0033 kurum geçici vergi / Geçici Vergi ve Muhasebe Uygulamasına Eleştirel Yaklaşım

0033 Kurum Geçici Vergi

0033 kurum geçici vergi

Geçici Vergi ve Muhasebe Uygulamasına Eleştirel Yaklaşım

Dursun Ali Yaz
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Yeditepe Üniversitesi, MBA
[email protected]



Giriş

yılında komisyon takdirine dayanarak başlatılan peşin vergi uygulaması, en son sayılı kanunun maddesiyle uğradığı değişiklik neticesinde, 30 yıldan beri geçmek! bilmeden devam etmektedir. Uygulamaya konulduğu otuz yıl içerisinde altı kere sistem değişikliğine uğramış bir vergi türü için, halen tek düzen hesap planında ( nolu hesabı saymazsak) gerçek anlamda bir muhasebe hesabı, uygulamaya yönelik düzenleme bulunmamaktadır.

Geçici verginin son dönemine tekabül eden tahakkuk kaydının ne zaman ve nasıl yapılacağı, ödenmeyen vergilerin ne şekilde kayıt edileceği, ödenmeyen geçici verginin bir sonraki geçici vergiden mahsup edilip edilemeyeceği, iade ve mahsup işlemlerinin prosedürü hakkında mevcut yasal düzenlemeler yetersiz kalmaktadır.

Süregelen boşluk, biz uygulamacıları, anonim bir takım muhasebe kayıtları keşfetmeye, meslek mensuplarının münferit fikirler üretmesine, birbirinden habersiz ve tek düzen olmayan muhasebe işlemleri gerçekleştirmelerine sebebiyet vermektedir.

Aşağıda geçici vergi ile ilgili genel bilgilere yer verildikten sonra, uygulamaya dönük tereddüte yol açan konulara ilişkin açıklamalar, tartışmalı hususlarda alınmış muktezalar ışığında tarafımızca sunulan eleştiri ve öneriler, farklı durumlarda yapılması gereken örnek muhasebe kayıtları, makalemizin öncelikli hedefleri arasında yer almaktadır.

Genel Bilgi 

Geçici vergi, kamunun dolaysız vergi gelirlerinde en önemli kalem olan gelir ve kurumlar vergisini, öncelikle enflasyon tahribatına karşı korumaya yönelik ve üç ayda bir talep ettiği, süresinde ödenmeyen vergi tutarına aylık % 1,95 ( günü dahil) gecikme zammı işletilen, yılında dahili tevkifat sisteminin yerine ihdas edilmiş ve yine yılında ekonomik gerçeklere uygun hale getirilerek temel hükümleri bu günkü halini almış, niteliği itibari ile nihai vergileme özelliği taşımayan endirekt vergi bir çeşididir.

Mevcut geçici vergi uygulaması, tarihinden itibaren başlamış, gerçek usulde vergilendirilen gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, gelir ve kurumlar vergisine mahsuben (Ocak, Şubat, Mart), (Nisan, Mayıs, Haziran), (Temmuz, Ağustos, Eylül), (Ekim, Kasım, Aralık)  üçer aylık kazançları üzerinden hesaplanan bir vergi türüdür. Her ne kadar üçer aylık denilmesine rağmen, geçici vergi matrahları Mart, Haziran, Eylül ve Aralık ayları sonunda hazırlanan gelir tablosu üzerinden, Ocak ayından başlamak üzere kümülatif olarak hesaplanır ve beyan edilir.

Geçici Vergi Kapsamına Giren Mükellefler 

* Gelir vergisi mükelleflerinden geçici vergi kapsamında yer alanlar;

Gerçek usulde vergilendirilen bilanço veya işletme hesabı esasına göre defter tutan ticari kazanç sahipleri, serbest meslek erbabı, kollektif şirket ortakları, Adi komandit şirketlerin komandite ortakları, ticari veya serbest meslek kazancı sahibi adi ortaklığın ortakları. 

* Kurumlar vergisi mükelleflerinden geçici vergi kapsamında yer alanlar;

- Sermaye şirketleri (Anonim, Limited ve Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler ile benzer nitelikteki yabancı kurumlar) ,  Kooperatifler,

- İktisadî kamu kuruluşları, Devlete, il özel idarelerine, belediyelere, diğer kamu idarelerine ve kuruluşlarına ait veya bağlı olup, faaliyetleri devamlı bulunan ve birinci ve ikinci fıkralar dışında kalan ticarî, sınaî ve ziraî işletmeler iktisadî kamu kuruluşudur,

-  İktisadî kamu kuruluşları ile dernek veya vakıflara ait iktisadî işletmelerin kazanç amacı gütmemeleri, faaliyetlerinin kanunla verilmiş görevler arasında bulunması, tüzel kişiliklerinin olmaması, bağımsız muhasebelerinin ve kendilerine ayrılmış sermayelerinin veya iş yerlerinin bulunmaması mükellefiyetlerini etkilemez. Mal veya hizmet bedelinin sadece maliyeti karşılayacak kadar olması, kâr edilmemesi veya kârın kuruluş amaçlarına tahsis edilmesi bunların iktisadî niteliğini değiştirmez.

- Yabancı devletlere, yabancı kamu idare ve kuruluşlarına ait veya bağlı olup, yukarıdaki ilk fıkra dışında kalan ticarî, sınaî ve ziraî işletmeler, iktisadî kamu kuruluşu gibi değerlendirilir.

- Dernek veya vakıflara ait iktisadî işletmeler (sendikalar dernek; cemaatler ise vakıf sayılır),

-  İş ortaklıkları: Yukarıdaki fıkralarda yazılı kurumların kendi aralarında veya şahıs ortaklıkları ya da gerçek kişilerle, belli bir işin birlikte yapılmasını ortaklaşa yüklenmek ve kazancını paylaşmak amacıyla kurdukları ortaklıklardan bu şekilde mükellefiyet tesis edilmesini talep edenler iş ortaklıklarıdır. Bunların tüzel kişiliklerinin olmaması mükellefiyetlerini etkilemez.

Adi ortaklıklar,  kollektif şirketler ve adi komandit şirketler, ortaklık olarak gelir veya kurumlar vergisi  mükellefi olmadıklarından geçici vergi mükellefi değillerdir.

Ancak adi ortaklıklar ile kollektif şirketlerde ortakların, komandit şirketlerde komandite ortakların elde ettikleri kazançlar geçici verginin konusuna girmektedir.
 

Kimler Geçici Vergi Mükellefi Değildir.?

- Tasfiye halindeki kurumlar vergisi mükellefleri tasfiye dönemlerinde,

- Basit usulde vergilendirilen gelir vergisi mükellefleri,

- Yıllara sari inşaat  ve onarma işi yapanlar,

- Ücret geliri elde edenler, menkul ve gayrimenkul sermaye iradı sahipleri,

- Zirai kazanç sahipleri, diğer kazanç ve irat elde edenler,

- Kazançları vergiden istisna edilen serbest meslek erbabı,

- Noter bulunmayan  yerlerde Adalet Bakanlığı’nca geçici yetkili noter  yardımcısı olarak görevlendirilenler geçici vergi ödemezler.

Ancak yıllara sari inşaat onarma işi yapanlar ile geçici noterlik görevini ifa edenler, bu işlerinden elde ettikleri kazançları dışında kalan ticari veya mesleki kazançları  nedeniyle geçici vergi ödemek zorundadırlar.

İşi bırakma veya tasfiye hallerinde işin bırakıldığı veya tasfiyeye girildiği tarihin içinde bulunduğu geçici vergi dönemin sonuna kadar olan sürede son geçici vergi beyannamesi verilir.
 

Geçici Verginin Eksik Beyan Edilmesi Durumunda Ne Yapılması Gerekir?

Geçmiş dönemlere ilişkin geçici verginin % 10’nu aşan tutarda eksik beyan edilmesi durumunda eksik beyan edilen kısım için, yapılacak re’sen veya ikmalen tarhiyat sonucunda vergi ziyaı cezası ile gecikme faizi uygulanır. % 10’luk yanılma payının beyan edilmesi gereken (beyan edilmiş olan değil) geçici vergi matrahı üzerinden hesaplanması gerekir.

 

Geçici Verginin Dönemleri, Beyan Tarihleri ve Ödeme Zamanları

Dönemler

Beyan Tarihi

Ödeme Zamanı

1.Dönem (Ocak, Şubat, Mart)

14 Mayıs akşamına kadar

17 Mayıs akşamına kadar

2.Dönem (Nisan, Mayıs, Haz.)

14 Ağustos akşamına kadar

17 Ağustos akşamına kadar

3.Dönem (Temmuz,Ağmonash.pwül)

14 Kasım akşamına kadar

17 Kasım akşamına kadar

4.Dönem (Ekim, Kasım, Aralık)

14 Şubat akşamına kadar 

17 Şubat akşamına kadar

İşe başlama, işi bırakma veya hesap döneminin değişmesi gibi durumlarda
i) İşe başlamada, işe başlanılan tarihin içinde bulunduğu geçici vergi dönemin sonuna kadar olan sürede ilk geçici vergi beyannamesi verilir.
ii) İşi bırakma veya tasfiye hallerinde işin bırakıldığı veya tasfiyeye girildiği tarihin içinde bulunduğu geçici vergi dönemin sonuna kadar olan sürede son geçici vergi beyannamesi verilir.
iii) Hesap döneminin değişmesi halinde yeni hesap döneminin başladığı tarihe kadar olan süre, ara dönem geçici beyan süresi olarak kabul edilir ve bu şekilde ki dönem ayarlamaları vergi dairelerinin sicil servisleri tarafından gerekli şekilde Vedop sisteminde kayda alınır.
 

Ödenmeyen Geçici Verginin Mahsubu Hakkında Açıklamalar

Yukarıda yer verilen ilk üç dönemde tahakkuk eden geçici vergiler ödenmese bile, sonraki dönemlerde hesaplanan geçici vergiden mahsup edilebilir. Fakat ödenmeyen geçici vergilerin, yıllık beyanname üzerinden hesaplanan kurum ya da gelir vergisinden mahsup imkanı bulunmamaktadır.

Ödenmeyen geçici vergi yıl sonunda hesaplanan gelir veya kurumlar vergisinden mahsup edilemez. Mahsup edilemeyen ve terkin edilen geçici vergi tutarına, vade tarihinden terkin edilmesi gereken tarihe  (gelir vergisi mükellefleri için 1 Mart, kurumlar vergisi mükellefleri için 1 Nisan) kadar gecikme zammı uygulanır. (Gecikme zammı oranı aylık % 1,95)

Ödenmeyen geçici verginin muhasebe kaydında ortaya çıkan sorunların bir çoğunun temelinde, geçici vergiye ait tahakkuk kaydının yapıl-a-madan, verginin ödenmesi ile beraber “Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar” hesabının kullanılmasının sebep olduğu görülmektedir.
 

Ödenmeyen Geçici Verginin Sonraki Geçici Vergi Dönemlerinde Mahsubu Mümkün müdür?

Mahsup edilebileceğini hemen belirtelim. Peki uygulamacıları farklı düşüncelere sevk eden noktalar nelerdir?

sayılı kanunla bu günkü şeklini alan geçici verginin temel esaslarını nolu Gelir Vergisi Genel Tebliği belirlemiştir.

Mezkur tebliğin, Geçici Verginin Hesaplanması” başlıklı bölümünde yer alan fıkrasındaki Hesaplanan geçici vergiden varsa o hesap dönemi ile ilgili olarak daha önce ödenmiş geçici vergi ve geçici vergiye tabi kazançlarla ilgili olarak tevkif edilmiş vergiler mahsup edilecektir. Mahsuptan sonra kalan tutar o dönem için ödenmesi gereken geçici vergi olacaktır.” hükmünde yer alan altı çizili “ödenmiş geçici vergi” talihsiz ibaresi sebep olmaktadır.

Ödenmeyen geçici verginin sonraki geçici vergi dönemlerde hesaplanan geçici vergiden mahsup edilmesi, kümülatif hesaplamanın bir gereğidir. Aksi takdirde vergi dairesine her bir dönem için beyan edilen vergi tutarı, sonraki dönem içinde mükerrer beyan edilmiş olacaktır. Zira vergi dairelerinin uygulamaları da bu yöndedir. İlk zamanlarda mükelleflerden gelen düzeltme talepleri ile boğuşan daireler uygulamacıları açıklamalarımız yönünde beyana teşvik etmek durumunda kalmışlardır.

Ayrıca, eskiden beri hazırlanan tüm geçici vergi beyannamelerinde ve nolu Gelir Vergisi Genel Tebliği’nin bölümünde yer alan örnekte, ilgili dönemde hesaplanan geçici vergiden mahsup edilebilecek tutar için “önceki dönemlerde hesaplanan geçici vergi” ibaresi yer almaktadır. Bu ifadenin mef’ulü muhalifinden anlaşılması gereken önceki dönemlerde hesaplanan ve beyan edilen ancak ödenip ödenmiş olup olmamasına bakılmadan (beyanı yeter şart olan vergi tutarını) bir sonraki beyanınızdan mahsup edebilirsiniz sonucu çıkmaktadır.

Zira, mezkur tebliğin, bölümünde yer alan örneklerinde, fıkrasındaki ifade gereği hesaplanan geçici vergi tutarının mahsup edilmesi suretiyle bulunan tutar, ilgili dönemde ödenecek geçici vergi tutarı olacaktır. Umarız bu açıklamalar sonrasında nolu fıkrada yer alan “ödenmiş” ibaresinin ne derece talihsiz ve kafa karıştırıcı olduğu daha iyi anlaşılmıştır.

Bununla birlikte İstanbul Defterdarlığı’ndan alınan BDEF/KVK sayılı muktezada özetle “ geçici verginin, yıllık kurumlar vergisinden mahsubunda mutlaka ödeme koşulu aranacak, ancak dönem içerisindeki diğer geçici vergi dönemlerinde tahakkuk edecek vergiden mahsubunda ödeme koşulu aranmayacaktır.” ifadesi konuyu yer almaktadır.
 

Ödenmeyen Geçici Verginin Sehven Kurum veya Gelir Vergisinden Mahsup Edilmesi

Üçer aylık kazançlar üzerinden tahakkuk ettirilmiş ancak tahsil edilmemesi dolayısıyla yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir veya kurumlar vergilerinden mahsup imkanı bulunmayan geçici vergi tutarları terkin edilecektir. Terkin edilen geçici vergi tutarına, vade tarihinden terkin edilmesi gereken tarihe kadar gecikme zammı uygulanacaktır. Terkin edilmesi gereken tarihler; gelir vergisi mükellefleri için takip eden yılın 1 Mart günü, kurumlar vergisi mükellefleri için ise takip eden yılın 1 Nisan günüdür.

Takvim yılı içerisinde tahakkuk eden geçici vergilerin, vadelerinde ve yukarıda detayına yer verilen terkin tarihlerine kadar ödenmemiş olmasına rağmen, gelir veya kurumlar vergisinden sehven mahsup edilmesi durumunda;

a) Eğer yapılan hata gelir veya kurumlar vergisinin beyan döneminin sonuna kadar fark edilerek düzeltme beyannamesi verilirse herhangi bir sorun olmayacaktır.

b) Ancak yapılan hata vergi dairesi tarafından fark edilerek, mükellefe vergi/ceza ihbarnamesi tebliğ edilirse, Vergi Usul Kanunu’nun maddesinde yazılı hallerle vergi ziyaına sebebiyet verildiğinden dolayı sehven indirilen geçici vergi tutarının bir katı kadar vergi ziyaı cezası ayrıca kesilecektir.

ba) Bu durumda mükellef, vergi/ceza ihbarnamesinin tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde ilgili vergi dairesine başvurarak vadesinde veya sayılı kanunda belirtilen türden teminat göstererek vadenin bitmesinden itibaren üç ay içinde ödeyeceğini beyan ederse, vergi ziyaı cezasının ilk seferde yarısı, müteakiben kesilen cezalarda üçte biri indirilir.(monash.pw)

bb) Ayrıca sehven yapılan bir hata nedeniyle vergi ziyaı cezası ile karşılaşan mükelleflerin ihbarnamenin tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde uzlaşma hakkı bulunmakla beraber,

Her türlü vergi/ceza ihbarnamesine mükelleflerin dava açma hakkı da bulunmaktadır. Sözkonusu örnekte ise, beyana dayanan bir tahakkuktan dolayı vergi borcu doğduğundan (vergilemede veya hesaplamada bir hata yapıldığı düşünülmüyorsa) dava açmanın mükellefin yararına olmayacağı aşikardır.
 

Uzlaşma Süreci ve Sonuçları

Mezkur hata neticesinde mükellefin eline ulaşan vergi ceza ihbarnamesinin tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içerisinde yapacağı bir başvuru ile uzlaşma talebinde bulunması uygulanacak en doğru yol olacaktır.

Vergi dairesi, mükellefin talep edeceği uzlaşma isteğine belli bir tarih vererek uzlaşma (pazarlık) görüşmesini kabul etmek zorundadır. Uzlaşma tarihinde yapılan görüşme neticesinde; ödenmeyen fakat kurumlar vergisinden sehven mahsup edilen geçici vergi tutarının aslı, kurumlar vergisi olarak talep edilecek, ancak bir kat kesilen vergi ziyaı cezası 9/10 oranında indirilerek mükellefin gösterdiği iyi niyet karşılıksız bırakılmayacaktır. Elbette buradaki senaryo bu konuda gerçekleşen uzlaşmaların çoğunluğunda gerçekleşen durumu izah etmek açısından verilmiştir. Tüm uzlaşma görüşmelerinin bu yönde gerçekleşeceğini düşünerek bir genelleme yapmak doğru olmayacaktır.
 

nolu Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar Hesabı ile İlgili Açıklamalar

Açıklaması : Mevzuat gereğince peşin ödenen ve bir yıl içinde indirim konusu yapılabilecek gelir, kurumlar ve diğer vergiler ile fonların kayıt ve takip edildiği hesaptır.

İşleyişi : Peşin ödenen ve bir yıl içinde indirim konusu yapılabilecek gelir, kurumlar ve diğer vergiler ile fonlar, bu hesaba borç yazılır. Dönem sonunda  tahakkuk edecek gelir veya kurumlar vergisi ile fon karşılıklarından yapılacak olan indirimi teminen " BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI" grubunda bulunan " DÖNEM KÂRININ PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLERİ” hesabının borcuna aktarılır. Ancak aktarılacak tutar " DÖNEM KÂRI VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI” hesabının tutarından fazla olamaz. Aktarılamayan tutar, dönem sonunda bu hesabın bakiyesi olarak kalır.

nolu hesabın gerek açıklamasında gerekse işleyişinin tanımında yer alan “peşin ödenen” ibaresi, haklı olarak ödenmemiş geçici vergi tutarını nolu hesaba tahakkuk kaydını yapmaktan bizleri alıkoymaktadır.

Makalemizin daha ilk başında ifade ettiğimiz gibi, geçici vergiye ilişkin sistem tam 6 (altı) kez değiştirilmiş olmasına rağmen, uygulamanın muhasebe boyutunun hangi hesaplar vasıtasıyla yapılacağı, raporlaması, denetimi izaha muhtaç bırakılmıştır.

tarihli ve mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 1 sıra numaralı monash.pwği daha uygulama başlamadan tarih ve sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2 sıra nolu monash.pwği ile, nolu hesabın açıklaması ve işleyişi hakkındaki yasal düzenleme tashih edilerek yukarıdaki halini almıştır. nolu hesap hakkında bu güne kadar başka bir değişiklikde olmamıştır. Ancak bu tarihten () sonra geçici vergi uygulamasında 3 (üç) kere sistem değişikliğine gidilmiştir.

Günümüzde uygulanan geçici vergi sistemi ise sayılı meşhur kanun ile yılı başından itibaren geçerli olmak üzere uygulamaya konulmuştur. Hatta sonrasında beyan dönemlerine ilişkin meydana gelen değişikliklerle uygulama nihai durumunu almıştır.

Hasılı, yılında tesis edilen bir muhasebe hesabının, 6 yıl sonra tamamen değişmiş bir vergi uygulamasına cevap vermekten çok uzak olduğu aşikardır. Hesap planı düzenlenirken uygulama bu günkü haline sahip olsaydı, muhakkak ki hesabın işleyişi veya tanımı hakkında yapılan açıklamalar farklı olurdu.

Dolayısıyla, ilgili hesabın açıklaması veya işleyişinde yer alan “peşin ödenen” ifadesinin, tahakkuku yapılan bir geçici verginin ödenmediğinden bahisle hesabın kullanılmasını yasaklaması vergi ve tekdüzen hesap planının ruhuna aykırılık teşkil edecektir. Nitekim bu aykırılık uygulamada bir çok sorununda temelini oluşturmaktadır.

Akademisyenlerin geçici vergi tahakkukunda önerdikleri mantıklı ve uygulanabilir çalışmaları yok değil elbette. Söylemeye çalıştığımız doğru veya yanlış demeden aynı muhasebe işlemini her şirketin farklı şekilde yapmasının önüne geçmek için mevzuat denilen çizgilerin kullanılması gerektiğidir.

Yeri gelmişken ve detaya girmeden ifade etmek istediğimiz diğer nokta ise, nolu hesabın açıklaması incelendiğinde, dönem kârı üzerinden sadece kurumlar vergisi mükelleflerinin karşılık ayırabileceği, gelir vergisi mükelleflerinin ise karşılık ayıramayacağı anlamı çıkmaktadır. Ortaya çıkan bu anlam, uygulamaya konduğunda, bilanço usulüne tabi gelir vergisi mükelleflerinin mali tablolarını ne şekilde düzenleyeceğini uygulamacının hayal gücüne bırakılmıştır.

Son olarak, geçici vergilerin tahakkuk ettiği dönemlerde nolu hesaba alındığı ancak, ödenmeyen geçici vergilerin ise nolu hesaba aktarıldığı yaygın bir uygulama çeşididir. Bu durum yine mevzuatın değişikliğine hesap planının ayak uyduramamış olmasından kaynaklanmaktadır. Zira, nolu hesabın düzenlendiği dönemde uygulanan geçici vergi uygulamasında ödenecek geçici vergi tutarı hesabında; içinde bulunulan yılda verilen yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir veya kurumlar vergisinin ticari veya mesleki kazanca isabet eden kısmının % 50’si ( tarihinden itibaren % 70) oranında sabit tutarda geçici vergi ödemeleri gerektiği hüküm altına alınmıştı. Başka bir ifadeyle, tutarı, tahakkuk tarihi ve vadesi belli bir vergi borcu ile halihazırda uygulanan geçici vergi uygulaması arasındaki uçurum elbette ki ödenmemesi durumunda yapılacak muhasebe kaydında farklılığa neden olacaktır.

Mevzuatta yapılan düzenlemelere bağlı olarak tek düzen hesap planında gerekli değişikliklere gidilmesi gerektiğini aksi takdirde “Çok Düzen Hesap Planı” sistemsizliğinin oluşturduğu karmaşık iklimin mesleğimize zarar vereceğini belirtelim.

Beğenmediğimiz Çin’de bile “Yeşil Muhasebe” standartlarının uygulama alanı bulduğunu düşündüğümüzde, böylesine yerleşik bir vergi uygulamasını herkesin kendi insiyatifine bırakılmayacak derecede önemli olduğunu bir kez daha vurgulayarak örneğimize geçelim.

Örnek Uygulama

Yaşanmış sorunları içeren örneklere geçmeden evvel, geçici verginin tahakkuku ile ilgili aşağıdaki örneğin temel muhasebe kayıtlarına bir göz atalım.

Veriler:

Örneğimizdeki şirket, yıl içinde düzenli olarak gelirini artırmıştır. monash.pwçici vergi döneminde (TL),  monash.pwçici vergi dönemindeki (TL.) ‘yi süresinde ödemiştir. Ancak, kurumlar vergisinin beyan döneminin sonu olan sonraki yılın Nisan ayının başına gelindiğinde, yukarıdaki geçici vergi borçlarından 3.döneme ait olan TL. halen ödenememiştir.

Aşağıdaki muhasebe kayıtları bu veriler ışığında gerçekleştirilecektir.

Geçici verginin muhasebe kayıtlarında ortaya çıkardığı sorunların, dönem kârı üzerinden hesaplanan geçici verginin aşağıdaki tahakkuk kaydının yapılmadan, ödemesine bağlı olarak nolu hesaba aktarılmasından kaynaklandığını belirtmiştik.

Dolayısıyla, uygulamacı arkadaşlara bir şirketin geçici vergi borcu doğduğunda, aşağıdaki tahakkuk kaydının yapılmasını ısrarla öneriyoruz.

Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar     .-

/1.Dönem Geçici Vergi

                        - Ödenecek Geçici Vergi                 .-

/1.Dönem Geçici Verginin Tahakkuku

Yukarıda 1.Döneme ait (Ocak, Şubat, Mart) geçici verginin hesaplaması Mayıs ayında yapılmasına rağmen, ilgili tahakkuk kaydı dönemsellik ilkesi gereği Mart ayının son gününe işlenecektir. Zira, ilk üç aylık mali tablolar hazırlandığında dönem kârı ve üzerinden ayrılan vergi borcunun bilançoda yer alması sağlanmış olacaktır.

- Ödenecek Geçici Vergi                 .-

                        - Garanti Bankası Merkez Şb.              .-

/1.Dönem Geçici Verginin Ödemesi

Bu kayıt 1.Döneme ait (Ocak, Şubat, Mart) geçici verginin banka yoluyla yapılan ödemesine ilişkindir. Dolayısıyla kısa vadeli yabancı kaynaklar grubunda bir buçuk aydan beri borç gözüken geçici vergi borcu ödenerek kapanmıştır.

Geçici vergi tahakkuku ile ödeme sonucu gerçekleştirilen iki adet muhasebe kaydı sonucunda işletmenin bilançosunda meydana gelen değişiklik,  dönen varlıklar içerisinde ( nolu bankalar hesabından nolu hesaba) peşin ödenen vergi tutarının aktarılmasından ibarettir.

Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar     .-

/2.Dönem Geçici Vergi

                        - Ödenecek Geçici Vergi                 .-

/2.Dönem Geçici Verginin Tahakkuku

Yukarıda 2.Döneme ait (Ocak, Şubat, Mart, Nisan, Mayıs, Haziran) geçici verginin hesaplaması Ağustos ayında yapılmasına rağmen, ilgili tahakkuk kaydı dönemsellik ilkesi gereği Haziran ayının son gününe işlenecektir. Zira, ilk altı aylık mali tablolar hazırlandığında dönem kârı ve üzerinden ayrılan vergi miktarı bilançoda yer alacaktır.

- Ödenecek Geçici Vergi                 .-

                        - Garanti Bankası Merkez Şb.              .-

/2.Dönem Geçici Verginin Ödemesi

Bu kayıt 2.Döneme ait (Ocak, Şubat, Mart, Nisan, Mayıs, Haziran) geçici verginin banka yoluyla yapılan ödemesine ilişkindir. Dolayısıyla kısa vadeli yabancı kaynaklar grubunda yine bir buçuk aydan beri yer alan geçici vergi borcu ödenerek kapanmıştır.

Geçici vergi tahakkuku ile ödeme sonucu gerçekleştirilen iki adet muhasebe kaydı sonucunda işletmenin bilançosunda meydana gelen değişiklik,  dönen varlıklar içerisinde ( nolu bankalar hesabından nolu hesaba) peşin ödenen vergi tutarının aktarılmasından ibarettir.

Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar     .-

/3.Dönem Geçici Vergi

                        - Ödenecek Geçici Vergi                 .-

/3.Dönem Geçici Verginin Tahakkuku

Ocak-Eylül dönemine ait hesaplanan geçici vergi toplamı (=++) monash.pw önceki iki dönemde hesaplanan geçici vergi toplamı  olan TL. bu tutardan indirildiğinde, monash.pwçici vergi döneminde ödenecek tutar olan TL.’nin tahakkuk kaydı yukarıda yapılmıştır.

Ancak bu rakam bir sonraki yılın Nisan ayının günün akşamına kadar ödenmemiştir. (Geçici verginin terkin edildiği başka bir ifadeyle ödenmeyen geçici vergi borcunun kurumlar vergisi borcuna dönüşeceği son tarih)

Örneğimize 4.dönem geçici vergi tahakkuku ve ödemesi ile devam edelim.

Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar     .-

/4Dönem Geçici Vergi

                        Ödenecek Geçici Vergi                  .-

/4Dönem Geçici Verginin Tahakkuku

Yukarıda 4.Döneme ait (Ocak, Şubat, Mart, Nisan, Mayıs, Haziran, Temmuz, Ağustos, Eylül, Ekim, Kasım, Aralık) geçici verginin hesaplaması sonraki yılın Şubat ayında yapılmasına rağmen, ilgili tahakkuk kaydı dönemsellik ilkesi gereği Aralık ayının son gününe işlenecektir. Zira, dönem sonu mali tablolar hazırlandığında dönem kârı ve üzerinden ayrılan vergi borcunun bilançoda yer alması sağlanmış olacaktır.

 

Ödenecek Geçici Vergi                  .-

                        Garanti Bankası Merkez Şb.                .-

/4.Dönem Geçici Verginin Ödemesi

Örnekteki rakamları kısaca toplarlarsak; yılı kurum kazancından doğan toplam TL.’lık geçici verginin; 1.dönemde TL.’si, 2.dönemde TL.’si, 4.dönemde ise TL.’si olmak üzere toplam TL.’si ödenmiş, 3.dönemde hesaplanan TL. ise ödenememiştir.

4.dönem geçici vergiye ait TL. bir sonraki takvim yılında ödendiğinden tarihi itibariyle düzenlenen bilançoda, nolu hesabın (Ödenecek Geçici Vergi) bakiyesi olan TL. (=+)  yer alacaktır.

Yukarıdaki veriler ışığında dönem kârı ve üzerinden ayrılan vergi karşılığı ile bununla beraber ödenen geçici vergi tutarları için bazı dönem sonu kayıtlarının yapılmasına gerek doğacaktır. Sözkonusu dönem sonu kayıtlarının sadece konumuzla alakalı muhasebe kayıtları aşağıda yer almaktadır.

Dönem Kârı Vergi ve Diğmonash.pwş.    .-

 

                        - Dönem Kârı Vergi ve Diğmonash.pwş. .-

yılı kurumlar vergisi için karşılık ayrılması

İşletmenin yılı dönem kârı üzerinden hesaplanan kurumlar vergisinin dönem kârından indirilerek karşılık ayrılmasına ilişkin muhasebe kaydı

Dönem Kârının Peşin Ödenen Vergi ve D.Yük.     .-

                                    Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar     .-

  /1Dönem Geçici Vergi .-

  /2Dönem Geçici Vergi    .-

  /4Dönem Geçici Vergi .-

Ödemesi yapılan geçici vergilerin, yıllık vergiden mahsup edilmek üzere pasife devri

yılında ödenen /01 ve /02 dönemleri ile tarihinde ödenen /4.dönemine ait geçici vergi toplamı olan .- TL. yine yılı dönem kârı üzerinden hesaplanan toplam .- TL.’lık kurumlar vergisi borcundan mahsup edilmek üzere pasifteki ilgili hesaba virman edilmiştir.

Başka bir ifadeyle, kurumlar vergisi mükellefleri açısından, bir takvim yılında tahakkuk etmiş dört adet geçici vergi borcu, sonraki yılın 01 Nisan tarihine kadar ödenmesi durumunda, hesaplanan kurumlar vergisinden mahsup edilebilmektedir.

Bu doğrultuda gerçekleştirilen virman kaydı sonrasında, nolu “Borç ve Gider Karşılıkları” hesap grubunun tarihli bilanço görünümü aşağıdaki şekilde oluşacaktır.  

Borç ve Gider Karşılıkları                   Alacak Bakiyesi

- Dönem Kârı Vergi ve Diğ.Yas.Yümonash.pwş.         .-(Alacak Bakiyesi)

- Dönem Kârının Peşin Öd. Vergi ve D.Yük.     .-(Borç Bakiyesi)

Aynı şekilde nolu “Ödenecek Vergi ve Diğer Yükümlülükler” hesap grubunun tarihli bilanço görünümü aşağıdaki şekilde oluşacaktır. 

Ödenecek Vergi ve Diğer Yükümlülükler       Alacak Bakiyesi

Ödenecek Geçici Vergi Dönem                           .- (Alacak Bakiyesi)

Ödenecek Geçici Vergi Dönem                                         .- (Alacak Bakiyesi)

 

Sözkonusu hesap grubundaki TL.’lık alacak bakiyesi monash.pwçici vergi döneminde tahakkuk eden ve ödenmeyen TL.’lık geçici vergi borcu ile monash.pwçici vergi döneminde tahakkuk eden ancak vadesi 17 Şubat tarihi olduğundan, tarihi itibariyle ödenmemiş TL.’lık  tahakkuk toplamından oluşacaktır.

Yukarıdaki açıklamalarımız ışığında 37 nolu hesap grubunun bakiyesi olan TL. alacak bakiyesinin kurumlar vergisi beyannamesinden indirilemeyeceği anlaşılacaktır.

Uygulamada yaşanılan tereddütlerden bazıları, son dönem geçici vergisinin bilanço tarihi itibariyle istenilse dahi ödenememiş olması nedeniyle, dönem sonunda nolu hesaptan 37 nolu hesap grubuna virman edilip edilemeyeceği noktasında yoğunlaşmaktadır.

Örneğimize dikkat edilirse, son dönem geçici vergi tahakkuk kaydında yer alan hesabın tutarı, ödenmemiş olmasına rağmen kurumlar vergisinden mahsup edilmek üzere 37 nolu gruba virman edilmiştir.

Ancak, /3.dönem geçici vergi borcu olan TL., “37 nolu gruba” virman yapılmadığından nolu hesabın tarihli bakiyesinde yer almıştır. Yeri gelmişken “ nolu hesabın” bilanço görünümüne de bakalım.

Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar                     Borç Bakiyesi

/1.Dönem Geçici Vergi                                                       0 .- (--)

/2.Dönem Geçici Vergi                                                       0 .- (--)

/3.Dönem Geçici Vergi                                                 .- (Borç Bakiyesi)

/4.Dönem Geçici Vergi                                                       0 .- (--)

“ nolu hesabın” mezkur bakiyesinin akıbetine aşağıdaki ödeme kaydında sonra değineceğiz.


Tarihli Geçici Vergiye Bağlı Borç Durumunun Kontrolü 

Örneğimizdeki şirketin tarihli ödenmemiş geçici vergi borcu TL.’dir. /3.dönem TL. ve /4.dönem TL.’nin toplamından oluşmaktadır.

Yukarıda 36 ve 37 nolu hesap grupları ile nolu hesabın tarihli bakiyelerine yer verilmiştir. Bu bakiyelerin toplamına şirketin borçluluğunu doğru yansıtıp yansıtmadığı ve bilançoda yer alan görünümü açısından daha yakından bakalım.

- /3.Dönem Geç.Vergi               (B)

- Ömonash.pwç. Vergi                               .- (A)

 

- Ömonash.pwç. Vergi                             .- (A)

 

- Dönem Kârı Vergi DYYK.              .- (A)

 

- Dönem Kârının Peşin Öd. VDY     ( .-) (B)

Yukarıda yer alan 5 adet muhasebe hesabının alacak bakiyesi monash.pw borç bakiyesi ise TL.’dir. dolayısıyla ilk cümlemizdeki açıklamayı doğru orantılı olan TL.’lik alacak bakiyesine bilanço değerleri üzerinden de ulaşmak mümkündür.
 

Son Dönem Geçici Verginin Dönem Sonu İşlemleri Karşısındaki Durumu

Son geçici vergi tahakkuk kaydının ilgili yılda veya tahakkuk fişinin üzerindeki tarih olan bir sonraki yılda yapılması bilançonun görünümünü, finansal tabloların denetimini, incelenebilirliğini etkilemektedir. Bu noktada, uygulamacıların tamamı birbirinden farklı muhasebe kayıtları gerçekleştirmektedir. Aslında hepsi sonuç olarak aynı yerde birleşmesine rağmen,  karışıklığa neden olan noktalar mevzuat tarafından çerçevesi çizilmediği takdirde herkes tutabildiği kulptan yoluna devam etmektedir. Aynı işlem için birbirinden çok değişik muhasebe yöntemleri kullanılması, mali tabloları yeknesaklıktan uzaklaştırarak, denetimini ve doğru yorumlara ulaşmayı engellemektedir.

Bize göre ise, son geçici vergi tahakkukunun ilgili yılın tarihli son gününde kayda alınması, sonraki yıl ödenecek olan geçici vergi borcunun başka bir ifadeyle daha ödenmemiş geçici vergi borcunun kurumlar vergisi borcundan düşülmek üzere “ nolu hesaba” aktarılması daha doğru bir yaklaşımdır.

Dikkat edileceği üzere, tarihli bilançomuzda ödenmesi gereken geçici vergi borcu toplamı olarak TL. ( hs.) yer almaktadır. Ancak bunun TL.’si vadesinde (ancak sonraki takvim yılında) ödenmiş ve aşağıdaki şekilde kayıt altına alınmıştır.

Ödenecek Geçici Vergi                  .-

                        Garanti Bankası Merkez Şb.                .-

/4.Dönem Geçici Verginin Ödemesi

4.dönem geçici verginin ödenmesine ilişkin detaya yer vermek açısından, bu ödemeye ilişkin muhasebe kaydına tekrar yer verilmiştir.

Kurumlar vergisi beyannamesini hazırlama aşaması olan Nisan ayında; yılına ilişkin toplam tahakkuk eden geçici vergi borcu TL. olup bunun TL.’si yasal süresi içerisinde ödenmiş, TL.’si ise ödenmemiştir.

/4.dönem geçici verginin beyanından kurumlar vergisinin beyan tarihine kadar işletmenin faaliyetlerinde kâr/zararı etkileyen herhangi bir değişiklik olmadığını kabul edersek, yılına ilişkin kurumlar vergisi beyannamesi hazırlanırken tahakkuk eden kurumlar vergisi toplamı yine TL. olarak hesaplanacaktır. Ayrıca son dönem geçici vergi borcu da ödenmiş olacaktır. Dolayısıyla kurumlar vergisi beyannamesinden /3.dönem geçici vergi borcu olan TL. haricinde ki ödenmiş olan TL. tutarındaki geçici vergilerin tamamı mahsup edilebilecektir.

Uygulamada, 4.döneme ait geçici verginin bilanço tarihi itibariyle () ödenmediğinden bahisle, nolu ”Vadesi Geçmiş Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Vergi ve Diğer Yükümlülükler” hesabına aktarılmaktadır. Fazla detaya girmeden, bu şekilde yapılan muhasebe kayıtları adına şunları ifade edebiliriz. Gelir/kurumlar vergisi beyannamesi tahakkuk ettiğinde ödenmeyen geçici vergi borçlarının asılları silinip sadece gecikme zammı alınması yoluna gidileceği için nolu hesabın kullanılması doğru bir yaklaşım olmayıp ihtiyaç da bulunmamaktadır.

Ödenmeyen Geçici Vergi Borcunun Muhasebesi

Örnek üzerinden açıklamaya devam edersek, /3.dönem geçici vergi borcu olan TL. kurumlar vergisinin beyan tarihine kadar ödenmediği takdirde (), “Ödenecek Geçici Vergi Hesabı” ile “Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar” hesabı ile ters kayıt yapılarak kapatılacaktır.

Bu şekilde yapılacak muhasebe kaydında hepimizin mutabık olduğunu kabul etsek dahi, ilgili kaydın hangi tarihe işleneceği konusu da tartışmaya açıktır. Bizim önerimiz, sözkonusu ters kaydın (/) kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği tarihte (sonraki yılda) olması yönündedir. Ancak tarihinde yapılması durumunda düzenlenen bilançonun daha kolay okunabileceği yaklaşımı da doğrudur. Yorumlarımızın temelinde eleştirmeye dikkat ettiğimiz ana nokta ise, düzenlemelerin veya uygulamaların hatalı olup olmadığından ziyade uygulama birliğinin kaybedilmesine yöneliktir.

Sonuç olarak, /3.döneme ait ödenmemiş geçici vergi borcu, artık yasal defter kayıtlarımızda yani ve nolu hesaplarda yer almayacaktır. İlgili vergi borcunun terkin edileceğini belirtmiştik. İşte terkin edilen TL.’lik geçici vergi borcu “ nolu Dönem Kârının Peşin Ödenen Vergi ve Diğ.Yük.”(-) hesabının bakiyesi olarak karşımıza ödenecek kurumlar vergisi adıyla çıkacaktır. nolu hesabın ilgili alacak bakiyesi, kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği tarihte ise ” nolu Ödenecek Vergi ve Fonlar” hesabına aktarılarak, gerekli ödeme yapılana kadar takip olunacaktır.

Kurumlar Vergisi Beyannamesinin ve Bilançonun Görünümü

Yukarıdaki örneğimize devam edersek, şirketin, yılı Gelir/kurumlar vergisi beyannamesinde;

Kurumlar Vergisi Matrahı                                :           .-

Hesaplanan Kurumlar Vergisi               :              .-

Mahsup Edilecek Geçici Vergi             :              .-

Ödenmesi Gereken Kurumlar Vergisi   :                .- TL. ödenecek kurumlar vergisi tahakkuk edecektir.

tarihli mizanda makalemizi ilgilendiren hesapların bakiyelerine kontrol amacıyla bakalım.

                                                                       Borç                Alacak             Bakiye

Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar                 .-                     (B)

Ödenecek Geçici Vergi                           .-                   (A)

- Dönem Kârı Vergi ve Diğmonash.pwş.       0 .-                           (A)

Dönem Kârının Peşin Ödenen Vergi.       .-            0 .-               (B)

                                   Toplam                       .-         .-         (A)

Aşağıdaki mizan değerleri /3.dönem de ödenmeyen geçici vergi tutarının nolu hesap ile nolu hesabın ters kayıtla tarihi itibariyle kapatılması sonrası düzenlendiğinde ise son durum şöyle oluşacaktır.

                                                                       Borç                Alacak             Bakiye

Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar                 .-                  

Ödenecek Geçici Vergi                           .-                   (A)

Dönem Kârı Vergi ve Diğmonash.pwş.       0 .-                            (A)

Dönem Kârının Peşin Ödenen Vergi.       .-            0 .-               (B)

                                   Toplam                       .-         .-         .- (A)

Bu uygulamayı tenkit etmekten alıkoyan düşüncemizin temelinde, nolu hesabın ana mantığının bilançoya yansımadır. Şöyle ifade edersek, nolu hesabın bakiyesi nolu hesaba virman edilirken dikkat edilmesi gereken nokta, aktarılacak tutarın nolu hesabın bakiyesinden fazla olmaması gerektiğidir. Dolayısıyla nolu hesabın borç bakiyesinin anlamı, kurumun dönem kârı üzerinden ayrılan vergiden daha az tutarda geçici vergi ödemiş (tahakkuk etmiş) olması anlamına gelir. Yukarıda görüldüğü üzere eğer kurum, dönem kârı üzerinden ayrılan vergi karşılığından daha az geçici vergi beyan etti ise, tarihinde nolu hesabın bakiyesi sıfır olmalıdır.


Ödenmeyen Geçici Vergide Gecikme Zammının Hesabı

Bu konuyu açıklayan bazı ifadeler yazı içerisinde dağınık yer aldığından konuyu ayrı bir başlık halinde inceleme gereği hissettik. Yıllık beyanname verilene kadar ödenmemiş geçici vergi borcunun terkin edileceği (vergi borcunu ortadan kaldıran idari işlem), ancak aynı miktardaki geçici vergi borcunun gelir/kurumlar vergisi olarak tahakkuk edeceği bilinmektedir. Terkin edilen geçici vergi borcu üzerinden hangi vadelerde gecikme zammı hesaplanacağı hakkında İstanbul Defterdarlığı tarafından verilen BDEF/GVK-Mük Sayılı müktezasının ilgili bölümünde aynen “terkin edilen geçici vergiye ilişkin olarak gelir vergisi için 1 Mart, kurumlar vergisi için 1 Nisan tarihi dikkate alınarak hesaplanan gecikme zammı tahakkuk fişi ile tahakkuk ettirilecektir.

Diğer taraftan, yıllık beyanname verme süresi geçtikten sonra mükelleflere ikmalen veya re’sen tarhiyat yapılması  halinde vergi ziyaı cezası ile birlikte 1 Mart veya 1 Nisan tarihine kadar hesaplanan gecikme faizleri tahakkuk ettirilecektir.

Bu hükümlere göre, tahakkuk etmiş ve ödemediğiniz geçici vergilerinize uygulanacak gecikme zammı süresi terkin edilen geçici verginin vade tarihinden terkin edilmesi gereken tarihe kadar olan süredir.” hükmü ile konu yeterli bir şekilde açıklanmıştır.
 

İade Edilecek Geçici Vergi Çıkması Durumunda Muhasebesi 

Dönemsel olarak kârlılığı yüksek olan şirketlerin, yıl içerisindeki 4 adet geçici vergi döneminde ödediği tutar, yıl sonunda beyan edilen gelir/kurumlar vergisi beyanından fazla olduğu takdirde, fazladan ödenen geçici vergi tutarları aşağıdaki usüller dairesinde iade edilecektir.

nolu Gelir Vergisi Genel Tebliği’nin “Geçici Verginin Mahsubu” başlığı altında yer alan fıkrasında hüküm altına alındığı üzere “Ödenen geçici vergi tutarının, geçici verginin ilgili olduğu döneme ilişkin olarak verilen beyanname üzerinden hesaplanan gelir veya kurumlar vergisinden fazla olması halinde; mahsup edilemeyen tutar, mükellefin diğer vergi borçlarına mahsup edilecektir. Bu mahsuba rağmen arta kalan bir miktarın bulunması halinde, kalan kısım mükellefin o yılın sonuna kadar yazılı olarak başvurması kaydıyla kendisine nakden iade edilecektir.”açıklamasından da anlaşılacağı üzere,

öncelikle mükellefin diğer vergi borçlarına mahsup edilecek,

mahsup edilecek vergisi bulunmadığı takdirde ancak o yılın sonuna kadar yazı ile istenmesi durumunda kendisine nakden iade edilecektir.

Yukarıdaki örneğimizde mükellefin yıl içerisinde TL. tutarında geçici vergi ödediğini varsayarsak, mükellefin TL. tutarında geçici vergi alacağı doğacaktır.

 

Alacağın doğuşu kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği tarihte yasal defterlere kayıt edilecektir.

Yılı Geçici Vergi Alacağı           .-

                        Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar     .-          

monash.pwi Beyanı sonucu doğan geçici verginin alacağının tahakkuku

Mükellef sözkonusu alacağını hesapta yer alan bir vergi borcu karşılığında mahsup etmek yoluna giderse, nolu hesap, ilgili nolu hesap ile kapatılacaktır.

Mahsup edilecek herhangi bir vergi borcunun bulunmaması durumunda dilekçe ile istenecek vergi alacağı mükellefin banka hesabına aktarıldığında ise, nolu hesapta yer alan tutar ilgili banka hesabı ile karşılıklı kapatılacaktır.

Ayrıca geçici verginin gerek mahsuben gerekse nakden iadesinde herhangi bir miktar sınırlaması olmayıp, geçici verginin ödenmiş olması yeterli olup, teminat ve inceleme raporu aranmayacağı İstanbul Defterdarlığı’nın tarih ve BDEF/KVK sayılı muktezasının sonunda açıkça belirtilmiştir.

Birleşme ve Devir Halinde Uygulama

Birleşme ve devir hallerinde, birleşme ve devir tarihi itibariyle hukuki varlığı sona eren kurumların birleşme kârı veya devir tarihine kadar elde ettiği kazançlar için otuz gün içinde ( tarih ve sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 1 Seri nolu KVKGenel Tebliği ile beyanname verme süresi 15 günden bir aya çıkarılmıştır.) beyanname verilmesi gerektiğinden, hukuki varlığı sona eren kurumlar, birleşme veya devir tarihinin içinde bulunduğu dönemler için geçici vergi beyannamesi vermeyeceklerdir.  

Örneğin, iki şirketin birleşme işlemi, 01 Ekim tarihi ile tarihleri arasında tescil edildiğinde, devir olunan şirket (hukuki varlığı sona eren), tescil tarihinden sonra bir ay içinde (1 seri nolu KVKGT) tasfiye beyannamesi vereceğinden /4.dönem geçici vergi beyannamesini vermek durumunda kalmayacaktır. Bununla birlikte birleşme tarihi itibariyle hazırlanan tasfiye beyannamesinden doğacak borcun vadesi, kurumlar vergisi ödemesinin son günü olan tarihi olacaktır.

Yararlanılan Kaynaklar

1-     GVK.Mükerrer Madde

2-     Sıra Nolu monash.pw Tebliği.

3-     İstanbul Defterdarlığı’nın “ tarih ve BDEF/GVK-Mük” sayılı muktezası.

4-     İstanbul Defterdarlığı’nın “BDEF/KVK” sayılı yılında verilen muktezası.

5-     İstanbul Defterdarlığı’nın tarih ve BDEF/KVK

6-     1 Seri no’lu Kurumlar Vergisi Kanunu Genel Tebliği

7-     Sakıp Şeker, Dönem Sonu İşlemleri monash.pw(Yaklaşım Yayınları)


TÜM YÖNLERİYLE GEÇİCİ VERGİ BÖLÜMÜ AÇILDI


 

Kaynak: monash.pw
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemizekayıt olun.

>> Vergi Affı Rehberi ( Soru - Cevap) Ücretsiz E-Kitap:hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.



GÜNDEM

vergi kodu nedir? Kurum ge&#;ici vergisi &#;deme işlemi

Haberin Devamı

Her vergi mükellefi, belirli dönemlerde yine dönemsel olarak kar ve zararlarını beyan etmek durumundadırlar. Bu kar ve zararın beyan edildiği verginin adı geçici vergi beyannamesidir. Geçici vergi beyannamesinde şirketler zararda ise herhangi bir vergi tahsili yapılmaz. Sadece damga verileri alınır. Ancak firma karda ise bu kar üzerinden hesaplanan tutar vergi olarak tahakkuk ettirilir.

Vergi Kodu Nedir?

  vergi kodu, Kurum Geçici Vergisine verilmiş olan koddur. Bu kodun beyan edildiği vergi sadece Kurumlar Vergisi mükelleflerinin sorumlu olduğu bir vergi türüdür. Kurum Geçici Vergi, yılda 4 dönem beyan edilmektedir. Bu beyan dönemlerine takiben yine ödemesi de 4 dönem olarak yapılmaktadır. Şirketlerin karları üzerinden alınan verginin oranı kadar belirlenen bedel mükellefe tahakkuk edilmektedir. Zararda olan şirketler Kurum Geçici Vergi beyan etmek zorundadırlar. Ancak zarar durumunda herhangi bir vergi tahsil edilmesi söz konusu değildir.

Haberin Devamı

Kurum Geçici Vergisi Ödemesi Nasıl Yapılır?

 Kurum Geçici Vergi ödemesi, beyannamenin verildiği ayın 17 sinde ödenmesi gerekmektedir. Bu süre zarfında ödeme yapılmaz ise gecikme zammı uygulanmaktadır. Eğer bu süre hafta sonuna denk gelirse uzayabilmektedir. Ödeme için belirlenen süre iş günü tanımı içerisinde yapılmaktadır. Kurum geçici vergi ödemeleri vergi daireleri veznelerinden, mal müdürlüğü veznelerinden, e devletten, gelir idaresi sistemi üzerinden, PTT veznelerinden ve anlaşmalı bankaların veznelerinden, ayrıca internet bankacılığı aracılığıyla da ödenmesi yapılabilir.

Geçici Vergi Nedir? Nasıl Hesaplanır?

Peşin vergi olarak da adlandırılan Geçici Vergi, gerçek usulde vergilendirilen ticari kazanç sahipleri, serbest meslek erbabı ve kurumsal vergi mükelleflerinin ödediği bir vergi türüdür ve cari vergilendirme döneminin Gelir ve Kurumlar Vergisi olarak, üçer aylık kazanç üzerinden hesaplanarak ödenir. Diğer bir deyişle Geçici Vergi; Gelir Vergisi ve Kurumlar Vergisi hesaplamaları için yıl sonunu beklemeden, üçer aylık dönemlerde elde edilen kazancın vergisinin peşin olarak tahsil edilmesi için uygulamaya koyulmuş bir vergi türüdür diyebilir.

Multinet Up olarak bu yazımızda, ticari kazanç sahibi birçok kişinin merak ettiği bir konu olan geçici vergi hakkında bilinmesi gerekenleri ve hesaplama şeklini paylaştık.

Kimler Geçici Vergi Mükellefidir?

Daha önce de belirttiğimiz gibi, Geçici Vergi aslında Gelir ve Kurumlar Vergisi’nin peşin olarak, üç ayda bir tahsil edilmesi anlamına gelmektedir. Buradan da anlaşılabileceği gibi Geçici Vergi, Gelir ve Kurumlar Vergisi mükelleflerinden tahsil edilmektedir. Gelir Vergisi mükelleflerinin yıl boyunca ödedikleri Geçici Vergi, takip eden yılın mart ayında verecekleri Gelir Beyannamesi’nden; Kurumlar Vergisi mükelleflerinin yıl boyunca ödedikleri Geçici Vergi, takip eden yılın nisan ayında verecekleri Kurumlar Vergisi Beyannamesi’nden mahsup edilmektedir.

Geçici Vergi Ne Zaman Beyan Edilir ve Ödenir?

Geçici Vergi Beyannamesi, ilgili 3 aylık dönemin bitiminden sonraki ikinci ayın on yedinci gününe kadar verilmeli ve ödemesi gerçekleştirilmelidir. Örneğin; nisan-mayıs-haziran dönemine ait Geçici Vergi Beyannamesi 17 Ağustos tarihine kadar verilmeli ve ödemesi gerçekleştirilmelidir.

Geçici Vergi Nasıl Hesaplanır?

Gelir Vergisi mükellefleri için Geçici Vergi oranı %15, Kurumlar Vergisi mükellefleri için Geçici Vergi oranı %20 olarak belirlenmiştir. Mükelleflerin kar/zarar durumları kümülatif olarak hesaplanır ve bir önceki dönemin Geçici Vergi tutarı düşülerek tahakkuk ettirilir.

Geçici Vergi hesaplamasına bir örnek vermek gerekirse;

Ahmet A. Gelir Vergisi mükellefidir. Ahmet A. adlı kişinin yılı içerisinde elde etmiş olduğu kar, üç aylık dönemler itibariyle şu şekildedir;

Ocak-şubat-mart: TL

Nisan-mayıs-haziran: TL

Temmuz-ağustos-eylül: TL

Ekim-kasım-aralık: TL

Ahmet A. Geçici Vergi ödemelerini şu şekilde gerçekleştirir;

Ocak-şubat-mart: x 0,15 = TL

Nisan-mayıs-haziran: x 0,15 = TL

Temmuz-ağustos-eylül: x 0,15 = TL

Ekim-kasım-aralık: x 0,15 = TL

Ahmet A. Geçici Vergi ödediğinde, toplam tutar TL olmaktadır. Ahmet A. adlı kişinin geliri ilk vergi dilimine tekabül ettiğinden, Gelir Vergisi %15 olarak hesaplanır. Aynı tutardaki kazancı, Geçici Vergi ile değil de yıl sonunda verdiği durumda ise hesap şu şekilde olacaktır;

+ + + = TL

x = TL

Görüldüğü üzere, Geçici Vergi uygulaması, ödenen vergi tutarında herhangi bir değişikliğe neden olmamaktadır.

Not: Yukarıdaki hesaplama dönemlerinden herhangi birinin vergisinin ödenmemesi durumunda, bu dönemin vergisi yıllı Gelir Vergisi’nden düşülmez ve yasal faizi ile birlikte tahsil edilir.

Geçici Vergi Beyannamesi İçin Gerekli Belgeler

Geçici Vergi beyanı için gerekli beyanname, mükellefin türüne göre değişen belgelerle birlikte teslim edilmelidir. Mükellefiyete göre gerekli belgeler şunlardır;

Vergi kanunları, güncel mevzuat, muhasebe uygulamaları gibi birçok farklı içeriğe Multinet Up Blog sayfasından ulaşabilirsiniz.

Vergi Kodu Nedir? Kurum Geçici Vergi Nedir? Kim Öder?

vergi kodu nedir sorusuna verilecek olan basit cevap, ticari kazanç sahiplerinin, kâr ve zarar hesaplamalarının beyanı sonucunda üç aylık süre kapsamında vermek zorunda oldukları peşin vergidir. Ticaretle uğraşan küçük ya da büyük ölçekli şirketler ile serbest meslek erbablarını ilgilendiren bir vergidir. Bir yıllık süre sonunda verilmesi yerine, üçer aylık sürelerde ödenmesi beklenir. Fakat üç ayda toplu olarak değil, taksit taksit yatırılması istenir. Bu bakımdan, ticari iş yerlerini zora sokmayan bir uygulama olduğu söylenebilir. Kurumlar vergisi mükellefi olanlar için geçici vergi oranı %25 iken, gelir vergisi yükümlüleri için bu oran %15 olarak belirlenmiştir. İşte vergi kodu ödemesi hakkında ayrıntılar…

Vergi Kodu Hangi Vergiye Aittir?

Vergi kodları, mükelleflerin en çok merak ettiği konulardan biridir. vergi kodu da onlardan biridir ve kurum geçici vergisinin numarasıdır. Ticari kazanç elde eden tüm kişilerin ve şirketlerin, kazançları ve zararları hakkında beyanda bulunmaları zorunludur. Beyanname için bazı belgelerin sunulması gerekir.

Bilanço defteri tutmakla sorumlu olan mükellefler ile kurumlar vergisi mükelleflerinin gelir tabloları, serbest meslek kazançları için defter tutanların serbest meslek kazanç tutarını, işletme defterinden sorumlu olan vergi yükümlülerinin ise hesap özetlerini beyannameye eklemeleri gerekir. Bunlar incelenerek talep edilecek olan rakam netleştirilir.

Kurum Geçici Vergisi Nasıl Ödenir?

Serbest meslek erbabı ve ticaretten gelir elde eden kişilerin, kâr ve zarar beyannamesi yaptıkları ayın gününde ödeme yapmaları beklenir. Gecikme zammı uygulamasına tabi tutulmamak için zamanında yatırılmalıdır. Kurum geçici vergisini ödemek için birkaç farklı yol vardır. Bunlar aşağıdaki gibidir.

nest...

oksabron ne için kullanılır patates yardımı başvurusu adana yüzme ihtisas spor kulübü izmit doğantepe satılık arsa bir örümceğin kaç bacağı vardır