal mekânı Çinili Hamam’a ise, bu eski şehrin katmanlı geçmişini ortaya koyan dar sokaklardan geçerek 10 dakikada yürüyerek varılabiliyor.

Engelli erişimine uygun değildir.
Yeme-içme imkânlarına sahip değildir.
Tuvalet yoktur.
Otopark yoktur.

KATKIDA BULUNANLAR

Anne(x) – Oda Projesi Barın Han, Küçük Mustafa Paşa Hamamı

Tarek Atoui Küçük Mustafa Paşa Hamamı

Crip Magazine – Eva Egermann Barın Han, Küçük Mustafa Paşa Hamamı

Mantı Postası – Hrant Dink Vakfı ve 23,5 Hrant Dink Hafıza Mekânı Barın Han, Küçük Mustafa Paşa Hamamı

Newell Harry Küçük Mustafa Paşa Hamamı

Araya Rasdjarmrearnsook Küçük Mustafa Paşa Hamamı

Lieko Shiga Pera Müzesi, Müze Gazhane, Küçük Mustafa Paşa Hamamı

cascadingspiral.com – Yehwan Song