Lise Mezunu Polis Ek Gösterge Tablosu

lise mezunu polis ek gösterge tablosu

Diyalog Avrasya 21

ISSN: 1302-5686

BCP SAMPLE

Ежеквартальный международный культурно-интеллектуальный журнал / 3 ayl›k uluslararas› düflünce ve kültür dergisi

Лето / Yaz 2006

Türkiye fiyat› 7.50 YTL.

Где Восток, где Запад? Hangi do¤u, hangi Bat›? Новый этап в ОИК с Экмеледдином Ихсаноглу Ekmeleddin ‹hsano¤lu’yla ‹KÖ’de yeni dönem

Иман Валерия Порохова:

Россия – союзник исламского мира ‹man Valeriya Porohova:

Rusya, ‹slâm dünyas›n›n müttefiki

Сердце, отданное детям Çocuklara adanm›fl bir kalp

“Diyalog ‘evet’le bafllar”

Диалог начинается с «да»

DA dergisi bir Diyalog Avrasya Platformu yay›n›d›r.

Журнал «ДА» – издание Платформы Диалог Евразия

Üç ayl›k uluslararas› düflünce ve kültür dergisi

Ежеквартальный международный культурно-интеллектуальный журнал

Yayg›n Süreli Yay›n

ГЛАВНАЯ ТЕМА DOSYA

Что такое Восток и что такое Запад? Do¤u ne, Bat› ne?

Учредители ‹mtiyaz Sahibi Эркам Туфан Айтав и Некоммерческая организация «Фонд содействия развитию Центра восточной литературы Российской государственной библиотеки» От имени АО «Фон Да Ажанс Хизм. Сан. ве Тидж.» Fon Da Ajans Hizm. San ve Tic. Afi. ad›na

Erkam Tufan Aytav

Генеральный координатор и ответственный редактор Genel Koordinatör ve Sorumlu Yaz› ‹flleri Müdürü

Дженгиз Шимшек Cengiz fiimflek

Зам. редактора Yaz› ‹flleri Müdür Yard›mc›s›

Лилия Якимова Liliya Yakimova

Главный редактор Yaz› ‹flleri Müdürü-Yay›n Editörü

Невваль Севинди Nevval Sevindi Главный консультант Yazar-Bafldan›flman

Мустафа Армаган Mustafa Arma¤an Редакторы русских текстов Rusça Redaktörleri

Александр Полещук, Марина Меланьина Aleksandr Polefluk, Marina Melanina Редакторы отделов Alan Editörleri

Кхотивари Ramaz B. Khotivari Нона Гамбашидзе Nona Gambaflidze Тато Ласхишвили Tato Lashiflvili Экрем Диндарол Ekrem Dindarol Казахстан Kazakistan Шeрхан Муртаза fierhan Murtaza Нурлан Оразалин Nurlan Orazalin Олжас Сулейменов Olcas Süleymenov Али Челикбаш Ali Çelikbafl

Кыргызстан K›rg›zistan К. Молдокасымов K. Moldokas›mov Мустафа Башкурт Mustafa Baflkurt

Таджикистан Tacikistan Муминшо Каноатов Muminflo Kanoatov Месут Ата Mesut Ata

Македония Makedonya Энвер Челик Enver Çelik

Турция Türkiye Мехмет Алтан Mehmet Altan Токтамыш Атеш Toktam›fl Atefl Бешир Айвазоглу Beflir Ayvazo¤lu Эге Джансен Ege Cansen Талат Саит Халман Talat Sait Halman М. Али Кылычбай M. Ali K›l›çbay Ниязи Октем Niyazi Öktem Авни Озгурель Avni Özgürel Мехмет Сарай Mehmet Saray Эдибе Созен Edibe Sözen

Монголия Mo¤olistan Цедендорж Дашдондов Ts. Dafldandov Молдова Moldova Мехмет Зор Кая Mehmet Zor Kaya Борис Мариaн Boris Marian Румыния Romanya Михаил Мирон Mihail Miron Российская Федерация Rusya Federasyonu Леонид Сукияйнен Leonid Sükiyainen Михаил Мейер Mihail Meyer Дмитрий Васильев Dimitriy Vasiliyev Мери Трифоненко Meri Trifonenko Дагестан Da¤›stan М. Дугричилов M. Dugr›c›lov Татарстан Tataristan Ильфак Ибрагимов ‹lfak ‹bragimov Разиль Валеев Razil Valeyev Расим Хуснутдинов Rasim Husnutdinov Башкортостан Baflk›rdistan Равиль Бикбаев Ravil Bikbayev Марат Абдуллин Marat Abdullin

Туркмениcтан Türkmenistan Джемиль Йылдыз Cemil Y›ld›z Украина Ukrayna Владимир Казарин Vladimir Kazarin Исмаил Керимов ‹smail Kerimov Виктор Кодун Viktor Kodun Павло Загребельный Pavlo Zagrebelniy Гокхан Демир Gökhan Demir

Ответственность за статьи, опубликованные в журнале, несут авторы. Yaz›lar›n sorumlulu¤u yazarlar›na aittir, dergiyi ba¤lamaz. Координатор журнала в РФ Rusya Federasyonu Koordinatörü Али Сами Йылдырым Ali Sami Y›ld›r›m

Отдел маркетинга Abone, Reklam ve Da¤›t›m Лейла Сака Leyla Saka ([email protected])

Координатор журнала в Анкаре Ankara Koordinatörü Фарук Эрбильгин Faruk Erbilgin

Дизайн Görsel Tasar›m Мурат Аджар Murat Acar

Управ. информационным отделом ‹stihbarat ve Haber Bölüm fiefi Сефер Яйладжы Sefer Yaylac› Адрес Yönetim Yeri, ‹mtiyaz Sahibi ve Sorumlu Müdür Adresi: Cumhuriyet Cad. No: 209/4 Harbiye-‹stanbul/Türkiye Тел Tel: +90 (212) 232 17 51 Факс Faks: +90 (212) 231 82 34 Bask›: Mega Bas›m / Çobançeflme Mah. Kalender Sok. No:9 34530 Yenibosna / ‹stanbul Tel: +90 (212) 551 11 19 Представительства Temsilcilikler: Албания-Македония-Румыния-Босния-Герцеговина-Турция Arnavutluk-Makedonya-Romanya-Bosna Hersek-Türkiye +90 (212) 232 17 51 Азербайджан Azerbaycan ([email protected]) +994 (12) 498 17 24 Грузия Gürcistan ([email protected]) +995 (32) 93 43 76 Казахстан Kazakistan ([email protected]) +7 (3272) 67 16 67 Кыргызстан K›rg›zistan ([email protected]) +996 (312) 66 56 01 Молдова Moldova ([email protected]) +373 (79) 76 70 83 Монголия Mo¤olistan ([email protected]) +34 29 66 32 54 63 Нахчеван Nahç›van ([email protected]) +994 502 12 02 17

Российская Федерация Rusya Federasyonu ([email protected]) +7 (495) 514 13 83 Дагестан Da¤›stan ([email protected]) +7 (8722) 65 00 66 Татарстан Tataristan ([email protected]) +7 (843) 238 18 47 Башкортостан Baflkurdistan ([email protected]) +7 (3472) 66 58 38 Tува Tuva ([email protected]) +7 (39422) 518 84 Новосибирск Novosibirsk ([email protected]) +7 (3832) 21 17 67 Таджикистан Tacikistan ([email protected]) +992 (372) 24 91 83 Туркменистан Türkmenistan ([email protected]) +993 (12) 39 67 95 Украина Ukrayna ([email protected]) +38 (044) 268 64 06

Türkiye’de fiyat›: 7.50 YTL. KKTC’de fiyat›: 8.50 YTL. Y›ll›k abone bedeli: 28 YTL., ö¤renciler için: 25 YTL. Avrupa: 30 EURO, ABD: 35 USD Abone hesap numaralar›: Asya Finans fiiflli fiubesi, TL: 5-186593-1 USD: 186593-2 EURO: 186593-7 Подписной индекс: 83156 Каталог Пресса России Журнал «ДА» зарегистрирован в Министерстве по делам печати, телерадиовещания и средств массовых коммуникаций Российской Федерации Свидетельство о регистрации: ПИ № 77-5826 от 07.12. 2000 В России и странах СНГ цена договорная Журнал «ДА» зарегистрирован в Министестве культуры, информации и спорта Республики Казахстан. Свидетельство о регистрации: 5878-Ж

www.da.com.tr • [email protected]

24-63 Единственный адрес позитивных перемен – Запад? De¤iflim alan›n›n tek adresi Bat› m›? Мехмет Али Кылычбай / Mehmet Ali K›l›çbay

Возможно ли просвещать, не пугая? Ürkütmeden ayd›nlatmak mümkün mü? Элиф Шафак / Elif fiafak

Есть ли культурные границы между Востоком и Западом? Do¤u ile Bat› aras›nda kültürel s›n›rlar var m›d›r? Олжас Сулейменов / Olcas Süleymenov

Развод Востока и Запада невозможен Do¤u ile Bat›’n›n boflanmas› imkâns›z П. Франсуа Якан / P. François Yakan

Возможна ли критика ориентализма без Эдварда Саида? Edward Said’siz Oryantalizm elefltirilemez mi?

Мустафа Армаган / Mustafa Arma¤an

Ключ к миру – знание и понимание

Иман Валерия Порохова:

Динара Чочунбаева:

Россия – союзник исламского мира

Кыргызскую культуру выведем на мировую арену

Беседовал: Ахмет Рахат

Беседовал: Жолдошбек Бузурманкулов

Любовь Милованова

Bar›fl›n anahtar›: Tan›ma ve anlama Lübov Milovanova

‹man Valeriya Porohova:

Rusya, ‹slâm dünyas›n›n müttefiki

Dinara Çocunbayeva:

K›rg›z kültürünü dünya sahnesine ç›karal›m

Konuflan: Ahmet Rahat

Konuflan: Joldoflbek Buzurmankulov

104

Почему был разрушен Русский памятник в Сан-Стефано?

Тюрки-христиане: Гагаузы

Незих Башгелен

H›ristiyan Türkler: Gagavuzlar

18 Новый созыв ОИК: Демократия, модернизация и прогресс Беседовал: Джемаль Ушак

‹KÖ’nün yeni ça¤r›s›: Demokrasi, modernizasyon ve kalk›nma Konuflan: Cemal Uflak

Yeflilköy’deki Ayestefanos Rus an›t› neden y›k›ld›?

Степан Курогло - Мехмет Зор Кая Stepan Kuroglo- Mehmet Zor Kaya

Nezih Baflgelen

64 Современный терроризм

114

Сергей Телешун

Ça¤dafl Terörizm Sergey Teleflun

В Евразии создается медийный союз Avrasya’da medya birli¤i kuruluyor

88 Многоцветная Украина Алексей Мищенко

Rengârenk ukrayna Aleksey Miflenko

120

Казанская икона Божьей Матери вернулась на родину

Михаил Чемберджи: сердце, отданное детям

Дети на перекрестке цивилизаций

Е.В.Липаков

Мая Ржевская

Энес Джансевер

Kazan Meryem Ana ikonas› vatan›na döndü

Çocuklara adanm›fl bir kalp: Mihail Çemberci

Minikler medeniyetler kavfla¤›nda

E. V. Lipakov

Maya Rjevskaya

Enes Cansever

editör редактор

«Ты меня... меня заметь...» (Руми)

Невваль Севинди Главный редактор

“Sen as›l beni gör, beni” (Mevlana)

Nevval Sevindi Yay›n Editörü

Невозможно провести границу из колючей проволоки между Западом и Востоком. Достаточно взглянуть в прошлое, чтобы понять, что нередко истина просто утаивалась или подавалась в измененном виде. Do¤u-Bat› dikenli tellerle birbirinden ayr›lm›fl de¤il ve olmas› da mümkün olmaz. Zaten, tarihi arka plana bak›nca birçok gerçe¤in gizlendi¤i, farkl›laflt›r›ld›¤› anlafl›l›yor.

˜ÂÏ „Ó‚ÓðflÚ Ì‡Ï ÔÓÌflÚËfl «á‡Ô‡‰» Ë «ÇÓÒÚÓÍ»? ùÚÓ ÔðÓÒÚÓ ˜‡ÒÚË Ò‚ÂÚ‡ ËÎË „ÂÓ„ð‡ÙË˜ÂÒÍËÂ ðÂ„ËÓÌ˚? èÛÒÚ¸ ÓÔËÒ‡ÌËfl ÇÓÒÚÓÍ‡ Á‡Ô‡‰Ì˚ÏË ÓðËÂÌÚ‡ÎËÒÚ‡ÏË ÔÂðÂÔÓÎÌÂÌ˚ ‚ÒÂ‚ÓÁÏÓÊÌ˚ÏË ËÁ˚ÒÍ‡ÌËflÏË, ‚ÒÂ ÊÂ „Î‡‚ÌÓÂ Â„Ó ÓÔðÂ‰ÂÎÂÌËÂ – ‚ÓÒÔðËflÚËÂ ‚ Í‡˜ÂÒÚ‚Â «‰ðÛ„Ó„Ó». ÇÓÒÚÓÍ ÓÚÎË˜‡ÂÚÒfl ÓÚ Á‡Ô‡‰ÌÓÈ Ë ıðËÒÚË‡ÌÒÍÓÈ ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËÈ, Ì‡ıÓ‰ËÚÒfl ‚ÌÂ ˝ÚËı ÍÛÎ¸ÚÛðÌ˚ı ÙÂÌÓÏÂÌÓ‚. ÄÌÚðÓÔÓÎÓ„Ë ËÌÓ„‰‡ ÓÔðÂ‰ÂÎfl˛Ú ÍÛÎ¸ÚÛðÛ ÇÓÒÚÓÍ‡ Í‡Í «ÏÂÒÚÌÛ˛» ËÎË «ÔðËÏËÚË‚ÌÛ˛». Ñ‡ÊÂ ‚ Ì‡Û˜ÌÓÏ flÁ˚ÍÂ ˜Û‚ÒÚ‚ÛÂÚÒfl ÔðÂ‚ÓÒıÓ‰ÒÚ‚Ó á‡Ô‡‰‡ Ë ıðËÒÚË‡ÌÒÚ‚‡ Ì‡‰ ÇÓÒÚÓÍÓÏ! èÓ˜ÂÏÛ Ï‡ÓðË ËÎË Ï‡Ò‡Ë Ò˜ËÚ‡˛ÚÒfl ÓÚÒÚ‡Î˚ÏË? èÓ˜ÂÏÛ ÓÚÒÚ‡ÎÓÒÚ¸˛ Ì‡Á˚‚‡ÂÚÒfl ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌ˚È ˆËÍÎ ð‡Á‚ËÚËfl Í‡Ê‰Ó„Ó Ì‡ðÓ‰‡, ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËÂ ËÏ ðÓ‰ÌÓ„Ó flÁ˚Í‡ ËÎË ‚ÓÔÎÓ˘ÂÌËÂ ‚ ÊËÁÌ¸ Â„Ó ðÂÎË„ËÓÁÌ˚ı ‚ÂðÓ‚‡ÌËÈ ‚ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘Ëı ÛÒÎÓ‚Ëflı? ùÚË Ë ÏÌÓ„ËÂ ÔÓ‰Ó·Ì˚Â ‚ÓÔðÓÒ˚ ‚ ÍÓÌÚÂÍÒÚÂ ÚÂÏ˚ «á‡Ô‡‰-ÇÓÒÚÓÍ» Ó·ÒÛÊ‰‡˛ÚÒfl Ì‡ ÒÚð‡ÌËˆ‡ı ÍÌË„, ÊÛðÌ‡ÎÓ‚ Ë ‰ËÒÒÂðÚ‡ˆËÈ. 21-È ÌÓÏÂð ÊÛðÌ‡Î‡ «ÑÄ» ÔÓÔ˚Ú‡ÎÒfl ÔÓ‰ðÓ·ÌÂÂ ð‡ÒÍð˚Ú¸ ˝ÚÛ ÚÂÏÛ. çÂ‚ÓÁÏÓÊÌÓ ÔðÓ‚ÂÒÚË „ð‡ÌËˆÛ ËÁ ÍÓÎ˛˜ÂÈ ÔðÓ‚ÓÎÓÍË ÏÂÊ‰Û á‡Ô‡‰ÓÏ Ë ÇÓÒÚÓÍÓÏ. ÑÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ‚Á„ÎflÌÛÚ¸ ‚ ÔðÓ¯ÎÓÂ, ˜ÚÓ·˚ ÔÓÌflÚ¸, ˜ÚÓ ÌÂðÂ‰ÍÓ ËÒÚËÌ‡ ÔðÓÒÚÓ ÛÚ‡Ë‚‡Î‡Ò¸ ËÎË ÔÓ‰‡‚‡Î‡Ò¸ ‚ ËÁÏÂÌÂÌÌÓÏ ‚Ë‰Â. ÇÂ‰¸ ËÁ‚ÂÒÚÌÓ, ˜ÚÓ ÍÛÎ¸ÚÛðÌ˚È ‚Á‡ËÏÓÓ·ÏÂÌ ÏÂÊ‰Û á‡Ô‡‰ÓÏ Ë ÇÓÒÚÓÍÓÏ – ÌÂÔðÂð˚‚Ì˚È ÔðÓˆÂÒÒ Â˘Â Ò ‡ÌÚË˜Ì˚ı ‚ðÂÏÂÌ. íÓÎ¸ÍÓ ÚÂððËÚÓðËfl ÄÌ‡ÚÓÎËË ‚ÏÂ˘‡ÂÚ Ú˚Òfl˜Ë ÔðËÏÂðÓ‚ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, ÍÓÚÓðÓÂ ‰ÎËÚÒfl ·ÓÎÂÂ 10 Ú˚Ò. ÎÂÚ. å‡ÚÂðË‡Î¸ÌÓÂ Ë ‰ÛıÓ‚ÌÓÂ Ì‡ÒÎÂ‰ËÂ ÇÓÒÚÓÍ‡ Ë á‡Ô‡‰‡ „ðÓÏÍÓ Á‡fl‚ÎflÂÚ Ì‡Ï Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ ÓÌË ÌÂðÂ‰ÍÓ ÔÓËÎË ‰ðÛ„ ‰ðÛ„‡ ‚Ó‰ÓÈ ËÁ Ò‚ÓËı ðÛÍ. ü‚ÎflÂÚÒfl ÎË á‡Ô‡‰ Â‰ËÌÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï ÔÎ‡ˆ‰‡ðÏÓÏ ‰Îfl ÔÂðÂÏÂÌ? è˚Ú‡ÂÚÒfl ÎË á‡Ô‡‰, Ò˜ËÚ‡˛˘ËÈ ÒÂ·fl ˆÂÌÚðÓÏ ð‡Á‚ËÚËfl Ë ÒÓ‚Âð¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl, Ì‡‚flÁ‡Ú¸ «‰ðÛ„ËÏ» Ò‚ÓË ÔðÓˆÂÒÒ˚ Ë ÏÂÚÓ‰˚ ð‡Á‚ËÚËfl? à ÌÂ ÔðË‚Ó‰ËÚ ÎË ˝ÚÓ Í ÍÛÎ¸ÚÛðÌ˚Ï ð‡Áð˚‚‡Ï Ë ÔÒÂ‚‰ÓÌ‡Û˜Ì˚Ï ÚÂÓðËflÏ? ê‡Á‚ËÚËÂ, ÔðÂ‰ÒÚ‡‚Îfl˛˘ÂÂ ÒÓ·ÓÈ ÌÂÔðÂð˚‚Ì˚È ÔðÓˆÂÒÒ ‚Ó ÇÒÂÎÂÌÌÓÈ, ı‡ð‡ÍÚÂðÌÓ Ë ‰Îfl ÍÛÎ¸ÚÛð. á‡Ô‡‰ – ÌÂ ÔÓÒÎÂ‰Ìflfl ÒÚ‡ÌˆËfl, Í ÍÓÚÓðÓÈ ÒÚðÂÏflÚÒfl ÍÛÎ¸ÚÛð˚. ÅÓÎÂÂ ÚÓ„Ó, ‚ «Á‡Ô‡‰ÌÓÏ ÚÂÒÚÂ» ÏÌÓ„Ó «‚ÓÒÚÓ˜ÌÓÈ ÒÓÎË». ùÎËÙ ò‡Ù‡Í ÒÔð‡¯Ë‚‡ÂÚ: «ÇÓÁÏÓÊÌÓ ÎË ÔðÓÒ‚ÂÚËÚ¸, ÌÂ ÔÛ„‡fl?» Ë ÔðÓ‰ÓÎÊ‡ÂÚ: «ê‡ÁÛÏÌÓÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡ÎÓ‚ ð‡ÁÌ˚ı ÒÚð‡Ì, ‚˚ð‡Ê‡˛˘ÂÂÒfl ıÓÚfl ·˚ ‚ ÏËÌËÏ‡Î¸ÌÓÏ ÓÒÓÁÌ‡ÌËË ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ‚ÒÂ Ï˚ ÔðÂÊ‰Â ‚ÒÂ„Ó ‰ÂÚË áÂÏÎË, ÒÔÓÒÓ·ÌÓ ÔðÂÓ‰ÓÎÂÚ¸ ˝ÚÛ Ôð‡ÍÚËÍÛ ÓÚ˜ÛÊ‰ÂÌËfl. ëÂ„Ó‰Ìfl ‚ ÏËðÂ ÌÂÚ ÌËÍ‡ÍÓ„Ó ÍÓÌÙÎËÍÚ‡ ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËÈ. çÓ ‚ Í‡Ê‰ÓÈ ÒÚð‡ÌÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛Ú ÍÓÌÙÎËÍÚ˚ Ë‰ÂÈ». «Ç‡¯‡ ÍÛÎ¸ÚÛð‡ – ˝ÚÓ ÚÓ, ˜Â„Ó ÌÂ‰ÓÒÚ‡ÂÚ ‚ ÏÓÂÈ ÍÛÎ¸ÚÛðÂ», - ÛÚ‚ÂðÊ‰‡ÂÚ ã˛·Ó‚¸ åËÎÓ‚‡ÌÓ‚‡, ‰ÓÚð‡„Ë‚‡flÒ¸ ‰Ó ÓÚÍð˚ÚÓÈ ‰Îfl ‚ÒÂı Ì‡Ò ð‡Ì˚. ùÚ‡ ÒÚ‡Ú¸fl ÌÂ fl‚ÎflÂÚÒfl ˜‡ÒÚ¸˛ „Î‡‚ÌÓÈ ÚÂÏ˚ ˝ÚÓ„Ó ÌÓÏÂð‡, ÌÓ ‰ÓÔÓÎÌflÂÚ ð‡ÁÏ˚¯ÎÂÌËfl Ó ÒÛÚË ÇÓÒÚÓÍ‡ Ë á‡Ô‡‰‡. ëÍÓðÓ ‚˚È‰ÂÚ ‚ Ò‚ÂÚ ÚðÂÚ¸Â ËÁ‰‡ÌËÂ «ÇÒÚÛÔÎÂÌËfl Í äÓð‡ÌÛ» ÔÂðÂ‚Ó‰˜Ëˆ˚ ÒÏ˚ÒÎÓ‚ äÓð‡Ì‡ Ì‡ ðÛÒÒÍËÈ flÁ˚Í àÏ‡Ì Ç‡ÎÂðËË èÓðÓıÓ‚ÓÈ. èÓðÓıÓ‚‡, ‡ÍÚË‚Ì˚È Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚È ‰ÂflÚÂÎ¸, ÛÚ‚ÂðÊ‰‡ÂÚ, ˜ÚÓ ˝ÚÓ ·Û‰ÂÚ ð‡Ò¯ËðÂÌÌ˚È ÍÓÏÏÂÌÚ‡ðËÈ, ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘ËÈ ÚðÂ·Ó‚‡ÌËflÏ ‚ðÂÏÂÌË. éÌ‡ ·˚Î‡ ÔðË„Î‡¯ÂÌ‡ ‚ àð‡Ì Ë ÇÂÎËÍÓ·ðËÚ‡ÌË˛. ÉÓ‚Óðfl Ó· ËÒÎ‡ÏÂ ‚ êÓÒÒËË, èÓðÓıÓ‚‡ Ì‡ÔÓÏËÌ‡ÂÚ ÒÎÓ‚‡ ÔðÂÁË‰ÂÌÚ‡ èÛÚËÌ‡, ÍÓÚÓð˚È ÒÍ‡Á‡Î: «å˚ ‚ÒÂ„‰‡ ·˚ÎË Ó˜ÂÌ¸ ‚ÂðÌ˚ÏË ÒÓ˛ÁÌËÍ‡ÏË ËÒÎ‡ÏÒÍÓ„Ó ÏËð‡». ÇÂ‰¸ ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl êÓÒÒËË Ò ËÒÎ‡ÏÓÏ ËÏÂ˛Ú ËÒÚÓðË˛ ‰ÎËÌÓÈ ‚ 500 ÎÂÚ. é·ð‡Á ÊËÁÌË Ë Úð‡‰ËˆËË „‡„‡ÛÁÓ‚, ÍÓÚÓð˚Â, ·Û‰Û˜Ë ıðËÒÚË‡Ì‡ÏË, ıð‡ÌflÚ Úð‡‰ËˆË˛ «ÍÛð·‡Ì‡» ÊÂðÚ‚ÓÔðËÌÓ¯ÂÌËfl, Â˘Â ð‡Á ÔÓ‰Ú‡ÎÍË‚‡ÂÚ Ì‡Ò Í ð‡ÁÏ˚¯ÎÂÌË˛ Ì‡‰ ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸˛ ÚÂðÏËÌÓ‚ «ÇÓÒÚÓÍ» Ë «á‡Ô‡‰». ç‡ÔÓÏÌËÏ ÒÎÓ‚‡ åÂ‚ÎflÌ˚: «å˚ ÔðË¯ÎË, ˜ÚÓ·˚ Ó·˙Â‰ËÌflÚ¸, ‡ ÌÂ ÒÂflÚ¸ ðÓÁÌ¸». å˚ Ê‰ÂÏ ‚‡¯Ëı ÓÚÍÎËÍÓ‚ Ì‡ ÒÚ‡Ú¸Ë Ì‡¯Â„Ó Ó·˘Â„Ó ÊÛðÌ‡Î‡. ë Ì‡‰ÂÊ‰ÓÈ Ì‡ ÍðÂÔÍËÂ Ó·˙flÚËfl á‡Ô‡‰‡ Ò ÇÓÒÚÓÍÓÏ... n

o¤u ve Bat› neyi ifade eder? Sadece bir yön tarifi mi verir, yoksa co¤rafya m›d›r? Bat›l› oryantalistlerin Do¤u’yu tarif etmelerinin içinde her ne kadar lokasyon varsa da, tan›m kültürel bir “öteki” üstüne oturtulmufltur. Do¤u, Bat›’dan; H›ristiyan kültürden ve medeniyetten farkl› olan, hatta d›fl›nda kalanlard›r. Bunlar›n baz›lar› antropolojik olarak “yerli” ya da “ilkel” diye de tarif edilmifltir. Bu bilimsel dil Bat› medeniyetinin ve H›ristiyan olan›n üstünlü¤ü halinin tercümesi! Neden Maoriler, Masailer geri say›ls›n? Her kültürün, dilin ve dinin kendi flartlar›nda yaflamas›, kendi aflamalar›n› ve süreçlerini devirmesi neden gerilik olsun? Bu ve benzeri birçok soru Do¤u-Bat› ekseninde binlerce kitap ve tezle tart›fl›lm›flt›r. DA dergisi 21. say›s›nda bu genifl konuyu dosya halinde incelemeye çal›flt›. Do¤u-Bat› dikenli tellerle birbirinden ayr›lm›fl de¤il ve olmas› da mümkün olmaz. Zaten, tarihi arka plana bak›nca birçok gerçe¤in gizlendi¤i, farkl›laflt›r›ld›¤› anlafl›l›yor. Oysa kültürel al›fl verifl Do¤u-Bat› aras›nda antik ça¤dan beri varolan bir durum. Geçirgen Anadolu topraklar› bu 10.000 y›la flahitlik eden binlerce eserle dolu zaten. Biz elimizdeki maddi, manevi kaynaklarla çok net Do¤u ve Bat›’n›n birbirinin elinden çok su içti¤ini görüp anl›yoruz. Bat› tek de¤iflim alan› m› acaba? Kendisini de¤iflimin biricik merkezi sayan Bat› “öteki”ne kendi süreçlerini ve de¤iflim yöntemlerini dayat›yor mu? Bu, bilim ad›na dayatmalar ve kültürel kopufllar getirmiyor mu? De¤iflim çok farkl› biçim ve zamanlarda her an kainatta devam etmekte oldu¤u gibi kültürler için de geçerlidir. Bat›, var›lacak son durak de¤ildir. Bat›’n›n hamurunda Do¤u’nun bol tuzu var. Elif fiafak “Ürkütmeden ayd›nlatmak mümkün mü” diye soruyor ve devam ediyor: “Bu karfl›l›kl› ötekilefltirme politikas›n› k›rmak için her ülkenin ayd›nlar›n›n daha bilinçli davranmalar› ve her fleyden evvel hepimizin dünya vatandafl› oldu¤umuzu hat›rlatmalar› gerekmektedir. Bugün dünyada bir medeniyetler çat›flmas› yok. Ama her ülkenin kendi içinde bir fikirler çat›flmas› var.” Lübov Milovanova “sizin kültürünüz, benim kültürümde eksik olan fleydir” derken can al›c› bir noktaya dokunuyor. Dosya d›fl› olsa da tamamlay›c› bir yaz› Milovanova’n›n aktard›klar›. Kur’an’› Rusçaya çeviren ‹man Valeriya Porohova’n›n Kur’an’a Girifl kitab›n›n 3. bask›s› çok yak›nda ç›kacak. “Bu bask›da geniflletilmifl yorumlar zaman›m›z›n isteklerine uygun hale gelecek” diyen Porohova ünlü bir sivil toplumcu. ‹ran ve ‹ngiltere’ye yapt›¤› gezilerde ‹slâm’› anlatan Porohova Putin’in geçenlerde “biz her zaman ‹slâm dünyas›n›n s›k› bir müttefiki olduk” dedi¤ini belirtiyor. Bu co¤rafyada birlikte 500 y›ld›r yafl›yoruz. Gagavuzlar›n H›ristiyan Türkler olarak kültürel farkl›l›klar›n› H›ristiyanl›kla yaflamalar› ve kurban gelene¤ini sürdürmeleri bize Do¤u-Bat› tasavvurlar›n› yeniden düflünmemizi gerektirir. Mevlana’n›n dedi¤i gibi “Biz ay›rmaya de¤il, birlefltirmeye geldik” Dopdolu DA dergimizi tart›flman›z› ve bize gönderece¤iniz düflüncelerinizi bekliyoruz. Do¤u’nun Bat›’yla kucaklaflmas› dile¤iyle… n

г л о б а л ь н ы й в з г л я д g l o b a l b a k › fl

Современный национализм – разрушительная сила Зураб Давиташвили Депутат парламента Грузии, профессор Тбилисского государственного университета.

Ça¤dafl ulusalc›l›k y›k›c› Zurab Davitaflvili

Prof., Dr., Tiflis Devlet Üniversitesi ö¤retim üyesi, Milletvekili (Gürcistan).

ÓÎ¸ Ì‡ˆËÓÌ‡ÎËÁÏ‡ ‚ ÏÂÊ‰ÛÌ‡ðÓ‰ÌÓÈ ÔÓÎËÚËÍÂ ‚ÓÓ·˘Â Ë ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ‚ ˝ÔÓıÛ „ÎÓ·‡ÎËÁ‡ˆËË fl‚ÎflÂÚÒfl Ó‰ÌËÏ ËÁ ‡ÍÚÛ‡Î¸Ì˚ı ‚ÓÔðÓÒÓ‚ ÒÓ‚ðÂÏÂÌÌÓÒÚË. îÓðÏËðÓ‚‡ÌËÂ Ì‡ˆËÈ, Ì‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ-ÓÒ‚Ó·Ó‰ËÚÂÎ¸ÌÓÂ ‰‚ËÊÂÌËÂ, ·Óð¸·‡ Á‡ ÒÓÁ‰‡ÌËÂ Ë ÛÍðÂÔÎÂÌËÂ Ì‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ı „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚ – ı‡ð‡ÍÚÂðÌ˚Â ˜ÂðÚ˚ ÏÂÊ‰ÛÌ‡ðÓ‰Ì˚ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ Ë ÏËðÓ‚ÓÈ ËÒÚÓðËË ïIï-ïï ‚‚. ÉÎÓ·‡ÎËÁ‡ˆËfl, ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ ÏÂÌfl˛˘‡fl ÒËÚÛ‡ˆË˛, ‰ÓÎÊÌ‡ ·˚Î‡ ·˚ ‚˚Á‚‡Ú¸ ÓÒÎ‡·ÎÂÌËÂ Ì‡ˆËÓÌ‡ÎËÁÏ‡ Ë ‚ ÍÓÌÂ˜ÌÓÏ Ò˜ÂÚÂ Â„Ó ËÒ˜ÂÁÌÓ‚ÂÌËÂ, ÔÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ˝ÚÓÚ ÔðÓˆÂÒÒ ÔðÓÚË‚ÓÔÓÎÓÊÂÌ Ì‡ˆËÓÌ‡ÎËÁÏÛ. é‰Ì‡ÍÓ ðÂ‡Î¸Ì‡fl ÒËÚÛ‡ˆËfl ÓÍ‡Á‡Î‡Ò¸ ËÌÓÈ. ç‡ˆËÓÌ‡ÎËÁÏ ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ Á‡ ÒÓÁ‰‡ÌËÂ Ì‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚‡, ‰Îfl ÍÓÚÓðÓ„Ó Ì‡ˆËfl, Ì‡ˆËfl-„ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚Ó, ÒÛ‚ÂðÂÌËÚÂÚ, Ì‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì‡fl ˝ÍÓÌÓÏËÍ‡, Ì‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì‡fl ‚‡Î˛Ú‡, Ì‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì‡fl ÍÛÎ¸ÚÛð‡ Ë Ú.‰. – Ò‚flÚ˚Â ÔÓÌflÚËfl. ÉÎÓ·‡ÎËÁ‡ˆËfl ÊÂ, Ì‡Ó·ÓðÓÚ, fl‚ÎflÂÚÒfl ‚˚ð‡ÊÂÌËÂÏ Ë ÚÂÓðÂÚË˜ÂÒÍÓÈ ‡ÔÓÎÓ„ËÂÈ ð‡ÁðÛ¯ÂÌËfl Ì‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ı „ð‡ÌËˆ, ÒÚËð‡ÌËfl Ì‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ı ð‡ÁÎË˜ËÈ, ÛÔð‡Á‰ÌÂÌËfl Ì‡ˆËÈ„ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚, ÛÚ‚ÂðÊ‰ÂÌËfl Ó·˘Â„Ó „ð‡Ê‰‡ÌÒÚ‚‡, Â‰ËÌÓÈ Ò‚ÂðıÌ‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ˝ÍÓÌÓÏËÍË, Ó·˘ÂÈ ‚‡Î˛Ú˚, Úð‡ÌÒÌ‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ı ÍÓðÔÓð‡ˆËÈ Ë ð‡ÒÔðÓÒÚð‡ÌÂÌËfl ÒÛÔð‡Ì‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ, ÍÓÒÏÓÔÓÎËÚË˜ÂÒÍÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛð˚. èÂð‚ÓÂ fl‚ÎflÂÚÒfl ÒËÌÓÌËÏÓÏ Ùð‡„ÏÂÌÚ‡ˆËË, Ë‰ÂÌÚËÙËÍ‡ˆËË Ë Ô‡ðÚËÍÛÎflðËÁ‡ˆËË, ‡ ‚ÚÓðÓÂ – ÒËÏ‚ÓÎ ‰ÂÚÂððËÚÓðËÁ‡ˆËË, ËÌÚÂ„ð‡ˆËË Ë ÛÌË‚ÂðÒ‡ÎËÁ‡ˆËË. Ç ÚÂ˜ÂÌËÂ ÔÓÒÎÂ‰ÌËı ‰‚Ûı ‚ÂÍÓ‚

Д И А Л О Г Н АЧ И Н А ЕТ С Я С « Д А »

Глобализация, существенно меняющая ситуацию, должна была бы вызвать ослабление национализма и в конечном счете его исчезновение. Однако реальная ситуация оказалась иной. Önemli bir flekilde de¤iflen küreselleflmenin, ulusalc›l›¤›n zay›flamas›na ve son tahlilde yok olmas›na yol açmas› gerekiyordu. Fakat realite baflka flekilde gerçekleflti. Ì‡ˆËÓÌ‡ÎËÁÏ ·˚Î Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ÏÓ„Û˜ÂÈ, ÛÒÔÂ¯ÌÓÈ Ë ð‡ÒÔðÓÒÚð‡ÌÂÌÌÓÈ Ë‰ÂÓÎÓ„ËÂÈ. åËÎÎËÓÌ˚ Î˛‰ÂÈ ÔÓÊÂðÚ‚Ó‚‡ÎË Ò‚ÓÂÈ ÊËÁÌ¸˛ ‚ ·Óð¸·Â Á‡ Ì‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚Â Ë‰ÂË, Ì‡ˆË˛, ðÓ‰ËÌÛ, Ì‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÛ˛ Ò‚Ó·Ó‰Û, ‡ ·Óð¸·‡ Á‡ Ì‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚Â Ë‰Â‡Î˚ ÓˆÂÌË‚‡Î‡Ò¸ Í‡Í ‚˚Ò¯ÂÂ ÔðÓfl‚ÎÂÌËÂ Ìð‡‚ÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË. çÓ ‚ ÍÓÌˆÂ XX ‚. ÔÓ‰ ‚Ë‰ÓÏ „ÎÓ·‡ÎËÁ‡ˆËË ÔÓfl‚ËÎÒfl ÌÓ‚˚È ÙÂÌÓÏÂÌ, ÍÓÚÓð˚È ÓÔËð‡ÂÚÒfl Ì‡ ÒÓ‚Âð¯ÂÌÌÓ ‰ðÛ„ËÂ ˆÂÌÌÓÒÚË Ë Ì‡Ôð‡‚ÎÂÌ ÔðÓÚË‚ ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ‰Îfl Ì‡ˆËÓÌ‡ÎËÁÏ‡ Ò‚flÚÓ Ë ÌÂÔðËÍÓÒÌÓ‚ÂÌÌÓ. ë ˝ÚÓÈ ÔðÓ·ÎÂÏÓÈ ÏËð ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ÓÒÚðÓ ÒÚÓÎÍÌÛÎÒfl ‚ 90-Â

luslararas› politikada ulusalc›l›¤›n rolü, her zaman ama özellikle küreselleflme ça¤›nda zaman›n en güncel sorunlar›ndan biridir. Milletin oluflumu, ulusal ba¤›ms›zl›k hareketleri, ulus-devletlerin güçlenmesi 19.20. yüzy›llar›n dünya tarihi ve uluslararas› iliflkilerin ay›r›c› özellikleridir. Önemli bir flekilde de¤iflen küreselleflmenin, ulusalc›l›¤›n zay›flamas›na ve son tahlilde yok olmas›na yol açmas› gerekiyordu. Çünkü bu, ulusalc›l›¤a z›t bir süreçtir. Fakat realite baflka flekilde gerçekleflti. Son iki as›rda ulusalc›l›k daha güçlü, baflar›l› ve yayg›n bir ideolojiydi. Milyonlarca insan ulusal idealler için yap›lan mücadelelerde, millet için, vatan için, ulusal ba¤›ms›zl›k için hayat›n› verdi. Zira ulusal idealler için mücadele, ahlak›n en yüce göstergesiydi. Fakat 20. yüzy›l›n sonunda küreselleflme görüntüsü alt›nda baflka de¤erlere dayanan ve ulusalc›l›k için kutsal ve dokunulmaz olana yönelen yeni bir fenomen ortaya ç›kt›. Dünya, bu problemle özellikle 90’l› y›llarda küreselleflmenin gerçekten küresel bir olgu haline geldi¤i zamanda fliddetli bir flekilde karfl› karfl›ya geldi. Özellikle o zamanlar keskin etnik anlaflmazl›k halini alan yeni bir ulusalc›l›k bafl gösterdi. Dolay›s›yla bu nedenle “ulusalc›l›¤›n canlanmas›, küreselleflmenin sonucu ve bu sürece bir tepki de¤il mi?” sorusu ortaya ç›k›yor. Ço¤u ça¤dafl araflt›rmac›lar yeni ulu-

g l o b a l b a k › fl г л о б а л ь н ы й в з г л я д

„Ó‰˚, ÍÓ„‰‡ „ÎÓ·‡ÎËÁ‡ˆËfl ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓ ÒÚ‡Î‡ „ÎÓ·‡Î¸Ì˚Ï fl‚ÎÂÌËÂÏ. àÏÂÌÌÓ ÚÓ„‰‡ ‚ÒÔ˚ıÌÛÎ ÌÓ‚˚È Ì‡ˆËÓÌ‡ÎËÁÏ, ÔðËÌfl‚¯ËÈ ÙÓðÏÛ ÓÒÚð˚ı ˝ÚÌË˜ÂÒÍËı ÍÓÌÙÎËÍÚÓ‚. èÓ˝ÚÓÏÛ ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌ˚È ‚ÓÔðÓÒ: ÌÂ fl‚ÎflÂÚÒfl ÎË ÓÊË‚ÎÂÌËÂ Ì‡ˆËÓÌ‡ÎËÁÏ‡ ðÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓÏ „ÎÓ·‡ÎËÁ‡ˆËË, ðÂ‡ÍˆËÂÈ Ì‡ ˝ÚÓÚ ÔðÓˆÂÒÒ? åÌÓ„ËÂ ÒÓ‚ðÂÏÂÌÌ˚Â ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎË Ò˜ËÚ‡˛Ú, ˜ÚÓ ÔðË˜ËÌÓÈ ‚ÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËfl Ë ð‡ÒÔðÓÒÚð‡ÌÂÌËfl ÌÓ‚Ó„Ó Ì‡ˆËÓÌ‡ÎËÁÏ‡ fl‚ÎflÂÚÒfl ÍðËÁËÒ Ì‡ˆËË„ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚‡, ˜ÚÓ ı‡ð‡ÍÚÂðÌÓ ‰Îfl „ÎÓ·‡ÎËÁ‡ˆËË. Ç ÛÒÎÓ‚Ëflı ÓÒÎ‡·ÎÂÌËfl Ì‡ˆËË-„ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚‡, ‚ÚÓðÊÂÌËfl ‚ Â„Ó ÙÛÌÍˆËË ÏÂÊ‰ÛÌ‡ðÓ‰Ì˚ı ‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘Ëı ÎËˆ (ÏÂÊ‰ÛÌ‡ðÓ‰Ì˚Â Óð„‡ÌËÁ‡ˆËË, Úð‡ÌÒÌ‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚Â ÍÓðÔÓð‡ˆËË, ÌÂÔð‡‚ËÚÂÎ¸ÒÚ‚ÂÌÌ˚È ÒÂÍÚÓð) Ë ÍÓÏÔÎÂÍÒÌÓÈ ‚Á‡ËÏÓÁ‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÛÒËÎË‚‡ÂÚÒfl ÓÔÔÓÁËˆËfl Ì‡ÒÂÎÂÌËfl Í „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚Û, Ë ˜Û‚ÒÚ‚Ó ˝ÚÌË˜ÂÒÍÓÈ ÒÓÎË‰‡ðÌÓÒÚË ÔðËÓ·ðÂÚ‡ÂÚ ‚‡ÊÌÓÂ ÁÌ‡˜ÂÌËÂ. Ç ÏÛÎ¸ÚË˝ÚÌË˜ÂÒÍÓÏ „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚Â ˝ÚÌË˜ÂÒÍËÂ ÏÂÌ¸¯ËÌÒÚ‚‡ Ë ‰ðÛ„ËÂ ÌÂÚËÚÛÎ¸Ì˚Â ˝ÚÌÓÒ˚ ‚Ë‰flÚ ÒÔ‡ÒÂÌËÂ ‚ ·Â„ÒÚ‚Â ÓÚ „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚‡, ÌÂ fl‚Îfl˛˘Â„ÓÒfl Ëı Ì‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚Ï „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚ÓÏ. Ç „ÎÓ·‡Î¸ÌÓÏ Ó·˘ÂÒÚ‚Â ‚ ÌÂÏ ÌÂÚ Ì‡‰Ó·ÌÓÒÚË, ÓÌË ÏÓ„ÛÚ Ì‡ÔðflÏÛ˛, ÏËÌÛfl „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚ÂÌÌ˚Â ÒÚðÛÍÚÛð˚, ÒÚ‡Ú¸ ÔÓÎÌÓÔð‡‚Ì˚ÏË ˜ÎÂÌ‡ÏË ÏËðÓ‚Ó„Ó ÒÓÓ·˘ÂÒÚ‚‡. ÑÎfl ÚËÚÛÎ¸ÌÓÈ Ì‡ˆËË Ú‡Í‡fl ÔÂðÒÔÂÍÚË‚‡ ÓÁÌ‡˜‡ÂÚ ð‡ÁðÛ¯ÂÌËÂ Ì‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ„Ó „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚‡, ÔÓ˝ÚÓÏÛ ÓÌ‡ ‚ÒÚðÂ˜‡ÂÚ ÓÊÂÒÚÓ˜ÂÌÌÓÂ ÒÓÔðÓÚË‚ÎÂÌËÂ Ë ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ËÒÚÓ˜ÌËÍÓÏ ˝ÚÌÓÍÓÌÙÎËÍÚÓ‚. é‰Ì‡ÍÓ ÔÓ˜ÚË ‚ÒÂ ÒÓ‚ðÂÏÂÌÌ˚Â ˝ÚÌÓÍÓÌÙÎËÍÚ˚ ËÏÂ˛Ú ‰ÓÎ„Û˛ ËÒÚÓðË˛ Ë Á‡ðÓ‰ËÎËÒ¸ Â˘Â ÚÓ„‰‡, ÍÓ„‰‡ ÍÓÌÚÛð˚ „ÎÓ·‡ÎËÁ‡ˆËË ÌÂ ÔðÓÒÏ‡ÚðË‚‡ÎËÒ¸ ‰‡ÊÂ ‚ ÓÚ‰‡ÎÂÌÌÓÈ ÔÂðÒÔÂÍÚË‚Â. ÅÓÎÂÂ ÚÓ„Ó, ˝ÚÌÓÍÓÌÙÎËÍÚ˚ Ë Ú.Ì. ÌÓ‚˚È Ì‡ˆËÓÌ‡ÎËÁÏ ·ÓÎ¸¯Â ‚ÒÂ„Ó ð‡ÒÔðÓÒÚð‡ÌÂÌ˚ ‚ ÒÚð‡Ì‡ı, ÍÓÚÓð˚ı ÔðÓˆÂÒÒ „ÎÓ·‡ÎËÁ‡ˆËË ÍÓÒÌÛÎÒfl Òð‡‚ÌËÚÂÎ¸ÌÓ ÒÎ‡·Ó. á‰ÂÒ¸ ˝ÚÌË˜ÂÒÍËÂ ÏÂÌ¸¯ËÌÒÚ‚‡ ·Óð˛ÚÒfl ÔðÓÚË‚ Ì‡ˆËË„ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚‡, ‚ ÒÓÒÚ‡‚Â ÍÓÚÓðÓ„Ó ÓÌË Ì‡ıÓ‰flÚÒfl, Ë Í‡Í ·Û‰ÚÓ fl‚Îfl˛ÚÒfl ÒÚÓðÓÌÌËÍ‡ÏË „ÎÓ·‡ÎËÁ‡ˆËË. ç‡ Ò‡ÏÓÏ ‰ÂÎÂ ÓÌË Ì‡ÏÂðÂÌ˚ ÒÓÁ‰‡Ú¸ Ò‚ÓÂ Ì‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚Ó, ÚÂÏ Ò‡Ï˚Ï ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Ûfl Ùð‡„ÏÂÌÚ‡ˆËË ÏËð‡ Ë fl‚ÎflflÒ¸ ÔðÓÚË‚ÌËÍ‡ÏË „ÎÓ·‡ÎËÁ‡ˆËË. çÂÍÓÚÓð˚Â ‡‚ÚÓð˚ ÛÚ‚ÂðÊ‰‡˛Ú, ˜ÚÓ ˝ÚÌË˜ÂÒÍËÈ Ì‡ˆËÓÌ‡ÎËÁÏ ÔðÓfl‚ÎflÂÚÒfl ‚

salc›l›¤›n do¤mas› ve yay›lmas›n›n sebebi olarak ulus-devletlerin krizini gösterir. Bu da küreselleflmenin karakteristik bir özelli¤idir. Ulus-devletlerin zay›flamas›, uluslararas› flah›slar›n (uluslararas› örgütler, ulusötesi flirketler, sivil toplum kurulufllar›) devletin fonksiyonlar›na müdahale etmesi sonucu oluflan flartlarda ve karfl›l›kl› ba¤›ml›l›kta halk›n devlete muhalefeti güçleniyor ve etnik dayan›flma duygusu önemli bir anlam kazan›yor. Çok milletli devlette etnik az›nl›klar ve di¤er tan›mlanmayan etnik unsurlar, kurtuluflu kendi ulusuna ait olmayan devletten kaçmakta bulmufltur. Global toplumda buna gerek yok. Onlar devlet organlar›n› dikkate almadan dünya kamuoyunun eflit haklar›na sahip üyeleri olabilirler. Egemen ulus için böyle bir perspektif ulus-devletin y›k›lmas› demektir. Bu nedenle fliddetli bir dirence u¤rar ve etnik anlaflmazl›klar›n kayna¤› olur. Fakat zaman›m›z›n hemen hemen bütün etnik anlaflmazl›klar›n›n uzun bir tarihleri var ve küreselleflmenin siluetinin uzak gelecekte bile görünmedi¤i bir zamanda do¤dular. Üstelik etnik anlaflmazl›klar ve sözde yeni ulusalc›l›k, daha çok küreselleflme sürecinin nispeten az etkiledi¤i ülkelerde yayg›n. Buralarda etnik az›nl›klar, aralar›nda güya küreselleflme taraftar› olarak göründükleri devletin ulusuna karfl› savafl›yorlar. Böylece dünyan›n parçalanmas›na yard›m ederek ve küreselleflme karfl›tlar› olarak, asl›nda kendi ulusal devletlerini kurmak istiyorlar. Küreselleflmenin ulusalc›l›¤›n yeniden do¤mas›nda belirgin bir rolü oldu¤una flüphe yok. Fakat bu, yeni ulusalc›l›¤›n ana sebebi ve özellikle belirleyici sebebi de¤ildir. Ça¤dafl ulusalc›l›¤›n sebepleri “geleneksel” ve eskidir, küreselleflme ise sadece s›radan bir sebeptir. Ulusalc›l›k kural olarak tek uluslu¤a karfl›d›r. Küreselleflmenin belli bafll› yol göstericileri öncelikle ulus ötesi flirketler tek uluslukla, yani tek tiple kesinlikle ilgili de¤iller. Aksine; devletler aras›ndaki do¤al ve ifl kaynaklar› farkl›l›klar›, üretim seviyesi ve pazar hacmi farkl›l›klar› onlar›n ifline gelir. Bundan baflka etnik milliyetçilikle suçlanan birçok post komünist

D‹YALOG

EVET’LE

B A fi L A R

г л о б а л ь н ы й в з г л я д g l o b a l b a k › fl

ÒÎÛ˜‡Â Û„ðÓÁ˚ ˝ÚÌË˜ÂÒÍÓÈ Ò‡ÏÓ·˚ÚÌÓÒÚË. ÉÎÓ·‡ÎËÁ‡ˆËfl fl‚ÎflÂÚÒfl ÔðË˜ËÌÓÈ Ú‡ÍÓ„Ó ‚ÌÂÁ‡ÔÌÓ„Ó «‚ÓÁðÓÊ‰ÂÌËfl» Ì‡ˆËÓÌ‡ÎËÁÏ‡ ÔÓÚÓÏÛ, ˜ÚÓ ÌÂÚ ÌË˜Â„Ó ·ÓÎÂÂ ÔðÓÚË‚ÓðÂ˜‡˘Â„Ó Ì‡ˆËÓÌ‡ÎËÁÏÛ, ˜ÂÏ „ÎÓ·‡ÎËÁ‡ˆËfl. Ç ð‡Á‚Ë‚‡˛˘ËıÒfl ÒÚð‡Ì‡ı ÓÌ‡ ð‡ÒÒÏ‡ÚðË‚‡ÂÚÒfl Í‡Í Ì‡ÊËÏ á‡Ô‡‰‡, ÛÚð‡Ú‡ ÍÛÎ¸ÚÛðÌÓÈ Ò‡ÏÓ·˚ÚÌÓÒÚË, Ì‡ÚËÒÍ Úð‡ÌÒÌ‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ı ÍÓðÔÓð‡ˆËÈ Ë ð‡ÁðÛ¯ÂÌËÂ Ì‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ı ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ. Ç ð‡Á‚ËÚ˚ı ÊÂ ÒÚð‡Ì‡ı ÒÂð¸ÂÁÌÓÈ Û„ðÓÁÓÈ „ÎÓ·‡ÎËÁ‡ˆËË Ò˜ËÚ‡ÂÚÒfl Ï‡ÒÒÓ‚‡fl ÏË„ð‡ˆËfl ËÁ ÚðÂÚ¸Â„Ó ÏËð‡, ˜ÚÓ ‚˚Á˚‚‡ÂÚ ðÓÒÚ ð‡ÒËÁÏ‡ Ë ÍÒÂÌÓÙÓ·ËË. í‡ÍËÏ Ó·ð‡ÁÓÏ, Í‡Í ‚ Ò‚ÓÂ ‚ðÂÏfl ð‡ÒÔðÓÒÚð‡ÌÂÌËÂ Ì‡ˆËÓÌ‡ÎËÁÏ‡ ·˚ÎÓ „ÎÓ·‡Î¸Ì˚Ï fl‚ÎÂÌËÂÏ, Ú‡Í ÒÂ„Ó‰Ìfl „ÎÓ·‡ÎËÁ‡ˆËfl ÔÓðÓÊ‰‡ÂÚ ÒÓ‚ðÂÏÂÌÌ˚È Ì‡ˆËÓÌ‡ÎËÁÏ. çÂÚ ÒÓÏÌÂÌËÈ, ˜ÚÓ „ÎÓ·‡ÎËÁ‡ˆËfl Ò˚„ð‡Î‡ ÓÔðÂ‰ÂÎÂÌÌÛ˛ ðÓÎ¸ ‚ ‚ÓÁðÓÊ‰ÂÌËË Ì‡ˆËÓÌ‡ÎËÁÏ‡. é‰Ì‡ÍÓ ÌÂ ÓÌ‡ fl‚ÎflÂÚÒfl „Î‡‚ÌÓÈ Ë ÚÂÏ ·ÓÎÂÂ ÓÔðÂ‰ÂÎfl˛˘ÂÈ ÔðË˜ËÌÓÈ ÌÓ‚Ó„Ó Ì‡ˆËÓÌ‡ÎËÁÏ‡. èðË˜ËÌ˚ ÒÓ‚ðÂÏÂÌÌÓ„Ó Ì‡ˆËÓÌ‡ÎËÁÏ‡ – ÒÚ‡ð˚Â, «Úð‡‰ËˆËÓÌÌ˚Â», ‡ „ÎÓ·‡ÎËÁ‡ˆËfl – ÎË¯¸ Ó‰ËÌ, ðfl‰Ó‚ÓÈ Ù‡ÍÚÓð. ç‡ˆËÓÌ‡ÎËÁÏ, Í‡Í Ôð‡‚ËÎÓ, ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ÔðÓÚË‚ „ÓÏÓ„ÂÌËÁ‡ˆËË. ÉÎ‡‚Ì˚Â ÔðÓ‚Ó‰ÌËÍË „ÎÓ·‡ÎËÁ‡ˆËË, Ë ‚ ÔÂð‚Û˛ Ó˜ÂðÂ‰¸ Úð‡ÌÒÌ‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚Â ÍÓðÔÓð‡ˆËË, ÒÓ‚Âð¯ÂÌÌÓ ÌÂ Á‡ËÌÚÂðÂÒÓ‚‡Ì˚ ‚ „ÓÏÓ„ÂÌËÁ‡ˆËË, Ú.Â. ‰ÓÒÚËÊÂÌËË Ó‰ÌÓðÓ‰ÌÓÒÚË. ç‡ÔðÓÚË‚, Ëı ÛÒÚð‡Ë‚‡˛Ú ð‡ÁÎË˜Ëfl, ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘ËÂ ÏÂÊ‰Û „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚‡ÏË ÔÓ Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌÌÓÒÚË ÔðËðÓ‰Ì˚ÏË Ë ÚðÛ‰Ó‚˚ÏË ðÂÒÛðÒ‡ÏË, ÛðÓ‚Ì˛ ÔðÓËÁ‚Ó‰ÒÚ‚‡ Ë Ó·˙ÂÏÛ ð˚ÌÍ‡. äðÓÏÂ ÚÓ„Ó, ÏÌÓ„ËÂ ÔÓÒÚÍÓÏÏÛÌËÒÚË˜ÂÒÍËÂ ÒÚð‡Ì˚, Ó·‚ËÌflÂÏ˚Â ‚ ˝ÚÌÓÌ‡ˆËÓÌ‡ÎËÁÏÂ, ‡ÍÚË‚ÌÓ ÒÚðÂÏflÚÒfl Í ‚ÒÚÛÔÎÂÌË˛ ‚ çÄíé Ë Â‚ðÓÒÚðÛÍÚÛð˚. ç‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì‡fl Á‡ÏÍÌÛÚÓÒÚ¸ ÌÂ ı‡ð‡ÍÚÂðÌ‡ ‰Îfl ÌËı. ùÚÓ ‰ÓÔÓÎÌËÚÂÎ¸Ì˚È ‡ð„ÛÏÂÌÚ ÔðÓÚË‚ ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ·˚ Ò˜ËÚ‡Ú¸ ÒÓ‚ðÂÏÂÌÌ˚È Ì‡ˆËÓÌ‡ÎËÁÏ ðÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓÏ „ÎÓ·‡ÎËÁ‡ˆËË. ÇÓÓ·˘Â, Ò‚flÁ˚‚‡Ú¸ ÒÓ‚ðÂÏÂÌÌ˚Â ˝ÚÌÓÍÓÌÙÎËÍÚ˚ Ò „ÎÓ·‡ÎËÁ‡ˆËÂÈ – ‰Ó‚ÓÎ¸ÌÓ ÒÓÏÌËÚÂÎ¸Ì‡fl ‚ÂðÒËfl. Çðfl‰ ÎË ˝ÚÌÓÍÓÌÙÎËÍÚ˚ ð‡Á‚Ë‚‡ÎËÒ¸ ·˚ ÔÓ ËÌÓÏÛ ÔÛÚË Ë ÔðËÌÂÒÎË ‰ðÛ„ËÂ ðÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚ ‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı ÓÚÒÛÚÒÚ‚Ëfl „ÎÓ·‡ÎËÁ‡ˆËË. ÅÓÎ¸¯‡fl „ðÛÔÔ‡ ‡‚ÚÓðÓ‚ Ì‡ÒÚ‡Ë‚‡ÂÚ Ì‡ ÚÓÏ, ˜ÚÓ Ì‡ˆËÓÌ‡ÎËÁÏ ‚ ˝ÔÓıÛ „ÎÓ·‡ÎËÁ‡ˆËË ÛÊÂ ÌÂ fl‚ÎflÂÚÒfl ÌË Ó·˙Â‰ËÌËÚÂÎ¸Ì˚Ï, ÌË ÓÒ‚Ó·Ó‰ËÚÂÎ¸Ì˚Ï. Ö„Ó ·ÓÎ¸¯Â ÌÂÎ¸Áfl Ò˜ËÚ‡Ú¸ ÓÒÌÓ‚Ì˚Ï ‚ÂÍÚÓðÓÏ ËÒÚÓðË˜ÂÒÍÓ„Ó ð‡Á‚ËÚËfl Ë ÔÓÁËÚË‚Ì˚Ï fl‚ÎÂÌËÂÏ. ç‡Ó·ÓðÓÚ, ÓÌ ÔðËÌflÎ ÌÂ„‡ÚË‚ÌÛ˛ Ë ‡„ðÂÒÒË‚ÌÛ˛

Д И А Л О Г Н АЧ И Н А ЕТ С Я С « Д А »

ülke aktif bir flekilde NATO ve Avrupa bünyesine girmek istiyor. Ulusal kapal›l›k onlar›n karakteristik bir özelli¤i de¤ildir. Bu da günümüz ulusalc›l›¤›n›n küreselleflmenin sonucu olmad›¤›na ek bir delildir. Zaten, ça¤dafl etnik anlaflmazl›klar› küreselleflme ile aç›klamak yeterince tart›flmal› bir yaklafl›md›r. Etnik anlaflmazl›klar›n küreselleflmenin olmad›¤› flartlarda farkl› flekilde geliflece¤i ve farkl› sonuçlar getirece¤i flüphelidir.

Сегодня каждое националистическое движение реакционно, разрушительно и вызывает хаос. Нация должна созреть для строительства современной капиталистической экономики. Bugün her ulusal hareket gerici ve y›k›c› bir harekettir ve kaos do¤urur. Ulus, ça¤dafl kapitalist ekonomi için olgunlaflmal›d›r. ÓÍð‡ÒÍÛ. ëÓ‚ðÂÏÂÌÌ˚È Ì‡ˆËÓÌ‡ÎËÁÏ – ð‡ÁðÛ¯ËÚÂÎ¸Ì‡fl ÒËÎ‡, ÓÔËð‡˛˘‡flÒfl Ì‡ ˝ÚÌË˜ÂÒÍÛ˛ Ë flÁ˚ÍÓ‚Û˛ ËÒÍÎ˛˜ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸, ÌÂðÂ‰ÍÓ ÔÂðÂÔÎÂÚ‡˛˘Û˛Òfl Ò ðÂÎË„ËÂÈ. ÇðÂÏfl Ì‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓ-ÓÒ‚Ó·Ó‰ËÚÂÎ¸Ì˚ı ‰‚ËÊÂÌËÈ Á‡ÍÓÌ˜ËÎÓÒ¸. ëÓÁ‰‡ÌËÂ ÌÓ‚˚ı Ì‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ı „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚ ÌÂ ÔðËÌÂÒÂÚ ÌËÍ‡ÍÓÈ ÔÓÎ¸Á˚ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÚ‚Û. èÓ˝ÚÓÏÛ ÒÂ„Ó‰Ìfl Í‡Ê‰ÓÂ Ì‡ˆËÓÌ‡ÎËÒÚË˜ÂÒÍÓÂ ‰‚ËÊÂÌËÂ ðÂ‡ÍˆËÓÌÌÓ, ð‡ÁðÛ¯ËÚÂÎ¸ÌÓ Ë ‚˚Á˚‚‡ÂÚ ı‡ÓÒ. ç‡ˆËfl ‰ÓÎÊÌ‡ ÒÓÁðÂÚ¸ ‰Îfl ÒÚðÓËÚÂÎ¸ÒÚ‚‡ ÒÓ‚ðÂÏÂÌÌÓÈ Í‡ÔËÚ‡ÎËÒÚË˜ÂÒÍÓÈ ˝ÍÓÌÓÏËÍË, ÂÂ „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸ ‰ÓÎÊÌ‡ ÔðËÌÂÒÚË ÔÓÎ¸ÁÛ Ë ‰ðÛ„ËÏ. èÓ˜ÚË ‚ÒÂ Ú‡ÍËÂ Ì‡ˆËË ÛÊÂ ËÏÂ˛Ú Ò‚ÓË „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚‡, Ë

Yazarlardan büyük bir grup küreselleflme ça¤›nda milliyetçili¤in art›k bir araya getirici ve özgürlefltirici olmad›¤›nda ›srar ediyorlar. Onu art›k tarihsel geliflimin ana ekseni ve pozitif bir olgu oldu¤unu düflünmek mümkün de¤il. Aksine küreselleflme olumsuz ve sald›rgan bir hal ald›. Ça¤dafl ulusalc›l›k, etnik ve dil farkl›l›¤›na dayanan ve s›kça dinle kar›flan y›k›c› bir güçtür. Ulusal kurtulufl hareketlerinin zaman› bitmifltir. Yeni ulusal devletlerin kurulmas› insanl›¤a hiçbir fayda getirmeyecektir. Onun için bugün her ulusal hareket gerici ve y›k›c› bir harekettir ve kaos do¤urur. Ulus, ça¤dafl kapitalist ekonomi için olgunlaflmal› ve devlet yap›s› baflkalar›na da fayda getirmelidir. Böyle uluslar›n hemen hepsinin devleti var ve haz›r olmayan yeni uluslar›n devletleri iyi olan hiçbir fley vermeyecektir. Bugün dünyada özellikle böyle milletlerin ulusalc›l›¤› yayg›nd›r. Küreselleflme ça¤›n›n meyvesi ulusal ve etnik özgünlü¤ü bozan göçmen ve mültecilerdir. Küreselleflme sürecinde kendine özgü bir “kreolizasyon”u olan yeni etnik bir bilinç do¤uyor. Bu terim (creole*) küreselleflme sürecinin tarihsel devaml›l›¤›n› belirtir. Nede olsa sömürge ça¤lar›nda da ayn› süreç yafland› ve yenidünyan›n ço¤u milleti “kreolizasyon” yoluyla flekillendi. Bugün bu süreç sömürgecilikten büyük flehirlere do¤ru yer de¤ifltirdi ve kültürlerin küresel çapta birbirlerine kar›fl›m› gerçeklefliyor. Ça¤dafl küresel ulusalc›l›k genellikle üç flekilde kendini gösteriyor: Yeni sa¤c›lar›n ulusalc›l›¤›, radikal etnik ulusalc›l›k, radikal dini ulusalc›l›k. Birincisi geliflmifl Bat› ülkelerinde yayg›n ve göçmenlere yöneltilmifltir. ‹kincisi eski komünist ülkelerde kendini gösteriyor genellikle. Üçüncüsü ise geliflmekte olan Asya ve Afrika ülkelerinin belirleyici özelli¤idir. Politik kurulufllar›n de¤iflikli¤e u¤ramas› ulusalc›l›¤›n gelece¤i sorusunu or-

g l o b a l b a k › fl г л о б а л ь н ы й в з г л я д

„ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸ ÌÓ‚˚ı ÌÂÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÎÂÌÌ˚ı Ì‡ðÓ‰Ó‚ ÌÂ ÔðËÌÂÒÂÚ ÌË˜Â„Ó ıÓðÓ¯Â„Ó. àÏÂÌÌÓ Ì‡ˆËÓÌ‡ÎËÁÏ Ú‡ÍËı Ì‡ðÓ‰Ó‚ ð‡ÒÔðÓÒÚð‡ÌÂÌ ÒÂ„Ó‰Ìfl ‚ ÏËðÂ. èÓðÓÊ‰ÂÌËÂÏ ˝ÔÓıË „ÎÓ·‡ÎËÁ‡ˆËË fl‚Îfl˛ÚÒfl ÏË„ð‡ÌÚ˚ Ë ·ÂÊÂÌˆ˚, ð‡ÁðÛ¯‡˛˘ËÂ Ì‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÛ˛ Ë ˝ÚÌË˜ÂÒÍÛ˛ Ë‰ÂÌÚË˜ÌÓÒÚ¸. Ç ÔðÓˆÂÒÒÂ „Ë·ðË‰ËÁ‡ˆËË ‚ÓÁÌËÍ‡ÂÚ ÌÓ‚ÓÂ ˝ÚÌË˜ÂÒÍÓÂ Ò‡ÏÓÒÓÁÌ‡ÌËÂ, Ú.Â. ËÏÂÂÚ ÏÂÒÚÓ Ò‚ÓÂÓ·ð‡ÁÌ‡fl «ÍðÂÓÎËÁ‡ˆËfl». ùÚÓÚ ÚÂðÏËÌ ÔÓ‰˜ÂðÍË‚‡ÂÚ ËÒÚÓðË˜ÂÒÍÛ˛ ÔðÂÂÏÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸ ˝ÚÓ„Ó ÔðÓˆÂÒÒ‡. ÇÂ‰¸ ‚ ˝ÔÓıÛ ÍÓÎÓÌËÁ‡ˆËË ÔðÓËÒıÓ‰ËÎË Ú‡ÍËÂ ÊÂ ÔðÓˆÂÒÒ˚, Ë ÏÌÓ„ËÂ Ì‡ˆËË ÌÓ‚Ó„Ó Ò‚ÂÚ‡ ÒÙÓðÏËðÓ‚‡ÎËÒ¸ ËÏÂÌÌÓ ÔÛÚÂÏ «ÍðÂÓÎËÁ‡ˆËË». ëÂ„Ó‰Ìfl ˝ÚÓÚ ÔðÓˆÂÒÒ ÔÂðÂÏÂÒÚËÎÒfl ËÁ ÍÓÎÓÌËÈ ‚ ÏÂÚðÓÔÓÎË˛, Ë ÔðÓËÒıÓ‰ËÚ „ÎÓ·‡Î¸ÌÓÂ ÔÂðÂÏÂ¯Ë‚‡ÌËÂ ÍÛÎ¸ÚÛð. ëÓ‚ðÂÏÂÌÌ˚È „ÎÓ·‡ÎËÒÚË˜ÂÒÍËÈ Ì‡ˆËÓÌ‡ÎËÁÏ ÔðÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌ, ‚ ÓÒÌÓ‚ÌÓÏ, ÚðÂÏfl ÚËÔ‡ÏË: Ì‡ˆËÓÌ‡ÎËÁÏ ÌÓ‚˚ı Ôð‡‚˚ı ð‡‰ËÍ‡ÎÓ‚, ð‡‰ËÍ‡Î¸Ì˚È ˝ÚÌË˜ÂÒÍËÈ Ì‡ˆËÓÌ‡ÎËÁÏ Ë ð‡‰ËÍ‡Î¸Ì˚È ðÂÎË„ËÓÁÌ˚È Ì‡ˆËÓÌ‡ÎËÁÏ. èÂð‚˚È ð‡ÒÔðÓÒÚð‡ÌÂÌ ‚ ð‡Á‚ËÚ˚ı ÒÚð‡Ì‡ı á‡Ô‡‰‡ Ë Ì‡Ôð‡‚ÎÂÌ ÔðÓÚË‚ ËÏÏË„ð‡ÌÚÓ‚. ÇÚÓðÓÈ ÔðÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌ „Î‡‚Ì˚Ï Ó·ð‡ÁÓÏ ·˚‚¯ËÏË ÍÓÏÏÛÌËÒÚË˜ÂÒÍËÏË ÒÚð‡Ì‡ÏË. íðÂÚËÈ ı‡ð‡ÍÚÂðÂÌ ‰Îfl ð‡Á‚Ë‚‡˛˘ËıÒfl ÒÚð‡Ì ÄÁËË Ë ÄÙðËÍË. íð‡ÌÒÙÓðÏ‡ˆËfl ÔÓÎËÚË˜ÂÒÍËı ÒÚðÛÍÚÛð ‚˚‰‚Ë„‡ÂÚ ‚ÓÔðÓÒ Ó ·Û‰Û˘ÂÏ Ì‡ˆËÓÌ‡ÎËÁÏ‡. óÚÓ·˚ Ï‡ÍÒËÏ‡Î¸ÌÓ ÒÌËÁËÚ¸ ÓÔ‡ÒÌÓÒÚ¸ ˝ÚÌË˜ÂÒÍËı ÍÓÌÙÎËÍÚÓ‚ Ë ‚ÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËÂ ÌÓ‚˚ı Í‚‡ÁË„ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚, ÔÓÍ‡ ˜ÚÓ Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ˝ÙÙÂÍÚË‚Ì˚Ï Ò˜ËÚ‡˛Ú ‰‚Â ËÌÒÚËÚÛˆËÓÌÌ˚Â ÙÓðÏ˚: ÍÓÌÒÓðˆË‡ÌËÁÏ Ë ÙÂ‰Âð‡ÎËÁÏ. èÂð‚‡fl ÔÓ‰ð‡ÁÛÏÂ‚‡ÂÚ ÔðÓÔÓðˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ Û˜‡ÒÚËÂ ˝ÚÌË˜ÂÒÍËı „ðÛÔÔ ‚ ÛÔð‡‚ÎÂÌËË (ÒËÒÚÂÏ‡ Í‚ÓÚ), ‡ ‚ÚÓð‡fl – ÔÂðÂð‡ÒÔðÂ‰ÂÎÂÌËÂ ‚Î‡ÒÚË ÏÂÊ‰Û ˆÂÌÚðÓÏ Ë ÚÂððËÚÓðË‡Î¸Ì˚ÏË Â‰ËÌËˆ‡ÏË. éÚðËˆ‡ÚÂÎ¸ÌÓÈ ÒÚÓðÓÌÓÈ ÙÂ‰Âð‡ÎËÁÏ‡ fl‚ÎflÂÚÒfl ÌÂð‡‚ÌÓÔð‡‚ÌÓÂ ÔÓÎÓÊÂÌËÂ ˝ÚÌË˜ÂÒÍËı „ðÛÔÔ ‚ÌÛÚðË Ò‡ÏËı ÒÛ·˙ÂÍÚÓ‚ ÙÂ‰Âð‡ˆËË, ˜ÚÓ ÏÌÓ„ËÂ Ò˜ËÚ‡˛Ú ÍðËÁËÒÓÏ ÙÂ‰Âð‡ÎËÁÏ‡ Ë ÔðË‚Ó‰flÚ ‚ ÔðËÏÂð ð‡Á‚‡Î ëÓ‚ÂÚÒÍÓ„Ó ëÓ˛Á‡, û„ÓÒÎ‡‚ËË Ë óÂıÓÒÎÓ‚‡ÍËË. èÓ˝ÚÓÏÛ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ÚÓ˜Í‡ ÁðÂÌËfl, ˜ÚÓ ‚ ·Û‰Û˘ÂÏ ÔðÓËÁÓÈ‰ÂÚ Úð‡ÌÒÙÓðÏ‡ˆËfl Ì‡ˆËÓÌ‡ÎËÁÏ‡ ‚ ÒÛÔð‡Ì‡ˆËÓÌ‡ÎËÁÏ, Ë Ì‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÂ ‰ÂÎÂÌËÂ ÒÏÂÌËÚ ÒÌ‡˜‡Î‡ ˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍËÈ, ‡ ÔÓÚÓÏ ÔÓÎËÚË˜ÂÒÍËÈ ÒÓ˛Á, ÍÓÚÓð˚È ÓÒÎ‡·ËÚ Ë, ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸, ‚ÓÓ·˘Â ÛÒÚð‡ÌËÚ Ì‡ˆËÓÌ‡ÎËÁÏ. ÖÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ, ÏÌÓ„ËÂ ÌÂ ÒÓ„Î‡ÒÌ˚ Ò Ú‡ÍËÏ ÔðÓ„ÌÓÁÓÏ Ë Ò˜ËÚ‡˛Ú

ÌÂ‚ÓÁÏÓÊÌ˚Ï, ˜ÚÓ ‰‡ÊÂ ÒÛÔð‡Ì‡ˆËÓÌ‡ÎËÁÏ ˜ÎÂÌÓ‚ Ö‚ðÓÒÓ˛Á‡ ÓÍ‡ÊÂÚÒfl ·ÓÎÂÂ ÒËÎ¸Ì˚Ï, ˜ÂÏ «Ì‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚È» („ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚ÂÌÌ˚È) Ì‡ˆËÓÌ‡ÎËÁÏ. Ö˘Â Ó‰ÌÓÈ ÔðÓ·ÎÂÏÓÈ fl‚ÎflÂÚÒfl ·Û‰Û˘ÂÂ ˝ÚÌË˜ÂÒÍËı ÏÂÌ¸¯ËÌÒÚ‚ ËÎË ÊÂ Ì‡ðÓ‰Ó‚, ÌÂ ËÏÂ˛˘Ëı „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË. íðÂ·Ó‚‡Ú¸, ˜ÚÓ·˚ Í‡Ê‰‡fl ˝ÚÌË˜ÂÒÍ‡fl „ðÛÔÔ‡ ËÏÂÎ‡ Ò‚ÓÂ „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚Ó – ÔÓÎÌ˚È ‡·ÒÛð‰. íÂÓðÂÚË˜ÂÒÍË ‚ÓÁÏÓÊÌÓ, Ó‰Ì‡ÍÓ Ôð‡ÍÚË˜ÂÒÍË ÚðÛ‰ÌÓ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ËÏÓ (ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ‚ ‰ËÍÚ‡ÚÓðÒÍËı Ë ÌÂ‰ÂÏÓÍð‡ÚË˜ÂÒÍËı „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚‡ı) ÒÓÁ‰‡ÌËÂ ÒÔÂˆË‡Î¸ÌÓ„Ó ÏÂÊ‰ÛÌ‡ðÓ‰ÌÓ„Ó ðÂÊËÏ‡, ÍÓÚÓð˚È ÍÓÌÚðÓÎËðÓ‚‡Î ·˚ ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚‡ Ë ˝ÚÌË˜ÂÒÍËı ÏÂÌ¸¯ËÌÒÚ‚, ÌÂ ‰ÓÔÛÒÍ‡Î ·˚ Û˘ÂÏÎÂÌËfl Ëı Ôð‡‚. ÖÒÚ¸ Â˘Â Ó‰Ì‡ ÏÓ‰ÂÎ¸, ÍÓÚÓðÛ˛ ÏÓÊÌÓ Ì‡Á‚‡Ú¸ «„ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚Ó ÔÎ˛Ò Ì‡ˆËfl». èÓ ˝ÚÓÈ ÏÓ‰ÂÎË Ô‡ð‡ÎÎÂÎ¸ÌÓ ÒËÒÚÂÏÂ „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚ ‰ÓÎÊÌ‡ ÒÓÁ‰‡‚‡Ú¸Òfl ÒËÒÚÂÏ‡ Ì‡ˆËÈ. ÇÒÂ ˝ÚÌË˜ÂÒÍËÂ „ðÛÔÔ˚ ÒÚ‡ÌÓ‚flÚÒfl ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ÏË ÏÂÊ‰ÛÌ‡ðÓ‰Ì˚ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ, ÌÓ ˝ÚÓ ÌÂ ÔÓ‰ð‡ÁÛÏÂ‚‡ÂÚ ÒÓÁ‰‡ÌËÂ ÌÓ‚˚ı „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚. èÓÏËÏÓ „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚ÂÌÌ˚ı „ð‡ÌËˆ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛Ú Ì‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚Â (˝ÚÌË˜ÂÒÍËÂ) „ð‡ÌËˆ˚, ÌÂ ÒÓ‚Ô‡‰‡˛˘ËÂ ‰ðÛ„ Ò ‰ðÛ„ÓÏ. ç‡ˆËflÏ ‰‡ÂÚÒfl ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ Ô‡ð‡ÎÎÂÎ¸ÌÓ „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚Û ÒÓÁ‰‡‚‡Ú¸ Ò‚ÓË

Требовать, чтобы каждая этническая группа имела свое государство – полный абсурд. Her etnik grubun bir devletinin olmas›n› istemesi saçmad›r.

taya at›yor. Etnik anlaflmazl›k ve yeni “devletciklerin” ortaya ç›kmas› tehlikesini en aza indirmek için en etkili iki kurumsal flekil olarak konsorsianizm (konsorsiyum) ve federalizmi say›yorlar. Birinci sistem etnik gruplar›n yönetime oransal olarak kat›lmas› (kota/kontenjan sistemi), ikincisi ise iktidar›n merkez ile bölgesel yönetim birimleri aras›nda düzenlenmesi. Federalizmin olumsuz yönü; ço¤u insan›n Sovyetler Birli¤i, Yugoslavya ve Çekoslovakya’y› da da¤›lmaya götürdü¤ünü düflündü¤ü etnik gruplar›n federasyon kurumlar›nda eflit olmayan durumudur. Onun için gelecekte ulusalc›l›¤›n “üst ulusalc›l›¤a” (supranatsionalism) dönüflece¤ini, ulusal bölünmenin önce ekonomik sonra da ulusalc›l›¤› zay›flatacak veya tümden ortadan kald›racak politik birli¤i de¤ifltirece¤ini öne süren görüfller var. Elbette bu tahmine kat›lmayan ve bunu mümkün görmeyen çok insan var. Hatta Avrupa Birli¤i’nin üst ulusalc›l›¤› (supranatsionalism)n›n “milli” (devlet) ulusalc›l›ktan güçlü oldu¤unu düflünüyorlar. Bir baflka problem de, devleti olmayan etnik az›nl›k ve milletlerin gelece¤i. Her etnik grubun bir devletinin olmas›n› istemesi saçmad›r. Devletlerin ve etnik az›nl›klar›n iliflkilerini kontrol eden ve haklar›n›n zarar görmesine izin vermeyen uluslararas› bir ihtisas düzeninin kurulmas› teoride mümkün fakat pratikte (özellikle diktatör ve demokratik olmayan ülkelerde) zordur. “Devlet art› ulus” diye adland›r›labilecek bir model daha var. Bu modele göre devlet sistemine paralel ulus sisteminin de meydana getirilmesi gerekir. Bütün etnik gruplar

D‹YALOG

EVET’LE

B A fi L A R

г л о б а л ь н ы й в з г л я д g l o b a l b a k › fl

«Ì‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚Â ‰ÓÏ‡» Ú‡ÍËÏ Ó·ð‡ÁÓÏ, ˜ÚÓ·˚ ÌÂ Á‡ÚðÓÌÛÚ¸ ÚÂððËÚÓðË‡Î¸ÌÛ˛ ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚ¸ „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚‡. ç‡ˆËË Ë Ì‡ðÓ‰ÌÓÒÚË ÔÓÎÛ˜‡˛Ú ÓÙËˆË‡Î¸Ì˚È ÒÚ‡ÚÛÒ ‚ ÏÂÊ‰ÛÌ‡ðÓ‰Ì˚ı Óð„‡ÌËÁ‡ˆËflı Ë ÏÂÊ‰ÛÌ‡ðÓ‰Ì˚ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËflı ·ÂÁ ‚ÒflÍÓ„Ó ÒÂÔ‡ð‡ÚËÁÏ‡ Ë Ì‡ðÛ¯ÂÌËfl ÚÂððËÚÓðË‡Î¸ÌÓÈ ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚË. é‰ÌËÏ ÒÎÓ‚ÓÏ, ‚ÓÁÏÓÊÌÓ ÒÓÁ‰‡ÌËÂ Ì‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚, ÍÓÚÓð‡fl ÌÂ ·Û‰ÂÚ ÚÂððËÚÓðË‡Î¸ÌÓ Óð„‡ÌËÁÓ‚‡Ì‡ ‚ ÌÂÁ‡‚ËÒËÏÓÂ „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚Ó, ÌÓ ·Û‰ÂÚ ËÏÂÚ¸ ÒÚ‡ÚÛÒ ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ ÏÂÊ‰ÛÌ‡ðÓ‰ÌÓ„Ó Ôð‡‚‡. ìÍ‡Á‡ÌÌÓÂ ÒÓÓ·ð‡ÊÂÌËÂ ‚ðfl‰ ÎË ÔðËÂÏÎÂÏÓ Í‡Í ‰Îfl ˝ÚÌË˜ÂÒÍËı ÏÂÌ¸¯ËÌÒÚ‚, ÒÚðÂÏfl˘ËıÒfl Í ÒÓÁ‰‡ÌË˛ Ì‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ı „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚, Ú‡Í Ë ‰Îfl Úð‡‰ËˆËÓÌÌ˚ı Ì‡ˆËÈ-„ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚, ÍÓÚÓð˚Â, Ì‡‚ÂðÌÓÂ, ÌÂ ÒÓ„Î‡ÒflÚÒfl ð‡ÁðÂ¯ËÚ¸ ÒÚ‡ÚÛÒ ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ ÏÂÊ‰ÛÌ‡ðÓ‰ÌÓ„Ó Ôð‡‚‡ Ò‚ÓËÏ ˝ÚÌË˜ÂÒÍËÏ ÏÂÌ¸¯ËÌÒÚ‚‡Ï. í‡ÍËÏ Ó·ð‡ÁÓÏ, ÔðÓÚË‚ÓðÂ˜ËÂ ÏÂÊ‰Û ÚÂððËÚÓðË‡Î¸ÌÓÈ ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚ¸˛ „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚‡ Ë Ò‡ÏÓÓÔðÂ‰ÂÎÂÌËÂÏ Ì‡ðÓ‰Ó‚ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ÓÒÚ‡ÂÚÒfl ‚‡ÊÌÂÈ¯ÂÈ ÔÓÎËÚË˜ÂÒÍÓÈ ÔðÓ·ÎÂÏÓÈ, ÌÓ Ë ‚ÒÂ ·ÓÎ¸¯Â ÛÒËÎË‚‡ÂÚÒfl. ä‡Í ‚Ë‰ÌÓ, ÓÌÓ ÓÒÚ‡ÌÂÚÒfl Ó‰ÌËÏ ËÁ ÓÒÌÓ‚Ì˚ı ÔðÓÚË‚ÓðÂ˜ËÈ Ë ‚ ˝ÔÓıÛ „ÎÓ·‡ÎËÁ‡ˆËË. n

Д И А Л О Г Н АЧ И Н А ЕТ С Я С « Д А »

Согласно модели «государство плюс нация», возможно создание национальной системы, которая не будет территориально организована в независимое государство, но будет иметь статус субъекта международного права. “Devlet art› ulus” modelinde ise uluslar toprak olarak ba¤›ms›z devlet halinde organize olmam›fl fakat uluslararas› hukuka sahip organ hakk›n› alabilir. uluslararas› iliflkilerin organlar› haline geliyor fakat bu yeni devletlerin kurulmas› demek de¤ildir. Devlet s›n›rlar›ndan baflka birbirleri ile kar›flmayan etnik (ulusal) s›n›rlar da vard›r. Uluslara, devlete paralel olarak ülkenin toprak bütünlü¤üne dokunmamalar› için kendi “ulusal evleri”ni kurmak için imkan verilir. Uluslara, etnik gruplara ve ülkenin toprak bütünlü¤üne zarar vermeksizin ve her türlü ayr›l›kç›l›ktan uzak uluslararas› organizasyon ve iliflkilerde resmi statü verilir. Tek kelimeyle toprak olarak ba¤›ms›z devlet halinde organize olmam›fl fakat uluslararas› hukuka sahip organ hakk›n› alabilir.

Yukar›da tespit edilen düflünceyi kendi ulus-devletini kurmak isteyen etnik az›nl›klar ile etnik az›nl›klara uluslararas› haklara sahip organ haline gelmelerine izin vermeyecek olan geleneksel ulus-devletlerin kabul edece¤i flüphelidir. Böylelikle devletin toprak bütünlü¤ü ile uluslar›n kendi kaderini tayin etme hakk› aras›ndaki çeliflki en önemli politik sorun olmakla kalm›yor, gittikçe fliddetleniyor. Anlafl›lan bu problem küreselleflme ça¤›nda da bafll›ca çeliflkilerden biri olarak kalacakt›r. n * Creole: Hem Avrupa, hem de Afrika soyundan gelen kifli. Bu kiflilerin konufltu¤u dil.

г л о б а л ь н ы й в з г л я д g l o b a l b a k › fl

Ключ к миру – знание и понимание Любовь Милованова Президент Международной ассоциации «Природа и творчество», член совета НПО при Межпарламентской группе РФ.

Bar›fl›n anahtar›: Tan›ma ve anlama Lübov Milovanova

Uluslararas› “Tabiat ve Yarat›c›l›k” Birli¤i Baflkan›, Parlamentolar aras› STK’lar Konseyi üyesi (Rusya).

ðËÁËÒ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ð‡Á‚ËÚËfl Û„ÎÛ·ÎflÂÚÒfl ‚Ó ‚ÒÂÏ ÏËðÂ. å‡ÌËÔÛÎflˆËfl Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï ÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ, ‡„ðÂÒÒË‚Ì‡fl ÔðÓÔ‡„‡Ì‰‡, Á‡Úð‡„Ë‚‡˛˘‡fl Ôð‡ÍÚË˜ÂÒÍË Í‡Ê‰Ó„Ó ÊËÚÂÎfl ÔÎ‡ÌÂÚ˚, ÌÂÓ·ð‡ÚËÏÓ ÏÂÌfl˛Ú ‚ÒÂ – ÓÚ „ÂÌÓÚËÔ‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë ÓÍðÛÊ‡˛˘ÂÈ Â„Ó ÒðÂ‰˚ ‰Ó ÏÂÌÚ‡ÎËÚÂÚ‡ Ë ÒÓÁÌ‡ÌËfl Î˛‰ÂÈ, ÌÂ Á‡ÏÂ˜‡˛˘Ëı ÔÓÒÚÂÔÂÌÌÓ„Ó ‰ÛıÓ‚ÌÓ„Ó ÓÒÍÛ‰ÂÌËfl Úð‡‰ËˆËÓÌÌ˚ı, ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı Ë ÔðË‚˚˜Ì˚ı ÒÚÂðÂÓÚËÔÓ‚ ÔÓ‚Â‰ÂÌËfl. ã˛‰Ë, ÛÚð‡ÚË‚¯ËÂ ˝ÚÌË˜ÂÒÍËÂ Ë ÍÛÎ¸ÚÛðÌ˚Â ÍÓðÌË, ÔðÂ‰ÒÚ‡‚Îfl˛Ú ÒÓ·ÓÈ ÓÔ‡ÒÌ˚È ÍÓÌ„ÎÓÏÂð‡Ú ÔÓÚÂÌˆË‡Î¸Ì˚ı Ì‡ÂÏÌËÍÓ‚, „ÓÚÓ‚˚ı ÓÚÍÎËÍÌÛÚ¸Òfl Ì‡ Î˛·ÓÈ ÔðËÁ˚‚ Ë ÔÓÈÚË Ì‡ Î˛·ÓÂ ‡ÏÓð‡Î¸ÌÓÂ ‰ÂÎÓ. «åËð, ‚ ÍÓÚÓðÓÏ Ï˚ ÊË‚ÂÏ, ˝ÚÓ ÏËð ÍÓÌÙÎËÍÚÓ‚ ÏÂÊ‰Û „ÎÓ·‡Î¸ÌÓÈ ˝ÍÓÌÓÏËÍÓÈ Ë ð‡Á‰ðÓ·ÎÂÌÌ˚ÏË ÍÛÎ¸ÚÛð‡ÏË» (ÔðÓÙ. ÄÎÂÌ íÛðÓÌ, îð‡ÌˆËfl). ê‡ÒÚÛ˘‡fl ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁ¸ ÒÚð‡Ì Ë Ì‡ðÓ‰Ó‚ ‚Ó ‚ÒÂı ÒÙÂð‡ı ·˚ÚËfl Ó·˙ÂÍÚË‚ÌÓ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚ÛÂÚ ‰ÂÏÓÍð‡ÚËÁ‡ˆËË ÏÂÊ‰ÛÌ‡ðÓ‰Ì˚ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ. Ç ÚÓ ÊÂ ‚ðÂÏfl ÔðÓˆÂÒÒ˚ „ÎÓ·‡ÎËÁ‡ˆËË ÔÓðÓÊ‰‡˛Ú ÒÂð¸ÂÁÌ˚Â ÔðÓ·ÎÂÏ˚ Ë ËÁ‰ÂðÊÍË. ëÂ„Ó‰Ìfl Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸ ÏÌÓ„Ëı ÒÚð‡Ì Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌÌÓ ‚˚ð‡Ê‡ÂÚ ÚðÂ‚Ó„Û ÔÓ ÔÓ‚Ó‰Û ÛÚð‡Ú˚ Ì‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÈ Ò‡ÏÓ·˚ÚÌÓÒÚË Ë ÂÂ ð‡ÒÚ‚ÓðÂÌËfl ‚ ÔÓ¯ÎÓÈ Ë ‚ÛÎ¸„‡ðÌÓÈ Ï‡ÒÒÓ‚ÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛðÂ Ò ÔðËÒÛ˘ÂÈ ÂÈ ÛÌËÙËÍ‡ˆËÂÈ. èðÓfl‚ÎflÂÚÒfl ‰‡‚ÎÂÌËÂ Ó‰ÌÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛð˚ Ì‡ ‰ðÛ„ËÂ, ‡ ˝ÚÓ ÛÊÂ ÓÔ‡ÒÌÓ, ÔÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ÔÓ‰ð˚‚‡ÂÚÒfl ·‡Î‡ÌÒ ÍÛÎ¸ÚÛð. ë‚ÓË ÔÎ˛Ò˚ ÂÒÚ¸ Í‡Í ‚ ð‡ˆËÓÌ‡ÎËÁÏÂ ÍÛÎ¸ÚÛð á‡Ô‡‰‡, Ú‡Í Ë ‚ „ÎÛ·ÓÍÓÈ ‰ÛıÓ‚ÌÓÒÚË Ú˚Òfl˜ÂÎÂÚÌËı ÍÛÎ¸ÚÛð ÇÓÒÚÓÍ‡, ‡ êÓÒÒËfl ÛÊÂ ‚ ÚÂ˜ÂÌËÂ ÏÌÓ„Ëı ÒÚÓÎÂÚËÈ fl‚ÎflÂÚÒfl ‚‡ÊÌÂÈ¯ËÏ – Ò‚flÁÛ˛˘ËÏ Á‚ÂÌÓÏ ÏÂÊ‰Û á‡Ô‡‰ÓÏ Ë ÇÓÒÚÓÍÓÏ.

Д И А Л О Г Н АЧ И Н А ЕТ С Я С « Д А »

oplumsal kriz bütün dünyada derinlefliyor. Toplum bilincinin manipüle edilmesi, gezegenimizin her ferdini inciten agresif propaganda, insan›n genetik yap›s›ndan onu kuflatan çevreyi, dünya görüflü ve gittikçe fakirleflen maneviyat›, geleneksel, tabii ve al›fl›lm›fl hayat tarzlar›n›n de¤iflti¤ini fark etmeyen bilince kadar her fleyi geri dönülmez bir flekilde de¤ifltiriyor.

Директор Информационного центра ООН в Москве А.С. Горелик, директор Центра восточной литературы РГБ М.Э. Трифоненко (в центре) и президент МАПИТ Л.А. Милованова во время открытия выставки «60 лет Великой Победы: сохраним вместе с ООН мир и всемирное культурное наследие» Moskova BMT Enformasyon Merkezi Baflkan› A.fi. Gorelik, Rusya Devlet Kütüphanesi Do¤u Edebiyatlar› Merkezi baflkan› Meri Trifonenko (ortada) ve Uluslararas› “Tabiat ve Yarat›c›l›k” Birli¤i Baflkan› L.Milovanova “II. Dünya Savafl› Zaferinin 60. Y›ldönümü: BM ile Birlikte Bar›fl ve Dünya Kültür Miras›n› Koruma” sergisi sergisi aç›l›fl›nda

èÓ ‚ÒÂÏÛ ÁÂÏÌÓÏÛ ¯‡ðÛ Í‡ÚËÚÒfl ‚ÓÎÌ‡ ÔÓ¯ÎÓÈ ÌË‚ÂÎËðÓ‚ÍË ÍÛÎ¸ÚÛð, Úð‡‰ËˆËÈ, Ì‡ˆËÓÌ‡Î¸ÌÓÒÚÂÈ, ı‡ð‡ÍÚÂðÓ‚. äÛÎ¸ÚÛð‡, ÔÓÏËÏÓ ËÒÍÛÒÒÚ‚‡ Ë ÎËÚÂð‡ÚÛð˚, ˝ÚÓ Ó·ð‡Á ÊËÁÌË, ÒËÒÚÂÏ‡ ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ, Úð‡‰ËˆËË Ë ‚ÂðÓ‚‡ÌËfl, ÛÏÂÌËÂ ÊËÚ¸ ‚ÏÂÒÚÂ. ÜËÁÌ¸ ÎËˆÓÏ Í Úð‡‰ËˆËË, Í ÚÓÏÛ, ˜ÚÓ Á‡‰‡ÌÓ ÓÚ ‚ÂÍ‡ Ë ˜ÚÓ ÔÂðÂ‰‡ÂÚÒfl ËÁ ÔÓÍÓÎÂÌËfl ‚ ÔÓÍÓÎÂÌËÂ, – Ó‰Ì‡ ËÁ ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘Ëı

Etnik ve kültürel köklerini kaybeden insanlar tehlikeli bir y›¤›n, her türlü davete cevap verecek ve her türlü ahlaks›z ifle koflacak potansiyel ücretli bir asker halini al›rlar. “‹çinde yaflad›¤›m›z dünya, küresel ekonomi ile paramparça edilmifl kültürler aras›ndaki anlaflmazl›klar›n dünyas›d›r”. (Prof. Dr. Alen Turon, Fransa). Ülkelerin ve milletlerin, hayat›n her alan›ndaki büyüyen münasebetleri uluslararas› iliflkilerin objektif bir flekilde demokratikleflmesine yard›mc› olur. Küreselleflme ayn› zamanda ciddi problemler ve bedeller de do¤uruyor. Bugün ço¤u ülkelerin kamuoylar›, kendi özgün kültürlerinin kaybolmas›ndan, kitlesel kültürün kendine has baya¤› ve banal modelinde erimesinden korkuyorlar. Bir kültürün di¤er kültürlere bask›s› var. Bu bir tehlikedir, çünkü kültürler aras›ndaki denge sars›l›yor. Bat› kültürünün rasyonalizmi, Do¤u kültürünün de binlerce y›ll›k derin bir maneviyat› gibi art›lar› vard›r. Rusya ise yüzy›llar boyunca Bat› ve Do¤u aras›nda bafll›ca birlefltirici halka olmufltur. Bütün dünyada kültürleri, gelenekleri, milliyetleri, karakterleri i¤renç bir seviyeye

g l o b a l b a k › fl г л о б а л ь н ы й в з г л я д

«ÎÂÍÒËÍË ÒÓÁÌ‡ÌËfl», ‚ ÚÓ ‚ðÂÏfl Í‡Í ÒÓ‚ðÂÏÂÌÌ‡fl ÚÂıÌÓÍð‡ÚË˜ÂÒÍ‡fl ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËfl ‡ÌÚËÚð‡‰ËˆËÓÌÌ‡ ÔÓ Ò‚ÓÂÈ ÒÛÚË. ÇÓ‚ÎÂ˜ÂÌÌÓÒÚ¸ ‚ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ Úð‡‰ËˆË˛ ÒÓÁ‰‡ÂÚ «„ÎÛ·ËÌÛ» ‚ðÂÏÂÌË, Ó·˘Û˛ ÍÛÎ¸ÚÛðÌÛ˛ Ô‡ÏflÚ¸, ˜Û‚ÒÚ‚Ó ıÓðÓ¯Ó Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌÌÓ„Ó Ú˚Î‡, ÚÓ ÂÒÚ¸ ÔÒËıÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÂ fl‰ðÓ ÌÓðÏ‡Î¸ÌÓÈ Á‰ÓðÓ‚ÓÈ ÎË˜ÌÓÒÚË, ÌÂ ÓÁ‡·Ó˜ÂÌÌÓÈ Ò‚ÂÚÎ˚Ï ·Û‰Û˘ËÏ ‚ Û˘Âð· ÒÂ„Ó‰Ìfl¯ÌÂÏÛ ‰Ì˛. åÓÊÂÚ ·˚Ú¸, ÏÌÓ„ËÂ ËÒÚËÌ˚ Ë ˆÂÌÌÓÒÚË ÔðÓ¯ÎÓ„Ó ÔÓÏÓ„ÛÚ Ì‡Ï ÒÂÈ˜‡Ò ð‡Á„Îfl‰ÂÚ¸ Ì˚ÌÂ¯ÌËÈ ÚÛÔËÍÓ‚˚È ÚÂıÌÓ„ÂÌÌ˚È ÔÓÚðÂ·ËÚÂÎ¸ÒÍËÈ Û„‡ð, Á‡ı‚‡ÚË‚¯ËÈ Ì‡¯Û ˆË‚ËÎËÁ‡ˆË˛ Ë Ì‡Ò Ò‡ÏËı, ÔÓÔ‡‚¯Ëı ‚ ˝ÚÓÚ ÌÂÛÏÓÎËÏ˚È ÔÓÚÓÍ. é·ð‡˘‡flÒ¸ Í ËÒÚÓðËË Ò‚ÓÂ„Ó Ì‡ðÓ‰‡, Ó˘Û˘‡fl Ò‚ÓË ËÒÚÓðË˜ÂÒÍËÂ ÍÓðÌË, ÌÂð‡Áð˚‚ÌÓ Ò‚flÁ‡ÌÌ˚Â Ò ÏËðÓ‚ÓÈ ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËÂÈ, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ „ÎÛ·ÊÂ ÔÓÁÌ‡ÂÚ Ò‚Ó˛ ÒÚð‡ÌÛ, ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl Ô‡ÚðËÓÚÓÏ, ÌÓ Ë ÔÓÌËÏ‡ÂÚ ‚ÂÎË˜ËÂ Ë ˆÂÎÓÒÚÌÓÒÚ¸ ÔÎ‡ÌÂÚ˚, ‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁ¸ ÔðÓËÒıÓ‰fl˘Ëı Ì‡ ÌÂÈ ÔðÓˆÂÒÒÓ‚, ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ‚ Ì‡¯Â ‚ðÂÏfl, ‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı „ÎÓ·‡ÎËÁ‡ˆËË. ä‡Ê‰˚È ËÁ Ì‡ðÓ‰Ó‚ fl‚ÎflÂÚÒfl ÒÓÁ‰‡ÚÂÎÂÏ, ÌÓÒËÚÂÎÂÏ Ë ıð‡ÌËÚÂÎÂÏ ÌÂÔÓ‚ÚÓðËÏÓÈ ÛÌËÍ‡Î¸ÌÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛð˚. äÛÎ¸ÚÛð‡ ‚ÒÂ„‰‡ ·˚Î‡ ÔðÂËÏÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï ÒðÂ‰ÒÚ‚ÓÏ Ó·˘ÂÌËfl ÏÂÊ‰Û Ì‡ðÓ‰‡ÏË, ÔÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ÓÌ‡ ÏÓÊÂÚ ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ÛÍðÂÔÎÂÌË˛ ‚Á‡ËÏÓÔÓÌËÏ‡ÌËfl, Û˜ËÚ˚‚‡fl ÒÔÂˆËÙË˜ÂÒÍËÈ ı‡ð‡ÍÚÂð ÙÓðÏ ‚˚ð‡ÊÂÌËfl Ë ÍÛÎ¸ÚÛðÌ˚ı ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ Í‡Ê‰Ó„Ó Ó·˘ÂÒÚ‚‡. ç‡ ÔðÓÚflÊÂÌËË ‚ÂÍÓ‚ Ë Ú˚Òfl˜ÂÎÂÚËÈ ÔðÓËÒıÓ‰ËÎÓ ‚Á‡ËÏÌÓÂ Ó·Ó„‡˘ÂÌËÂ ÍÛÎ¸ÚÛð, ËÁ ÍÓÚÓð˚ı ÒÍÎ‡‰˚‚‡Î‡Ò¸ ÛÌËÍ‡Î¸Ì‡fl ÏÓÁ‡ËÍ‡ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËË. áÌ‡ÌËÂ Ë ÔÓÌËÏ‡ÌËÂ ‰ðÛ„Ëı – ˝ÚÓ ÍÎ˛˜ Í ÏËðÛ. ä‡Í ÒÍ‡Á‡Î Ó‰ËÌ ‚˚‰‡˛˘ËÈÒfl ‡ÙðËÍ‡ÌÂˆ: «Ç‡¯‡ ÍÛÎ¸ÚÛð‡ – ˝ÚÓ ÚÓ, ˜Â„Ó ÌÂ‰ÓÒÚ‡ÂÚ ‚ ÏÓÂÈ ÍÛÎ¸ÚÛðÂ». êÛÒÒÍ‡fl ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËfl ËÏÂÂÚ Ú˚Òfl˜ÂÎÂÚÌ˛˛ ËÒÚÓðË˛, Ó·Î‡‰‡fl ·Ó„‡Ú˚ÏË ÍÛÎ¸ÚÛðÌ˚ÏË Ë ðÂÎË„ËÓÁÌ˚ÏË Úð‡‰ËˆËflÏË. à Ï˚ Í‡Í ÌÓÒËÚÂÎË ÔÓ‰ÎËÌÌÓÈ Ô‡ÏflÚË ‰ÓÎÊÌ˚ ÒÓıð‡ÌËÚ¸ êÓÒÒË˛ ‚ ÚÓÏ ‚Ë‰Â, ‚ Í‡ÍÓÏ ÓÌ‡ ÂÒÚ¸, ‚ ÚÂı ‰ÛıÓ‚ÌÓ Úð‡‰ËˆËÓÌÌ˚ı Ô‡ð‡ÏÂÚð‡ı, ÍÓÚÓð˚Â ÒÎÓÊËÎËÒ¸ Ì‡ ÂÂ ÍÛÎ¸ÚÛðÌ˚ı Ë ðÂÎË„ËÓÁÌ˚ı ÓÒÌÓ‚‡ÌËflı. ëÓıð‡ÌÂÌËÂ Ò‚ÓÂÈ Ë‰ÂÌÚË˜ÌÓÒÚË ‚ ðfl‰Û ‰ðÛ„Ëı ÒÚð‡Ì Ë ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËÈ – ÚÂÏ‡ ‡ÍÚÛ‡Î¸Ì‡fl ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ‰Îfl êÓÒÒËË, ÌÓ Ë ‰Îfl ÏÌÓ„Ëı ‰ðÛ„Ëı ÒÚð‡Ì. ûçÖëäé fl‚ÎflÂÚÒfl Ó‰ÌÓÈ ËÁ ‚‡ÊÌÂÈ¯Ëı ÒËÒÚÂÏÓÓ·ð‡ÁÛ˛˘Ëı ËÌÒÚËÚÛÚÓ‚ ééç, Ó·Î‡‰‡˛˘ËÏ ÛÌËÍ‡Î¸Ì˚Ï Ï‡Ì‰‡ÚÓÏ Ì‡ ÍÓÓð‰ËÌ‡ˆË˛ ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸ÌÓÈ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ‚ ÏËðÂ Ë ÓðËÂÌÚËðÓ‚‡ÌÌ˚Ï Ì‡ ÛÚ‚ÂðÊ‰ÂÌËÂ

‚˚ÒÓÍËı „ÛÏ‡ÌËÒÚË˜ÂÒÍËı ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ. Ç ˝ÚÓÈ Ò‚flÁË ÓˆÂÌÍË ûçÖëäé ÔðÂ‰ÒÚ‡‚Îfl˛Ú ÓÒÓ·˚È ËÌÚÂðÂÒ. Ç Ò‚ÓÂÏ ‚˚ÒÚÛÔÎÂÌËË Ì‡ ÉÂÌÂð‡Î¸ÌÓÈ ÍÓÌÙÂðÂÌˆËË ûçÖëäé ÔðÂÁË‰ÂÌÚ îð‡ÌˆËË Ü‡Í òËð‡Í ÔÓ‰˜ÂðÍÌÛÎ, ˜ÚÓ ÒÂ„Ó‰Ìfl „ÎÓ·‡ÎËÁ‡ˆËfl ˜‡ÒÚÓ ð‡ÒÒÏ‡ÚðË‚‡ÂÚÒfl Í‡Í «ÌÓ‚‡fl ÙÓðÏ‡ ÍÓÎÓÌËÁ‡ˆËË, ÍÓÚÓð‡fl Ô˚Ú‡ÂÚÒfl ÔÓ‚Ò˛‰Û Ì‡Ò‡‰ËÚ¸ Ó‰ÌÓÓ·ð‡ÁÌÓÂ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ Í ËÒÚÓðËË, Í ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ, Í ÅÓ„Û. éÚ‚ÂÚ Ì‡ „ÎÓ·‡ÎËÁ‡ˆË˛ – ‰Û¯ËÚÂÎ¸ÌËˆÛ ÍÛÎ¸ÚÛð ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÚÓÎ¸ÍÓ Ó‰ËÌ: ÍÛÎ¸ÚÛðÌÓÂ ð‡ÁÌÓÓ·ð‡ÁËÂ. é·flÁ‡ÌÌÓÒÚ¸ ÔÓÎËÚËÍÓ‚ Ë ‚ÒÂı ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ÎËˆ – ˆË‚ËÎËÁÓ‚‡Ú¸ „ÎÓ·‡ÎËÁ‡ˆË˛, ÔÓÒÚ‡‚ËÚ¸ Ì‡ ÔÂð‚ÓÂ ÏÂÒÚÓ ËÌÚÂðÂÒ˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ‚ÒÂ„Ó ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÚ‚‡». ÉÂÌÂð‡Î¸Ì˚È ‰ËðÂÍÚÓð ûçÖëäé äÓËÚËðÓ å‡ˆÛÛð‡ ÔðËÁ‚‡Î Í ÚÓÏÛ, ˜ÚÓ·˚ «Ó˜ÂÎÓ‚Â˜ËÚ¸ „ÎÓ·‡ÎËÁ‡ˆË˛», ÔðÂ‚ð‡ÚË‚ ÂÂ ‚ «„ÎÓ·‡ÎËÁ‡ˆË˛ Ò ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍËÏ ÎËˆÓÏ». å˚ ‰ÓÎÊÌ˚ ÔðËÌflÚ¸ ÏÂð˚, ˜ÚÓ·˚ ÒÓıð‡ÌËÚ¸ ÏÌÓÊÂÒÚ‚Ó ÍÛÎ¸ÚÛð Ë Ëı ð‡ÁÌÓÓ·ð‡ÁËÂ Ë ÒÎÂ‰ËÚ¸ Á‡ ÚÂÏ, ˜ÚÓ·˚ ‚ Ì‡¯ÂÏ ÏËðÂ ˆ‡ðËÎ ‰Ûı ð‡‚ÌÓÔð‡‚ÌÓ„Ó Ô‡ðÚÌÂðÒÚ‚‡ Ë ÒÓÎË‰‡ðÌÓÒÚË. é‰ÌËÏ ËÁ Ôð‡ÍÚË˜ÂÒÍËı ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ ‚ ‰‡ÌÌÓÏ Ì‡Ôð‡‚ÎÂÌËË ÒÚ‡Î‡ åÂÊ‰ÛÌ‡ðÓ‰Ì‡fl ÍÓÌ‚ÂÌˆËfl ÔÓ Óıð‡ÌÂ ‚ÒÂÏËðÌÓ„Ó ÍÛÎ¸ÚÛðÌÓ„Ó Ë ÔðËðÓ‰ÌÓ„Ó Ì‡ÒÎÂ‰Ëfl Ë ÇÒÂÓ·˘‡fl ‰ÂÍÎ‡ð‡ˆËfl ûçÖëäé Ó ÍÛÎ¸ÚÛðÌÓÏ ð‡ÁÌÓÓ·ð‡ÁËË.

Генеральный директор Российской государственной библиотеки В.В. Федоров и президент МАПИТ Л.А. Милованова (в центре) открывают выставку Rusya Devlet Kütüphanesi Müdürü V.V.Fedorov ve Uluslararas› “Tabiat ve Yarat›c›l›k” Birli¤i Baflkan› L.Milovanova (ortada) sergiyi açarken

düflürme dalgas› yay›l›yor. Kültür; sanat ve edebiyattan farkl› olarak bir hayat tarz›d›r, de¤erler, gelenekler ve inanç sistemi ve beraber yaflama becerisidir. Geleneklere; yüzy›llar boyu devam ederek gelmifl, nesilden nesle aktar›lan geleneklere karfl› yüzü dönük olan hayat, “fluuru meydana getiren bütünlerden bir parça”d›r. Ayn› zamanda ça¤dafl teknokrat medeniyet, özü itibariyle gelenek karfl›t› bir yap›ya sahiptir. Kendi gelene¤ine ilgi; zaman›n “derinli¤i”ni, ortak kültür haf›zas›n›, parlak bir gelecek kayg›s›yla bugününe zarar vermeyen, sa¤lam bir arka, yani sa¤l›kl› psikolojik bir öz yarat›r. Belki geçmiflin birçok gerçe¤i ve de¤erleri bugünkü ç›kmaz, tekno-deha tüketici-

ÇÒÂÏËðÌÓÂ Ì‡ÒÎÂ‰ËÂ Óı‚‡Ú˚‚‡ÂÚ Ó‰ÌÓ‚ðÂÏÂÌÌÓ ËÒÚÓðË˛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë áÂÏÎË, ‰‡ÂÚ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ÔÓÁÌ‡ÌËfl ÔðËðÓ‰˚ Ë ÍÛÎ¸ÚÛð˚ Ë ÚÂı „ÎÛ·ËÌÌ˚ı А.В. Дамаскин. Ферапонтов монастырь Ferapontov Manast›r›. A.V.Damaskin

D‹YALOG

EVET’LE

B A fi L A R

г л о б а л ь н ы й в з г л я д g l o b a l b a k › fl

Культурное наследие – источник творчества, а каждое творчество расцветает в контакте с другими культурами. Kültürel miras, yarat›c›l›¤›n kayna¤›d›r ve her eser di¤er kültürlerle iliflki ortam›nda geliflir. «Где вы, родные?». Студия «Пятерка». Руководитель Т.М. Бравина. К.Захарова, 11 кл. “Eflim, dostum neredesiniz?”. “Pyaterka” atölyesi. Baflkan: T.M.Bravina. K.Zaharova, lise ö¤rencisi

Ò‚flÁÂÈ, ÍÓÚÓð˚Â Ëı Ó·˙Â‰ËÌfl˛Ú. é‰ÌËÏ ÒÎÓ‚ÓÏ, ˝ÚÓ ËÒÚÓðË˜ÂÒÍ‡fl Ô‡ÏflÚ¸ ÔÎ‡ÌÂÚ˚, ·ÂÒˆÂÌÌÓÂ Ì‡ÒÎÂ‰ËÂ, Ì‡ıÓ‰fl˘ÂÂÒfl ÔÓ‰ ˝„Ë‰ÓÈ ûçÖëäé. ÇÂ‰¸ ÚÓÎ¸ÍÓ ÒÓÁÌ‡‚‡fl Ì‡¯Û ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸, Ï˚ ÒÏÓÊÂÏ ÒÓıð‡ÌËÚ¸ ‚ÒÂ ÌÂÓ·˚ÍÌÓ‚ÂÌÌÓÂ ·Ó„‡ÚÒÚ‚Ó ÔÎ‡ÌÂÚ˚ áÂÏÎfl. äÛÎ¸ÚÛðÌÓÂ Ì‡ÒÎÂ‰ËÂ – ËÒÚÓ˜ÌËÍ Ú‚Óð˜ÂÒÚ‚‡, ‡ Í‡Ê‰ÓÂ Ú‚Óð˜ÂÒÚ‚Ó ð‡Òˆ‚ÂÚ‡ÂÚ ‚ ÍÓÌÚ‡ÍÚÂ Ò ‰ðÛ„ËÏË ÍÛÎ¸ÚÛð‡ÏË. ÇÓÚ ÔÓ˜ÂÏÛ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÒÓıð‡ÌflÚ¸, ÔÓÔÛÎflðËÁËðÓ‚‡Ú¸ Ë ÔÂðÂ‰‡‚‡Ú¸ ·Û‰Û˘ËÏ ÔÓÍÓÎÂÌËflÏ ÍÛÎ¸ÚÛðÌÓÂ Ì‡ÒÎÂ‰ËÂ ‚Ó ‚ÒÂı ÙÓðÏ‡ı, ÓÚð‡Ê‡˛˘Ëı ÓÔ˚Ú Ë ˜‡flÌËfl ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÚ‚‡, ÒÓÁ‰‡‚‡fl ÚÂÏ Ò‡Ï˚Ï ÔËÚ‡ÚÂÎ¸ÌÛ˛ ÒðÂ‰Û ‰Îfl Ú‚Óð˜ÂÒÚ‚‡ ‚Ó ‚ÒÂÏ Â„Ó ÏÌÓ„ÓÓ·ð‡ÁËË Ë ÔÓÓ˘ðflfl ‰Ë‡ÎÓ„ ÏÂÊ‰Û ÍÛÎ¸ÚÛð‡ÏË. ÅÛ‰Û˘ÂÂ ÛÒÚðÓÂÌËÂ ÏËð‡ ‰ÓÎÊÌÓ ÒÚ‡Ú¸ ðÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓÏ ÛÒËÎËÈ „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚ Ë Ì‡ðÓ‰Ó‚, Ì‡Ôð‡‚ÎÂÌÌ˚ı Ì‡ Ú‚Óð˜ÂÒÚ‚Ó, ÒÓ„Î‡ÒÓ‚‡ÌËÂ Ë „‡ðÏÓÌËÁ‡ˆË˛ ÔðËÒÛ˘Ëı ËÏ ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ. ÉÎ‡‚Ì‡fl ˆÂÎ¸ Ì‡¯Â„Ó ‚ðÂÏÂÌË – ÒÓıð‡ÌÂÌËÂ ÍÛÎ¸ÚÛðÌÓ„Ó Ë ÔðËðÓ‰ÌÓ„Ó Ì‡ÒÎÂ‰Ëfl, ÍÛÎ¸ÚÛðÌÓ„Ó ð‡ÁÌÓÓ·ð‡ÁËfl, Á‡˘ËÚ‡ ÌÂÏ‡ÚÂðË‡Î¸ÌÓ„Ó Ì‡ÒÎÂ‰Ëfl, ð‡Á‚ËÚËÂ ÏÂÊÍÛÎ¸ÚÛðÌÓ„Ó ‰Ë‡ÎÓ„‡, ÔÓÎÌ‡fl ðÂ‡ÎËÁ‡ˆËfl ÎË˜ÌÓÒÚË, ÏËðÌÓÂ ÒÓÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ, ÊËÁÌ¸ ‚ ÒÓ„Î‡ÒËË Ò Ò‡ÏËÏË ÒÓ·ÓÈ Í‡Í ÛÒÎÓ‚ËÂ ‚˚ÊË‚‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÚ‚‡. ùÚÓÈ ‚˚ÒÓÍÓÈ ˆÂÎË Ë ÒÎÛÊËÚ Ò 1991 „. ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ åÂÊ‰ÛÌ‡ðÓ‰ÌÓÈ ‡ÒÒÓˆË‡ˆËË «èðËðÓ‰‡ Ë Ú‚Óð˜ÂÒÚ‚Ó» (åÄèËí), ÌÂÔð‡‚ËÚÂÎ¸ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ Óð„‡ÌËÁ‡ˆËË ÔðË ééç ÒÓ ÒÚ‡ÚÛÒÓÏ Û˜‡ÒÚÌËÍ‡ ëÓ‚ÂÚ‡ Ö‚ðÓÔ˚. n

Д И А Л О Г Н АЧ И Н А ЕТ С Я С « Д А »

li¤e, medeniyetimizi ve bu amans›z ak›ma düflen, bizzat bizi kaplayan kirlili¤e bakmam›za yard›mc› olur. ‹nsan milletinin tarihine yönelerek, dünya medeniyetiyle kopmaz bir flekilde ba¤l› olan kendi tarihi köklerini hissedince, sadece ülkesini daha derin tan›makla kalmay›p, vatansever olur ve dünyan›n büyüklü¤ünü ve bütünlü¤ünü anlar. Dünyada özellikle zaman›m›zdaki küreselleflme flartlar›nda geliflen olaylar›n karfl›l›kl› iliflkilerini anlar. Her millet, eflsiz ve tekrar› olmayan bir kültürün yarat›c›s›, tafl›y›c›s› ve koruyucusudur. Kültür, her zaman uluslararas› iliflkilerde en ayr›cal›kl› araçlardan biridir. Çünkü kültür, her toplumun ifade flekillerinin ve kültürel de¤erlerinin özel yap›s›n› dikkate alarak karfl›l›kl› anlamay› kuvvetlendirir. Yüzy›llarca, binlerce y›l boyunca kültürlerin karfl›l›kl› zenginleflmeleri meydana geldi. Bu kültürlerden insan medeniyetinin benzersiz mozai¤i meydana geldi. Baflkas›n› tan›ma ve anlama, bar›fl›n anahtar›d›r. Afrikal› bir liderin dedi¤i gibi “sizin kültürünüz, benim kültürümde eksik olan fleydir”. Rus medeniyeti zengin kültürel ve dini geleneklere sahiptir, bin y›ll›k bir geçmifli vard›r. Biz gerçek bir hat›ra olan bu kültürün tafl›y›c›lar› olarak Rusya’y› oldu¤u flekilde, dini ve kültürel parametrelerin temelinde oluflan manevi gelenekleri de korumam›z gerekir. Sadece Rusya için de¤il, di¤er çok say›da uygarl›k için de kendi aidiyetini korumak, güncel bir konudur. UNESCO, BM (Birleflmifl Milletler)’nin dünyadaki entelektüel faaliyetlerini koordine eden tek yetkiye sahip, sistem üreten, yüksek hü-

manist de¤erleri kuran en önemli kurumlar›ndan biridir. Bu ba¤lamda UNESCO’nun de¤erlendirmeleri büyük önem tafl›r. Jacques Chirac UNESCO Genel Kurulu’ndaki bir konuflmas›nda, küreselleflmeye bugün daha çok “her yerde insana, tarihe ve Tanr›’ya ayn› yaklafl›m› getirmeye yeltenen sömürgecili¤in yeni flekli olarak bak›l›yor” dedi. Kültürleri bo¤an küreselleflmeye tek cevap, belki kültürel çeflitliliktir. Politikac› ve bütün sorumlular›n görevi küreselleflmeyi uygarlaflt›rmak, insan›n ve bütün insanl›¤›n ç›karlar›n› birinci s›raya koymakt›r. UNESCO Genel Direktörü Koichiro Matsuura “küreselleflmeyi insani bir hale getirmeye”, ona “insani bir yüz kazand›rmaya” ça¤›rd›. Biz kültürel ço¤unlu¤u ve çeflitlili¤i sa¤lamak için gerekli tedbirleri almal›y›z ve dünyam›zda eflit ortakl›¤›n ve dayan›flma ruhunun egemen olmas› için dikkatli olmal›y›z. Bu yöndeki pratik etkinliklerden birisi uluslararas› bütün dünya kültürel ve do¤al miras› koruma anlaflmas› ve UNESCO’nun kültürel çeflitlilik hakk›ndaki deklarasyonuydu. Dünya miras› ayn› zamanda insan›n yeryüzünün tarihini kaplar, tabiat› ve onlar› birbirine ba¤layan derin ba¤lar› kültürü tan›ma imkân› verir. Tek kelimeyle bu yerkürenin haf›zas›, UNESCO’nun himayesi alt›nda bulunan paha biçilemeyen bir de¤erdir. Çünkü biz ancak sorumlulu¤umuzu hissetti¤imiz zaman gezegenimizin bu eflsiz zenginli¤ini koruyabiliriz. Kültürel miras, yarat›c›l›¤›n kayna¤›d›r ve her eser di¤er kültürlerle iliflki ortam›nda geliflir. ‹flte bunun için kültürel miras› korumak ve onu insanl›¤›n tecrübe ve ümitlerini yans›tan sanat›n bütün flekillerinde besleyici ortamlar yaratarak ve kültürler aras› diyalo¤u geniflleterek gelecek nesillere aktarmak önemlidir. Dünyan›n gelecekteki kuruluflu devlet ve milletlerin sanata, huzura ve her kesin kendi has de¤erlerinin uyumuna hedeflenmifl gayretlerinin bir sonucu olmal›d›r. Zaman›m›z›n bafll›ca hedefi; kültürel ve do¤al miras›n, kültürel çeflitlili¤in korunmas›, manevi miras›n savunulmas›, kültürler aras› diyalo¤un gelifltirilmesi, kiflili¤in bütünüyle hayata geçirilmesi, bar›fl içinde beraber yaflama, insanl›¤›n hayatta kalma flart›; kendisiyle bar›fl›k yaflama olmal›d›r. Bu yüce hedefe Avrupa Birli¤i kat›l›mc›s› unvan› ile 1991 y›l›ndan beri BM bünyesinde bulunan uluslararas› sivil toplum kuruluflu “Do¤a ve Sanat (MAP‹T)” hizmet ediyor.n

лицом к лицу yüz yüze

Новый созыв ОИК:

Демократия, модернизация и прогресс Беседовал: Джемаль Ушак Журналист, писатель (Турция).

‹KÖ’nün yeni ça¤r›s›:

Demokrasi, modernizasyon ve kalk›nma Konuflan: Cemal Uflak Gazeteci, yazar (Türkiye).

éð„‡ÌËÁ‡ˆËfl «àÒÎ‡ÏÒÍ‡fl äÓÌÙÂðÂÌˆËfl» (éàä) fl‚ÎflÂÚÒfl ‚ÚÓðÓÈ Óð„‡ÌËÁ‡ˆËÂÈ ÔÓÒÎÂ ééç, ÍÓÚÓð‡fl ÔðÂÒÎÂ‰ÛÂÚ ˆÂÎ¸ ÔðËÌÓÒËÚ¸ ÔÓÎ¸ÁÛ Ì‡ðÓ‰‡Ï ÁÂÏÎË. éÚÎË˜ËÚÂÎ¸ÌÓÈ ˜ÂðÚÓÈ Óð„‡ÌËÁ‡ˆËË ÔðÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÎ‡Ò¸ ‚ÁflÚ‡fl ËÁ ËÒÎ‡ÏÒÍÓÈ ‚Âð˚ Â‰ËÌ‡fl Ë‰Âfl ÒÔÎÓ˜ÂÌËfl, ‚ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË ÒÚð‡Ì ÏÛÒÛÎ¸Ï‡ÌÒÍÓ„Ó ÏËð‡. çÓ Ò ÔÂð‚˚ı ÊÂ ‰ÌÂÈ Ò‚ÓÂ„Ó ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl Óð„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÌÂ ÒÏÓ„Î‡ ÔðÓfl‚ËÚ¸ ÒÂ·fl, ÂÈ ÌÂ Û‰‡ÎÓÒ¸ ðÂ‡ÎËÁÓ‚‡Ú¸ ÔðËÌflÚ˚Â ðÂ¯ÂÌËfl. ÑÓÎÊÌÓÒÚ¸ „ÂÌÒÂÍ‡ éàä ÓÔðÂ‰ÂÎflÎ‡Ò¸ Ì‡ÁÌ‡˜ÂÌËÂÏ, Ë ÎË¯¸ ÌÓ‚˚È ÒÂÍðÂÚ‡ð¸ Á‡ÌflÎ Ò‚ÓÈ ÔÓÒÚ ‰ÂÏÓÍð‡ÚË˜ÂÒÍËÏ ÔÛÚÂÏ. å˚ ·ÂÒÂ‰Ó‚‡ÎË Ò ÌÓ‚˚Ï „ÂÌÂð‡Î¸Ì˚Ï ÒÂÍðÂÚ‡ðfiÏ éàä, ÍÓÚÓð˚È fl‚ÎflÂÚÒfl ÚÛðÍÓÏ ÔÓ ÔðÓËÒıÓÊ‰ÂÌË˛ Ë Û˜ÂÌ˚Ï. èðÓÙÂÒÒÓð ùÍÏÂÎÂ‰‰ËÌ àıÒ‡ÌÓ„ÎÛ ð‡ÒÒÍ‡Á‡Î Ì‡Ï Ó· éàä Ë Ó ÂÂ ÔÎ‡Ì‡ı, Í‡Ò‡˛˘ËıÒfl Ö‚ð‡ÁËË. ÑÊÂÏ‡Î¸ ì¯‡Í: ì‚‡Ê‡ÂÏ˚È „-Ì àıÒ‡ÌÓ„ÎÛ, ‚‡¯ ÔðËıÓ‰ Ì‡ ‰ÓÎÊÌÓÒÚ¸ „ÂÌÂð‡Î¸ÌÓ„Ó ÒÂÍðÂÚ‡ðfl ÒÓ‚Ô‡Î Ò ‰ÂÏÓÍð‡ÚË˜ÂÒÍËÏ ÔÓ‰˙ÂÏÓÏ ‰‚ËÊÂÌËfl ‚ ÒÚð‡Ì‡ı ÅÎËÊÌÂ„Ó ÇÓÒÚÓÍ‡. èÓ˜Û‚ÒÚ‚Ó‚‡ÎË ÎË ‚˚ Í‡ÍÛ˛-ÎË·Ó ð‡ÁÌËˆÛ Ò ÚÂÏ, Í‡Í ‚˚ ÔðÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÎË ÒÂ·Â éàä Ë Í‡ÍÓÈ ÓÌ‡ ÓÍ‡Á‡Î‡Ò¸ ‚ ðÂ‡Î¸ÌÓÒÚË? ê‡ÒÒÍ‡ÊËÚÂ Ó ÔÂðÒÔÂÍÚË‚‡ı Óð„‡ÌËÁ‡ˆËË. ùÍÏÂÎÂ‰‰ËÌ àıÒ‡ÌÓ„ÎÛ: éð„‡ÌËÁ‡ˆËfl «àÒÎ‡ÏÒÍ‡fl

Д И А Л О Г Н АЧ И Н А ЕТ С Я С « Д А »

äÓÌÙÂðÂÌˆËfl» Ò˜ËÚ‡ÂÚÒfl ‚ÚÓðÓÈ ÔÓ ‚ÂÎË˜ËÌÂ ÏÂÊ‰ÛÌ‡ðÓ‰ÌÓÈ Óð„‡ÌËÁ‡ˆËÂÈ ÛðÓ‚Ìfl ééç, ‚ ÍÓÚÓðÛ˛ ‚ıÓ‰flÚ 57 „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚, ð‡ÒÔÓÎÓÊÂÌÌ˚ı Ì‡ ˜ÂÚ˚ðÂı ÍÓÌÚËÌÂÌÚ‡ı. èÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ‚ ÌÂÈ ÒÓÒÚÓflÚ ÔÓ˜ÚË ‚ÒÂ ÒÚð‡Ì˚ ÏÛÒÛÎ¸Ï‡ÌÒÍÓ„Ó ÏËð‡, ÓÌ‡ ËÏÂÂÚ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ÔðÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÚ¸ Ëı ËÌÚÂðÂÒ˚ Ì‡ ÏËðÓ‚ÓÈ ‡ðÂÌÂ, ÌÂ ËÏÂfl ÔðË ˝ÚÓÏ ÌË Ó‰ÌÓ„Ó ÍÓÌÍÛðÂÌÚ‡. åËÒÒËfl éàä, Í‡Í ÓÌ‡ ·˚Î‡ Ó·ÓÁÌ‡˜ÂÌ‡ ‚ 1969 „., ÒÓÒÚÓflÎ‡ ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ·˚ ÓÒ‚Ó·Ó‰ËÚ¸ Ò‚fl˘ÂÌÌ˚È „ÓðÓ‰ àÂðÛÒ‡ÎËÏ, ÔÓ‰‰ÂðÊ‡Ú¸ ÔðËÁ˚‚ è‡ÎÂÒÚËÌ˚, ÒÓıð‡ÌËÚ¸ Ë ÛÒËÎËÚ¸ ‚Á‡ËÏÓÓÚÌÓ¯ÂÌËfl ÒÚð‡Ì ËÒÎ‡ÏÒÍÓ„Ó ÏËð‡. Ç Ò‚flÁË Ò ËÁÏÂÌÂÌËflÏË ‚ ÏËðÂ Ë ‚ ÏÂÊ‰ÛÌ‡ðÓ‰Ì˚ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËflı Óð„‡ÌËÁ‡ˆËfl, ÒÓÒÚÓfl‚¯‡fl ÍÓ„‰‡-ÚÓ ËÁ Ó‰ÌÓ„Ó ÚÓÎ¸ÍÓ ÒÂÍðÂÚ‡ðË‡Ú‡, ð‡Ò¯ËðËÎ‡ Ò‚Ófi ÔÓÎÂ ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚË. íÂÔÂð¸ ‚ ÌÂÂ ‚ıÓ‰flÚ, Ì‡ðfl‰Û Ò àÒÎ‡ÏÒÍËÏ ·‡ÌÍÓÏ ð‡Á‚ËÚËfl, ÒÔÂˆË‡ÎËÁËðÓ‚‡ÌÌ˚Â Óð„‡ÌËÁ‡ˆËË, ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÒÍËÂ ˆÂÌÚð˚ Ë ‰‡ÊÂ ÛÌË‚ÂðÒËÚÂÚ˚. ü Ó˜ÂÌ¸ ‚Á‚ÓÎÌÓ‚‡Ì Ë „ÓðÊÛÒ¸ ÚÂÏ, ˜ÚÓ ËÏÂÌÌÓ Ì‡ ÏÓ˛ ‰ÓÎ˛ ‚˚Ô‡ÎÓ ÒÚ‡Ú¸ „ÂÌÂð‡Î¸Ì˚Ï ÒÂÍðÂÚ‡ðfiÏ Ë ÔðÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÚ¸ Óð„‡ÌËÁ‡ˆË˛ ‚ ÔÂðÂıÓ‰Ì˚È ‰Îfl ÌÂfi ÔÂðËÓ‰. ü ÔÓÒÚ‡ð‡˛Ò¸ ÓÔð‡‚‰‡Ú¸ Ì‡‰ÂÊ‰˚ 1,3 ÏËÎÎË‡ð‰‡ ÏÛÒÛÎ¸Ï‡Ì Ë ÔðËÎÓÊÛ ‚ÒÂ ÛÒËÎËfl ‰Îfl ‰‡Î¸ÌÂÈ¯Â„Ó ÒÔÎÓ˜ÂÌËfl Óð„‡ÌËÁ‡ˆËË Ë ÔÓ‚˚¯ÂÌËfl ÂÂ ‡‚ÚÓðËÚÂÚ‡ ‚ „Î‡Á‡ı ÏËðÓ‚Ó„Ó ÒÓÓ·˘ÂÒÚ‚‡. çÓ ÔðÂÊ‰Â ‚ÒÂ„Ó

‹slâm Konferans› Örgütü (‹KÖ) BM’den sonra farkl› millerlerin ortak ç›karlar›na hizmet etmek amac›yla kurulmufl ikinci bir organizasyon. Bafllang›ç fikrini ‹slâm dininden alarak bilhassa Müslüman ülkeleri bir araya getirmesiyle farkl›l›k arz ediyor. Fakat kuruldu¤u günden beri pek kendini gösteremeyen, ald›¤› kararlar› uygulayamayan bir yap›s› göze çarpt›. Genel Sekreterlerini hep atamayla seçen bu örgüt ilk kez demokratik bir seçimle Genel Sekreterini belirledi. Hem bir Türk ve hem de bu camian›n içindeki bir akademisyen olmas›yla da di¤erlerinden ayr›flan yeni Genel Sekreter Prof. Dr. Ekmeleddin ‹hsano¤lu ile örgütün yap›s›n› ve Avrasya’ya dönük planlar› konufltuk. Cemal Uflak: Say›n ‹hsano¤lu, kurumun bafl›na gelmenizle Ortado¤u ülkelerinde demokratikleflme taleplerinin kuvvetli bir flekilde dile getirilmesi ayn› döneme denk geldi. Kurumun en üst kademesine gelmekle hayal ettikleriniz ve bulduklar›n›z aras›nda önemli bir farkl›l›k var m›? Kurumun gelecek vizyonundan biraz bahseder misiniz? Ekmeleddin ‹hsano¤lu: ‹slâm Konferans› Örgütü, dört k›taya yay›lan 57 üyesiyle Birleflmifl Milletler’den sonra en büyük ikinci uluslararas› kurulufltur.

yüz yüze лицом к лицу

ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÛÍðÂÔËÚ¸ ‰Ó‚ÂðËÂ ÒðÂ‰Ë Ò‡ÏËı ÒÚð‡Ì-Û˜‡ÒÚÌËˆ, ÛÒËÎËÚ¸ Ëı ÒÓÚðÛ‰ÌË˜ÂÒÚ‚Ó Ë ÒÓÎË‰‡ðÌÓÒÚ¸. óÚÓ Í‡Ò‡ÂÚÒfl ‚ÓÔðÓÒ‡ Ó ‰ÂÏÓÍð‡ÚËË ‚ ÒÚð‡Ì‡ı ËÒÎ‡ÏÒÍÓ„Ó ÏËð‡ Ë ÅÎËÊÌÂ„Ó ÇÓÒÚÓÍ‡, ÚÓ, ‚ ÔðÓÚË‚Ó‚ÂÒ ÌÂÍÓÚÓð˚Ï ÛÚ‚ÂðÊ‰ÂÌËflÏ, ıÓ˜Û ÔÓ‰˜ÂðÍÌÛÚ¸, ˜ÚÓ ÏÂÊ‰Û ËÒÎ‡ÏÓÏ Ë ‰ÂÏÓÍð‡ÚËÂÈ ÌÂÚ ÌÂÔðÂÓ‰ÓÎËÏÓÈ „ð‡ÌËˆ˚. èðËÁ˚‚˚ ËÒÎ‡Ï‡ ÓÔËð‡˛ÚÒfl Ì‡ ÔðËÌˆËÔ˚ ‰ÂÏÓÍð‡ÚËË. ëÚð‡Ì˚ ÏÛÒÛÎ¸Ï‡ÌÒÍÓ„Ó ÏËð‡ Ú‡ÍÊÂ ÔðËÌËÏ‡˛Ú ÛÌË‚ÂðÒ‡Î¸Ì˚Â ˆÂÌÌÓÒÚË ‰ÂÏÓÍð‡ÚËË. ÇÏÂÒÚÂ Ò ÚÂÏ ËÁÁ‡ ð‡ÁÎË˜Ëfl ÛÒÎÓ‚ËÈ Ë ÛðÓ‚Ìfl ð‡Á‚ËÚËfl Í‡Ê‰‡fl ÒÚð‡Ì‡ ‚˚ÌÛÊ‰ÂÌ‡ ‚˚·Ëð‡Ú¸ Ò‚ÓÈ ÍÛðÒ. ÇÏÂ¯‡ÚÂÎ¸ÒÚ‚Ó ÒÓ ÒÚÓðÓÌ˚ ÌÂ ÔðË‚Â‰fiÚ Í ÒÚËÏÛÎËðÓ‚‡ÌË˛ ÔÓÎËÚË˜ÂÒÍËı ðÂÙÓðÏ, ‡ Ì‡Ó·ÓðÓÚ ÛÒÛ„Û·ËÚ ÒËÚÛ‡ˆË˛. èÓÚÓÏÛ Ì‡¯ ÒÂÍðÂÚ‡ðË‡Ú ÔÎ‡ÌËðÛÂÚ ð‡·ÓÚÛ ÔÓ Ó·ÏÂÌÛ ÓÔ˚ÚÓÏ ÒÚð‡Ì-Û˜‡ÒÚÌËˆ éàä. åÓÊÌÓ ÎË ÛÚ‚ÂðÊ‰‡Ú¸, ˜ÚÓ éàä ‚ÒÚÛÔËÎ‡ ‚ ÌÓ‚˚È ˝Ú‡Ô? Ñ‡, ÌÂÒÓÏÌÂÌÌÓ, éàä ‚ÒÚÛÔËÎ‡ ‚ ÌÓ‚Û˛ Ù‡ÁÛ Ò‚ÓÂ„Ó ð‡Á‚ËÚËfl. ëÚðÛÍÚÛð‡ Óð„‡ÌËÁ‡ˆËË ËÁÏÂÌflÂÚÒfl, Ì‡˜ËÌ‡fl Ò ‚ÌÛÚðÂÌÌÂ„Ó ÛÒÚ‡‚‡ Ë ÔÓÌËÏ‡ÌËfl ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË Âfi ÒÓÚðÛ‰ÌËÍ‡ÏË Ë ‰Ó

ОИК вступила в новую фазу своего развития. Структура организации изменяется, начиная с внутреннего устава и понимания ответственности её сотрудниками и до отношений с гражданскими институтами и международными организациями. ‹KT’de yeni bir dönem bafllad›. Kurucu misaktan ve iç tüzüklerden, çal›flanlar›n çal›flma ve sorumluluk anlay›fl›na, sivil toplum kurulufllar› ve uluslararas› kurulufllarla iliflkilere kadar her fley de¤ifliyor. ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ Ò „ð‡Ê‰‡ÌÒÍËÏË ËÌÒÚËÚÛÚ‡ÏË Ë ÏÂÊ‰ÛÌ‡ðÓ‰Ì˚ÏË Óð„‡ÌËÁ‡ˆËflÏË. ç‡¯‡ Óð„‡ÌËÁ‡ˆËfl ÔÓfl‚ËÎ‡Ò¸ ‚ ÔÂðËÓ‰ ÍÓ„‰‡ Â˘Â ˜Û‚ÒÚ‚Ó‚‡ÎÓÒ¸ ‚ÎËflÌËÂ «ıÓÎÓ‰ÌÓÈ ‚ÓÈÌ˚». ëÓ ‚ðÂÏÂÌÂÏ ‚ÓÁÌËÍÎË ÌÓ‚˚Â ‚ÓÔðÓÒ˚, ÛÒÎÓ‚Ëfl Ë ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË. ÇÓÁðÓÒÎË Ì‡‰ÂÊ‰˚ Ì‡ éàä ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ Âfi Û˜‡ÒÚÌËÍÓ‚, ÌÓ Ë ÏÛÒÛÎ¸Ï‡ÌÒÍËı ÏÂÌ¸¯ËÌÒÚ‚, „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚‡ ÍÓÚÓð˚ı ÌÂ ÒÓÒÚÓflÚ ‚ Óð„‡ÌËÁ‡ˆËË. Ç XXI ‚ÂÍ ËÒÎ‡ÏÒÍËÈ ÏËð ‚Ó¯fiÎ ÒÓ ÏÌÓ„ËÏË ÔðÓ·ÎÂÏ‡ÏË Ë ÒÚÓÎÍÌÛÎÒfl ÒÓ ÏÌÓ„ËÏË ÓÔ‡ÒÌÓÒÚflÏË. óÚÓ·˚ ÛÒÔÂ¯ÌÓ

Bütün ‹slâm ülkelerinin üye olmas› sebebiyle ‹slâm Konferans› Örgütü, ‹slâm dünyas›n›n uluslararas› arenada sözcülü¤ünü ve temsilcili¤ini yapmak durumunda olup, bu konuda rakibi olabilecek bir ikinci kurulufl yok. Üye ülkelerin yan›s›ra, üye olmayan ülkelerde az›nl›k konumunda yaflayan milyonlarca Müslüman›n da teflkilattan talepleri ve beklentileri bulunmaktad›r. 1969'da ‹KÖ kurulurken ana hedefi, mukaddes Kudüs flehrinin kurtar›larak,

D‹YALOG

EVET’LE

B A fi L A R

лицом к лицу yüz yüze

Filistin davas›n›n desteklenmesi ve savunulmas› amac›yla ‹slâm dayan›flmas›n›n güçlendirilmesi olarak tespit edilmiflti. Aradan geçen zaman içinde dünyadaki ve uluslararas› iliflkilerdeki de¤ifliklikler sebebiyle bafllang›çta bir sekreteryadan ibaret olan yap›s› ve üstlendi¤i vazifeler geniflledi. Örgütün bünyesinde ‹slâm Kalk›nma Bankas› dahil bir çok ihtisas kurulufllar›, araflt›rma merkezleri, hatta üniversiteler kuruldu. ‹slâm dünyas›n› uluslararas› seviyede temsil eden ve bu kadar önemli görevler icra eden bir teflkilat›n Genel Sekreterli¤i görevini, hem uluslararas› iliflkilerin, hem de teflkilat›n kendisinin büyük de¤ifliklikler geçirdi¤i bir dönemde, üye ülkelerin ilk defa gerçeklefltirdikleri oylamay› kazanarak üstlenmifl olmaktan büyük fleref ve heyecan duyuyorum. Genel Sekreterli¤im döneminde, üye ülkeler aras›nda sözde kalmayan gerçek bir dayan›flma ruhu yarat›lmas›na, ‹slâm Konferans› Örgütü Genel Sekreterli¤i'nin 1.3 milyar Müslüman›n beklentilerine lay›k, uluslararas› arenada sayg› duyulan ve ciddiye al›nan bir kurulufl haline getirilmesine çal›flmaktay›m. Bunun için her fleyden önce üye ülkelerinin teflkilata olan güvenlerinin pekifltirilmesi ve siyasi iradelerinin ibresinin teflkilat çerçevesindeki iflbirli¤i ve dayan›flma yönüne dönmesi gerekti¤ine inan›yorum. Üye ülkelerin yeterli maddi ve manevi deste¤i olmadan Genel Sekreterli¤e yeni bir vizyon kazand›r›lmas› son derece güç.

Миссия ОИК, как она была обозначена в 1969 г., состояла в том, чтобы освободить священный город Иерусалим, поддержать призыв Палестины, сохранить и усилить взаимоотношения стран исламского мира. 1969’da ‹KT kurulurken ana hedefi, mukaddes Kudüs flehrinin kurtar›larak, Filistin davas›n›n desteklenmesi ve savunulmas› amac›yla ‹slâm dayan›flmas›n›n güçlendirilmesi olarak tespit edilmiflti. ÔðÓÚË‚ÓÒÚÓflÚ¸ ˝ÚËÏ ÓÔ‡ÒÌÓÒÚflÏ, ÔÓÌ‡‰Ó·ËÎ‡Ò¸ ËÒÎ‡ÏÒÍ‡fl ÒÓÎË‰‡ðÌÓÒÚ¸, ËÁÏÂÌÂÌËÂ ˆÂÎÂÈ Óð„‡ÌËÁ‡ˆËË Ë Ì‡Ôð‡‚ÎÂÌËÈ ð‡·ÓÚ˚ Âfi ÒÂÍðÂÚ‡ðË‡Ú‡, ˜ÚÓ·˚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ÌÓ‚˚Ï ÚðÂ·Ó‚‡ÌËflÏ. ê‡·ÓÚ‡ ÔÓ ˝ÚËÏ ‚ÓÔðÓÒ‡Ï ÛÊÂ Ì‡˜‡Ú‡. èÓ-ÌÓ‚ÓÏÛ ‚Ë‰flÚÒfl ÔÂðÒÔÂÍÚË‚˚. å˚ ÔÓÔ˚Ú‡ÂÏÒfl ‰Ó·ËÚ¸Òfl ÔÓ‰ÎËÌÌÓÈ ÒÓÎË‰‡ðÌÓÒÚË ‚ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÏ

Д И А Л О Г Н АЧ И Н А ЕТ С Я С « Д А »

Ë ˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍÓÏ ÔðÓ„ðÂÒÒÂ, ·Óð¸·Â Ò ·ÓÎÂÁÌflÏË, „ÓÎÓ‰ÓÏ Ë ıðÓÌË˜ÂÒÍÓÈ ·Â‰ÌÓÒÚ¸˛, ÏÓ‰ÂðÌËÁ‡ˆËË Ë ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓÈ Ôð‡ÍÚË˜ÂÒÍÓÈ ð‡·ÓÚÂ Ò „ð‡Ê‰‡ÌÒÍËÏË ËÌÒÚËÚÛÚ‡ÏË Ë ÏÂÊ‰ÛÌ‡ðÓ‰Ì˚ÏË Óð„‡ÌËÁ‡ˆËflÏË. é‰ÌËÏ ËÁ ‚‡ÊÌ˚ı ˝Ú‡ÔÓ‚ ÒÚ‡ÎÓ ÔðËÌflÚËÂ ‚ åÂÍÍÂ ‚ ‰ÂÍ‡·ðÂ ÔðÓ¯ÎÓ„Ó „Ó‰‡ ÑÂÒflÚËÎÂÚÌÂÈ ÔðÓ„ð‡ÏÏ˚

‹slâm ve Ortado¤u ülkelerindeki demokrasi taleplerine gelince, baz› iddialar›n aksine, ‹slâm ile demokrasi aras›nda bir uyumsuzluk bulunmamakta. ‹slâmiyet, demokratik prensiplerin birço¤unu kendi mesajlar› olarak sunmaktad›r. Demokrasinin evrensel de¤erleri ‹slâm ülkelerinde de kabul görüyor. Bununla birlikte, her ülkede geliflme seviyeleri ve flartlar›n›n farkl› olmas›, bu konuda her devletin kendi flartlar›na uygun bir rota çizmesini zorunlu k›l›yor. Siyasi reformlara iliflkin d›flar›dan yap›lacak zorlamalar bu yöndeki ilerlemeleri teflvik etmeyecek, aksine zorlaflt›racakt›r. Genel Sekreterli¤imiz bu konuda üye ülkelerin birbirlerine tecrübelerini aktarmalar›n› sa¤lay›c› çal›flmalar yapmay› planl›yor. ‹KÖ’de yeni bir döneme girildi¤i söylenebilir mi?

yüz yüze лицом к лицу

ð‡Á‚ËÚËfl éð„‡ÌËÁ‡ˆËË «àÒÎ‡ÏÒÍ‡fl äÓÌÙÂðÂÌˆËfl». èðÓ„ð‡ÏÏ‡ ·˚Î‡ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÎÂÌ‡ ÔÛÚÂÏ ÍÓÓð‰ËÌ‡ˆËË ÛÒËÎËÈ „ÂÌÂð‡Î¸ÌÓ„Ó ÒÂÍðÂÚ‡ðË‡Ú‡ Ë ‚Â‰Û˘Ëı Ï˚ÒÎËÚÂÎÂÈ Ë ðÂÎË„ËÓÁÌ˚ı ‰ÂflÚÂÎÂÈ, Û˜ÂÌ˚ı Ë ‚Ó·ð‡Î‡ ‚ ÒÂ·fl ÓðË„ËÌ‡Î¸Ì˚Â Ë‰ÂË Ë ÔðÂ‰ÎÓÊÂÌËfl. éÌ‡ ·˚Î‡ Ó‰Ó·ðÂÌ‡ ÎË‰Âð‡ÏË ËÒÎ‡ÏÒÍËı ÒÚð‡Ì ÔðË ÔÓÎÌÓÏ ‚Á‡ËÏÓÔÓÌËÏ‡ÌËË Ë Ó·˘ÂÏ ÒÓ„Î‡ÒËË. Ç ÑÂÒflÚËÎÂÚÌÂÈ ÔðÓ„ð‡ÏÏÂ, Ì‡ðfl‰Û Ò ÔÓÎËÚË˜ÂÒÍËÏË ÚÂÏ‡ÏË, ÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌ˚ Á‡‰‡˜Ë ÚÓð„Ó‚ÎË, Ì‡Û˜Ì˚ı Ë ÚÂıÌË˜ÂÒÍËı ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËÈ. Ç ÒÔËÒÍÂ í˚Òfl˜ÂÎÂÚÌËı (åËÎÎÂÌËÛÏ) Á‡‰‡˜ ééç ·ÓÎ¸¯ÓÂ ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚Ó ÒıÓÊËı Ò ÑÂÒflÚËÎÂÚÌÂÈ ÔðÓ„ð‡ÏÏÓÈ ÔÓÎÓÊÂÌËÈ. ü ‚Âð˛, ˜ÚÓ Ó·˘‡fl ð‡·ÓÚ‡ ·Û‰ÂÚ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ÒÓÚðÛ‰ÌË˜ÂÒÚ‚Û ÒÚð‡ÌÛ˜‡ÒÚÌËˆ Óð„‡ÌËÁ‡ˆËË Ë ‚ÓÁðÓ‰ËÚ ‰Ûı ÒÓÎË‰‡ðÌÓÒÚË. ùÚÓÏÛ ‚ ·ÓÎ¸¯ÓÈ ÒÚÂÔÂÌË ·Û‰ÂÚ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ÔðÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ ÉÂÌÂð‡Î¸ÌÓ„Ó ÒÂÍðÂÚ‡ðË‡Ú‡ éð„‡ÌËÁ‡ˆËË «àÒÎ‡ÏÒÍ‡fl äÓÌÙÂðÂÌˆËfl» Ì‡ ÏËðÓ‚ÓÈ ‡ðÂÌÂ. ä‡Í ‚˚ ÓˆÂÌË‚‡ÂÚÂ ˜ÎÂÌÒÚ‚Ó êÓÒÒËË ‚ éàä? êÓÒÒËÈÒÍ‡fl îÂ‰Âð‡ˆËfl ÔÓÔðÓÒËÎ‡ ÒÚ‡ÚÛÒ Ì‡·Î˛‰‡ÚÂÎfl ‚ Ì‡¯ÂÈ Óð„‡ÌËÁ‡ˆËË Ë ·˚Î‡ ÔðËÌflÚ‡ Ì‡ 32-Ï ëÓ·ð‡ÌËË åËÌËÒÚðÓ‚ ËÌÓÒÚð‡ÌÌ˚ı ‰ÂÎ àÒÎ‡Ï‡, ÔðÓ¯Â‰¯ÂÏ ‚ ÒÚÓÎËˆÂ âÂÏÂÌ‡ „ÓðÓ‰Â ë‡Ì‡ ‚ Ë˛ÌÂ 2005 „Ó‰‡. á‡ÔðÓÒ êî ·˚Î ÔÓ‰‰ÂðÊ‡Ì ˜ÎÂÌ‡ÏË éàä. ìÍðÂÔÎÂÌËÂ Ò‚flÁÂÈ Ò êî ‰ÓÎÊÌÓ

ÓˆÂÌË‚‡Ú¸Òfl Í‡Í ÔÓÁËÚË‚Ì˚È Ù‡ÍÚ ÔðÂÊ‰Â ‚ÒÂ„Ó ðÓÒÒËÈÒÍËÏË ÏÛÒÛÎ¸Ï‡Ì‡ÏË. ÇÒÎÂ‰ÒÚ‚ËÂ ˝ÚÓ„Ó Ì‡˜‡ÎËÒ¸ ÓÙËˆË‡Î¸Ì˚Â ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl ÏÂÊ‰Û ÏÛÒÛÎ¸Ï‡ÌÒÍËÏË Ì‡ðÓ‰‡ÏË êî Ë éàä, ÍÓÚÓð‡fl ÒÚ‡Î‡ ÏÓÒÚÓÏ ÏÂÊ‰Û ‚ÒÂÏË ÏÛÒÛÎ¸Ï‡ÌÒÍËÏË Ì‡ðÓ‰‡ÏË Ë êÓÒÒËÂÈ. é‰ÌËÏ ËÁ ÔðËÏÂðÓ‚ ˝ÚËı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ ÒÚ‡ÎÓ ÔðÂ‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎ¸ÒÚ‚Ó êî ‚ åÂÍÍÂ 7-8 ‰ÂÍ‡·ðfl 2005 „Ó‰‡ ðÓÒÒËÈÒÍËÏË ÏÛÒÛÎ¸Ï‡Ì‡ÏË Ë ÓÙËˆË‡Î¸ÌÓÂ ÔÓÒÂ˘ÂÌËÂ 1 ‡ÔðÂÎfl 2006 „Ó‰‡ ÉÂÌÂð‡Î¸ÌÓ„Ó ÒÂÍðÂÚ‡ðË‡Ú‡ éàä ‚ „ÓðÓ‰Â ÑÊË‰‰Â ÔðÂÁË‰ÂÌÚÓÏ í‡Ú‡ðÒÚ‡Ì‡ åËÌÚËÏÂðÓÏ ò‡ðËÔÓ‚Ë˜ÂÏ ò‡ÈÏËÂ‚˚Ï. èÓÎÛ˜ÂÌËÂ ÒÚ‡ÚÛÒ‡ Ì‡·Î˛‰‡ÚÂÎfl ‰‡ÎÓ êÓÒÒËË ÒÚð‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍÛ˛ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ÓÚÍð˚ÚËfl ÒÂ·fl ÏÛÒÛÎ¸Ï‡ÌÒÍËÏ Ó·˘ËÌ‡Ï êÓÒÒËË. Ç Ò‚flÁË Ò ˝ÚËÏ Ï˚ Ì‡‰ÂÂÏÒfl Ì‡ ÚÓ, ˜ÚÓ ˝ÚÓ ÔÓÁ‚ÓÎËÚ ÏÛÒÛÎ¸Ï‡ÌÒÍËÏ ÏÂÌ¸¯ËÌÒÚ‚‡Ï êÓÒÒËË Ë‰ÚË ÔÓ ÔÛÚË ÔðÓ„ðÂÒÒ‡, ÒÓıð‡ÌÂÌËfl Ë ð‡Á‚ËÚËfl Ò‚ÓËı ËÒÚÓðË˜ÂÒÍËı Ë

Evet, ‹KÖ’de yeni bir dönem bafllad›. Kurucu misaktan ve iç tüzüklerden, çal›flanlar›n çal›flma ve sorumluluk anlay›fl›na, sivil toplum kurulufllar› ve uluslararas› kurulufllarla iliflkilere kadar her fley de¤ifliyor. Örgütün kuruldu¤u y›llarda uluslararas› ortam So¤uk Savafl’›n etkisi alt›ndayd›. Aradan geçen süre içinde yeni koflullar, yeni sorunlar ve yeni imkanlar ortaya ç›kt›. Üyelerimizin, halklar›n›n ve hatta üye olmayan devletlerdeki Müslüman az›nl›klar›n ‹KÖ’den yeni ve hakl› beklentileri var. 21. asra ‹slâm dünyas› birçok problem ve tehditlerle karfl› karfl›ya bir flekilde girmifltir. Bu tehditlere karfl› konulabilmesi için, gerçek bir ‹slâm dayan›flmas›n›n ortaya ç›kar›lmas›, teflkilat›m›z›n kurucu misak›n›n de¤ifltirilmesi, Genel Sekreterli¤in ve yan kurulufllar›n›n da yeni ihtiyaçlara cevap verecek flekilde yeniden yap›land›r›lmalar› gerekmekte-

Одним из важных этапов стало принятие в Мекке в декабре прошлого года Десятилетней программы развития Организации «Исламская Конференция». On Y›ll›k Aksiyon Program›n› kabul eden Aral›k ay›ndaki Mekke Zirvesi gözlemcilerce ‹slâm Konferans› Teflkilat› tarihinde bir dönüm noktas› teflkil etti.

D‹YALOG

EVET’LE

B A fi L A R

лицом к лицу yüz yüze

ÍÛÎ¸ÚÛðÌ˚ı ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ, ÛÍðÂÔÎÂÌËfl ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ Ò ÓÒÚ‡Î¸Ì˚Ï ËÒÎ‡ÏÒÍËÏ ÏËðÓÏ. Ç Ë˛ÌÂ ˝ÚÓ„Ó „Ó‰‡ ÒÓÒÚÓËÚÒfl ÏÓÈ ÓÙËˆË‡Î¸Ì˚È ‚ËÁËÚ ‚ êÓÒÒËÈÒÍÛ˛ îÂ‰Âð‡ˆË˛. ü ð‡ÒÒ˜ËÚ˚‚‡˛ ‚ÒÚðÂÚËÚ¸Òfl Ò ðÓÒÒËÈÒÍËÏË ÔÓÎËÚË˜ÂÒÍËÏË ‰ÂflÚÂÎflÏË Ë Ò ÔðÂÁË‰ÂÌÚÓÏ ÇÎ‡‰ËÏËðÓÏ èÛÚËÌ˚Ï. ä‡Í Ì‡Ï ËÁ‚ÂÒÚÌÓ, ÔÓÒÎÂ ð‡ÒÔ‡‰‡ ëÓ‚ÂÚÒÍÓ„Ó ëÓ˛Á‡ ˜ÎÂÌ‡ÏË éàä ÒÚ‡ÎÓ ÏÌÓÊÂÒÚ‚Ó „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚. àÁÏÂÌËÚÒfl ÎË ÔÓÎËÚËÍ‡ éàä ÔÓ ÓÚÌÓ¯ÂÌË˛ Í ÏÛÒÛÎ¸Ï‡ÌÒÍËÏ ÒÚð‡Ì‡Ï Ö‚ð‡ÁËË? óÎÂÌÒÚ‚Ó ÏÛÒÛÎ¸Ï‡ÌÒÍËı ÒÚð‡Ì Ö‚ð‡ÁËË ÓÚÍð˚ÎÓ Ì‡Ï ÌÓ‚˚Â ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË. ùÚÓ ÒÓ·˚ÚËÂ ÔÓÁ‚ÓÎËÎÓ ÛÍðÂÔËÚ¸ ðÓÎ¸ éàä Ì‡ ÏÂÊ‰ÛÌ‡ðÓ‰ÌÓÈ ‡ðÂÌÂ Ë ÔÓÒÎÛÊËÎÓ ‚Ó ·Î‡„Ó ˝ÚËı „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚. á‡ ÔÓÒÎÂ‰ÌÂÂ ‚ðÂÏfl ˜Û‚ÒÚ‚ÛÂÚÒfl ÔÓÁËÚË‚ÌÓÂ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ Í Ì‡¯ÂÈ Óð„‡ÌËÁ‡ˆËË ÒÓ ÒÚÓðÓÌ˚ ˝ÚËı ÒÚð‡Ì. éÌË Û˜‡ÒÚ‚Û˛Ú ‚ ÒÓ·ð‡ÌËflı Ì‡ ‚˚ÒÓÍÓÏ ÛðÓ‚ÌÂ. Ç Å‡ÍÛ ‚ Ë˛ÌÂ ·Û‰ÂÚ ÔðÓ‚Â‰ÂÌ‡ 33-fl ÍÓÌÙÂðÂÌˆËfl ÏËÌËÒÚðÓ‚ ËÌÓÒÚð‡ÌÌ˚ı ‰ÂÎ. ÉÎ‡‚ÌÓÈ ÚÂÏÓÈ ˝ÚÓ„Ó ÒÓ·ð‡ÌËfl ·Û‰ÂÚ ‰ÂÏÓÍð‡ÚËfl, ÏÓ‰ÂðÌËÁ‡ˆËfl Ë ÔðÓ„ðÂÒÒ. èÓÒÎÂ Å‡ÍÛ fl ÔÓÒÂ˘Û ˝ÚË „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚‡ Ë ÔÓÒÚ‡ð‡˛Ò¸ ÔðËÁ‚‡Ú¸ Í ‡ÍÚË‚ÌÓÏÛ ÒÓÚðÛ‰ÌË˜ÂÒÚ‚Û ‚ ðÂ‡ÎËÁ‡ˆËË ÒÓ‚ÏÂÒÚÌ˚ı ÔðÓÂÍÚÓ‚. n

Д И А Л О Г Н АЧ И Н А ЕТ С Я С « Д А »

dir. Bu konudaki çal›flmalar flimdiden bafllam›flt›r. Örgütümüzün vizyon ve öncelikleri yeniden belirlemektedir. Fiiliyatta uygulanabilecek gerçek bir dayan›flma, bütün unsurlar›yla sosyal ve ekonomik kalk›nma, hastal›klarla, açl›kla ve kronik fakirlikle mücadele, demokrasi ve modernleflme ve sivil toplum kurulufllar› ile uluslararas› kurulufllarla pratikte iflbirli¤i, yeni dönemde vermeye çal›flt›¤›m›z mesajlard›r. On Y›ll›k Aksiyon Program›n› kabul eden Aral›k ay›ndaki Mekke Zirvesi gözlemcilerce ‹slâm Konferans› Örgütü tarihinde bir dönüm noktas› teflkil etti. Zirve'de ‹slâm ülkeleri liderleri, takdire fla-

yan bir ad›m atarak, Genel Sekreterli¤imizin yo¤un koordinasyon ve çal›flmalar› alt›nda Müslüman dünyas›n›n önde gelen fikir ve din adamlar› ile akademisyenleri taraf›ndan tasla¤› haz›rlanan bu Aksiyon Program›’ndaki fikir ve önerileri, tarihte misaline nadiren rastlanabilecek bir ittifak ve anlay›fl birli¤iyle desteklediler. On Y›ll›k Aksiyon Program›’nda siyasi konular yan›nda özellikle üye ülkeler aras› ticaretin oran› ve üye ülkelerce bilimsel ve teknolojik araflt›rma harcamalar›n›n GSMH içindeki pay› gibi muayyen hedefler yer al›yor. BM’nin Bin Y›l (Millenium) hedefleri dizisiyle birçok noktada ortak hedefler içeren On Y›ll›k Aksiyon Progra-

Российская Федерация попросила статус наблюдателя в нашей организации и была принята на 36-м Собрании Министров иностранных дел, прошедшем в столице Йемена городе Сана в июне 2005 года. Rusya Federasyonu Teflkilat›m›za gözlemci olmak için baflvurmufl ve Haziran 2005’te Yemen’in baflkenti Sana’da yap›lan 32. D›fliflleri Bakanlar› Konferans› Toplant›s›’nda bu statüyü kazanm›flt›r.

yüz yüze лицом к лицу

m›m›z›n verdi¤i güçle, yeni çal›flma disiplini ve anlay›fl›m›zla ve üye ülkelerin iflbirli¤i ve dayan›flma ruhunun yeniden canlanmas›yla, ‹slâm Konferans› Örgütü Genel Sekreterli¤i’nin uluslararas› arenadaki görünürlü¤ünün ve rolünün süratle güçlenece¤ine inan›yorum. Rusya Federasyonu’nun ‹KÖ üyeli¤ini nas›l de¤erlendiriyorsunuz? Rusya Federasyonu Örgütümüze gözlemci olmak için baflvurmufl ve Haziran 2005'te Yemen'in baflkenti Sana'da yap›lan 32. ‹slâm D›fliflleri Bakanlar› Konferans› Toplant›s›’nda bu statüyü kazanm›flt›r. Konferansta konu görüflülürken Rusya’n›n talebi üye ülkelerden genifl destek buldu. Bu konudaki de¤erlendirmemiz, bu teflkil edilen ba¤›n esas olarak Rusya Federasyonu Müslümanlar› bak›m›ndan faydal› bir geliflme oldu¤u yönündedir. Böylece bir yandan Rusya Federasyonu bünyesindeki Müslüman halklarla ‹slâm ülkeleri aras›nda resmen temas ba¤› kurulmufl, di¤er taraftan da bu Müslüman halklar›n Rusya Federasyonu ile ‹slâm dünyas› aras›nda bir köprü vazifesi görmesi imkan dahiline girmifltir. Bu yeni iliflkiler manzumesinin en güzel misalleri, Rusya Federasyonu’nun 7-8 Aral›k 2005 tarihlerinde düzenlenen Ola¤anüstü Mekke ‹slâm Zirvesi’nde Müslüman temsilcilerce temsil edilmesi ve de¤erli devlet adam› ve aziz dostumuz Tataristan Cumhurbaflkan› Mintimer fiaripoviç fiaymiev’in 1 Nisan 2006 tarihinde Cidde’de ‹slâm Konferans› Örgütü Genel Sekreterli¤i’ne resmi bir ziyaret yapm›fl olmas›d›r. ‹KÖ’ye gözlemci üyelik Rusya Federasyonu’nun ‹slâm dünyas›na aç›lma stratejisinde mühim bir yer tutmakta olup, Rusya Federasyonu’nun kendi Müslüman az›nl›¤›na yaklafl›m›nda bir dönüm noktas› teflkil etmektedir. Bu sayede gelifltirilecek iliflkilerin Rusya Müslümanlar›n›n refah ve kalk›nmas›na, tarih ve kültür de¤erlerini yaflatmalar›na ve ‹slâm dünyas›yla ba¤lar›n› kuvvetlendirmelerine hizmet etmesini temenni ediyoruz. Haziran ay› bafl›nda Rusya Federasyonu’na yapaca¤›m resmi ziyaret bütün bu hususlarda Devlet Baflkan› Say›n Vladimir Putin baflta olmak üzere üst düzey Rus yetkililerle fikir teatisinde bulunmama imkan tan›yacakt›r. Bilindi¤i gibi Sovyetler Birli¤i’nin da-

¤›lmas›yla birlikte ‹KÖ’nün ‹slâm dünyas›ndan birçok üyesi oldu. Gelecek dönemde ‹KÖ’nün Müslüman Avaraysa ülkeleriyle ilgili farkl› bir yaklafl›m› ve politikas› olacak m›? Müslüman Avrasya ülkelerinin üye olmas›yla teflkilat›m›z yeni bir co¤rafyaya aç›lm›fl ve yeni bir boyut kazanm›flt›r. Bu çeflitlilik hem uluslararas› seviyede rol ve gücünü artt›rma aray›fl›nda olan ‹KÖ’nün, hem de bu ülkelerin kendi menfaatlerine hizmet etmektedir. Son dönemde bu ülkelerin teflkilat›m›za bak›fllar›nda ve iflbirli¤ine yaklafl›mlar›nda olumlu geliflmeler görülmektedir. Zirve

ve Bakanlar seviyesindeki toplant›lar›m›za giderek daha üst seviyelerde ifltirak etmeye bafllam›fllard›r. Bu bak›mdan Haziran ay›nda Bakû’de düzenlenecek 33. ‹slâm D›fliflleri Bakanlar› Konferans› da bir ilk olacak ve bir dönüm noktas› teflkil edecektir. Ana mesajlar› itibariyle demokrasi, modernizasyon ve kalk›nma ça¤r›s› yapan teflkilat›m›za üyelik, bu ülkeler için bir art› de¤er olmaya bafllam›flt›r bile. Bakû Konferans›’n›n ard›ndan bu ülkelere yapaca¤›m ziyaretlerde ortak projelerimize daha aktif kat›lmalar›n› sa¤lamay› ve iliflkilerde yeni bir dönem bafllat›lmas›na katk›da bulunmay› ümit ediyorum. n

D‹YALOG

EVET’LE

B A fi L A R

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

что такое восток и что такое запад? do¤u ne, bat› ne?

Единственный адрес позитивных перемен – Запад? Мехмет Али Кылычбай Доктор политологии (Турция).

De¤iflim alan›n›n tek adresi Bat› m›? Mehmet Ali K›l›çbay Prof. Dr. (Türkiye).

˛·‡fl ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËfl ÌÓÒËÚ Ì‡Á‚‡ÌËÂ ÏÂÒÚÌÓÒÚË, ÓÚÍÛ‰‡ ÓÌ‡ ÔðÓËÁÓ¯Î‡, ÎË·Ó Ì‡Á‚‡ÌËÂ ˝ÚÌÓÒ‡, fl‚Îfl˛˘Â„ÓÒfl ÌÓÒËÚÂÎÂÏ ‰‡ÌÌÓÈ ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËË. Ö‰ËÌÒÚ‚ÂÌÌÓÂ ËÒÍÎ˛˜ÂÌËÂ ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛Ú ‰‚Â ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËË, Ì‡Á‚‡ÌÌ˚Â ÔÓ ÒÚð‡Ì‡Ï Ò‚ÂÚ‡, – ‚ÓÒÚÓ˜Ì‡fl Ë Á‡Ô‡‰Ì‡fl. é˜Â‚Ë‰ÌÓ, ˜ÚÓ ÓÌË ÔðÂ‰ÒÚ‡‚Îfl˛Ú ÒÓ·ÓÈ Â‰ËÌÛ˛ ˆË‚ËÎËÁ‡ˆË˛, ‚ Í‡ÍÓÈ-ÚÓ ÏÓÏÂÌÚ ð‡Á‰ÂÎË‚¯Û˛Òfl Ì‡ ‰‚Â ˜‡ÒÚË, ÍÓÚÓð˚Â ‰Ó‚ÓÎ¸ÌÓ ·˚ÒÚðÓ ÓÚÏÂÊÂ‚‡ÎËÒ¸ ‰ðÛ„ ÓÚ ‰ðÛ„‡. ç‡ Ò‡ÏÓÏ ‰ÂÎÂ Ôð‡‚ÓÏÂðÌÓ „Ó‚ÓðËÚ¸ ÌÂ Ó ð‡ÒÍÓÎÂ ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËË, ‡ Ó· ÓÚ‰‡ÎÂÌËË Ë ÔðÂÓ·ð‡ÁÓ‚‡ÌËË Ó‰ÌÓ„Ó ÂÂ Íð˚Î‡, ‚ÔÓÒÎÂ‰ÒÚ‚ËË ÔÓÎÛ˜Ë‚¯Â„Ó ÓÔðÂ‰ÂÎÂÌËÂ «á‡Ô‡‰‡». ç‡ á‡Ô‡‰Â ÒÎÓÊËÎÒfl ÍÎ‡ÒÒ ‡ÍÚË‚Ì˚ı ðÂÙÓðÏ‡ÚÓðÓ‚, ÇÓÒÚÓÍ ÊÂ ‚ ·ÓÎ¸¯ÂÈ ÒÚÂÔÂÌË ÒÓıð‡ÌËÎ ÙÛÌ‰‡ÏÂÌÚ‡Î¸Ì˚Â ÓÒÌÓ‚˚ ÔÂð‚ÓÌ‡˜‡Î¸ÌÓÈ ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËË. ùÚË ÒÂð¸ÂÁÌ˚Â ð‡ÁÎË˜Ëfl Ë ðÂÁÍËÈ ÓÚıÓ‰ ÓÚ Â‰ËÌ˚ı ËÒÚÓÍÓ‚ ‚ÔÂð‚˚Â ‚ÓÁÌËÍÎË ÔÓÒÎÂ ÔÓfl‚ÎÂÌËfl ËÒÎ‡Ï‡. èÓÒÎÂ ˝ÚÓ„Ó ð‡‰ËÍ‡Î¸ÌÓ„Ó ð‡Áð˚‚‡ Ì‡˜‡ÎËÒ¸ Ú‡ÍËÂ Ò‚ÓÈÒÚ‚ÂÌÌ˚Â Á‡Ô‡‰ÌÓÏÛ ÏËðÛ ÔðÓˆÂÒÒ˚ Ë fl‚ÎÂÌËfl, Í‡Í ÙÂÓ‰‡ÎËÁÏ, êÂÌÂÒÒ‡ÌÒ, êÂÙÓðÏ‡ˆËfl, èðÓÒ‚Â˘ÂÌËÂ, Í‡ÔËÚ‡ÎËÁÏ, Ì‡Û˜ÌÓ-ÚÂıÌË˜ÂÒÍ‡fl ðÂ‚ÓÎ˛ˆËfl. Ç ðÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ ÍÛÎ¸ÚÛðÌ˚Â, ÒÚðÛÍÚÛðÌ˚Â Ë ÏÂÌÚ‡Î¸Ì˚Â ð‡ÁÎË˜Ëfl ÏÂÊ‰Û ÇÓÒÚÓÍÓÏ Ë á‡Ô‡‰ÓÏ ÛÏÌÓÊËÎËÒ¸. àÁÛ˜ÂÌËÂ ˝ÚËı ÔðÓˆÂÒÒÓ‚ Ë fl‚ÎÂÌËÈ ÒÔÓÒÓ·ÌÓ ‰‡Ú¸ ÓÚ‚ÂÚ Ì‡ ‚ÓÔðÓÒ, ÔÓ˜ÂÏÛ ËÌ‰Ë‚Ë‰Û‡ÎËÁÏ, ÎË˜Ì˚Â Ôð‡‚‡ Ë Ò‚Ó·Ó‰˚, ÒÂÍÛÎflðËÁÏ, ‰ÂÏÓÍð‡ÚËfl, ð‡Á‰ÂÎÂÌËÂ ÒÙÂð ˜‡ÒÚÌÓÈ Ë Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÊËÁÌË ÔÓfl‚ËÎËÒ¸ Ì‡ á‡Ô‡‰Â, ‚ ÚÓ ‚ðÂÏfl Í‡Í ÇÓÒÚÓÍ, ÒÓÒÚ‡‚Ë‚¯ËÈ ÙÛÌ‰‡ÏÂÌÚ ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËË, ÌÂ ÒÛÏÂÎ ÒÓÁ‰‡Ú¸ ÔÓ‰Ó·Ì˚Â ËÌÒÚËÚÛÚ˚ Ë ÍÓÌˆÂÔˆËË. ì ËÒÚÓÍÓ‚ Á‡Ô‡‰ÌÓÈ ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËË ÒÚÓËÚ

Д И А Л О Г Н АЧ И Н А ЕТ С Я С « Д А »

Единственно верной Запад считает свою точку зрения, поэтому не рассматривает даже вероятность синтеза с Востоком. Bat› kendini “olmas› gereken” olarak gördü¤ü için, Do¤u’yla bir senteze gitmeyi asla akl›na getirmemektedir. ‰ðÂ‚ÌÂ„ðÂ˜ÂÒÍËÈ «ÎÓ„ÓÒ» (Ñ‡ÊÂ ÒÂÏ‡ÌÚË˜ÂÒÍËı ÓÚÎË˜ËÈ ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ, ˜ÚÓ·˚ ÔÓ˜Û‚ÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ð‡ÁÌËˆÛ ÏÂÊ‰Û á‡Ô‡‰ÓÏ Ë ÇÓÒÚÓÍÓÏ: ÔÓÌflÚËÂ «ÎÓ„ÓÒ» ‚ Á‡Ô‡‰Ì˚ı flÁ˚Í‡ı ÓÁÌ‡˜‡ÂÚ «ÁÌ‡ÌËÂ», ÔðÂ‚ÓÒıÓ‰ÒÚ‚Ó ð‡ÁÛÏ‡ Ë ‡ð„ÛÏÂÌÚ‡ˆËË, ‡ ‚ ËÒÎ‡ÏÒÍÓÈ ÙËÎÓÒÓÙËË fl‚ÎflÂÚÒfl ·ÎËÁÍËÏ ÔÓ ÁÌ‡˜ÂÌË˛ Í ÚÂðÏËÌÛ «ÍÂÎ‡Ï», Ì‡Û˜ÌÓÈ ‰ËÒˆËÔÎËÌÂ, Ó·ÓÒÌÓ‚˚‚‡˛˘ÂÈ Â‰ËÌÒÚ‚Ó ÄÎÎ‡ı‡ Ë ÓÒÌÓ‚Ì˚ı ÔÓÎÓÊÂÌËÈ ËÒÎ‡Ï‡). ÑðÂ‚ÌÂ„ðÂ˜ÂÒÍ‡fl ÙËÎÓÒÓÙËfl ÔÓ‰‡ðËÎ‡ á‡Ô‡‰Û ÒÔÓÒÓ· ÙËÍÒ‡ˆËË fl‚ÎÂÌËÈ Ë ÔðÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÈ ‚ ÔÓÌflÚËflı Ë ÚÂðÏËÌ‡ı. êÂÌÂÒÒ‡ÌÒ ‚˚Ò‚Ó·Ó‰ËÎ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ËÁ-ÔÓ‰ ÔðÂÒÒ‡ Ó·˘ËÌÌÓ„Ó Ó·ð‡Á‡ ÊËÁÌË, èðÓÒ‚Â˘ÂÌËÂ Ë ÏÓ‰ÂðÌËÁ‡ˆËfl ÓÚÍð˚ÎË ‰ÓðÓ„Û ÍðËÚË˜ÂÒÍÓÏÛ ð‡ÁÛÏÛ. í‡ÍËÏ Ó·ð‡ÁÓÏ, ËÒÚÓðËfl ÒÚ‡Î‡ ‚ÓÒÔðËÌËÏ‡Ú¸Òfl Í‡Í ÒÓÁË‰‡ÚÂÎ¸Ì‡fl ‰ÂflÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÔðÂ‰ÓÔðÂ‰ÂÎÂÌÌÓÒÚ¸ (ÒÛ‰¸·‡) ·˚Î‡ ÓÚ‚Âð„ÌÛÚ‡. ç‡ðfl‰Û Ò ˝ÚËÏ, „ÓÒÔÓ‰ÒÚ‚Ó ð‡ÁÛÏ‡ ·˚ÎÓ ÔðÓÚË‚ÓÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÓ ·ÓÊÂÒÚ‚ÂÌÌÓÏÛ

ünya tarihinde uygarl›k olarak nitelenen tüm oluflumlar, adlar›n› ya co¤rafyadan ya da egemen kültürün tafl›y›c›s› olan halktan alm›flt›r. Bunun tek istisnas›, Bat› ve Do¤u biçiminde yön adlar›yla belirlenen iki uygarl›k alan›d›r. Bu yönsel adland›rmalar›n aç›kça iflaret etti¤i üzere, asl›nda köken itibariyle tek bir uygarl›k söz konusudur. Bu kökensel uygarl›k, belli bir süreç içinde ve bir momentte ikiye bölünmüfl ve iki cephe birbirinden farkl›laflm›flt›r. Asl›nda bir bölünmeden çok, sonradan Bat› ad›n› alacak kesimin ana gövdeden ayr›lmas› ve farkl›laflmas› söz konusudur. Bat› bu süreçte aktif kesimi meydana getirirken, Do¤u, kökensel yap›lanmalar› büyük ölçüde muhafaza etmifltir. Bat› küresinin ayr› ayr›l›¤› aç›kça fark edilir ve kökenden uzaklaflm›fl bir uygarl›k alan› haline gelmesinin bafllang›c›n› ‹slâmiyetin zuhuruna kadar geri götürmek mümkündür. Bu radikal kopuflun ard›ndan, tamamen Bat›’da oluflan ve Bat›’ya özgü süreçler olarak Feodalite, Rönesans, Reformasyon, Ayd›nlanma, Kapitalizm, Sanayi Devrimi gibi oluflumlar, Bat› ad›n› verdi¤imiz uygarl›k küresinin Do¤u’dan tamamen farkl› bir kurumsal, kültürel ve zihinsel iklim oluflturmas›na neden olmufllard›r. Bütün bu süreçler birikimli olarak okunduklar›nda, bireysellik, kiflisel hak ve özgürlükler, laiklik, demokrasi, özel-kamusal alan ayr›m› gibi kurum ve yap›lanmalar›n da neden Bat›’da ortaya ç›k-

do¤u ne, bat› ne? что такое восток и что такое запад?

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

ÓÚÍðÓ‚ÂÌË˛, ðÂÎË„Ëfl t›klar›n› ama Do¤u’nun ·˚Î‡ ÓÚ‰ÂÎÂÌ‡ ÓÚ kökende kalmas› nede„ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚‡ Ë ‚˚ÚÂÒÌÂÌ‡ niyle bunlara benzer bir Ì‡ ÓÚ‰ÂÎ¸ÌÛ˛ fleyler üretemedi¤ini görÚÂððËÚÓðË˛, ÛÚð‡ÚË‚ mek mümkün hale gelir. Ò‚Ó˛ ‚ÒÂÓı‚‡ÚÌÓÒÚ¸ Ë Eski Dünya’n›n tarihi bu ÔðÂ‚ð‡ÚË‚¯ËÒ¸ ‚ ÎË˜ÌÓÂ ba¤lamda de¤erlendiril‰ÂÎÓ Í‡Ê‰Ó„Ó. ÑÂÏÓÍð‡ÚËfl, di¤inde, Bat› kendini baz› ‚ÓÁ‰‚Ë„ÌÛÚ‡fl Ì‡‰ miraslar›n üzerinde yükÒÂÍÛÎflðËÁÏÓÏ, ‚˚Á‚‡Î‡ Í seliyor olarak görmekteÊËÁÌË ÔÓÎËÚËÍÛ, dir. Bat› uygarl›¤›, temeliÓÒÌÓ‚‡ÌÌÛ˛ ÌÂ Ì‡ ni eski “Yunan logos”una ðÂÎË„ËÓÁÌÓÈ yerlefltirmektedir (anlamË‰ÂÌÚË˜ÌÓÒÚË, ‡ Ì‡ sal ay›r›m bile farkl›l›¤› ˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍÓÏ ÌÂð‡‚ÂÌÒÚ‚Â. tek bafl›na ortaya koyacak áÌ‡ÏÂÌËÚ˚È niteliktedir, ayn› “logos” ‡Ì„ÎËÈÒÍËÈ ÔËÒ‡ÚÂÎ¸ kelimesi Bat› dillerine êÂ‰¸flð‰ äËÔÎËÌ„ ÒÍ‡Á‡Î: “bilgi” olarak geçerken, ‹s«ÇÓÒÚÓÍ ÂÒÚ¸ ÇÓÒÚÓÍ, lâm felsefesinde bu “keá‡Ô‡‰ ÂÒÚ¸ á‡Ô‡‰, Ë lam” olarak anlafl›lmakta‚ÏÂÒÚÂ ËÏ ÌÂ ÒÓÈÚËÒ¸». Ç d›r). Bu, akl›n ve ispat›n ˝ÚËı ÒÎÓ‚‡ı – ÍÎ˛˜Â‚ÓÂ dinsel mitoslara üste gelÔðÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ á‡Ô‡‰‡ Ó ÇÓÒÚÓÍÂ. Ö‰ËÌÒÚ‚ÂÌÌÓ mesidir. Eski Yunan felse‚ÂðÌÓÈ á‡Ô‡‰ Ò˜ËÚ‡ÂÚ fesi Bat›’ya kavramsallaflÒ‚Ó˛ ÚÓ˜ÍÛ ÁðÂÌËfl, t›rmay› arma¤an etmiflÔÓ˝ÚÓÏÛ ÌÂ tir. Rönesans bireyi cemað‡ÒÒÏ‡ÚðË‚‡ÂÚ ‰‡ÊÂ at cenderesinden kurta‚ÂðÓflÚÌÓÒÚ¸ ÒËÌÚÂÁ‡ Ò r›rken, Ayd›nlanma ve ÇÓÒÚÓÍÓÏ. «ñË‚ËÎËÁÓ‚‡ÌÌ˚Ï» modernite elefltirel akl› ÇÓÒÚÓÍ ÏÓÊÂÚ ÒÚ‡Ú¸ gündeme sokmufllard›r. ÚÓÎ¸ÍÓ ‚ ÒÎÛ˜‡Â Böylece art›k “tarih” insan «Â‚ðÓÔÂËÁ‡ˆËË» (ËÎË taraf›ndan yarat›lan bir ‡ÏÂðËÍ‡ÌËÁ‡ˆËË), süreç olarak alg›lan›rken, ÔÓÒÍÓÎ¸ÍÛ «ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËfl» önbelirlenmifllik (kader) fl‚ÎflÂÚÒfl ÔðËÌ‡‰ÎÂÊÌÓÒÚ¸˛ Любая цивилизация носит название местности, doktrini reddedilmekteá‡Ô‡‰‡. èÓ‰Ó·ÌÓÂ dir. Bunun yan› s›ra, akl›n откуда она произошла, либо название этноса, Û·ÂÊ‰ÂÌËÂ egemenli¤i vahye karfl› ð‡ÒÔðÓÒÚð‡ÌÂÌÓ ÒÚÓÎ¸ являющегося носителем данной цивилизации. ç›km›fl, din özel alana ta¯ËðÓÍÓ, ˜ÚÓ Ì‡ á‡Ô‡‰Â ‚ fl›narak kamusall›¤›n› Единственное исключение составляют две ðÂÎË„ËÓÁÌ˚ı ÍðÛ„‡ı ÌÂ kaybetmifl, bireysel bir koÔðËÌflÚÓ Ò˜ËÚ‡Ú¸ цивилизации, названные по странам света, – numa indirgenerek top‚ÓÒÚÓ˜Ì˚ı ıðËÒÚË‡Ì восточная и западная. lumsall›¤›ndan uzaklaflt›˜‡ÒÚ¸˛ ıðËÒÚË‡ÌÒÍÓ„Ó ÏËð‡, ÔÓÒÍÓÎ¸ÍÛ Ë ÓÌË r›lm›flt›r. Laiklik veya se‰ÓÎÊÌ˚ ÒÚðÂÏËÚ¸Òfl ÒÚ‡Ú¸ külerleflme ad›n› alan bu Dünya tarihinde uygarl›k olarak nitelenen tüm ·ÓÎÂÂ ˆË‚ËÎËÁÓ‚‡ÌÌ˚ÏË ‚ Á‡Ô‡‰ÌÓÏ ÒÏ˚ÒÎÂ ÒÎÓ‚‡. oluflumlar, adlar›n› ya co¤rafyadan ya da egemen oluflumun üzerinde infla edilen demokrasi ise, Ç ÚÓ ‚ðÂÏfl Í‡Í Ì‡ kültürün tafl›y›c›s› olan halktan alm›flt›r. Bunun kimliklere de¤il ekonomik á‡Ô‡‰Â ÔÓfl‚ËÎ‡Ò¸ Ì‡Û˜Ì‡fl paylafl›m›n yönüne iliflkin tek istisnas›, Bat› ve Do¤u biçiminde yön adlar›yla ‰ËÒˆËÔÎËÌ‡, Ì‡Á˚‚‡ÂÏ‡fl siyasetin flekillenmesini ÓðËÂÌÚ‡ÎËÒÚËÍÓÈ, Ì‡ belirlenen iki uygarl›k alan›d›r. gündeme sokmufltur. ÇÓÒÚÓÍÂ ÌÂ ÒÎÓÊËÎ‡Ò¸ «ÓÍÒË‰ÂÌÚ‡ÎËÒÚËÍ‡» Ünlü ‹ngiliz yazar Rud(«Á‡Ô‡‰Ó‚Â‰ÂÌËÂ»). á‡Ô‡‰ ËÁÛ˜‡ÂÚ ÇÓÒÚÓÍ Û˜ðÂÊ‰ÂÌËfl Ë ËÌÒÚËÚÛÚ˚ ‚Î‡ÒÚË, ‡ Ì‡ yard Kipling, “Do¤u Do¤u’dur, Bat› da Ba‚ Í‡˜ÂÒÚ‚Â ËÌÚÂðÂÒÌÓ„Ó, ÌÂÓ·˚˜ÌÓ„Ó ÇÓÒÚÓÍÂ „ÓÒÔÓ‰ÒÚ‚Û˛Ú Úð‡‰ËˆËË. t›, bu ikisi asla birleflemez” demifltir. Bu Ó·˙ÂÍÚ‡, ÙÓðÏËðÛfl ÔðÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ Ó ÌÂÏ Ç ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ÔÓ‰Ó·ÌÓÈ ÚÓ˜ÍÓÈ söz, Bat›’n›n Do¤u tasavvurunun temel Í‡Í Ó Ò‚ÓÂÈ ÔðÓÚË‚ÓÔÓÎÓÊÌÓÒÚË. á‡Ô‡‰ ÁðÂÌËfl ÇÓÒÚÓÍ ÔðÂ‚ð‡˘‡ÂÚÒfl ‚ ‡ÌÚËiflaretlerinden biridir. Bat› kendini “olÔðË‚˚Í Ò˜ËÚ‡Ú¸ ÇÓÒÚÓÍ «in statu á‡Ô‡‰ (Ò‚ÓÂÓ·ð‡ÁÌ˚È Ñ‡‰Ê‡Î – pupillari» (Ì‡ ÔÓÎÓÊÂÌËË Û˜ÂÌËÍ‡, Ú.Â. mas› gereken” olarak gördü¤ü için, Do«‡ÌÚËıðËÒÚ»). ÇÓÒÔðËÌËÏ‡ÂÏ˚È ‚ ÌÂÁðÂÎ˚Ï, ÌÂ ÒÙÓðÏËðÓ‚‡‚¯ËÏÒfl). ùÚÓ ¤u’yla bir senteze gitmeyi asla akl›na geÍ‡˜ÂÒÚ‚Â «˜ÛÊÓ„Ó», «‰ðÛ„Ó„Ó» ÇÓÒÚÓÍ Ò‚flÁ‡ÌÓ Ò ÚÂÏ, ˜ÚÓ á‡Ô‡‰ÓÏ ÛÔð‡‚Îfl˛Ú tirmemekte, onun ancak bat›l›laflarak ÔðÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÂ

D‹YALOG

EVET’LE

B A fi L A R

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

что такое восток и что такое запад? do¤u ne, bat› ne?

ÛÒÚðÓÈÒÚ‚Ó, „‰Â „ÓÒÔÓ‰ÒÚ‚Û˛Ú ÒÚðÓ„‡fl ËÂð‡ðıËfl, ‰ÂÒÔÓÚËÁÏ, ËÌÚðË„Ë Ë Á‡„Ó‚Óð˚, ˜ÚÓ ÒÎÛÊËÚ ‰ÂÍÓðÓÏ Í ÒÍ‡ÁÍ‡Ï «í˚Òfl˜‡ Ë Ó‰ÌÓÈ ÌÓ˜Ë». èðË ˝ÚÓÏ á‡Ô‡‰ ÔðËÓ·ðÂÚ‡ÂÚ Ó·ÎËÍ ‰ÂÏÓÍð‡ÚË˜ÂÒÍÓ„Ó Ó·˘ÂÒÚ‚‡ ÒÓ Ò‚Ó·Ó‰ÓÈ ÒÎÓ‚‡ Ë ð‡‚ÂÌÒÚ‚ÓÏ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ. á‡Ô‡‰Ì‡fl ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËfl Ò˜ËÚ‡ÂÚ ÒÂ·fl ‰ÂÚË˘ÂÏ èðÓÒ‚Â˘ÂÌËfl, îð‡ÌˆÛÁÒÍÓÈ ðÂ‚ÓÎ˛ˆËË Ë ÏÓ‰ÂðÌËÁ‡ˆËË, ‚ ðÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ ˜Â„Ó ðÂÎË„Ëfl ·˚Î‡ ÓÚ‰ÂÎÂÌ‡ ÓÚ ÔÓÎËÚËÍË, ÍÛÎ¸ÚÛð˚, Ó·˚˜‡Â‚ Ë Úð‡‰ËˆËÈ, ˝ÚË ÒÙÂð˚ ÊËÁÌË ·˚ÎË «ÓÒ‚Ó·ÓÊ‰ÂÌ˚» ÓÚ ðÂÎË„ËÓÁÌÓ„Ó

Ì‡ÒÎÂ‰Ëfl. ç‡ ÇÓÒÚÓÍÂ ÔÓ‰Ó·Ì˚ı ËÁÏÂÌÂÌËÈ ÌÂ ÔðÓËÁÓ¯ÎÓ, ÔÓ˝ÚÓÏÛ á‡Ô‡‰ Ò˜ËÚ‡ÂÚ, ˜ÚÓ Ú‡Ï ðÂÎË„Ëfl Ë„ð‡ÂÚ ðÂ¯‡˛˘Û˛ ðÓÎ¸ ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â, fl‚ÎflÂÚÒfl ‰‚ËÊÛ˘ÂÈ ÒËÎÓÈ ‰‡Î¸ÌÂÈ¯Â„Ó ð‡Á‚ËÚËfl. ëÓ„Î‡ÒÌÓ Á‡Ô‡‰Ì˚Ï ÔðÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËflÏ, «„ÓÒÔÓ‰ÒÚ‚Û˛˘‡fl Ì‡ ÇÓÒÚÓÍÂ ðÂÎË„Ëfl – ËÒÎ‡Ï, Á‡ÏÍÌÛÚ‡ Ì‡ Ò‚ÓËı ‰Ó„Ï‡ı (ËÎË ÚðÂ‚Ó„‡ı Ë ÔÓ‰ÓÁðÂÌËflı), ÓÚ‚Âð„‡ÂÚ ‰ËÒÍÛÒÒËË, Ò‚Ó·Ó‰Û ‚˚ð‡ÊÂÌËfl Ï˚ÒÎË Ë, Ú‡ÍËÏ Ó·ð‡ÁÓÏ, ‚ÂðËÚ, ˜ÚÓ Â‰ËÌÒÚ‚ÂÌÌÓ ‚ÂðÌ˚Ï ÒÔÓÒÓ·ÓÏ Ï˚¯ÎÂÌËfl fl‚ÎflÂÚÒfl ÒÔÓÒÓ·, ËÒÔÓ‚Â‰ÛÂÏ˚È ˝ÚÓÈ ðÂÎË„ËÂÈ,

Знаменитый английский писатель Редьярд Киплинг сказал: «Восток есть Восток, Запад есть Запад, и вместе им не сойтись». В этих словах – ключевое представление Запада о Востоке. Ünlü ‹ngiliz yazar Rudyard Kipling, “Do¤u Do¤u’dur, Bat› da Bat›, bu ikisi asla birleflemez” demifltir. Bu söz, Bat›’n›n Do¤u tasavvurunun temel iflaretlerinden biridir.

“uygarlaflabilece¤ini” düflünmektedir, çünkü “uygarl›k demek, Bat› demektir”. Bu anlay›fl Bat›’da o kadar egemendir ki, Bat› dinsel çevreleri bile Do¤u H›ristiyanlar›n› kendilerinden de¤il de, Do¤ulu olarak görmekte ve onlar›n da “uygarlaflmalar›”, yani bat›l›laflmalar› gerekti¤ini düflünmektedirler. Bat›’da “oryantalizm” ad› verilen bir inceleme disiplininin ç›kmas›na ra¤men, Do¤u’da oksidantalizm gibi, bunun muadili bir alan oluflmam›flt›r. Çünkü Bat›, Do¤u’yu hem bir merak nesnesi olarak incelemekte, hem de bir karfl›t-ben olarak infla ederken, kendi idealini ve Bat› tasavvurunu oluflturmaktad›r. Bat›’n›n oryantalizmi, Do¤u’yu “in situ pupillari” (yetiflkinli¤e eriflmemifllerin konumu, reflit olmam›fl) görmektedir, çünkü Bat›’da kurumlar, Do¤u’da gelenekler egemendir. Böylesine bir zihinsel ve tarihsel yap›lanman›n do¤rultusunda, Bat›’n›n Do¤u tasavvuru, bir cins Bat›’n›n z›dd› (veya Deccal) olarak belirmektedir. Bu ba¤lamda, bu “öteki” olarak alg›lanan Do¤u, 1001 Gece Masallar›’n›n baflat dekoru oluflturdu¤u bir alemde, her fleyin gizli kapakl› oldu¤u, despotik (müstebit), komplocu ve kat› hiyerarflik bir toplum yap›lanmas›n›n içine oturtulurken; Bat› demokrasi, ifade özgürlü¤ü ve f›rsat eflitli¤inin alan› olarak karakter kazanmaktad›r. Bat› uygarl›¤› kendini Ayd›nlanman›n, Frans›z Devrimi’nin ve Modernitenin öz çocu¤u olarak görürken, bu üçlü sürecin dinin siyasetten, iktisattan, kültürden, örf ve adetlerden ayr›lmas›n›n ve bütün bu alanlar›n dinin vesayetinden kurtulmas›n› sa¤lad›¤›n› belirlemekte, Do¤u’da buna benzer bir fley yaflanmad›¤› için, dinin bu bölgede birinci konuflmac›, en önemli belirleyici olma konumunu sürdürdü¤ünü tespit etmektedir. Bat›’ya göre, Do¤u’nun temel dini olan ‹slâmiyet “dogmalar›n›n (veya kuflkular›n›n) üzerine kapanm›flt›r. Tart›flmay›, kanaat özgürlü¤ünü hakaret olarak kabul etmekte, böylece kendi gibi olmayan›n veya düflünmeyenin de onun gibi düflünmesi ve davranmas› gerekti¤ine inanmaktad›r. Düflünceye ve bilgiye kap›lar›n› kapatm›flt›r (içtihat kap›s› kapand›)”. Bat› kendini evrensel ülkülerin gerçekleflme alan› olarak görmekte, böylece kendi tarihini de evrensel tarih ve di¤er

Д И А Л О Г Н АЧ И Н А ЕТ С Я С « Д А »

do¤u ne, bat› ne? что такое восток и что такое запад?

ÔÓ˝ÚÓÏÛ ÒÚðÂÏËÚÒfl Í ÚÓÏÛ, ˜ÚÓ·˚ ‚ÒÂ ‰ÛÏ‡ÎË Ë ‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡ÎË ÒÓ„Î‡ÒÌÓ ÂÈ. äðÓÏÂ ÚÓ„Ó, ËÒÎ‡Ï ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛ Á‡Íð˚Ú Ì‡ÛÍÂ Ë ÁÌ‡ÌËflÏ». á‡Ô‡‰ ð‡ÒÒÏ‡ÚðË‚‡ÂÚ ÒÂ·fl ‚ Í‡˜ÂÒÚ‚Â ÔðÓÒÚð‡ÌÒÚ‚‡, „‰Â ðÂ‡ÎËÁÛ˛ÚÒfl ÔÎ‡ÌÂÚ‡ðÌ˚Â ÔðËÌˆËÔ˚ Ë Ë‰Â‡Î˚. èÓ˝ÚÓÏÛ ÓÌ ‚Ë‰ËÚ Ò‚Ó˛ ËÒÚÓðË˛ ËÒÚÓðËÂÈ ÛÌË‚ÂðÒ‡Î¸ÌÓÈ, ‡ ‚ÒÂ ÓÒÚ‡Î¸Ì˚Â ‚Ë‰˚ ËÒÚÓðË˜ÂÒÍÓ„Ó ð‡Á‚ËÚËfl ð‡ÒÒÏ‡ÚðË‚‡ÂÚ Í‡Í ÓÚÍÎÓÌÂÌËfl ÓÚ Ôð‡‚ËÎ¸ÌÓ„Ó ÔÛÚË. ë˜ËÚ‡ÂÚÒfl, ˜ÚÓ „ÛÏ‡ÌËÁÏ, Ôð‡‚‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÔÓÁËÚË‚ÌÓÂ Ôð‡‚Ó ÔÓðÓÊ‰ÂÌ˚ Ò‚Ó·Ó‰ÓÈ Ï˚¯ÎÂÌËfl, ÍÓÚÓð‡fl Ú‡ÍÊÂ fl‚ÎflÂÚÒfl ÔðÓ‰ÛÍÚÓÏ Á‡Ô‡‰ÌÓÈ ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËË. ë‚Ó·Ó‰Ì˚Ï ÔðË ˝ÚÓÏ Ì‡Á˚‚‡ÂÚÒfl Ú‡ÍÓÈ ÒÔÓÒÓ· Ï˚¯ÎÂÌËfl, ÍÓÚÓð˚È ÌÂ Ò‚flÁ‡Ì Ë ÌÂ ÔÓ‰‰‡ÂÚÒfl ÌËÍ‡ÍËÏ Ë‰ÂÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËÏ ‚ÎËflÌËflÏ, ÔðËÁÌ‡ÂÚ „ÓÒÔÓ‰ÒÚ‚Ó ð‡ÁÛÏ‡ Ë Ì‡ÛÍË. éÔËð‡flÒ¸ Ì‡ ˝ÚÓ Û·ÂÊ‰ÂÌËÂ, á‡Ô‡‰ ÒÚðÂÏËÚÒfl Ì‡Ò‡‰ËÚ¸ ‚Ó ‚ÒÂÏ ÏËðÂ Ò‚Ó˛ ÒËÒÚÂÏÛ ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ Ë ÚÂÏ Ò‡Ï˚Ï ÔðÂ‚ð‡ÚËÚ¸ ÌÂÔÓÁÌ‡‚‡ÂÏ˚È, ‡ ÔÓ˝ÚÓÏÛ ·ÂÒÍÓÌÂ˜Ì˚È ÏËð ‚ ÏËð Ó„ð‡ÌË˜ÂÌÌ˚È (Ò‰ÂÎ‡Ú¸ ËÁ‚ÂÒÚÌ˚Ï ÌÂËÁ‚ÂÒÚÌÓÂ), ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ ÔðËðÓ‰Û Á‡ÏÂÌËÚ¸ ËÒÍÛÒÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÒðÂ‰ÓÈ, ÒÓÁ‰‡ÌÌÓÈ ÔÓÒðÂ‰ÒÚ‚ÓÏ ÚÂıÌËÍË Ë ÔðÓÏ˚¯ÎÂÌÌÓÒÚË. á‡Ô‡‰ ð‡ÒÒÏ‡ÚðË‚‡ÂÚ ÒÂ·fl ‚ Í‡˜ÂÒÚ‚Â ÔÓÎË„ÓÌ‡ ÔÓÁËÚË‚Ì˚ı ÔÂðÂÏÂÌ, ‚ ÚÓ ‚ðÂÏfl Í‡Í ÇÓÒÚÓÍ ÔðÓÚË‚ËÚÒfl ˝ÚËÏ ÔÂðÂÏÂÌ‡Ï. àÒÚÓðËfl ð‡Á‚Ë‚‡ÂÚÒfl Ì‡ á‡Ô‡‰Â, ÇÓÒÚÓÍ ÊÂ Ò˜ËÚ‡ÂÚÒfl ÏÂÒÚÓÏ, „‰Â ð‡Á‚ËÚËfl ÌÂÚ. çÂ‰‡‚ÌËÈ «Í‡ðËÍ‡ÚÛðÌ˚È ÍðËÁËÒ» Ë ðÂ‡ÍˆËfl Á‡Ô‡‰Ì˚ı ëåà Ì‡ ‚ÓÎÌ˚ ÔðÓÚÂÒÚ‡, ÔðÓÍ‡ÚË‚¯ËÂÒfl ÔÓ ÏÛÒÛÎ¸Ï‡ÌÒÍÓÏÛ ÏËðÛ, ÓÚ˜ÂÚÎË‚Ó ÔÓÍ‡Á‡ÎË ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ ÒÂð¸ÂÁÌ˚ı ÏÂÌÚ‡Î¸Ì˚ı ð‡ÁÎË˜ËÈ ÏÂÊ‰Û ÇÓÒÚÓÍÓÏ Ë á‡Ô‡‰ÓÏ. á‡Ô‡‰ Á‡fl‚ÎflÂÚ, ˜ÚÓ ÂÒÎË Í‡ðËÍ‡ÚÛð˚ ÍÓ„Ó-ÚÓ ÓÒÍÓð·ËÎË (ÔðË ˝ÚÓÏ ÔÓ‰ð‡ÁÛÏÂ‚‡ÂÚÒfl ÎË˜ÌÓÂ ÓÒÍÓð·ÎÂÌËÂ), ‰ÂÎÓ ‰ÓÎÊÌÓ ð‡ÒÒÏ‡ÚðË‚‡Ú¸Òfl ÌÂ Í‡ÍÓÈ-ÎË·Ó ðÂÎË„ËÓÁÌÓÈ „ðÛÔÔÓÈ ËÎË Óð„‡ÌËÁ‡ˆËÂÈ ·ÓÂ‚ËÍÓ‚, ‡ ÒÛ‰ÓÏ. ñËÚ‡Ú‡ ËÁ Ó‰ÌÓÈ Ùð‡ÌˆÛÁÒÍÓÈ „‡ÁÂÚ˚ ÔÓ‰Ú‚ÂðÊ‰‡ÂÚ ÓÒÌÓ‚ÌÓÂ ð‡ÁÎË˜ËÂ ÏÂÊ‰Û ÇÓÒÚÓÍÓÏ Ë á‡Ô‡‰ÓÏ: «èÓÎÂÏËÍ‡ ÓÚÌÓÒËÚÂÎ¸ÌÓ Í‡ðËÍ‡ÚÛð Ì‡ èðÓðÓÍ‡ åÛı‡ÏÏ‡‰‡, Ì‡˜‡Ú‡fl ÒÌ‡˜‡Î‡ ‚ ‰‡ÚÒÍÓÈ, ‡ ÔÓÚÓÏ Ë ‚Ó ‚ÒÂÈ Â‚ðÓÔÂÈÒÍÓÈ ÔðÂÒÒÂ, „Ó‚ÓðËÚ Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ ËÒÎ‡Ï ‰ÓÎÊÂÌ ÔÓÌflÚ¸, ˜ÚÓ fl‚ÎflÂÚÒfl Ú‡ÍÓÈ ÊÂ ðÂÎË„ËÂÈ, Í‡Í Ë ‰ðÛ„ËÂ ðÂÎË„ËË ‚ Ö‚ðÓÔÂ. íÓ ÂÒÚ¸, ÔÓ‰Ó·ÌÓ ‰ðÛ„ËÏ ðÂÎË„ËflÏ, ËÒÎ‡Ï ‰ÓÎÊÂÌ ·˚Ú¸ Ó„ð‡ÌË˜ÂÌ ÒÙÂðÓÈ ÎË˜ÌÓÈ ÊËÁÌË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ Ë Û‚‡Ê‡Ú¸ ‰ÂÏÓÍð‡ÚË˜ÂÒÍËÂ ÔðËÌˆËÔ˚ Ë Á‡ÍÓÌ˚, „Î‡‚ÂÌÒÚ‚Û˛˘ËÏ ËÁ ÍÓÚÓð˚ı fl‚ÎflÂÚÒfl Ò‚Ó·Ó‰‡ ÒÎÓ‚‡». èÓÍ‡ á‡Ô‡‰ ·Û‰ÂÚ ÔðÓ‰ÓÎÊ‡Ú¸ Ò˜ËÚ‡Ú¸ ÒÂ·fl Â‰ËÌÒÚ‚ÂÌÌÓ Ôð‡‚ËÎ¸ÌÓÈ ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËÂÈ, ‡ ÇÓÒÚÓÍ ÒÎÂ‰Ó‚‡Ú¸ «Ò‚ÓÂÈ ËÒÚËÌÂ», ÒÎÓ‚‡ êÂ‰¸flð‰‡ äËÔÎËÌ„‡ ÒÓıð‡ÌflÚ Ò‚Ó˛ ‡ÍÚÛ‡Î¸ÌÓÒÚ¸. n

Согласно западным представлениям, господствующая на Востоке религия – ислам, замкнута на своих догмах (или тревогах и подозрениях). Bat›’ya göre, Do¤u’nun temel dini olan ‹slâmiyet dogmalar›n›n (veya kuflkular›n›n) üzerine kapanm›flt›r. tarihleri de evrensellikten sapma olarak konumland›rmaktad›r. Bu durumda, hümanizma, insan haklar›, insan yap›s› yasalar›n (pozitif hukuk) üstünlü¤ü gibi kurumlar›n oluflumunun ard›nda, yaln›zca kendi uygarl›k küresinin ürünü olarak gördü¤ü özgür akl› bulmaktad›r. Özgür ak›l ise, din de dahil her türlü totalitenin hükmünden kurtulufl, ak›l ve bilimin dine üstünlü¤ü olarak tan›mlanmaktad›r. Bu do¤rultuda Bat› ideali, dünyan›n tümünü ayn› sistemin (kendi sistemi) içine almak; kavran›lamayan, bu yüzden sonsuz olan evreni sonlu dünyaya dönüfltürmek (bilinmezi bilinir hale getirmek); do¤al do¤an›n yerine, iktisat taraf›ndan yarat›lan yapay do¤ay› yerlefl-

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

tirmek olmaktad›r. Bunlar›n sonucu olarak Bat› kendini “de¤iflme”nin alan› olarak görürken, Do¤u’nun de¤iflmeye direndi¤ini düflünmekte, buradan hareketle Bat›’n›n tarihin, Do¤u’nun tarihsizli¤in alan› oldu¤unu kurgulamaktad›r. Son karikatür krizinin ard›ndan ‹slâm aleminde görülen protesto hareketleri karfl›s›nda Bat› medyas›n›n tepkisi, Bat› ile Do¤u aras›ndaki zihniyet farkl›l›klar›n›n ço¤unu ortaya koymufltur. Bat›, e¤er karikatürler herhangi bir kimseye zarar verdiyse (zarar›n bireysel olmas› flartt›r), buna karar vermenin flu veya bu dinsel öndere veya kuruma veya militan bir gruba de¤il, mahkemelere düflen bir hak oldu¤unu söylerken, temel Do¤uBat› farkl›¤›n› da belirlemifltir. Nitekim bir Frans›z gazetesinden yapt›¤›m flu al›nt› baflka bir söze gerek b›rakmamaktad›r: “Önce Danimarka bas›n›nda, sonra Avrupa bas›n›nda yay›nlanan Hz. Muhammed karikatürleri çerçevesindeki polemik, ‹slâmiyetin Avrupa’daki di¤er dinler gibi bir din olmay› ö¤renmesinin gerekti¤ini ortaya koymaktad›r. Yani t›pk› di¤er dinler gibi esas olarak özel hayatla s›n›rl› ve ifade özgürlü¤ü baflta olmak üzere demokratik ilkelere ve yasalara sayg›l› bir din olmay› ö¤renmesi gerekmektedir”. Bat› kendini “olmas› gereken” olarak görmeyi sürdürdükçe, Do¤u da “kendi do¤rular›”na saplan›p kald›kça, Rudyard Kipling hakl› olmay› sürdürecektir. n

D‹YALOG

EVET’LE

B A fi L A R

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

что такое восток и что такое запад? do¤u ne, bat› ne?

Возможно ли просвещать, не пугая? Элиф Шафак Журналист, писатель (Турция).

Ürkütmeden ayd›nlatmak mümkün mü? Elif fiafak

Gazeteci, yazar (Türkiye).

ÂÊ‰ÛÌ‡ðÓ‰Ì˚È ÔËÒ‡ÚÂÎ¸ÒÍËÈ ÍÓÌ„ðÂÒÒ PEN ‚ ç¸˛-âÓðÍÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ˜ÚÓ Á‡ÍÓÌ˜ËÎÒfl. åÌÂ ÔÂðÂ‰‡ÎË, ˜ÚÓ ÒÓ ÏÌÓÈ ıÓ˜ÂÚ ÔÓÁÌ‡ÍÓÏËÚ¸Òfl ÔË¯Û˘‡fl ‰Îfl ÒÂð¸ÂÁÌ˚ı ‡ÏÂðËÍ‡ÌÒÍËı ËÁ‰‡ÌËÈ ÊÛðÌ‡ÎËÒÚÍ‡, ‚ÌËÏ‡ÚÂÎ¸ÌÓ ÒÎÛ¯‡‚¯‡fl ÏÓÂ ‚˚ÒÚÛÔÎÂÌËÂ. å˚ ‰Ó„Ó‚ÓðËÎËÒ¸ Ó ‚ÒÚðÂ˜Â. ÇÒÚðÂÚËÎËÒ¸. á‡¯Î‡ ðÂ˜¸ Ó ÎËÚÂð‡ÚÛðÂ Ë Ó· ËÒÚÓðËË ÎËÚÂð‡ÚÛð˚. ê‡Á„Ó‚Óð ÓÊË‚ËÎÒfl. ë ÔðËflÚÌ˚Ï Û‰Ë‚ÎÂÌËÂÏ Ï˚ Ó·Ì‡ðÛÊËÎË, ˜ÚÓ ÔÓ Ó‰ËÌ‡ÍÓ‚˚Ï ÔðË˜ËÌ‡Ï ÌÂ Î˛·ËÏ Ó‰ÌËı Ë ÚÂı ÊÂ ‡‚ÚÓðÓ‚ Ë ËÒÔ˚Ú˚‚‡ÂÏ ÒıÓ‰Ì˚È ËÌÚÂðÂÒ Í Ó‰ÌËÏ Ë ÚÂÏ ÊÂ ÔÂðËÓ‰‡Ï ‚ ÎËÚÂð‡ÚÛðÂ. ÅÂÒÂ‰‡ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÎ‡Ò¸ ‚ÒÂ „ÎÛ·ÊÂ, ÚÂÏÛ ÔÓÎËÚËÍË ÒÏÂÌËÎ ˛ÏÓð, Á‡ ÌËÏ ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÎË ð‡ÒÒÛÊ‰ÂÌËfl Ó Ô‡ÚðË‡ðı‡ÚÂ, ëåà Ë ‰ðÛ„Ëı ‚ÓÎÌÛ˛˘Ëı Ì‡Ò ‚ÓÔðÓÒ‡ı, ÔðË˜ÂÏ ÔÓ˜ÚË ‚ÒÂ„‰‡ Ï˚ ‰ÓÒÚË„‡ÎË ÍÓÌÒÂÌÒÛÒ‡. ç‡¯‡ ·ÂÒÂ‰‡ ÔðÓ‰ÓÎÊ‡Î‡Ò¸ ‚ ÔðËflÚÌÓÏ ðÛÒÎÂ, Í‡Í ‚‰ðÛ„ ‡ÏÂðËÍ‡ÌÒÍ‡fl ÊÛðÌ‡ÎËÒÚÍ‡ Ò‰ÂÎ‡Î‡ Ô‡ÛÁÛ, Ì‡ÍÎÓÌËÎ‡Ò¸ ÍÓ ÏÌÂ, ÒÎÓ‚ÌÓ ÒÓ·Ëð‡flÒ¸ ÓÚÍð˚Ú¸ ÏÌÂ ·ÓÎ¸¯Û˛ Ú‡ÈÌÛ, Ë ÒÍ‡Á‡Î‡: «ä‡Í ‚˚ ‰ÛÏ‡ÂÚÂ ÔðÓ·Û‰ËÚ¸ ÏÛÒÛÎ¸Ï‡ÌÒÍËı ÊÂÌ˘ËÌ ÓÚ „ÎÛ·ÓÍÓ„Ó ÒÌ‡?» èÓ-‚Ë‰ËÏÓÏÛ, Ì‡ ÏÓÂÏ ÎËˆÂ ÓÚð‡ÁËÎÓÒ¸ ÔÓÎÌÓÂ ÌÂÔÓÌËÏ‡ÌËÂ ‚ÓÔðÓÒ‡, ÔÓ˝ÚÓÏÛ ÊÛðÌ‡ÎËÒÚÍ‡ ðÂ¯ËÎ‡ Â„Ó ÔÓ‚ÚÓðËÚ¸: «ä‡ÍÓÈ ÌÛÊÂÌ ÔÓ‰ıÓ‰? ÇÓÁÏÓÊÌÓ ÎË ÔðÓÒ‚ÂÚËÚ¸ ˝ÚËı ÊÂÌ˘ËÌ, ÌÂ ÔÛ„‡fl Ëı?» èðÓÒ‚ÂÚËÚ¸, ÌÂ ÔÛ„‡fl... ùÚË ‰‚‡ ÒÎÓ‚‡ ÌÂÒÍÓÎ¸ÍÓ ð‡Á ÓÚ‰‡ÎËÒ¸ ˝ıÓÏ Û ÏÂÌfl ‚ „ÓÎÓ‚Â. ä‡ÍÓÂ ‰Ó ·ÓÎË ÁÌ‡ÍÓÏÓÂ ÏËðÓ‚ÓÁÁðÂÌËÂ... èðÓÒ‚ÂÚËÚ¸, ÌÂ ÔÛ„‡fl... ê‡ÒÔðÓÒÚð‡ÌÂÌÌÓÂ ‚ ÄÏÂðËÍÂ ‚ Ì‡ÒÚÓfl˘ÂÂ ‚ðÂÏfl Û·ÂÊ‰ÂÌËÂ Ó

Д И А Л О Г Н АЧ И Н А ЕТ С Я С « Д А »

Распространенное в Америке в настоящее время убеждение о необходимости «не пугая, просвещать Восток / мусульман» – не новая точка зрения. Amerika’da halihaz›rda son derece yayg›n bir flekilde dolafl›mda olan “ürkütmeden ayd›nlat›lmas› gereken Do¤u/‹slâm” anlay›fl› yeni bir kan› de¤il asl›nda. ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË «ÌÂ ÔÛ„‡fl, ÔðÓÒ‚Â˘‡Ú¸ ÇÓÒÚÓÍ / ÏÛÒÛÎ¸Ï‡Ì» – ÌÂ ÌÓ‚‡fl ÚÓ˜Í‡ ÁðÂÌËfl. à ıÓÚ¸ ÔÓ‚ÓðÓÚÌ˚Ï ÒÓ·˚ÚËÂÏ, ‚˚Á‚‡‚¯ËÏ ÔÓ‰Ó·ÌÓÂ ÏÌÂÌËÂ, ÔðËÌflÚÓ Ò˜ËÚ‡Ú¸ 11 ÒÂÌÚfl·ðfl 2001 „., ‚ÒÂ ÊÂ ˝Ú‡ ‰‡Ú‡ ÌÂ fl‚ÎflÂÚÒfl Ì‡˜‡ÎÓÏ ÌÓ‚ÓÈ ˝ÔÓıË. 11 ÒÂÌÚfl·ðfl ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Ó‚‡ÎÓ ·ÓÎÂÂ ÓÔðÂ‰ÂÎÂÌÌÓÏÛ ÔðÓfl‚ÎÂÌË˛ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡‚¯Ëı ‰Ó ˝ÚÓ„Ó „ÎÛ·ÓÍËı ÍÛÎ¸ÚÛðÌ˚ı ÔðÂ‰Û·ÂÊ‰ÂÌËÈ, ÍÓÚÓð˚Â ð‡Òˆ‚ÂÎË Ë Ì‡¯ÎË Ò‚ÓËı ÒÚÓðÓÌÌËÍÓ‚ ‚ Ì‡ÔðflÊÂÌÌÓÈ Ë ð‡ÒÍÓÎÓÚÓÈ ÒÓˆË‡Î¸ÌÓÍÛÎ¸ÚÛðÌÓÈ ‡ÚÏÓÒÙÂðÂ ÏËð‡. äÓÌÒÂð‚‡ÚË‚Ì‡fl ‡ÏÂðËÍ‡ÌÒÍ‡fl ÔðÂÒÒ‡ ‚Ë‰ËÚ ‚ Í‡˜ÂÒÚ‚Â ËÁ„Ófl (˜ÛÊÓ„Ó) ËÒÎ‡Ï, ÔÓÌËÏ‡ÂÏ˚È Í‡Í ðÂÎË„Ëfl ‰ÂÒÔÓÚËÁÏ‡ Ë Ì‡ÒËÎËfl. ëÓ„Î‡ÒÌÓ ˝ÚÓÏÛ ÒˆÂÌ‡ðË˛, ÇÓÒÚÓÍ ÌÂ Ó·Î‡‰‡ÂÚ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚Ï ‰Îfl ÔðÂÓ·ð‡ÁÓ‚‡ÌËÈ ‰ËÌ‡ÏËÁÏÓÏ, ÔÓ˝ÚÓÏÛ

ew York’ta düzenlenen PEN Dünya Yazarlar Kongresi’nden hemen sonrayd›. Kongrede konuflmam› dinleyip, hayli be¤endi¤ini söyleyen ve büyük Amerikan bas›n› için yazan bir kad›n gazeteci benimle tan›flmak istedi. Randevulaflt›k, bulufltuk. Edebiyattan, edebiyat tarihinden aç›ld› söz. Dalland›kça dalland›. Ayn› yazarlar› benzer sebeplerden ötürü sevdi¤imizi, ayn› tarihsel dönemlere benzer bir ilgi gösterdi¤imizi fark ettik keyifli bir merakla. Sohbet koyulaflt›kça siyasetten mizaha, ataerkillikten medyaya kadar nice konuda fikir uyumumuz oldu¤u ortaya ç›kt›. Sohbetimiz böyle keyifle sürmekteydi ki, gazeteci aniden durdu, bir s›r verircesine sesini alçalt›p öne do¤ru e¤ildi: “Peki sizce ne yapmal› bu Müslüman kad›nlar› derin uykular›ndan uyand›rmak için?” Soruyu anlamad›¤›m› belli eden bir ifadeyle bakm›fl olmal›y›m ki, tekrar etme gere¤i duydu: “Nas›l yaklaflmal› sizce, ürkütmeden ayd›nlatmak mümkün mü?”

Ürkütmeden ayd›nlatmak... beynimde yank›land› bu iki kelime. Ne kadar da tan›d›k bu zihniyet... Ürkütmeden ayd›nlatmak... Amerika’da halihaz›rda son derece yayg›n bir flekilde dolafl›mda olan “ürkütmeden ayd›nlat›lmas› gereken Do¤u/‹slâm” anlay›fl› yeni bir kan› de¤il asl›nda. Bu anlamda, 11 Eylül her ne kadar önemli bir dönüm noktas› teflkil etse de, bir milat say›lmaz. 11 Eylül sonras› düzen, zaten mevcut olan köklü kültürel önyarg›lar›n

do¤u ne, bat› ne? что такое восток и что такое запад?

ÌÛÊ‰‡ÂÚÒfl ‚ ÔÓ‰Ú‡ÎÍË‚‡ÌËË ËÁ‚ÌÂ, ˜ÚÓ ‰ÂÎ‡ÂÚ Â„Ó ÛflÁ‚ËÏ˚Ï ‰Îfl Î˛·Ó„Ó ‚ÌÂ¯ÌÂ„Ó ‚ÏÂ¯‡ÚÂÎ¸ÒÚ‚‡. èðË ˝ÚÓÏ ‚‡ÊÌÓ ÌÂ Á‡·˚‚‡Ú¸ Ó ‰‚Ûı ‚‡ÊÌ˚ı Ó·ÒÚÓflÚÂÎ¸ÒÚ‚‡ı. ÇÓ-ÔÂð‚˚ı, ‡ÏÂðËÍ‡ÌÒÍ‡fl ÔðÂÒÒ‡ Ë ‚ÒÂ „ð‡Ê‰‡ÌÒÍÓÂ Ó·˘ÂÒÚ‚Ó ‚ÌÛÚðÂÌÌÂ ÔðÓÚË‚ÓðÂ˜Ë‚˚ Ë ÌÂ ËÏÂ˛Ú Â‰ËÌÓ„Î‡ÒËfl. çÂÎ¸Áfl Á‡·˚‚‡Ú¸ Ó ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËË ‚ ÄÏÂðËÍÂ ÍÛÎ¸ÚÛð˚, ÌËÍÓËÏ Ó·ð‡ÁÓÏ ÌÂ ÔÓ‰‰ÂðÊË‚‡˛˘ÂÈ ËÒÎ‡ÏÓÙÓ·Ë˛, ÔðÂ‰ÒÚ‡‚Îfl˛˘ÂÈ ÒÓ·ÓÈ ÔðÓÚË‚ÓÔÓÎÓÊÌ˚È ÍðËÚË˜ÂÒÍËÈ ÔÓ‰ıÓ‰. çÂÚ Â‰ËÌÓÈ ÄÏÂðËÍË, ÂÒÚ¸ ÄÏÂðËÍ‡ ÒÚ‡ÎÍË‚‡˛˘ËıÒfl ‰ðÛ„ Ò ‰ðÛ„ÓÏ ˜‡ÒÚÂÈ. ÇÚÓðÓÂ. ç‡Ò‡Ê‰ÂÌËÂ Ó·ð‡Á‡ «˜ÛÊÓ„Ó» ÍÓÌÒÂð‚‡ÚË‚ÌÓÈ ‡ÏÂðËÍ‡ÌÒÍÓÈ ÔðÂÒÒÓÈ – ‰ÓðÓ„‡ Ò ‰‚ÛÒÚÓðÓÌÌËÏ ‰‚ËÊÂÌËÂÏ. çÂ˜ÚÓ ÔÓıÓÊÂÂ ÏÓÊÌÓ ‚ÒÚðÂÚËÚ¸ Ë Ì‡ ÅÎËÊÌÂÏ ÇÓÒÚÓÍÂ, „‰Â Ú‡ÍÊÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ÍÓÌÒÂð‚‡ÚË‚ÌÓÓÚ˜ÛÊ‰‡˛˘ËÈ ÔÓ‰ıÓ‰, ÍÓÚÓð˚È ‚Ë‰ËÚ ‚ÂÒ¸ Á‡Ô‡‰Ì˚È ÏËð Ó‰ÌÓˆ‚ÂÚÌ˚Ï, «˜ÛÊËÏ» fl‚ÎÂÌËÂÏ. èÓÍÎÓÌÌËÍË Ë‰ÂË ÒÚÓÎÍÌÓ‚ÂÌËfl ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËÈ, ÒÚðÂÏfl˘ËÂÒfl Í‡Í ÏÓÊÌÓ ·˚ÒÚðÂÂ ÔðÂÚ‚ÓðËÚ¸ ÂÂ ‚ ÊËÁÌ¸, ÂÒÚ¸ ‚ Í‡Ê‰ÓÈ ÒÚð‡ÌÂ. Ç ÔðÓˆÂÒÒÂ «ÓÚ˜ÛÊ‰ÂÌËfl», ‰‚ËÊÛ˘ÂÏÒfl ÔÓ Ï‡ð¯ðÛÚÛ ÄÏÂðËÍ‡ – ÅÎËÊÌËÈ ÇÓÒÚÓÍ – ÄÏÂðËÍ‡, ÚÂÏ‡ ÊÂÌ˘ËÌ˚ Á‡ÌËÏ‡ÂÚ ÓÒÓ·ÓÂ ÏÂÒÚÓ.

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

Консервативная американская пресса видит в качестве изгоя (чужого) Ислам, понимаемый как религия деспотизма и насилия. Bugün Amerikan muhafazakar bas›n›n “öteki”si, bask›lar, despotizm ve tahakküm diyar› olarak alg›lanan hayali bir “Dar-ül ‹slâm”d›r. ëÚÓðÓÌÌËÍË ÍÓÌÒÂð‚‡ÚË‚ÌÓ„Ó ÌÂËÁÏÂÌÌÓ„Ó ÔÓ‰ıÓ‰‡ Ú‡Ï Ë Ú‡Ï ËÒÔÓÎ¸ÁÛ˛Ú ˝ÚÛ ÚÂÏÛ ‰Îfl ÔÓ‰ÍðÂÔÎÂÌËfl Ò‚ÓÂÈ ÚÓ˜ÍË ÁðÂÌËfl. ÄÏÂðËÍ‡ÌÒÍËÂ ÍÓÌÒÂð‚‡ÚÓð˚ ÌÂ ÛÒÚ‡˛Ú Û·ÂÊ‰‡Ú¸ ‡ÏÂðËÍ‡ÌÒÍËı ÊÂÌ˘ËÌ ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ ÓÌË ‰ÓÎÊÌ˚ ·˚Ú¸ ·Î‡„Ó‰‡ðÌ˚ ÒÛ‰¸·Â: «ÖÒÎË ·˚ ‚˚ ðÓ‰ËÎËÒ¸ Ì‡ ÅÎËÊÌÂÏ ÇÓÒÚÓÍÂ, ‚˚ ·˚ ÔÓ‰‚Âð„‡ÎËÒ¸ ÔÓÒÚÓflÌÌ˚Ï ÛÌËÊÂÌËflÏ, ·˚ÎË ·˚ ÌÂÒ˜‡ÒÚÌ˚». ÄÏÂðËÍ‡ÌÒÍËÂ ÊÂÌ˘ËÌ˚, ÒÓ˜Û‚ÒÚ‚Ûfl ÏÛÒÛÎ¸Ï‡ÌÍ‡Ï, ÍÓÚÓð˚ı ÌËÍÓ„‰‡ ÌÂ ‚Ë‰ÂÎË Ë Ó ÍÓÚÓð˚ı ÒÎ˚¯‡ÎË ÚÓÎ¸ÍÓ „ðÛÒÚÌ˚Â ËÒÚÓðËË, ð‡‰Û˛ÚÒfl Ò‚ÓÂÏÛ ÔÓÎÓÊÂÌË˛ Ë ÚÓÏÛ, ˜ÚÓ ÓÌË – ÌÂ ÏÛÒÛÎ¸Ï‡ÌÍË. ë ‰ðÛ„ÓÈ ÒÚÓðÓÌ˚, Úð‡‰ËˆËÓÌ‡ÎËÒÚ˚ ÅÎËÊÌÂ„Ó ÇÓÒÚÓÍ‡ Ó·ð‡˘‡˛ÚÒfl Í Ò‚ÓËÏ ÊÂÌ˘ËÌ‡Ï Ò Ú‡ÍËÏË ÒÎÓ‚‡ÏË: «ÅÎ‡„Ó‰‡ðËÚÂ ·Ó„‡ Á‡ ÚÓ, ˜ÚÓ ‚˚ ÌÂ ðÓ‰ËÎËÒ¸ Ì‡ á‡Ô‡‰Â! àÌ‡˜Â ‚˚ ‚ÒÂ„‰‡ Ë ‚ÂÁ‰Â ‚ÓÒÔðËÌËÏ‡ÎËÒ¸ ·˚ ÚÓÎ¸ÍÓ Í‡Í Ó·˙ÂÍÚ ÒÂÍÒÛ‡Î¸Ì˚ı

berraklaflmas›n›, görünürlük kazanmas›n› sa¤lad›. Bu tür önyarg›lar, alabildi¤ine kutuplaflm›fl ve gerginleflmifl bir siyasikültürel ortamda daha rahat yeflerdi, al›c› buldu. Bugün Amerikan muhafazakar bas›n›n “öteki”si, daima statik olarak kurgulanan, bask›lar, despotizm ve tahakküm diyar› olarak alg›lanan hayali bir Dar-ül ‹slâm’d›r. Bu kurguda Do¤u kendi kendini dönüfltürecek dinamiklerden yoksun oldu¤u için d›flardan müdahaleye muhtaçt›r. ‹çeriden dönüflemeyece¤i kan›s› d›flar›dan müdahalenin yolunu açar. Ne var ki, iki nokta bilhassa önemli. Birincisi, Amerikan bas›n› da, sivil toplumu da son derece çeflitli ve çeliflkili seslerin toplam›ndan olufluyor. Dolay›s›yla onu da tek bir sese indirgememek gerek. Amerika’daki ‹slâm-fobisinden rahats›z olan

D‹YALOG

EVET’LE

B A fi L A R

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

что такое восток и что такое запад? do¤u ne, bat› ne?

‰ÓÏÓ„‡ÚÂÎ¸ÒÚ‚ Ë ·˚ÎË ·˚ ÌÂÒ˜‡ÒÚÌ˚». í‡ÍËÏ Ó·ð‡ÁÓÏ Ë ÏÛÒÛÎ¸Ï‡ÌÍË ÒÓ˜Û‚ÒÚ‚Û˛Ú ÚÂÏ ‡ÏÂðËÍ‡ÌÍ‡Ï, ÍÓÚÓð˚ı ‚ „Î‡Á‡ ÌËÍÓ„‰‡ ÌÂ ‚Ë‰ÂÎË, ÌÓ Ó ÍÓÚÓð˚ı ÒÎ˚¯‡ÎË ÒÚÓÎ¸ÍÓ ‚ÒÂ„Ó ÓÚðËˆ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó. åÛÒÛÎ¸Ï‡ÌÍË ð‡‰Û˛ÚÒfl, ˜ÚÓ ÌÂ ðÓ‰ËÎËÒ¸ Ì‡ á‡Ô‡‰Â, ‚ ÚÓÏ ÒÚð‡¯ÌÓÏ Ó·˘ÂÒÚ‚Â. Ç ðÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÂ Ë Ì‡ á‡Ô‡‰Â, Ë Ì‡ ÇÓÒÚÓÍÂ ÔÓ·ÂÊ‰‡ÂÚ Á‡ÒÚ˚‚¯ËÈ Úð‡‰ËˆËÓÌÌ˚È Ó·ð‡Á Ï˚¯ÎÂÌËfl, „ÓÒÔÓ‰ÒÚ‚ÛÂÚ ÔÓÎflðËÁ‡ˆËfl, Ì‡„ÌÂÚ‡ÂÚÒfl ÒÚð‡ı. ê‡ÁÛÏÌÓÂ ÔÓ‚Â‰ÂÌËÂ ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡ÎÓ‚ ð‡ÁÌ˚ı ÒÚð‡Ì, ‚˚ð‡Ê‡˛˘ÂÂÒfl ıÓÚfl ·˚ ‚ ÏËÌËÏ‡Î¸ÌÓÏ ÓÒÓÁÌ‡ÌËË ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ‚ÒÂ Ï˚ ÔðÂÊ‰Â ‚ÒÂ„Ó ‰ÂÚË áÂÏÎË, ÒÔÓÒÓ·ÌÓ ÔðÂÓ‰ÓÎÂÚ¸ ˝ÚÛ Ôð‡ÍÚËÍÛ ÓÚ˜ÛÊ‰ÂÌËfl. ëÂ„Ó‰Ìfl ‚ ÏËðÂ ÌÂÚ ÌËÍ‡ÍÓ„Ó ÍÓÌÙÎËÍÚ‡ ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËÈ. çÓ ‚ Í‡Ê‰ÓÈ ÒÚð‡ÌÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛Ú ÍÓÌÙÎËÍÚ˚ Ë‰ÂÈ. äð‡ÈÌËÏË ‚˚ð‡ÁËÚÂÎflÏË ˝ÚËı ÍÓÌÙÎËÍÚÓ‚ fl‚Îfl˛ÚÒfl ÚÂ, ÍÚÓ ÒÚðÂÏËÚÒfl Í ÔÓÎflðËÁ‡ˆËË ÏËð‡, Ì‡Ò‡Ê‰‡˛Ú ÒÚð‡ı, Ë ÍÓÒÏÓÔÓÎËÚ˚, ÒÔÓÒÓ·Ì˚Â ‚ÌËÏ‡Ú¸ «ËÌÓÏÛ». ëˆÂÌÓÈ ‰Îfl ð‡Á˚„ð˚‚‡ÌËfl ˝ÚÓÈ ‰ð‡Ï˚ ÒÚ‡ÎË Ë ÄÏÂðËÍ‡, Ë çË‰ÂðÎ‡Ì‰˚, Ë Ä‚ÒÚðËfl, Ë íÛðˆËfl. à ÂÒÎË ÔÓ·Â‰Û Ó‰ÂðÊ‡Ú ÒÚÓðÓÌÌËÍË Íð‡ÈÌÓÒÚÂÈ, ˝ÚÓ ÒÚÓÎÂÚËÂ ÒÌÓ‚‡ ÒÚ‡ÌÂÚ ÒÚÓÎÂÚËÂÏ ÌÂÌ‡‚ËÒÚË, ÒÚÂðÂÓÚËÔÓ‚ Ë ÓÚ˜ÛÊ‰ÂÌËfl. à ÊÂÌ˘ËÌ˚ Ú‡Í Ë ·Û‰ÛÚ ÔðÓ‰ÓÎÊ‡Ú¸ ÒÓ˜Û‚ÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ‰ðÛ„ ‰ðÛ„Û, Ì‡ıÓ‰flÒ¸ Ì‡ ‰‚Ûı ÔðÓÚË‚ÓÔÓÎÓÊÌ˚ı ÔÓÎ˛Ò‡ı. n

Д И А Л О Г Н АЧ И Н А ЕТ С Я С « Д А »

son derece elefltirel bir karfl›t kültürün oldu¤unu da hat›rda tutmak laz›m. Tek bir Amerika yok. Birbirleriyle kap›flan Amerikalar var. ‹kincisi Amerikan muhafazakar bas›n›n›n ötekilefltirme süreci, iki yönlü iflleyen bir yol. Benzer bir söylem, Ortado¤u’da da üretiliyor. Buradaki muhafazakar-d›fllay›c› söylem de tüm Bat› dünyas›n› genelleyip tek-renklilefltirmekte, ötekilefltirmekte. Medeniyetler çat›flmas›na inananlar ve bunu bir an evvel hayata geçirmek isteyenler her ülkede mevcut. Amerika’dan Ortado¤u’ya Ortado¤u’dan Amerika’ya iflleyen bu iki yönlü ötekilefltirme sürecinde “kad›n” temas› önemli bir yer tutuyor. Her iki tarafta da statükocu yaklafl›m kad›nlar› kullanarak kendi söylemini perçinliyor. Amerika’daki statükocular “flükret!” diyorlar Amerikan kad›nlar›na. “Ya Ortado¤u’da do¤mufl olsayd›n? O zaman sürekli ezilecek, mutsuz olacakt›n.” Böylelikle Amerikan kad›nlar› o hiç görmedikleri, bilmedikleri, hakk›nda sadece olumsuz fleyler duyduklar› Müslüman kad›nlar için üzülüp, onlardan biri olmad›klar› için flükrediyorlar hallerine. Öte yandan Ortado¤u’daki statükocu söylem de kendi kad›nlar›na sesleniyor. “fiük-

ret!” diyor onlara. “Ya Bat›’da do¤mufl olsayd›n, o zaman sürekli cinsel bir obje olarak görülecek, mutsuz olacakt›n.” Böylelikle nice Müslüman kad›n, o hiç görmedikleri bilmedikleri ama hakk›nda hep olumsuz fleyler iflittikleri Amerikal› kad›nlara üzülüp, onlardan biri olmad›klar› için flükretmekteler. Sonuçta her iki tarafta da kazanan statükodur, kutuplaflm›fl düzendir, korku politikalar›d›r. Bu karfl›l›kl› ötekilefltirme politikas›n› k›rmak için her ülkenin ayd›nlar›n›n daha bilinçli davranmalar› ve her fleyden evvel hepimizin dünya vatandafl› oldu¤umuzu hat›rlatmalar› gerekmektedir. Bugün dünyada bir medeniyetler çat›flmas› yok. Ama her ülkenin kendi içinde bir fikirler çat›flmas› var. Bu çat›flma “korku politikalar›”n› üretip kutuplaflm›fl dünya isteyenler ile kozmopolit, ötekine aç›k sesler aras›nda zuhur ediyor. Böyle bak›nca Amerika da bu çat›flmaya sahne, Hollanda da, Avusturya da, Türkiye de. E¤er kutuplaflm›fl dünyadan yana olan sesler kazan›rsa, bu yüzy›l daha nice düflmanl›¤a, genellemeye, ötekilefltirmeye tan›k olacak demektir. Ve her iki tarafta da kimi kad›nlar, ötekinin kad›nlar›na uzaktan ac›may› sürdürecekler. n

do¤u ne, bat› ne? что такое восток и что такое запад?

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

Есть ли культурные границы между Востоком и Западом? Олжас Сулейменов Писатель, глава представительства Казахстана при ЮНЕСКО.

Do¤u ile Bat› aras›nda kültürel s›n›rlar var m›d›r? Olcas Süleymenov Yazar, UNESCO Kazakistan temsilcisi.

ÚÓÚ ‚ÓÔðÓÒ ÔÓðÓÊ‰ÂÌ ÓÒÓÁÌ‡ÌËÂÏ Ó·ÓÒÚðfl˛˘Â„ÓÒfl ÔðÓˆÂÒÒ‡ „ÎÓ·‡Î¸Ì˚ı ÔðÓÚË‚ÓðÂ˜ËÈ, ÍÓÚÓð˚È ÔÓÎËÚËÍË Ì‡Á‚‡ÎË ëÚÓÎÍÌÓ‚ÂÌËÂÏ ñË‚ËÎËÁ‡ˆËÈ. ûçÖëäé ÔðÂ‰Î‡„‡ÂÚ ÔÂðÂ‚ÂÒÚË ÔðÓÚË‚ÓÒÚÓflÌËÂ ‚ ·ÓÎÂÂ ÏËðÌ˚È ðÂÊËÏ ÑË‡ÎÓ„‡ ñË‚ËÎËÁ‡ˆËÈ. é˜Â‚Ë‰ÌÓ, ˜ÚÓ ‚ Î˛·ÓÏ ÒÎÛ˜‡Â ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ð‡ÁÓ·ð‡Ú¸Òfl ‚ ÔðË˜ËÌ‡ı ð‡ÁÌÓ„Î‡ÒËÈ, ÍÓÚÓð˚Â ËÏÂ˛Ú, ·ÂÁÛÒÎÓ‚ÌÓ, ËÒÚÓðË˜ÂÒÍËÂ ËÒÚÓÍË. ç‡¯ÂÏÛ ‚ÓÒÔðËflÚË˛ ÔðÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌ˚ ÇÓÒÚÓÍ Ë á‡Ô‡‰ Í‡Í ÒÎÂ‰ÒÚ‚Ëfl ÏÌÓ„Ó‚ÂÍÓ‚Ó„Ó ð‡Á‚ËÚËfl ˝ÚËı ÔðË˜ËÌ. çÂÍÓÚÓð˚Ï ÍÛÎ¸ÚÛðÓÎÓ„‡Ï Û‰Ó·ÌÂÂ ð‡ÒÒÏ‡ÚðË‚‡Ú¸ ÒËË fl‚ÎÂÌËfl Í‡Í ‚Ó ‚ÒÂÏ Ò‡ÏÓ·˚ÚÌ˚Â, ÌÂÁ‡‚ËÒËÏ˚Â, ËÒÚÓðË˜ÂÒÍË ËÁÓÎËðÓ‚‡ÌÌ˚Â ‰ðÛ„ ÓÚ ‰ðÛ„‡. à Ú‡ÍÓÏÛ ‚Á„Îfl‰Û, Ë ÔðÓÚË‚ÓÔÓÎÓÊÌÓÏÛ Ì‡È‰ÛÚÒfl Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌËfl. çÓ Ì‡‰Ó ÒÓ„Î‡ÒËÚ¸Òfl, ˜ÚÓ ð‡ÒÒÏ‡ÚðË‚‡Ú¸ ÔÓ ÓÚ‰ÂÎ¸ÌÓÒÚË ÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸ÌÓ Û‰Ó·ÌÂÂ. éÒÓ·ÂÌÌÓ Ú‡ÍÓÂ ÒÎÓÊÌÓ-ÏÓÁ‡Ë˜ÌÓÂ ÔÓÌflÚËÂ Í‡Í «ÇÓÒÚÓÍ»: ËÒÎ‡Ï, ·Û‰‰ËÁÏ, ËÌ‰ÛËÁÏ, ÒËÌÚÓËÁÏ, ¯‡Ï‡ÌËÁÏ, ÚÂÌ„ðË‡ÌÒÚ‚Ó... çÂÎ¸Áfl ÔðËÏÂÌflÚ¸ Ó·Ó·˘‡˛˘ËÂ ÚÂðÏËÌ˚ ÚËÔ‡ «ÍÛÎ¸ÚÛð‡ ÇÓÒÚÓÍ‡», «‚ÓÒÚÓ˜Ì‡fl ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËfl». à Ì‡ÔðÓÚË‚: «Á‡Ô‡‰Ì‡fl ÍÛÎ¸ÚÛð‡», «Á‡Ô‡‰Ì‡fl ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËfl» – ÚÂðÏËÌ˚ ‚ÔÓÎÌÂ Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌÌ˚Â ÍÓÌÍðÂÚÌ˚ÏË ÒÏ˚ÒÎ‡ÏË. èÓÚÓÏÛ ˜ÚÓ «á‡Ô‡‰», ‚ Ì‡¯ÂÏ ÔðÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËË, ÔÓÌflÚËÂ ·ÓÎÂÂ ÍÓÏÔ‡ÍÚÌÓÂ ‚Ó ‚ÒÂı ÔÎ‡Ì‡ı. çÂ ‚ ÔÓÒÎÂ‰Ì˛˛ Ó˜ÂðÂ‰¸ – ‚ ðÂÎË„ËÓÁÌÓÏ. Ñ‡‚ÌÓ Á‡ÌËÏ‡ÂÚ ‚ÓÔðÓÒ ‚Á‡ËÏÓÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ ÇÂð˚ Ë áÌ‡ÌËfl, ÍÓÚÓð˚Â ‚ÓÁÌËÍÎË Ì‡ Á‡ðÂ ÍÛÎ¸ÚÛð˚ Ë ÔðÓ‰ÓÎÊ‡˛ÚÒfl ‰Ó ÒËı ÔÓð. èÓ˜ÂÏÛ ÏÓÌÓÚÂËÒÚË˜ÂÒÍËÂ ðÂÎË„ËË ÓÍ‡Á‡ÎË ÚÓðÏÓÁfl˘ÂÂ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ Ì‡ Ì‡ÛÍÛ Ë ÚÂıÌËÍÛ ÇÓÒÚÓÍ‡?

Западная культура явилась произведением христианской аскетической морали и эллинского культа земного бытия. Bat› kültürü, H›ristiyan riyazet ahlak›n›n ve Helenizmin dünya hayat›na tap›nmas›n›n bir eseridir. ÇÂÎËÍ‡fl ÍËÚ‡ÈÒÍ‡fl ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËfl ÔðÓfl‚ËÎ‡ ÒÂ·fl ‚ ‚Ë‰Â Ú‡ÍËı ÏËðÓ‚˚ı ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ, Í‡Í ÒÚÂÍÎÓ, Ù‡ðÙÓð, ·ÛÏ‡„‡, ÌÓÚÌ˚È ÒÚ‡Ì, ÔÓðÓı, ÓÚÍð˚ÚËÂ ÔðËÌˆËÔ‡ ðÂ‡ÍÚË‚ÌÓ„Ó ‰‚ËÊÂÌËfl Ë ÏÌÓ„Ó„Ó ‰ðÛ„Ó„Ó. à ‚ÒÂ ˝ÚÓ – ‰Ó ð‡ÒÔðÓÒÚð‡ÌÂÌËfl ·Û‰‰ËÁÏ‡ ‚ ëðÂ‰ËÌÌÓÈ ËÏÔÂðËË. í‡ÍÓÂ ÊÂ ÚÓðÏÓÊÂÌËÂ Ì‡Û˜ÌÓÈ Ë ÚÂıÌË˜ÂÒÍÓÈ Ï˚ÒÎË ÔðÓËÁÓ¯ÎÓ ‚ ÑðÂ‚ÌÂÈ àÌ‰ËË, ‚ ‰ðÛ„Ëı Íð‡flı, ÔÓÁÌ‡‚¯Ëı ÌËð‚‡ÌÛ. ëıÓ‰Ì˚ÏË ÏÓÊÌÓ Ì‡Á‚‡Ú¸ ðÂÁÛÎ¸Ú‡Ú˚ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ËÒÎ‡Ï‡ Ì‡ ÒðÂ‰ÌÂ‚ÂÍÓ‚˚Â ÍÛÎ¸ÚÛð˚ ‡ð‡·Ó‚, àð‡Ì‡, Ú˛ðÍÒÍËı „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚. à ÚÂÔÂð¸, Ì‡ÍÓÌÂˆ: ÔÓ˜ÂÏÛ ıðËÒÚË‡ÌÒÚ‚Ó ÌÂ ÒÏÓ„ÎÓ ÓÒÚ‡ÌÓ‚ËÚ¸ áÌ‡ÌËÂ? èðË˜ËÌ‡, ‚Ë‰ËÏÓ, ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ ‚ Ì‡˜‡ÎÂ ÇÚÓðÓ„Ó Ú˚Òfl˜ÂÎÂÚËfl ‰ÓÍÚðËÌ‡ ıðËÒÚË‡ÌÒÚ‚‡, ÛÊÂ ‰ÂÒflÚ¸ ‚ÂÍÓ‚ ÔÓ‰‡‚Îfl‚¯‡fl ÒÓÁÌ‡ÌËÂ Â‚ðÓÔÂÈÒÍËı Ó·˘ÂÒÚ‚, ËÒÔ˚Ú‡Î‡ ÌÂÓÊË‰‡ÌÌÓÂ ÔðÓÚË‚Ó‰ÂÈÒÚ‚ËÂ. ëÍ‚ÓÁ¸ ÔÎÓÚÌÓ ÛÚÓÔÚ‡ÌÌÛ˛ ÔÓ˜‚Û ÔðÓ·ËÎËÒ¸ ÔÂð‚˚Â

o¤u ile Bat› aras›nda kültürel s›n›rlar var m›d›r? Bu soru, politikac›lar›n Medeniyetler Çat›flmas› dedikleri küresel çeliflkilerin bilincine varmas›ndan sonra do¤du. UNESCO bu karfl›t konumlar› daha bar›flç›l bir düzene; Medeniyetler Diyalo¤una tafl›may› teklif ediyor. Görünen o ki, her halükârda ve elbette tarihi kaynaklar› olan bu ihtilaflar› incelemek gerekir. Do¤u ve Bat›, yüzlerce y›ll›k tarihi olan bu sebeplerin geliflmesinin sonuçlar› olarak idrakimize yans›t›lm›flt›r. Baz› kültürologlar için, her fleye oldu¤u gibi bu olgular› da ay›r›c› özelli¤i olan bir olgu, ba¤›ms›z ve tarih boyunca birbirinden tecrit edilmifl olarak görmek daha kolay geliyor. Böyle bir bak›fla da, z›t bir bak›fla da delil bulmak mümkündür. Fakat kabul etmek gerekir ki, teker teker bakmak çok daha kolay. “Do¤u” kavram›, ‹slâm, Budizm, Hinduizm, fiintoizm, fiamanizm, Gök tanr› inanc› gibi oldukça karmafl›k ve suiistimal edilen bir kavramd›r… “Do¤u Kültürü” ve “Do¤u Medeniyeti” gibi genelleme yap›lan terimleri kullanmak do¤ru de¤ildir. Fakat tam tersine “Bat› Kültürü”, “Bat› Medeniyeti” daha kesin anlamlar› olan terimlerdir. Çünkü bizim tasavvurumuzda, dinî anlamda da olmak üzere “Bat›” her anlamda daha net bir kavram. ‹nanç ve bilginin karfl›l›kl› iliflkileri, kültürün ilk ça¤lar›ndan günümüze kadar insanlar› meflgul etmeye devam etmifltir.

D‹YALOG

EVET’LE

B A fi L A R

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

что такое восток и что такое запад? do¤u ne, bat› ne?

ðÓÒÚÍË ‰‡‚ÌÓ Á‡·˚ÚÓ„Ó, ÌÓ ‚‰ðÛ„ ÓÊË‚¯Â„Ó ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î¸ÌÓ„Ó Ì‡ÒÎÂ‰Ëfl.

С чего началась эпоха Возрождения? ...ëÔðÓÒËÚÂ ¯ÍÓÎ¸ÌËÍ‡ ‚ è‡ðËÊÂ ËÎË ‚ ÒÓ‚ðÂÏÂÌÌÓÏ Å‡„‰‡‰Â: Í‡Í Ë Ò ˜Â„Ó Ì‡˜‡Î‡Ò¸ ˝ÔÓı‡ ÇÓÁðÓÊ‰ÂÌËfl? óÚÓ ËÏÂÌÌÓ ‚ÓÁðÓÊ‰‡ÎÓÒ¸? ü Ì‡‰Â˛Ò¸, ˜ÚÓ ‚ Û˜Â·ÌËÍ‡ı ïïI ‚ÂÍ‡, Ì‡ÍÓÌÂˆ, ·Û‰ÂÚ ËÁÎÓÊÂÌ ËÒÚÓðË˜ÂÒÍËÈ Ò˛ÊÂÚ, ÓÚ‚Â˜‡˛˘ËÈ Ì‡ ˝ÚË ‚ÓÔðÓÒ˚. ë˛ÊÂÚ ‰‡‚ÌÓ ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌÌ˚È, ËÁ‚ÂÒÚÌ˚È ‰ÂÒflÚÍÛ-‰ðÛ„ÓÏÛ ÒÔÂˆË‡ÎËÒÚÓ‚, ÌÓ ÌÂ ÔÓÎÛ˜Ë‚¯ËÈ Ï‡ÒÒÓ‚Ó„Ó ÚËð‡ÊËðÓ‚‡ÌËfl. ïðËÒÚË‡ÌÒÚ‚Ó èÂð‚Ó„Ó Ú˚Òfl˜ÂÎÂÚËfl «ÌÓ‚ÓÈ ˝ð˚» Ï‡ÎÓ ˜ÂÏ ÓÚÎË˜‡ÎÓÒ¸ ÓÚ ‰ðÛ„Ëı ðÂÎË„ËÈ. Ñ‡ÊÂ ·˚ÎÓ ·ÓÎÂÂ Í‡ÚÂ„ÓðË˜ÌÓ ‚ Ò‚ÓÂÏ ÒÚðÂÏÎÂÌËË Á‡ÏÂÌËÚ¸ ÁÌ‡ÌËfl ‚ÂðÓÈ. éÌÓ ÛÚ‚ÂðÊ‰‡ÎÓ ÓÚÍ‡Á ÓÚ ÔÎÓÚÒÍËı ð‡‰ÓÒÚÂÈ ‚Ó ËÏfl ‚Â˜ÌÓ„Ó ·Î‡ÊÂÌÒÚ‚‡ Ì‡ ÌÂ·ÂÒ‡ı. ÜÂÒÚÓÍÓ ÔðÂÒÎÂ‰Ó‚‡ÎËÒ¸ Î˛·˚Â Ì‡ÔÓÏËÌ‡ÌËfl Ó flÁ˚˜ÂÒÍËı Ò‚Ó·Ó‰‡ı ÑðÂ‚ÌÂÈ ÉðÂˆËË Ë êËÏ‡ Ò Ëı ÍÛÎ¸ÚÓÏ ÁÂÏÌÓÈ ÊËÁÌË. ë ÔÓ‰ÊÓ„‡ ÄÎÂÍÒ‡Ì‰ðËÈÒÍÓÈ ·Ë·ÎËÓÚÂÍË – Ò‡ÏÓ„Ó ÔÓÎÌÓ„Ó ÒÓ·ð‡ÌËfl Ï‡ÌÛÒÍðËÔÚÓ‚ ‰ðÂ‚ÌÂ„Ó ÏËð‡ – Ì‡˜‡ÎÒfl ÍðÂÒÚÓ‚˚È ÔÓıÓ‰ ÔÂð‚ÓıðËÒÚË‡Ì ÔðÓÚË‚ «ÔðÓÍÎflÚÓ„Ó ÔðÓ¯ÎÓ„Ó». ÑðÂ‚ÌÂ„ðÂ˜ÂÒÍ‡fl ÔËÒ¸ÏÂÌÌÓÒÚ¸ ·˚Î‡ ÛÌË˜ÚÓÊÂÌ‡ Ì‡ ÚÂððËÚÓðËË ‚ÒÂÈ Ö‚ðÓÔ˚. ç‡ ˆÂÎÓÂ Ú˚Òfl˜ÂÎÂÚËÂ Ö‚ðÓÔ‡, ÔÓ„ðÛÊÂÌÌ‡fl ‚Ó Ïð‡Í ıðËÒÚË‡ÌÒÍÓ„Ó ÙÛÌ‰‡ÏÂÌÚ‡ÎËÁÏ‡, Á‡·˚Î‡, ‚˚˜ÂðÍÌÛÎ‡ ËÁ Ò‚ÓÂÈ Ô‡ÏflÚË ÊËÁÌÂð‡‰ÓÒÚÌÛ˛ ÍÛÎ¸ÚÛðÛ ùÎÎ‡‰˚. èÂð„‡ÏÂÌÚÌ˚Â Ò‚ËÚÍË Ò ÔðÓËÁ‚Â‰ÂÌËflÏË ‰ðÂ‚ÌÂ„ðÂ˜ÂÒÍËı ‡‚ÚÓðÓ‚ ÛˆÂÎÂÎË Ì‡ ‚ÓÒÚÓ˜Ì˚ı ÓÍð‡ËÌ‡ı ÑðÂ‚ÌÂ„Ó ÏËð‡ – ‚ Å‡„‰‡‰Â, ÒÚÓÎËˆÂ Äð‡·ÒÍÓ„Ó ı‡ÎËÙ‡Ú‡. åÓÎÓ‰ÓÈ ËÒÎ‡Ï ·˚Î Â˘Â ÍÛÎ¸ÚÛðÌÓ ð‡ÒÍÓ‚‡Ì. Äð‡·ÒÍËÂ Û˜ÂÌ˚Â ÛÒÔÂÎË ‚‚ÂÒÚË ‚ Ï‡ÚÂÏ‡ÚËÍÛ ÌÓ‚˚Â ‰ËÒˆËÔÎËÌ˚ (‘al-gebri), ð‡Á‚Ë‚‡ÎË ıËÏË˛ (al-chimia), ÙËÎÓÒÓÙË˛... Ç ÏÌÓ„ÓflÁ˚ÍÓÈ ëðÂ‰ÌÂÈ ÄÁËË ‚ ð‡ÌÌÂÏ ëðÂ‰ÌÂ‚ÂÍÓ‚¸Â ÒÎÓÊËÎ‡Ò¸ ÙÓðÏÛÎ‡: «í˛ðÍÒÍËÈ flÁ˚Í – ‰Îfl ‚ÓËÌÓ‚, ÔÂðÒË‰ÒÍËÈ – ‰Îfl ÔÓ˝ÚÓ‚, ‡ð‡·ÒÍËÈ – ‰Îfl Û˜ÂÌ˚ı». í˛ðÓÍ åÛı‡ÏÏÂ‰ ‡Î¸-î‡ð‡·Ë ‚ ï ‚ÂÍÂ ÔÂðÂ‚Ó‰ËÚ Ì‡ ‡ð‡·ÒÍËÈ ÍÌË„Ë ÄðËÒÚÓÚÂÎfl Ë èÎ‡ÚÓÌ‡, Á‡ ˜ÚÓ ‚ Ì‡Û˜Ì˚ı ÍðÛ„‡ı ÚÓ„Ó ‚ðÂÏÂÌË ÔÓÎÛ˜‡ÂÚ Á‚‡ÌËÂ ÇÚÓðÓ„Ó ì˜ËÚÂÎfl åËð‡ (Î‡‚ð˚ èÂð‚Ó„Ó ì˜ËÚÂÎfl ‰ÓÒÚ‡ÎËÒ¸ ÄðËÒÚÓÚÂÎ˛). ùÚË ÍÌË„Ë ÔÓÔ‡‰‡˛Ú ‚ ËÒÔ‡ÌÒÍÛ˛ äÓð‰Ó‚Û, Ì‡ÒÂÎÂÌÌÛ˛ ‡ð‡·‡ÏË. í‡Ï ‚ ÚÓ ‚ðÂÏfl Ó·ðÂÚ‡˛ÚÒfl ËÌ‡ÍÓÏ˚ÒÎfl˘ËÂ ËÁ Í‡ÚÓÎË˜ÂÒÍÓ„Ó ÏËð‡. éÌË ÔÂðÂ‚Ó‰flÚ ÚðÛ‰˚ ‚ÂÎËÍËı „ðÂÍÓ‚ Ò ‡ð‡·ÒÍÓ„Ó Ì‡ Î‡Ú˚Ì¸. äÌË„Ë ˝ÚË ‚ ïI ‚ÂÍÂ Ú‡ÈÌÓ ð‡ÒÔðÓÒÚð‡Ìfl˛ÚÒfl ÔÓ Ö‚ðÓÔÂ, ‚ÓÁðÓÊ‰‡fl ÌÂ‚Â‰ÓÏ˚Â ˜Û‚ÒÚ‚‡ Ë

Д И А Л О Г Н АЧ И Н А ЕТ С Я С « Д А »

Ì‡ÒÚðÓÂÌËfl. Ç Ö‚ðÓÔÛ ‚ÓÁ‚ð‡˘‡ÎÓÒ¸ Ó˘Û˘ÂÌËÂ ð‡‰ÓÒÚË ÁÂÏÌÓ„Ó ·˚ÚËfl. í‡Í Ì‡˜ËÌ‡ÎÒfl êÂÌÂÒÒ‡ÌÒ – ÇÓÁðÓÊ‰ÂÌËÂ ˝ÎÎËÌËÁÏ‡. éÌÓ ‚˚ð‡ÁËÎÓÒ¸ ‚ ÎËÚÂð‡ÚÛðÂ, ‚ ËÁÓ·ð‡ÁËÚÂÎ¸ÌÓÏ ËÒÍÛÒÒÚ‚Â, ‚ Ì‡ÛÍÂ. ëÙÓðÏËðÓ‚‡ÎÓ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ Homo Sapiens(a), ÔÓÁ‚ÓÎË‚¯ÂÂ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ Ï˚ÒÎË ÔðÓÌËÍ‡Ú¸ ‚ Ò‡Ï˚Â ÒÓÍðÓ‚ÂÌÌ˚Â Ú‡ÈÌ˚ ÏËðÓÁ‰‡ÌËfl. ÑÛı ÇÓÁðÓÊ‰ÂÌËfl ÔÓÏÓ„ Û‚Ë‰ÂÚ¸ ÔÓÚ‡ÂÌÌ˚Â ÒÏ˚ÒÎ˚ ‚ Á‡ÚÂðÚ˚ı ÚÂÍÒÚ‡ı ë‚fl˘ÂÌÌÓ„Ó ÔËÒ‡ÌËfl. íÂÁËÒ «ÅÓ„ ÒÓÁ‰‡Î ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓ Ó·ð‡ÁÛ Ë ÔÓ‰Ó·Ë˛ Ò‚ÓÂÏÛ» ‚ ðÂÌÂÒÒ‡ÌÒÌÓÏ ıðËÒÚË‡ÌÒÍÓÏ ÒÓÁÌ‡ÌËË ‚ÓÁÊË„‡ÂÚ ÇËÙÎÂÂÏÒÍÛ˛ Á‚ÂÁ‰Û ‰Îfl Í‡Ê‰Ó„Ó ‚ ÏËð ÔðËıÓ‰fl˘Â„Ó. à·Ó Í‡Ê‰˚È – ÔÓ‰Ó·ÂÌ í‚ÓðˆÛ Ë ëÓÁ‰‡ÚÂÎ˛, ÍÓÚÓð˚È ÔðÓËÁ‚ÂÎ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ˜ÚÓ·˚ ÓÌ Ú‚ÓðËÎ Ë ÒÓÁ‰‡‚‡Î. í‡ÍÓÂ ÒÓÁÌ‡ÌËÂ ÛÒÍÓðflÎÓ ð‡Á‚ËÚËÂ Ú‚Óð˜ÂÒÍÓ„Ó, ·ÓÊÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó Ì‡˜‡Î‡ ÎË˜ÌÓÒÚË. èÓ‰‚Ó‰fl Ò‡Ï˚Â ÔÓ‚ÂðıÌÓÒÚÌ˚Â ËÚÓ„Ë, ÏÓÊÌÓ ÒÍ‡Á‡Ú¸, ˜ÚÓ Á‡Ô‡‰Ì‡fl ÍÛÎ¸ÚÛð‡ fl‚ËÎ‡Ò¸ ÔðÓËÁ‚Â‰ÂÌËÂÏ ıðËÒÚË‡ÌÒÍÓÈ ‡ÒÍÂÚË˜ÂÒÍÓÈ ÏÓð‡ÎË Ë ˝ÎÎËÌÒÍÓ„Ó ÍÛÎ¸Ú‡ ÁÂÏÌÓ„Ó ·˚ÚËfl. ìÔÓðÌ‡fl ·Óð¸·‡ Ë Â‰ËÌÒÚ‚Ó ˝ÚËı ÔðÓÚË‚ÓÔÓÎÓÊÌÓÒÚÂÈ ‰Ûı‡ ÓÔðÂ‰ÂÎËÎË ÒÓ‰ÂðÊ‡ÌËÂ Ë ÚÂÏÔ˚ ð‡Á‚ËÚËfl Á‡Ô‡‰ÌÓÈ ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËË ‚Ó ÇÚÓðÓÏ Ú˚Òfl˜ÂÎÂÚËË ÓÚ êÓÊ‰ÂÒÚ‚‡ ïðËÒÚÓ‚‡. çË ·Û‰‰ËÁÏ, ÌË ËÒÎ‡Ï ÌÂ ÁÌ‡ÎË Ú‡ÍËı ‰Ë‡ÎÂÍÚË˜ÂÒÍËı ÔðÓÚË‚ÓðÂ˜ËÈ ‚ ÔðÓˆÂÒÒÂ Ò‚ÓÂ„Ó ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËfl. èÓÍÓðÌÓÒÚ¸ ÒÛ‰¸·Â, ‚ÓÒÔËÚ‡ÌÌ‡fl ÇÂðÓÈ, ÓÔðÂ‰ÂÎËÎ‡ ‰ÓÎ„ÓÂ ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËÓÌÌÓÂ ÓÚÒÚ‡‚‡ÌËÂ ÇÓÒÚÓÍ‡. ëÓ‚ðÂÏÂÌÌ˚Â ÔÓÎËÚËÍË Ó·flÁ‡Ì˚ Û˜ËÚ˚‚‡Ú¸ ˝ÚÓÚ Ù‡ÍÚÓð ÔðË ‡Ì‡ÎËÁÂ ÛÒÎÓ‚ËÈ «‡ÁË‡ÚÒÍÓ„Ó ÍÓÌÚÂÍÒÚ‡», ‚ ÍÓÚÓð˚È ÔÓÏÂ˘‡˛ÚÒfl Ú‡ÍËÂ Á‡Ô‡‰Ì˚Â ÔÓÌflÚËfl, Í‡Í ÒÓˆË‡ÎËÁÏ, ‰ÂÏÓÍð‡ÚËfl, „ÎÓ·‡ÎËÁ‡ˆËfl Ë ‰ð.

Бог не может быть ни черным, ни белым

Niçin tektanr›l› dinler Do¤u bilimi ve tekni¤ine frenleyici etki yapm›fllard›r?

Ä ÓÔ˚Ú ıðËÒÚË‡ÌÒÚ‚‡ ‚ÍÎ˛˜‡ÂÚ ‚ ÒÂ·fl Ë Ù‡ÍÚ˚ ÌÂÔÓÒÎÛ¯‡ÌËfl ·Ë·ÎÂÈÒÍËÏ Á‡ÔÓ‚Â‰flÏ. «ü ÂÒÚ¸ ÉÓÒÔÓ‰¸, fl – ÅÓ„ Ú‚ÓÈ. çÂ ÒÓÚ‚ÓðË ÒÂ·Â ÍÛÏËð‡ Ë ÌÂ ‰ÂÎ‡È ÌËÍ‡ÍÓ„Ó ËÁÓ·ð‡ÊÂÌËfl ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ Ì‡ ÌÂ·Â ‚‚ÂðıÛ, ˜ÚÓ Ì‡ ÁÂÏÎÂ ‚ÌËÁÛ Ë ˜ÚÓ ‚ ‚Ó‰Â ÌËÊÂ ÁÂÏÎË». é‰Ì‡ÍÓ ÔÂð‚˚Â ˜ËÚ‡ÚÂÎË äÌË„Ë Ì‡ðÛ¯ËÎË Á‡‚ÂÚ – ÔÓÒÏÂÎË ËÁÓ·ð‡ÁËÚ¸ ÅÓ„‡ Ë ë˚Ì‡ ÅÓÊ¸Â„Ó Ë ë‚flÚ˚ı, ÔðË‰‡‚ ËÏ ˜ÂðÚ˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓ‚ Ó‰ÌÓÈ, Ò‚ÓÂÈ ð‡Ò˚. (äðÂ˘ÂÌ˚Â ‡ÙðÓ-‡ÏÂðËÍ‡Ìˆ˚ Ë ‡ÙðËÍ‡Ìˆ˚ Ó·˙flÒÌfl˛Ú ÔÂðÂıÓ‰ ‚ ËÒÎ‡Ï ÌÂÊÂÎ‡ÌËÂÏ ÏÓÎËÚ¸Òfl «·ÂÎÓÏÛ ·Ó„Û». éÚ‰‡ÎÂÌÌÓÂ ÔÓÒÎÂ‰ÒÚ‚ËÂ ÚÓ„Ó Ò‚ÓÂ‚ÓÎËfl.) àÒÎ‡Ï ÌÂ Ì‡ðÛ¯ËÎ ÔðË‚Â‰ÂÌÌÓÈ Á‡ÔÓ‚Â‰Ë: Á‡ÔðÂ˘‡ÂÚ ËÁÓ·ð‡Ê‡Ú¸ ÅÓ„‡ Ë ‚ÒÂ ÊË‚ÓÂ, ÒÓÚ‚ÓðÂÌÌÓÂ ËÏ. ì ÄÎÎ‡ı‡ –

Peki “H›ristiyanl›k niçin bilgiyi durduramad›?” Sebep; galiba ikinci bin y›l›n bafl›nda, on as›rd›r Avrupa toplumlar›n›n bilincine hâkim olan H›ristiyanl›k doktrini beklenmedik bir dirençle karfl›laflt›. Çok kesif

Büyük Çin Medeniyeti cam, porselen, kâ¤›t, nota portesi, barut, tepki hareketi kanununun buluflu gibi ve dünya çap›nda daha birçok alanda kendini gösterdi. Ve bütün bunlar Çin’de Budizm’in yay›lmas›ndan önce gerçekleflti. Bilimsel ve kültürel düflüncenin durmas› eski Hint ve Nirvana’y› ö¤renen di¤er bölgelerde de meydana geldi. ‹slâm’›n Arap, ‹ran ve Türkî devletlerin Ortaça¤ kültürlerine etkisinin sonuçlar›n›n da benzer oldu¤unu söylemek mümkündür.

do¤u ne, bat› ne? что такое восток и что такое запад?

ÌÂÚ Ó·ð‡Á‡, ‰ÓÒÚÛÔÌÓ„Ó ÁðÂÌË˛. çÂÚ Ì‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ı Ë ð‡ÒÓ‚˚ı ÔðËÁÌ‡ÍÓ‚. éÌ – ÌÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ë ÌÂ ÊË‚ÓÚÌÓÂ. éÌ – ÅÓ„. à ˝ÚËÏ ‚ÒÂ ÒÍ‡Á‡ÌÓ Ò ËÒ˜ÂðÔ˚‚‡˛˘ÂÈ ÔÓÎÌÓÚÓÈ.

ÔÓ‰Ó·Ë˛ Ò‚ÓÂÏÛ» (ùð‡ ÔðÓðÓÍÓ‚, I Ú˚Òfl˜ÂÎÂÚËÂ ‰Ó Ì.˝. – I Ú˚Òfl˜ÂÎÂÚËÂ Ì.˝.).

Ç ˜ÂÏ ÔðÂËÏÛ˘ÂÒÚ‚Ó Ú‡ÍÓ„Ó ÔÓÌËÏ‡ÌËfl?

ùÚ‡ ÙËÎÓÒÓÙËfl ÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸ÌÓ ÛÒÍÓðËÎ‡ ÚÂ˜ÂÌËÂ ÇðÂÏÂÌË: ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÚ‚Ó Á‡ ÌÂÒÍÓÎ¸ÍÓ ‚ÂÍÓ‚ ÓÚÌÂÒÎÓ ‚ ·Û‰Û˘ÂÂ Í‡ÊÂÚÒfl, ‰‡Î¸¯Â, ˜ÂÏ ÒÎÂ‰Ó‚‡ÎÓ. èÂÒÚð˚È, Á‡ÔÛ„‡ÌÌ˚È ÔÓÎËÚË˜ÂÒÍËÏË ‰ÓÍÚðËÌ‡ÏË Ë ÔðËðÓ‰Ì˚ÏË Ò·ÓflÏË ÏËð!..

ä‡Ê‰‡fl ð‡Ò‡ ÒÚðÂÏËÚÒfl ÔðË·ÎËÁËÚ¸ ÒÂ·fl Í «Ó·ð‡ÁÛ ·ÓÊ¸ÂÏÛ», ‰‡ÊÂ ÌÂ ‚Â‰‡fl, Í‡ÍÓÈ ÓÌ. ùÚÓ, Ì‡‚ÂðÌÓÂ, Ó‰ËÌ ËÁ Ò‡Ï˚ı ÓÚ‚ÎÂ˜ÂÌÌ˚ı ÒÔÓÒÓ·Ó‚ Ò‡ÏÓÛÒÓ‚Âð¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. í‡ÍÓÈ ÔÓ‰ıÓ‰, ‚ÂðÓflÚÌÓ, ÒÔÓÒÓ·ÂÌ ·˚Î Ò‰ÂÎ‡Ú¸ ËÒÎ‡Ï ÔÓËÒÚËÌÂ Ó·˘Â˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÈ ðÂÎË„ËÂÈ. ÖÒÎË ·˚ ˝ÚÓ„Ó ÔÎ˛Ò‡ ÓÍ‡Á‡ÎÓÒ¸ ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ. ...Ç ·ÛÌÚ‡ðÒÚ‚Â ÌÂÔÓÒÎÛ¯‡ÌËfl ‚˚ð‡ÁËÎ‡Ò¸ ÔÓÒÎÂ‰Ó‚‡ÚÂÎ¸ÌÓÒÚ¸ ð‡Á‚ËÚËfl ÙÛÌ‰‡ÏÂÌÚ‡Î¸ÌÓ„Ó ÔÓÎÓÊÂÌËfl Ó ·ÓÊÂÒÚ‚ÂÌÌÓÏ „ÂÌÂÁËÒÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡: I. «ÅÓ„ ÒÓÁ‰‡Î ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÔÓ Ó·ð‡ÁÛ Ë

II. «ÅÓ„ ÔÓıÓÊ Ì‡ ÏÂÌfl Ò‡ÏÓ„Ó, Ë·Ó fl – Ú‚ÓðÂˆ!» (ùÔÓı‡ ÇÓÁðÓÊ‰ÂÌËfl, II Ú˚Òfl˜ÂÎÂÚËÂ Ì.˝.).

ÇÏÂÒÚÓ «ıÓÎÓ‰ÌÓÈ ‚ÓÈÌ˚» – «„ÎÓ·‡Î¸ÌÓÂ ÔÓÚÂÔÎÂÌËÂ»! åËð ÔÓÎÛ˜ËÚ ¯‡ÌÒ Ó·˙Â‰ËÌËÚ¸Òfl, ˜ÚÓ·˚ ‚˚ÊËÚ¸, ÂÒÎË ÇÓÒÚÓÍ Ë á‡Ô‡‰ Ì‡Î‡‰flÚ ÓÒÓÁÌ‡ÌÌÓÂ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂ, Í‡Í ‰‚‡ ÔÓÎÛ¯‡ðËfl ÏÓÁ„‡ ÇÒÂÎÂÌÌÓÈ. ä‡Í ÇÂð‡ Ë áÌ‡ÌËÂ, ÒÛÏÂ‚¯ËÂ Ó·˙Â‰ËÌËÚ¸Òfl ‚ ÔðÓÒ‚Â˘ÂÌÌÓÈ Ö‚ðÓÔÂ ˝ÔÓıË êÂÌÂÒÒ‡ÌÒ‡. n

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

bir flekilde s›k›flt›r›lm›fl zeminden, uzun zamand›r unutulmufl entelektüel miras› birdenbire canland›ran ilk filizler ç›kt›.

Rönesans ne ile bafllad›?

Paris’te veya Ba¤dat’ta bir ö¤renciye “Rönesans ça¤› nas›l ve ne ile bafllad›?” diye sorun. Özellikle, “yeniden ne do¤du?” diye sorun… Ben 21. yüzy›l›n ders kitaplar›nda nihayet bu sorulara cevap veren tarihî önemde bu konunun yer alaca¤›n› ümit ediyorum. Konu çoktan araflt›r›ld› ve onlarca yabanc› bilim adamlar›nca biliniyor fakat henüz kitlelere yay›lmad›. “Yeni Ça¤”›n H›ristiyanl›¤›n›n di¤er dinlerden çok fark› yoktu. Hatta bilgiyi inançla de¤ifltirme hevesinde çok kararl›-

D‹YALOG

EVET’LE

B A fi L A R

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

что такое восток и что такое запад? do¤u ne, bat› ne?

l›k gösterdi. Bilgi göklerdeki sonsuz zevkler için bedensel sevinçlerden vazgeçmeye inand›r›yordu. Eski Yunan ve Roma’n›n putperestlik özgürlü¤ünü ve onlar›n dünya hayat›na olan perestiflini hat›rlatan her fley s›k› bir flekilde takip ediliyordu. ‹skenderiye’nin eski dünyan›n en zengin el yazmalar› kütüphanesinin yak›lmas›ndan sonra ilk H›ristiyanlar›n “lanetli geçmifle” karfl› Haçl› Seferleri bafllad›. Avrupa’n›n her taraf›nda eski Yunan yaz›l› eserleri yok edildi. Tam bin y›l H›ristiyanl›¤›n karanl›¤›na dalan Avrupa, Yunan kültürünün hayat sevincini unutuyordu, unuttu ve haf›zas›ndan sildi. Eski Yunan yazarlar›n›n eserlerinin yaz›l› oldu¤u parflömen tomarlar Arap halifeli¤inin baflkenti, eski dünyan›n do¤usunda Ba¤dat’ta sa¤lam kald›lar. Henüz genç olan ‹slâmiyet kültürel anlamda daha yeni gelifliyordu. Arap bilim adamlar› matemati¤e yeni branfllar (al-gebra) dahil etmifl, kimyay› (al-chimia), felsefeyi gelifltirmifllerdi. Çok dilli Orta Asya’da erken Ortaça¤ döneminde “Türkçe asker dili, Farsça fliir dili, Arapça bilim dili” formülü oluflmufltu. Türk bilgini, Muhammed El-Farabi 10. yüzy›lda Aristo ve Platon’un kitaplar›n› Arapçaya tercüme etmifl, bunun sonucunda zaman›n bilim çevrelerinde “Dünyan›n ‹kinci Hocas›” unvan›n› al›yordu (“‹lk Ö¤retmen” unvan› Aristo’ya aitti). Bu kitaplar Araplar›n yerleflmifl oldu¤u ‹spanya Kurtuba’ya kadar ulafl›yor. Orada o zamanlar Katolik dünyas›ndan baflka düflünceden insanlar bulunuyordu. Bunlar büyük Yunanl›lar›n eserlerini Arapçadan Latinceye çevirirdiler. Bu kitaplar 11. yüzy›lda Avrupa’da o zamana kadar bilinmedik duygular ve haller do¤urarak gizlice yay›ld›lar. Avrupa dünyada var olman›n sevincine kavufltu. Rönesans – Helenizmin do¤uflu böyle bafllad›. Bu do¤ufl edebiyata, plastik sanatlara ve bilime yans›d›. ‹nsan düflüncesinde, kainat›n en derin s›rlar›na nüfuz etme imkan› veren Homo Sapiens bilinci olufltu. Rönesans ruhu, Kutsal kitab›n silik metinlerindeki sakl› anlamlar› görmeye vesile oldu. “Tanr› insan› kendi suretinde yaratt›” tezi Rönesans H›ristiyan bilincinde dünyaya gelen herkes için bir Beytu’l-Lahim y›ld›z› yakt›. Çünkü herkes Yaratan’a benziyorsa, bu onun da yaratmas› (üretmesi) içindir. Bu bilinç, kiflili¤in üretici ve tanr›sal bafllang›c›n›n geliflimini h›zland›rd›.

Д И А Л О Г Н АЧ И Н А ЕТ С Я С « Д А »

analiz ederken bu faktörü de göz önünde bulundurmal›lar.

Tanr› siyah ya da beyaz de¤ildir

H›ristiyanl›k tecrübesi ise “Ben Tanr›’y›m. Ben senin Rabb’inim. Kendin için put oyma, yukarda; göklerde olan›n, yahut afla¤›da; yerde olan›n, yahut yerin alt›nda; sularda olan›n hiç suretini yapmayacaks›n” diyen ‹ncil’i dinlemedi¤ini de içerir. Fakat Kitab›n ilk okuyucular› bu nasihati dinlemediler. Ve Tanr›’y›, o¤lunu ve di¤er kutsallar› sadece kendi ›rk›n›n insan›n›n özelliklerini vererek resmetme cüretini gösterdiler. Vaftiz edilmifl Afro-Amerikal› ve Afrikal›lar ‹slâm’a geçifllerini “beyaz Tanr›’ya” ibadet etmek istememekle aç›kl›yorlar. Bu yukar›daki O keyfili¤in bir sonucudur…

Каждая раса стремится приблизить себя к «образу божьему», даже не ведая, какой он. Это, наверное, один из самых отвлеченных способов самоусовершенствования человека. Her ›rk, görmedi¤i halde kendini ilahi flekle yak›nlaflt›rmaya çal›fl›r. Bu galiba, insan›n kendini yetkinlefltirmenin en soyut yollar›ndan biridir. En yüzeysel sonuçlar› s›ralad›¤›m›zda, Bat› kültürünün, H›ristiyan riyazet ahlak›n›n ve Helenizmin dünya hayat›na tap›nmas›n›n bir eseri oldu¤unu söylemek mümkündür. Bu çeliflkilerin ›srarl› savafl› ve ittifak›n›n ruhu, Bat› medeniyetinin M.S. ikinci bin y›ldaki gelifliminin muhtevas›n› ve temposunu belirlemifltir. Ne Budizm, ne ‹slâm kendi ilk teflekkül safhalar›nda bu türden diyalektik çeliflkiler yaflamad›lar. ‹nançla terbiye edilmifl ve kadere teslimiyet anlay›fl› Do¤u’nun medeniyetten uzun süre geri kalmas›na sebep oldu. Ça¤dafl politikac›lar, içinde sosyalizm, demokrasi, küreselleflme gibi Bat›l› anlay›fllar›n yer ald›¤› “Asya’n›n genel durumu”nun (kontekst) flartlar›n›

‹slâm, gönderilen emre karfl› ç›kmad›, Tanr›’y› ve onun yaratt›¤› bütün canl›lar› tasviri yasaklar. Allah’›n gözle görülebilen bir flekli yoktur. Milli ve ›rksal belirtileri yoktur. O insan ve herhangi bir canl› de¤ildir. O ‹laht›r. Bununla her fley en ayr›nt›l› hali ile söylenmifltir zaten. Böyle bir anlay›fl›n üstünlü¤ü nedir? Her ›rk, görmedi¤i halde kendini ilahi flekle yak›nlaflt›rmaya çal›fl›r. Bu galiba, insan›n kendini yetkinlefltirmenin en soyut yollar›ndan biridir. Böyle bir yaklafl›m galiba ‹slâm’› gerçekten ortak bir befler dini yapmaya muktedirdir. Tabii, e¤er bu üstünlük yeterli olsayd›. ‹syanc› itaatsizlikte insan›n ilahi yarat›l›fl›n temel tezlerinin silsilesi de ifade edilmifltir: I. “Tanr› insan› kendi fleklinde ve kendine benzer yaratt›” (Peygamberler ça¤› M.Ö.1. y.y. M.S. 1.y.y.). II. “Tanr› bana benziyor, çünkü ben tanr›y›m” (Ayd›nlanma ça¤› M.S. 2. bin y›l) Bu felsefe zaman›n ak›fl›n› oldukça h›zland›rd›. ‹nsanl›k birkaç yüzy›l zarf›nda gere¤inden fazla gelece¤i geçti galiba. Rengârenk, politik doktrinlerle ve do¤al afetlerle gözü korkutulmufl bir dünya! … “So¤uk savafl”›n yerine “küresel ›s›nma”! Dünya, yaflamak için birleflme flans› yakalayacak. Yeter ki, inanç ve bilginin Rönesans ça¤› ayd›n Avrupa’s›nda birlefltikleri gibi, Do¤u ve Bat› da evrenin iki yar›m küreli beyni olarak karfl›l›kl› iliflkilerini düzeltsinler… n

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

что такое восток и что такое запад? do¤u ne, bat› ne?

Олег Колобов:

Выход – в многополярности Беседовал: Мухаммед Карадаг Преподаватель факультета международных отношений Нижегородского государственного университета им. Н.И. Лобачевского (Россия).

Oleg Kolobov:

Çare çok kutuplulukta Konuflan: Muhammed Karada¤

Nijegorodskiy Devlet Üniversitesi Uluslararas› ‹liflkiler Fakültesi Ö¤retim Görevlisi (Rusya).

ÑÂÍ‡Ì Ù‡ÍÛÎ¸ÚÂÚ‡ ÏÂÊ‰ÛÌ‡ðÓ‰Ì˚ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ ççÉì ËÏ. ç.à. ãÓ·‡˜Â‚ÒÍÓ„Ó éÎÂ„ äÓÎÓ·Ó‚ ËÁ‚ÂÒÚÂÌ Ì‡Û˜Ì˚ÏË ð‡·ÓÚ‡ÏË ‚ Ó·Î‡ÒÚË ÏÂÊ‰ÛÌ‡ðÓ‰Ì˚ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ Ë ÔÓÎËÚÓÎÓ„ËË. îÓðÏËðÛ˛˘ËÂÒfl ‚ ÔÓÒÎÂ‰ÌÂÂ ‚ðÂÏfl ÌÓ‚˚Â ÙÓðÏ˚ ÛÔð‡‚ÎÂÌËfl ÏËðÓÏ ÓÍ‡Á˚‚‡˛Ú ‚ÎËflÌËÂ Ì‡ ÒÚð‡Ì˚ Ë ðÂ„ËÓÌ˚, ‚ ÚÓÏ ˜ËÒÎÂ Ë êÓÒÒË˛. Ç ˝ÚÓÏ ÔðÓˆÂÒÒÂ ‚‡ÊÌÓÂ ÁÌ‡˜ÂÌËÂ ËÏÂÂÚ ÛðÓ‚ÂÌ¸ ð‡Á‚ËÚËfl „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚. ùÚ‡ ÒËÚÛ‡ˆËfl ÒÓÁ‰‡ÂÚ Û ðÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎÂÈ „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚ Ë Ì‡ðÓ‰‡ ˝ÙÙÂÍÚ ÔðÂ‚ÓÒıÓ‰ÒÚ‚‡ Ó‰ÌÓÈ Ì‡ˆËË Ì‡‰ ‰ðÛ„ÓÈ ËÎË ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚ÛÂÚ ÔÓfl‚ÎÂÌË˛ ÍÓÏÔÎÂÍÒÓ‚ Û ÓÔðÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı Ì‡ðÓ‰Ó‚. ÇÓ¯ÎÓ ‚ ÔðË‚˚˜ÍÛ „Ó‚ÓðËÚ¸ Ó ÔðÓ‰‚ËÌÛÚ˚ı Ë ÓÚÒÚ‡Î˚ı ÒÚð‡Ì‡ı. ÅÓÎÂÂ ÚÓ„Ó, Ó·˚˜ÌÓ „Ó‚ÓðflÚ Ó «ð‡Á‚ËÚÓÏ á‡Ô‡‰Â» Ë «ÓÚÒÚ‡ÎÓÏ ÇÓÒÚÓÍÂ». å˚ ÔÓÔðÓÒËÎË Ì‡¯Â„Ó ÒÓ·ÂÒÂ‰ÌËÍ‡ ‚ÌÂÒÚË flÒÌÓÒÚ¸ ‚ ÌÂÍÓÚÓð˚Â ‚ÓÔðÓÒ˚ ÒÓ‚ðÂÏÂÌÌÓÈ ÔÓÎËÚËÍË. åÛı‡ÏÏÂ‰ ä‡ð‡‰‡„: éÎÂ„ ÄÎÂÍÒÂÂ‚Ë˜, ‚ ÔÓÒÎÂ‰ÌËÂ „Ó‰˚ Ó˜ÂÌ¸ ÏÌÓ„Ó „Ó‚ÓðflÚ Ó ÙÓðÏËðÓ‚‡ÌËË «ÌÓ‚Ó„Ó ÏËðÓÔÓðfl‰Í‡», ÌÓ‚ÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ ÛÔð‡‚ÎÂÌËfl ÏËðÓÏ. óÚÓ Ú‡ÍÓÂ «ÌÓ‚˚È ÏËðÓÔÓðfl‰ÓÍ», ÔÓ˜ÂÏÛ ‚ÓÁÌËÍÎ‡ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ ‚ ÌÂÏ? éÎÂ„ äÓÎÓ·Ó‚: èÂðËÓ‰ «ıÓÎÓ‰ÌÓÈ ‚ÓÈÌ˚» ı‡ð‡ÍÚÂðËÁÓ‚‡ÎÒfl Ì‡ÎË˜ËÂÏ ·ËÔÓÎflðÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚, ÍÓÚÓð‡fl ÔðÂ‰ÔÓÎ‡„‡Î‡ ÒÓÔÂðÌË˜ÂÒÚ‚Ó Ë

Д И А Л О Г Н АЧ И Н А ЕТ С Я С « Д А »

N.‹. Lobaçevskiy Devlet Üniversitesi Uluslararas› ‹liflkiler Fakültesi Dekan› O.A. Kolobov Nijegorodskiy, toplumsal araflt›rmalar ve devletçilik alanlar›nda yapm›fl oldu¤u bilimsel çal›flmalarla tan›nan bir akademisyen. Son zamanlarda flekillenen dünya yönetim biçimleri Rusya baflta olmak üzere ço¤u ülkeyi etkiledi. Bu konuda ülkelerin geliflmifllik ölçüleri elbette önemli rol oynuyor. Bu durum do¤al olarak ülke yöneticilerinde ve halk üzerinde psikolojik “üstünlükafla¤›l›k” etkisi yap›yor. S›rf bu nedenden baz› ülkeler “geri”, baz›lar› “ileri” diye ifade ediliyor ve hatta dünya “ileri Bat›” ve “geri Do¤u” diye de kutuplaflt›r›l›yor. Konuya aç›kl›k getirmek amac›yla Oleg Alekseeviç’in fikirlerine müracaat ettik. ÔðÓÚË‚Ó·ÓðÒÚ‚Ó. ë Ó‰ÌÓÈ ÒÚÓðÓÌ˚ ·˚Î á‡Ô‡‰ ‚Ó „Î‡‚Â Ò ëòÄ; Ò ‰ðÛ„ÓÈ ÒÚÓðÓÌ˚ ÇÓÒÚÓÍ, ËÎË ÒÓˆË‡ÎËÒÚË˜ÂÒÍËÈ ÏËð, ‚Ó „Î‡‚Â Ò ëëëê. Å˚Î‡ ÌÂÍ‡fl ÛÒÚÓÈ˜Ë‚ÓÒÚ¸ ‚ ÒËÒÚÂÏÂ ÍÓÓð‰ËÌ‡Ú, ÔÓÚÓÏ ‚ÒÂ ðÛıÌÛÎÓ. ëÓ‚ðÂÏÂÌÌ˚È ÏËð ÔðÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ ÌÓ‚ÓÂ Ó·ð‡ÁÓ‚‡ÌËÂ, ‚ ÍÓÚÓðÓÏ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ Ó‰ËÌ ÔÓÎ˛Ò, ÒÍÓÌˆÂÌÚðËðÓ‚‡‚¯ËÈ ‚Òfi Ë ‚Òfl Ì‡ ÔÎ‡ÌÂÚÂ, ‡ ËÏÂÌÌÓ: ðÂÒÛðÒ˚, ‚Î‡ÒÚ¸, ÔÓÎÌÓÏÓ˜Ëfl, ‚ÎËflÌËÂ Ì‡ ÏÂÊ‰ÛÌ‡ðÓ‰Ì˚Â Óð„‡ÌËÁ‡ˆËË. ç‡ ˝ÚÓÏ ÔÓÎ˛ÒÂ Ì‡ıÓ‰flÚÒfl ëòÄ, ÍÓÚÓð˚Â ÔðÂ‰ÒÚ‡‚Îfl˛Ú ÒÓ·ÓÈ ‚ Û‰Ë‚ËÚÂÎ¸ÌÓÏ,

Muhammed Karada¤: Oleg Alekseeviç, son y›llarda dünyay› yönetecek yeni bir sistem “yeni dünya düzeni” hakk›nda çok konufluluyor. “Yeni dünya düzeni” nedir? Buna niçin ihtiyaç duyuldu? Oleg Kolobov: “So¤uk savafl” dönemi rekabet ve mücadele olmak üzere iki kutuplu bir sistemdi; bir tarafta ABD önderli¤inde Bat›, di¤er tarafta SSCB önderli¤inde Do¤u veya sosyalist dünya. Bir tür istikrar›n koordinat oldu¤u bir sistemdi. fiimdi her fley y›k›ld›.

do¤u ne, bat› ne? что такое восток и что такое запад?

ÔðÓÚË‚ÓðÂ˜Ë‚ÓÏ, ÌÓ ‚Ó ÏÌÓ„ÓÏ Â‰ËÌÓÏ ÏËðÂ Â‰ËÌÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ ÒÛÔÂð‰ÂðÊ‡‚Û. ë ÚÓ˜ÍË ÁðÂÌËfl ·‡Î‡ÌÒ‡ ÒËÎ ˝ÚÓ ÔÎÓıÓ, ÔÓÚÓÏÛ ˜ÚÓ ëòÄ fl‚Îfl˛ÚÒfl ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌ˚ÏË Ôð‡ÍÚË˜ÂÒÍË Á‡ ‚ÒÂ ÍðËÁËÒ˚, ÍÓÚÓð˚Â ÔðÓËÒıÓ‰flÚ Ì‡ ÔÎ‡ÌÂÚÂ. ÇÓ ‚ÒflÍÓÏ ÒÎÛ˜‡Â, ·ÂðÛÚ Ì‡ ÒÂ·fl Ú‡ÍÛ˛ ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸. ë ‰ðÛ„ÓÈ ÒÚÓðÓÌ˚, ÚÓ, ˜ÚÓ ·˚ÎÓ ‚ÒÂ„‰‡ Á‡ Í‡‰ðÓÏ Ë ð‡Ì¸¯Â Ì‡Á˚‚‡ÎÓÒ¸ ÚðÂÚ¸ËÏ ÏËðÓÏ, ÒÂÈ˜‡Ò ÔðÂ‰ÒÚ‡ÂÚ ‚ ÌÂÍÓÈ ÌÓ‚ÓÈ ËÔÓÒÚ‡ÒË. ùÚÓ ‰ËÌ‡ÏË˜Ì‡fl ÒËÎ‡, ÍÓÚÓð‡fl ÒÓÒÚÓËÚ ËÁ ÌÂÒÍÓÎ¸ÍËı ÒËÎÓ‚˚ı ˆÂÌÚðÓ‚. ëðÂ‰Ë ˝ÚËı ˆÂÌÚðÓ‚ Ï˚ ‚Ë‰ËÏ Åð‡ÁËÎË˛, íÛðˆË˛, äËÚ‡È, àÌ‰Ë˛… ùÚË „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚‡ ÒÔÓÒÓ·Ì˚ ÒÍ‡Á‡Ú¸ ÌÂ˜ÚÓ ÌÓ‚ÓÂ ‚ Ó·ÓÁðËÏÓÏ ·Û‰Û˘ÂÏ. èÓ˝ÚÓÏÛ ÚÓÈ Â‰ËÌÒÚ‚ÂÌÌÓÈ Ò‚Âðı‰ÂðÊ‡‚Â, ÍÓÚÓð‡fl ÓÒÚ‡ÂÚÒfl ‚ ÒÚ‡ðÓÏ Í‡˜ÂÒÚ‚Â Ë Ë‰ÂÚ ÔÓ ÒËÎÓ‚ÓÏÛ ÔÛÚË, ÔðÓÚË‚ÓÒÚÓËÚ ÏÓ·ËÎ¸Ì‡fl ÒËÎ‡, Á‡ ÍÓÚÓðÓÈ – ·Û‰Û˘ÂÂ. ü Û·ÂÊ‰ÂÌ ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚‡, Ó·Î‡‰‡˛˘ËÂ ðÂÒÛðÒ‡ÏË Ë ‰ÂÏÓÌÒÚðËðÛ˛˘ËÂ ˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍËÈ ðÓÒÚ, ËÏÂ˛˘ËÂ ‰ËÌ‡ÏË˜ÌÓÂ ÏÓÎÓ‰ÓÂ Ì‡ÒÂÎÂÌËÂ, ÒÔÓÒÓ·ÌÓÂ ‡ÍÚË‚ÌÓ ‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸, ·Û‰ÛÚ ‚Òfi ·ÓÎ¸¯Â Ë ·ÓÎ¸¯Â ‚ÎËflÚ¸ Ì‡ ıÓ‰ ÏËðÓ‚˚ı ÒÓ·˚ÚËÈ. åÌÂ Í‡Í ÔðÂ‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎ˛ êÓÒÒËË ıÓÚÂÎÓÒ¸ ·˚, ˜ÚÓ·˚ êÓÒÒËfl ÔÓÌËÏ‡Î‡ Ò‚ÓÂ ÌÓ‚ÓÂ ÔðÂ‰Ì‡ÁÌ‡˜ÂÌËÂ ‚ ÏËðÂ Ë Ì‡ÍÓÌÂˆ-ÚÓ ÓÔðÂ‰ÂÎËÎ‡Ò¸ Ì‡ ÏËðÓ‚ÓÈ ‡ðÂÌÂ ‚ Í‡˜ÂÒÚ‚Â ÎË‰Âð‡. íÓÎ¸ÍÓ ÚÓ„‰‡ ÏËð Ó·ðÂÚÂÚ ÏÌÓ„ÓÔÓÎflðÌ˚Â ÍÓÌÚÛð˚, Ë ‚ ÌÂÏ Ì‡È‰ÂÚÒfl ÏÂÒÚÓ Ë ËÌ‰ÛÒÚðË‡Î¸ÌÓ ð‡Á‚ËÚ˚Ï „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚‡Ï, Ë ÚÂÏ ÒÚð‡Ì‡Ï, ÍÓÚÓð˚Â ÒÂÈ˜‡Ò ÔÓÍ‡Á˚‚‡˛Ú ÒÂ·fl Í‡Í Ì‡Ë·ÓÎÂÂ ‰ËÌ‡ÏË˜ÌÓ ð‡Á‚Ë‚‡˛˘ËÂÒfl. Ç ÒÓ‚ðÂÏÂÌÌÓÏ ÏËðÂ ÌÂðÂ‰ÍÓ „Ó‚ÓðflÚ Ó ÍÓÌÙÎËÍÚÂ Ë ÌÂÔÓÌËÏ‡ÌËË ÏÂÊ‰Û á‡Ô‡‰ÓÏ Ë ÇÓÒÚÓÍÓÏ. ùÚ‡ ÔðÓ·ÎÂÏ‡ ÓÒÓ·ÂÌÌÓ Ó·ÓÒÚðËÎ‡Ò¸ ÔÓÒÎÂ Í‡ðËÍ‡ÚÛðÌÓ„Ó ÒÍ‡Ì‰‡Î‡. óÂÏ ‚˚ ˝ÚÓ Ó·˙flÒÌflÂÚÂ? ä‡ðËÍ‡ÚÛðÌ˚È ÒÍ‡Ì‰‡Î – ˝ÚÓ ËÁÓ˘ðÂÌÌÂÈ¯‡fl ÔðÓ‚ÓÍ‡ˆËfl á‡Ô‡‰‡, ÍÓÚÓð˚È ÌÂ ÊÂÎ‡ÂÚ Ò˜ËÚ‡Ú¸Òfl ÒÓ

Олег Алексеевич Колобов Декан факультета международных отношений ННГУ им. Н.И. Лобачевского (2002), заслуженный деятель науки РФ (1998), заслуженный профессор ННГУ (1999), действительный член (академик) Международной славянской академии наук, образования, искусств и культуры (1993), Академии истории и политологии РФ (1993), Российской академии гуманитарных наук (1994), Международной академии информатизации (1996), Академии народов мира «Элита» при ООН (1996), Академии военных наук России (1997), Общероссийской академии человековедения (1997), Российской академии естественных наук(1998), Российской академии безопасности, обороны и правопорядка (2003), Российской академии политических наук и других отечественных и зарубежных академий. В 1997 году О.А. Колобов утвержден заместителем генерального директора и избран членом Консультативного совета Международного биографического центра (Кембридж, Великобритания). За выдающиеся достижения в научной, учебной и общественной деятельности удостоен почетного звания «Человек года» по версиям Международного биографического центра и Американского биографического института (1998-1999). В 1997г. он был награжден медалью Всероссийского монархического центра за выдающийся вклад в восстановление русской православной государственности. В 2003 г. О.А. Колобов удостоен общественной организацией «Православная Россия» медали «За жертвенное служение Отечеству».

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

Ça¤dafl dünya, gezegendeki her fleyi kendisinde toplayan tek bir kutup haline geldi. Ama özellikle kaynaklar, iktidar, yetkiler, uluslararas› kurulufllara etkiler topland›. Bunun bafl›n›, flafl›rt›c› bir çeliflki gösteren ve ço¤u fleyde dünyan›n tek süper gücü olan ABD çekiyor. Bu, güçlerin dengesi anlay›fl›na göre kötü bir durum. Çünkü Amerika yeryüzünde meydana gelen bütün krizlerin sorumlusu. Her halükarda böyle bir sorumlulu¤u üzerine al›yor. Di¤er taraftan görüntünün arkas›nda kalan k›sma, eskiden de üçüncü dünya denirdi. fiimdi yeni bir kutsal üçlü içinde görünüyor. Bu, bir kaç güç merkezinden oluflan dinamik bir güçtür. Bu merkezler aras›nda biz Brezilya’y›, Türkiye’yi, Çin’i, Hindistan’› görüyoruz. Bu devletler görünen gelecekte yeni bir fleyler söyleyecek güçteler. Onun için eski halinde kalan ve güç kullanma yoluyla giden o tek süper güce karfl›, gelece¤in arkas›nda oldu¤u hareket kabiliyeti yüksek bir güç duruyor. Bence do¤al kaynaklara sahip, ekonomik büyüme gösteren, dinamik ve genç bir nüfusa sahip, aktif bir flekilde hareket edebilen bir devlet dünya olaylar›n› daha çok etkileyecektir. Ben Rusya’y› temsil eden biri olarak Rusya’n›n yeni görevini anlamas›n›, dünyada lider olarak yerini belirlemesini isterdim. Dünya sadece o zaman çok kutuplu yap›s›na kavuflacak ve bu yap›da hem endüstriyel olarak geliflmifl devletlere yer oldu¤u gibi, kendilerini dinamik bir flekilde gelifltiren ülkeler olarak gösterenlere de yer olacak. Ça¤dafl dünyada Bat› ve Do¤u aras›nda çekiflme ve birbirlerini anlamad›klar› s›kça konufluluyor. Bu problem özellikle karikatür skandal›ndan sonra fliddetlendi. Bunu neyle aç›klayacaks›n›z?

Oleg Alekseyeviç Kolobov Nijegorodskiy N.‹.Lobaçevskiy Devlet Üniversitesi Uluslararas› ‹liflkiler Fakültesi Dekan› (2002), Rusya Federasyonu Bilimine üstün hizmet sahibi (1998), ND Üniversitesi üstün hizmet sahibi Profesör (1999). Bu zaman kadar farkl› yerlerde görev alm›flt›r: Slav Uluslararas› Bilim, E¤itim, Sanat ve Kültür Akademisi (1993), Rusya Federasyonu Tarih ve Politoloji Akademisi (1994), Rusya Federasyonu Sosyal Bilimler Akademisi (1994), Uluslararas› Bilgi Akademisi (1996), BM Elita Dünya Halklar› Akademisi (1996), Rusya Federasyonu Harp Bilimleri Akademisi (1997), Rusya Sosyal Bilimler Akademisi (1997), Rusya Federasyonu Tabii Bilimler Akademisi (1998), Rusya Güvenlik, Savunma ve Hukuk Akademisi (2003), Rusya Siyaset Bilimleri Akademisi, ulusal ve uluslararas› akademiler üyesi.

O.A. Kolobov 1997 y›l›nda Cambridge Üniversitesi Biyografi Merkezi Genel Müdür Yard›mc›l›¤›’na, ayn› üniversitenin Uluslararas› Biyografi Merkezi Dan›flma Kurulu üyeli¤ine seçildi. Yapt›¤› bilimsel, e¤itim ve toplumsal alanlardaki etkinliklerden dolay› Uluslararas› Biyografi Merkezi ve Amerika Biyografi Enstitüsü’nce “Uluslararas› Y›l›n Adam›” ödülüne lay›k görüldü (1998 – 1999). 1997 y›l›nda Rus Ortodoks devlet yap›s›n›n yeniden kalk›nd›r›lmas›na yapt›¤› katk›lardan dolay› Rusya Monarfli Merkezi taraf›ndan madalya ile ödüllendirildi. 2003 y›l›nda O.A. Kolobov “Vatana yapt›¤› fedakâr hizmetler için” “Ortodoks Rusya” kuruluflu taraf›ndan madalya ile ödüllendirildi.

D‹YALOG

EVET’LE

B A fi L A R

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

что такое восток и что такое запад? do¤u ne, bat› ne?

ÏÌÓ„ËÏË ˜‡flÌËflÏË ÔðÓÒÚ˚ı Î˛‰ÂÈ. ùÚÛ ÔðÓ‚ÓÍ‡ˆË˛ ÒÎÂ‰ÛÂÚ ð‡ÒÒÏ‡ÚðË‚‡Ú¸ Í‡Í casus belli (ÔÓ‚Ó‰ Í ‚ÓÈÌÂ) Ë Í‡Í Ò‚ÓÂÓ·ð‡ÁÌ˚È ÚÂÒÚ Ì‡ ÔðÓ˜ÌÓÒÚ¸ Î˛‰ÂÈ, ÒÔÓÒÓ·Ì˚ı ÒÍ‡Á‡Ú¸ «ÌÂÚ» ÏÌÓ„ËÏ ÛıË˘ðÂÌËflÏ, ÍÓÚÓð˚Â ÛÒÚð‡Ë‚‡˛Ú Û˜ðÂ‰ËÚÂÎË ÌÓ‚Ó„Ó ÏËðÓ‚Ó„Ó ÔÓðfl‰Í‡ ËÎË ÚÓÈ „ÎÓ·‡ÎËÁ‡ˆËË, „‰Â Ôð‡‚ ÚÓÎ¸ÍÓ á‡Ô‡‰. ü Ò˜ËÚ‡˛, ˜ÚÓ Í‡ðËÍ‡ÚÛðÌ˚È ÍðËÁËÒ ËÏÂÂÚ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ðÂÎË„ËÓÁÌÓÂ ËÁÏÂðÂÌËÂ, ÓÌ ‰‡ÂÚ ÔÓ‚Ó‰ Á‡‰ÛÏ‡Ú¸Òfl Ì‡‰ ÏÌÓ„ËÏË ÒÓˆË‡Î¸Ì˚ÏË ÔðÓÚË‚ÓðÂ˜ËflÏË, ÔÓÌflÚ¸, ˜ÚÓ ÔðÓËÒıÓ‰ËÚ ‚ ÏËðÂ, ÔÓÌflÚ¸ ÎÓ„ËÍÛ ‰ÂÈÒÚ‚ËÈ á‡Ô‡‰‡, Í ÒÓÊ‡ÎÂÌË˛, ÔÓðÓ˜ÌÛ˛. çÂÎ¸Áfl ËÁ‰Â‚‡Ú¸Òfl Ì‡‰ ÔðÓÒÚ˚ÏË Î˛‰¸ÏË, ÌÂÎ¸Áfl ÓÒÍÓð·ÎflÚ¸ ˜Û‚ÒÚ‚‡ ‚ÂðÛ˛˘Ëı, ÌÂÎ¸Áfl ËÒÔ˚Ú˚‚‡Ú¸ ÚÂðÔÂÌËÂ Ï‡ÒÒ, ÍÓÚÓð˚Â ‰ÓÎÊÌ˚ Ó·˙Â‰ËÌflÚ¸Òfl Ì‡ ÔÓÁËÚË‚Ì˚ı ÓÒÌÓ‚‡ı, ‡ ÌÂ ‚ ÍÓÌÙÎËÍÚÌ˚ı ÒËÚÛ‡ˆËflı. ä‡ðËÍ‡ÚÛðÌ˚È ÒÍ‡Ì‰‡Î Í‡Í ð‡Á fl‚ÎflÂÚÒfl ÔÓÍ‡Á‡ÚÂÎÂÏ Ì‡‰ÏÂÌÌÓÒÚË ÒËÎ¸Ì˚ı ÏËð‡ ÒÂ„Ó, Ëı ÌÂÊÂÎ‡ÌËfl Ò˜ËÚ‡Ú¸Òfl Ò Úð‡‰ËˆËflÏË, ·˚ÚÓÏ, ÍÛÎ¸ÚÛðÓÈ ‰ðÛ„Ëı. ä ÒÓÊ‡ÎÂÌË˛, ð‡ÁÛÏÌÓÒÚË ÔÓ‰ıÓ‰Ó‚ Û ÛÒÚðÓËÚÂÎÂÈ ˝ÚÓÈ ÔðÓ‚ÓÍ‡ˆËË ÌËÍÓ„‰‡ ÌÂ ·˚ÎÓ Ë ÌÂ ·Û‰ÂÚ. ü Ò˜ËÚ‡˛, ˜ÚÓ Î˛‰Ë, ÍÓÚÓð˚Ï ‰ÓðÓ„ ÏËð Ë Úð‡‰ËˆËË Ò‚ÓÂÈ ÍÛÎ¸ÚÛð˚, ‰ÓÎÊÌ˚ ·˚Ú¸ ‚ ËÁ‚ÂÒÚÌÓÈ ÒÚÂÔÂÌË ÚÂðÔÂÎË‚˚, ÌÓ Ë ‡ÍÚË‚Ì˚, ÔÓÚÓÏÛ ˜ÚÓ ÒËÎ‡ Û·ÂÊ‰ÂÌËfl ‰ÓÎÊÌ‡ ÓÒÚ‡ÌÓ‚ËÚ¸ ÚÂı, ÍÚÓ Î˛·ÓÈ ˆÂÌÓÈ

Д И А Л О Г Н АЧ И Н А ЕТ С Я С « Д А »

ÒÂÂÚ ÍÓÌÙÎËÍÚ. ä‡ðËÍ‡ÚÛðÌ˚È ÒÍ‡Ì‰‡Î ·Û‰ÂÚ ËÏÂÚ¸ ÔðÓ‰ÓÎÊÂÌËÂ, ÓÌ ‰Îfl ˝ÚÓ„Ó Ë ‰ÂÎ‡ÎÒfl. èÓÒÚð‡‰‡˛Ú ÓÚ ˝ÚÓ„Ó ÒÍ‡Ì‰‡Î‡ ÚÂ, ÍÚÓ Â„Ó ÛÒÚð‡Ë‚‡Î, ÓÌË ÛÊÂ ÒÚð‡‰‡˛Ú. ÇÓ ‚ðÂÏfl Í‡ðËÍ‡ÚÛðÌÓ„Ó ÒÍ‡Ì‰‡Î‡ Ó·ÒÛÊ‰‡ÎËÒ¸ ‚ÓÔðÓÒ˚ Ò‚Ó·Ó‰˚ ÒÎÓ‚‡, Ò‚Ó·Ó‰˚ ÔðÂÒÒ˚. ë Ó‰ÌÓÈ ÒÚÓðÓÌ˚ – ÔÂðÂ‰ Ì‡ÏË ËÒÎ‡ÏÒÍËÈ ÏËð ÒÓ Ò‚ÓËÏË Úð‡‰ËˆËflÏË Ë ÏËðÓ‚ÓÁÁðÂÌËÂÏ, Ò ‰ðÛ„ÓÈ ÒÚÓðÓÌ˚ – ‚ÓÔðÓÒ˚ ‰ÂÏÓÍð‡ÚËË Ë Ò‚Ó·Ó‰˚. ùÚÓ ÚÓÊÂ ˜‡ÒÚ¸ ÔðÓ‚ÓÍ‡ˆËË? åÌÓ„ËÂ ÏÂðÁÓÒÚË ‰ÂÎ‡˛ÚÒfl ÔÓ‰ ÎË˜ËÌÓÈ ‰ÂÏÓÍð‡ÚËË. èÓ˝ÚÓÏÛ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ, ˜ÚÓ Á‰ÂÒ¸ ‚Ó „Î‡‚Û Û„Î‡ ÒÚ‡‚flÚÒfl Ôð‡‚‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ÌÓ ÓÌË ð‡ÒÔðÓÒÚð‡Ìfl˛ÚÒfl ÌÂ Ì‡ ‚ÒÂı. èÓ˜ÂÏÛ-ÚÓ Ôð‡‚‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡ ÓÚÌÓÒflÚÒfl Í „ð‡Ê‰‡Ì‡Ï Ö‚ðÓÔ˚, ‡ ‰Îfl ÓÒÚ‡Î¸Ì˚ı ÓÌË ÌÂ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛Ú. á‡Ô‡‰ Ò˜ËÚ‡ÂÚ, ˜ÚÓ ÚÓÎ¸ÍÓ ˆË‚ËÎËÁÓ‚‡ÌÌ˚Â ÒÚð‡Ì˚ Ö‚ðÓÔ˚ ÒÔÓÒÓ·Ì˚ ÊËÚ¸ ÔðË ‰ÂÏÓÍð‡ÚËË, ÓÒÚ‡Î¸ÌÓÈ ÏËð ‰‡ÎÂÍ ÓÚ ˝ÚÓ„Ó, Ú.Â. ÔÂðÂ‰ Ì‡ÏË ÔðËÏÂð ‰‚ÓÈÌÓ„Ó ÒÚ‡Ì‰‡ðÚ‡. êÓÒÒËfl ‚˚ÒÚÛÔËÎ‡ Ò ÍðËÚËÍÓÈ ˝ÚËı ÔÛ·ÎËÍ‡ˆËÈ Á‡Ô‡‰ÌÓÈ ÔÂ˜‡ÚË. ë‚ÓÂ ÏÌÂÌËÂ ÔÛ·ÎË˜ÌÓ ‚˚ð‡ÁËÎ ÔðÂÁË‰ÂÌÚ èÛÚËÌ. ë ˜ÂÏ Ò‚flÁ‡Ì‡ ÔÓ‰Ó·Ì‡fl ÔÓÁËˆËfl êÓÒÒËÈÒÍÓÈ îÂ‰Âð‡ˆËË? êÓÒÒËÈÒÍ‡fl îÂ‰Âð‡ˆËfl Ò ˜ÂÒÚ¸˛

Karikatür skandal›, s›radan insanlar›n duygular›n› dikkate almayan Bat›’n›n en keskin provokasyonudur. Bu provokasyona, casus belli (savafl nedeni) olarak ve yeni dünya düzeninin veya sadece Bat›’n›n hakl› oldu¤u küreselleflmenin kurucular›n›n yapt›klar› kurnazl›klara “hay›r” diyen insanlar› s›nayan bir test olarak bakmak gerekir. Ben karikatür krizinin sadece dinî bir ölçü de¤il, birçok sosyal çeliflkinin üzerinde düflünme, dünyada ne oldu¤unu anlama, Bat›’n›n hareket mant›¤›n› maalesef kusurlu anlama f›rsat› da verdi¤ini düflünüyorum. Sade insanlarla alay edilmez. ‹nananlar›n duygular›na hakaret edilmez. Anlaflmazl›klar için de¤il, olumlu bafllang›çlar için bir araya gelen kalabal›klar›n sabr› denenmez. Onlar kültürü, gelenekleri, hayat tarz›n› dikkate almayan ve di¤er dünyan›n canland›r›lm›fl bir kinidir. Bu skandal› düzenleyenler bu akla sahip de¤iller, maalesef olmayacaklar da. Bence kültür, gelenek ve dünyas› de¤erli olanlar bir dereceye kadar sab›rl› olmal› fakat aktif de olmal›lar. Çünkü provokasyona karfl› harekette ne pahas›na olursa olsun ihtilaf tohumlar› eken güçleri durduracak ikna gücü vard›r. Karikatür skandal›n›n devam› olacakt›r;

do¤u ne, bat› ne? что такое восток и что такое запад?

zaten bunun için ç›kar›ld›. Bundan skandal› ç›karanlar zarar görecektir ve art›k görüyorlar da.

Карикатурный скандал – это изощреннейшая провокация Запада, который не желает считаться со многими чаяниями простых людей.

Karikatür skandal› patlak verdi¤i zaman ifade özgürlü¤ü, bas›n özgürlü¤ü sorular› çok tart›fl›ld›; biryanda kendi gelenekleri ve dünya görüflü ile ‹slâm dünyas›, di¤er tarafta demokrasi ve özgürlük sorunu. Bu da provokasyonun bir parças› m›d›r?

Karikatür skandal›, s›radan insanlar›n duygular›n› dikkate almayan Bat›’n›n en keskin provokasyonudur.

‚˚‰ÂðÊ‡Î‡ ËÒÔ˚Ú‡ÌËfl, ÔðÓ¯ÎË ‡ÍˆËË ÔðÓÚÂÒÚ‡ ÎËˆ Ë ÒÓÓ·˘ÂÒÚ‚, ˜¸Ë ˜Û‚ÒÚ‚‡ ·˚ÎË Á‡‰ÂÚ˚. Ç ÓÚ‰ÂÎ¸Ì˚ı ðÂ„ËÓÌ‡ı ‚Î‡ÒÚË ðÂÁÍÓ ðÂ‡„ËðÓ‚‡ÎË Ì‡ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÎËˆ, Ô˚Ú‡‚¯ËıÒfl ‚˚ÒÚÛÔËÚ¸ ‚ ðÛÒÎÂ Í‡ðËÍ‡ÚÛðÌÓ„Ó ÒÍ‡Ì‰‡Î‡ Ì‡ á‡Ô‡‰Â. êÓÒÒËfl ÛÌËÍ‡Î¸Ì‡fl ÒÚð‡Ì‡, ÂÂ Ì‡ðÓ‰ ÚÂðÔÂÎË‚, Ë Â˘Â ÌÂ ÔðË¯ÎÓ ‚ðÂÏfl ‰Îfl ÏÓ˘ÌÓ„Ó ÔðÓÚÂÒÚ‡. ï‡ÌÚËÌ„ÚÓÌ ‚˚‰‚ËÌÛÎ ÚÂÁËÒ Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ ÏÂÊ‰Û ð‡ÁÌ˚ÏË ÍÛÎ¸ÚÛð‡ÏË Ë ˝ÚÌÓÒ‡ÏË, Ì‡ÒÂÎfl˛˘ËÏË ÏËð, ÌÂËÁ·ÂÊÌ‡ ·Óð¸·‡, ˜ÚÓ ÌÂËÁ·ÂÊÌÓ ÒÚÓÎÍÌÓ‚ÂÌËÂ ÔÓ ÎËÌËË ÇÓÒÚÓÍ – á‡Ô‡‰, ËÒÎ‡Ï – ıðËÒÚË‡ÌÒÚ‚Ó. Ç ˝ÚÓÏ ÒÚÓÎÍÌÓ‚ÂÌËË ÌÂÍÓÚÓð˚Â „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚‡, ÒðÂ‰Ë ÍÓÚÓð˚ı êÓÒÒËfl, äËÚ‡È, üÔÓÌËfl, ·Û‰ÛÚ Ë„ð‡Ú¸ ÍÎ˛˜Â‚Û˛ ðÓÎ¸. ä‡Í ‚˚ ‰ÛÏ‡ÂÚÂ, Ôð‡‚ ÎË ï‡ÌÚËÌ„ÚÓÌ? ë‡ÏÛ˝Î¸ ï‡ÌÚËÌ„ÚÓÌ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓ ð‡Áð‡·ÓÚ‡Î ÒıÂÏÛ ÔðÓÚË‚ÓÒÚÓflÌËfl ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËÈ, ÌÓ Òð‡‚ÌËÚÂÎ¸ÌÓ ÌÂ‰‡‚ÌÓ ‚ÏÂÒÚÂ ÒÓ Ò‚ÓËÏ ÍÓÎÎÂ„ÓÈ ï‡ððËÒÓÌÓÏ ÓÌ ËÁ‰‡Î Û‰Ë‚ËÚÂÎ¸ÌÛ˛ ð‡·ÓÚÛ «äÛÎ¸ÚÛð‡ ËÏÂÂÚ ÁÌ‡˜ÂÌËÂ», „‰Â Á‡fl‚ÎflÂÚ Ó ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË Ò˜ËÚ‡Ú¸Òfl Ò ÍÛÎ¸ÚÛðÌ˚ÏË ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚflÏË Ì‡ðÓ‰Ó‚, Ì‡ÒÂÎfl˛˘Ëı ÔÎ‡ÌÂÚÛ, Ë Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ, ÌÂÒÏÓÚðfl Ì‡ ÔðÓÚË‚ÓÒÚÓflÌËÂ, ÎÓ„ËÍ‡ ‰Ó·ðÓÒÓÒÂ‰ÒÚ‚‡ ‚ÓÁ¸ÏÂÚ ‚Âðı Ì‡‰ ‚ÒÂÏË ÔðÓÚË‚ÓðÂ˜ËflÏË. ü ‰ÛÏ‡˛, ˜ÚÓ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÚ‚Û, ‚ÓÔðÂÍË ÓÊË‰‡ÌËflÏ ï‡ÌÚËÌ„ÚÓÌ‡, ‚ÒÂ ÊÂ Û‰‡ÒÚÒfl ËÁ·ÂÊ‡Ú¸ ‚ÒÂÎÂÌÒÍÓÈ Í‡Ú‡ÒÚðÓÙ˚, ÂÒÎË ·Û‰ÂÚ Ò‰ÂÎ‡Ì‡ ÒÚ‡‚Í‡ Ì‡ ‰Ë‡ÎÓ„, ‚ÂðÓÚÂðÔËÏÓÒÚ¸ Ë Ì‡ Ó·ÒÛÊ‰ÂÌËÂ ÊË‚ÓÚðÂÔÂ˘Û˘Ëı ÔðÓ·ÎÂÏ, Ò ÍÓÚÓð˚ÏË ÒÚ‡ÎÍË‚‡ÂÚÒfl ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÚ‚Ó, Ò Û˜ÂÚÓÏ Ì‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ı, ˝ÚÌÓÍÛÎ¸ÚÛðÌ˚ı Ù‡ÍÚÓðÓ‚. êÓÒÒËfl Ï‡ÍÒËÏ‡Î¸ÌÓ Û˜ËÚ˚‚‡ÂÚ ‰‡ÌÌ˚È ‚˚ÁÓ‚ Ë ÒÚ‡ð‡ÂÚÒfl ‚

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

Ò‚ÓÂÈ ‚ÌÂ¯ÌÂÈ ÔÓÎËÚËÍÂ ÔÓÒÚÛÔ‡Ú¸ ÏÛ‰ðÓ, ÌÂ ‚ÏÂ¯Ë‚‡flÒ¸ ‚ ð‡ÁÎË˜ÌÓ„Ó ðÓ‰‡ ÍÓÌÙÎËÍÚ˚, ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚Îflfl ÔÓÁËÚË‚ÌÛ˛ ÎËÌË˛, Ì‡Ôð‡‚ÎÂÌÌÛ˛ Ì‡ ÒÓÚðÛ‰ÌË˜ÂÒÚ‚Ó. ü ‰ÛÏ‡˛, ˜ÚÓ ‰‡ÌÌ‡fl ÔÓÎËÚËÍ‡ ·Û‰ÂÚ Ë„ð‡Ú¸ ðÓÎ¸ Ò‰ÂðÊË‚‡˛˘Â„Ó Ù‡ÍÚÓð‡. ÖÒÎË Ì‡¯Â „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚Ó, ‡ Ú‡ÍÊÂ Ú‡ÍËÂ ÒÚð‡Ì˚ Í‡Í íÛðˆËfl, àÌ‰Ëfl, àð‡Ì Ë äËÚ‡È ÔðËÓ·ðÂÚÛÚ ·ÓÎ¸¯ËÈ ‚ÂÒ ‚ ÏËðÓ‚ÓÈ ÔÓÎËÚËÍÂ, ÚÓ„‰‡ ÔðÓ·ÎÂÏ‡ ÒÓÚðÛ‰ÌË˜ÂÒÚ‚‡ ·Û‰ÂÚ ð‡ÁðÂ¯ÂÌ‡ „Óð‡Á‰Ó ÎÂ„˜Â, Ò Û˜‡ÒÚËÂÏ ÒÚð‡Ì á‡Ô‡‰‡ Ë ÇÓÒÚÓÍ‡. êÓÒÒËfl ÒÚðÂÏËÚÒfl Í ıÓðÓ¯ËÏ ÓÚÌÓ¯ÂÌËflÏ ËÏÂÌÌÓ Ò ËÒÎ‡ÏÒÍËÏ ÏËðÓÏ, ð‡Á‚Ë‚‡ÂÚ ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Ò éàä. ë ˜ÂÏ Ò‚flÁ‡Ì‡ ÔÓ‰Ó·Ì‡fl ÒÚð‡ÚÂ„Ëfl ‚ÌÂ¯ÌÂÈ ÔÓÎËÚËÍË êî? ç‡¯ ÔðÂÁË‰ÂÌÚ Ç.Ç. èÛÚËÌ ‰‡Î ÔÓÌflÚ¸ ‚ÒÂÏÛ ˆË‚ËÎËÁÓ‚‡ÌÌÓÏÛ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÚ‚Û, ˜ÚÓ Û êÓÒÒËË ÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸Ì˚Â ÔÂðÒÔÂÍÚË‚˚ ÛÍðÂÔÎÂÌËfl ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ Ò ËÒÎ‡ÏÒÍËÏ ÏËðÓÏ, ÓÌ ÔÓ‰˜ÂðÍÌÛÎ ÓÒÓ·ÓÂ ÁÌ‡˜ÂÌËÂ ËÒÎ‡ÏÒÍÓ„Ó ÏËð‡ ‰Îfl ðÓÒÒËÈÒÍÓ„Ó ˝ÍÓÌÓÏË˜ÂÒÍÓ„Ó, ÔÓÎËÚË˜ÂÒÍÓ„Ó Ë ÍÛÎ¸ÚÛðÌÓ„Ó ÒÚðÓËÚÂÎ¸ÒÚ‚‡. ùÚÓ ÒÚð‡ÚÂ„Ë˜ÂÒÍ‡fl ÎËÌËfl, Ó·ÛÒÎÓ‚ÎÂÌÌ‡fl ÛÍðÂÔÎÂÌËÂÏ ÔÓÁËˆËÈ ðÓÒÒËÈÒÍÓ„Ó „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚‡ ‚ ÒÓ‚ðÂÏÂÌÌÓÏ ÏËðÂ. ÑÂÎÓ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ‚ ÔÓÁËˆËË ÔðÂÁË‰ÂÌÚ‡, ‰ÂÎÓ ‚ ÌÓ‚ÓÏ ÒÚ‡ÚÛÒÂ êÓÒÒËÈÒÍÓ„Ó „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚‡, ÍÓÚÓðÓÂ ‚ÓÁ‚ð‡˘‡ÂÚ Ò‚ÓË ÛÚð‡˜ÂÌÌ˚Â ÔÓÁËˆËË. ü Ò˜ËÚ‡˛, ˜ÚÓ ÒÓÚðÛ‰ÌË˜ÂÒÚ‚Ó êÓÒÒËË Ò ËÒÎ‡ÏÒÍËÏ ÏËðÓÏ Á‡ÍÓÌÓÏÂðÌÓ. ùÚÓ Ë ÂÒÚ¸ ÔÓËÒÍ ÒÓ˛ÁÌËÍ‡, ˜ðÂÁ‚˚˜‡ÈÌÓ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ„Ó Ò Î˛·ÓÈ ÚÓ˜ÍË ÁðÂÌËfl. êÓÒÒËfl ‰ÂÎ‡ÂÚ ÒÚ‡‚ÍÛ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ Ì‡ ÒÓÚðÛ‰ÌË˜ÂÒÚ‚Ó Ò Á‡Ô‡‰Ì˚ÏË ÒÚð‡Ì‡ÏË, ÌÓ Ë Ì‡ ÇÓÒÚÓÍ, ÍÓÚÓð˚È ‰‡‚ÌÓ ÔðÓ·Û‰ËÎÒfl Ë fl‚ÎflÂÚÒfl ÒÂð¸ÂÁÌ˚Ï ‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘ËÏ ÎËˆÓÏ ‚ ÏËðÓ‚ÓÏ ÔÓÎËÚËÍÂ. n

Ço¤u çirkef faaliyetler kiflisel hak ve özgürlükler kisvesi alt›nda yap›l›yor. Onun için burada do¤al olan, en bafla konulan fakat herkese ulaflmayan insan haklar› var. Nedense insan haklar› sadece Avrupa’n›n medeni vatandafllar›na hasrediliyor. Geri kalanlar içinse bu haklar mevcut de¤il. Bat› sadece Avrupa’n›n uygar ülkelerinin demokrasiyi uygulama kapasitesine sahipler, dünyan›n geri kalan k›sm› bundan uzakta. Yani önümüzde çifte standart var. Rusya Bat› bas›n›n› elefltiren bir ç›k›fl yapt›. Sansür tedbirleri al›nd›, Baflkan V. Putin düflüncelerini aç›kça ifade etti. Rusya Federasyonu’nun bu duruflunu nas›l anlamak gerek? Rusya Federasyonu bu s›nav› onurla vermifltir. Duygular› incinen kifli ve kurumlar›n protesto gösterileri oldu. Baz› bölge ve eyaletlerde yönetimlerin oyunun kurallar›n› ihlal eden ve Bat›’da karikatür skandal›n› ç›karanlar gibi davranmak isteyenlere yerinde tepkileri oldu. Rusya, müstesna bir ülkedir. Milleti sab›rl›d›r. Henüz güçlü protestolar›n zaman› gelmedi. S. Huntington tezinde dünyadaki farkl› kültürler ve etnikler aras›nda kaç›n›lmaz bir çat›flma ve kaosun olaca¤›n›, dünyan›n Do¤u ve Bat›’n›n ‹slâm ile H›ristiyanl›¤›n çat›flmas›yla yüz yüze gelece¤ini söylüyor. Bu mücadelede aralar›nda Rusya, Çin, Japonya’n›n oldu¤u baz› devletler kilit rol oynayacaklar. Sizce Huntington hakl› m›? Samuel Huntington “medeniyetler çat›flmas›” tezi üzerinde çal›flt›. Yak›n zamanda çal›flma arkadafl› Harrison’la beraber “Kültür Önemlidir” ad›nda ilginç bir çal›flma yay›nlad›. Onun için önce kültürlerin çat›flmas›n›n propagandas›n› yapan Huntington birdenbire arkadafllar›yla dünya milletlerinin kültürel özelliklerini dikkate almak gerekti¤ini söyledi. Bu ne-

D‹YALOG

EVET’LE

B A fi L A R

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

что такое восток и что такое запад? do¤u ne, bat› ne?

человечеству, вопреки ожиданиям Хантингтона, все же удастся избежать вселенской катастрофы, если будет сделана ставка на диалог, веротерпимость и на обсуждение животрепещущих проблем, с которыми сталкивается человечество, с учетом национальных, этнокультурных факторов. Huntington’un beklentilerinin aksine e¤er diyalo¤a, hoflgörüye ve bütün insanl›¤›n karfl›laflt›¤› birçok milliyetçi, etno-kültürel unsurlar›n hesaba kat›lmas› gereken aktüel problemlerin görüflülmesine yat›r›m yap›l›rsa, insanl›k evrensel bir felaketten kaç›nmay› baflaracakt›r. denle birçok mücadele çeflidine ra¤men “iyi komflu olma gere¤i” mant›¤› üstün gelecektir. Huntington’un beklentilerinin aksine e¤er diyalo¤a, hoflgörüye ve bütün insanl›¤›n karfl›laflt›¤› birçok milliyetçi, etnokültürel unsurlar›n hesaba kat›lmas› gereken aktüel problemlerin görüflülmesine yat›r›m yap›l›rsa, insanl›k evrensel bir felaketten kaç›nmay› baflaracakt›r. Burada bir yandan medeniyetlerin çat›flmas›nda dikkate al›nmas› gereken Amerikan d›fl politikas›n›n ac›mas›z diktas› görünüyor. Rusya

Д И А Л О Г Н АЧ И Н А ЕТ С Я С « Д А »

söz konusu meydan okumay› somut faaliyetleriyle azamî derecede dikkate al›yor. Ve kendi d›fl politikas›nda ak›ll›ca hareket etmeye, her türden anlaflmazl›klara kar›flmadan, iflbirli¤ine yönelik olumlu bir çizgi oluflturmaya gayret ediyor. Ben bu bak›fl aç›s›n›n frenleyici unsur rolü oynayaca¤›n› düflünüyorum. Rusya, Türkiye, Hindistan, ‹ran ve Çin gibi devletler dünya politikas›nda büyük bir a¤›rl›¤a sahip olacaklar. O zaman Bat› ülkelerinin de kat›l›m›yla iflbirli¤i problemi çok daha genifl ölçekte çözülecektir. Fakat Bat›’n›n kendisiyle her za-

man kas›tl› bir gerginlikte oldu¤u Do¤u’nun da dikkate al›nmas› gibi biraz farkl› flartlar gerekli. Rusya özellikle ‹slâm dünyas›yla iyi iliflkiler kurmaya çabal›yor. ‹KÖ ile iliflkilerini gelifltirmeye çal›fl›yor. Rusya Federasyonu’nun d›fl politikas›ndaki bu strateji neyle iliflkili? Devlet Baflkan›m›z V. Putin bütün uygar insanl›¤a ‹slâm dünyas› ile karfl›l›kl› iliflkilerin sa¤lamlaflt›r›lmas›nda büyük bir gelecek oldu¤unu duyurdu. Rusya’n›n ekonomik, politik ve kültürel iflbirli¤i için ‹slâm dünyas›n›n özel önemini vurgulad›. Bu stratejik çizgi, Rusya’n›n ça¤dafl dünyada alaca¤› pozisyonu sa¤lamlaflt›rmas› flart›na ba¤l›d›r. Sorun Baflkan›n duruflu ile ilgili de¤il, Rusya devletinin kaybetti¤i duruflunu geri almas›yla ilgilidir. Ben ‹slâm dünyas› ile iflbirli¤inin kurallara uygun oldu¤unu düflünüyorum. Bu da, bafll›ca amac› iyi komfluluk olan ve her alanda çok gerekli bir müttefik aray›fl›d›r. Önümüzde, Bat› ülkeleri ve çoktan uyanan, dünya politikas›nda ciddi ve faal bir oyuncu Do¤u ile de iflbirli¤ine yat›r›m yapan Rusya’n›n yeniden do¤an duruflu var. n

do¤u ne, bat› ne? что такое восток и что такое запад?

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

Развод Востока и Запада невозможен П. Франсуа Якан Зам. главы христианской общины «Кельдани» (Турция).

Do¤u ile Bat›’n›n boflanmas› imkâns›z P. François Yakan

Keldani Cemaati Ruhani Reisi Baflkan Vekili (Türkiye).

ÔÓÒÎÂ‰ÌÂÂ ‚ðÂÏfl ÔÓÌflÚËfl «ÇÓÒÚÓ˜Ì‡fl ÍÛÎ¸ÚÛð‡» Ë «á‡Ô‡‰Ì‡fl ÍÛÎ¸ÚÛð‡» ÒÚ‡ÎË ÌÂÍËÏ ·ðÂÌ‰ÓÏ. é‰Ì‡ÍÓ ıÓ‰ ËÒÚÓðËË ÌÂ ÏÓÊÂÚ ÓÒÚ‡ÌÓ‚ËÚ¸ ÌËÍ‡Í‡fl ÍÛÎ¸ÚÛð‡, ÔÓÚÓÏÛ ˜ÚÓ Û ËÒÚÓðËË ÌÂÚ ÍÓÌˆ‡… äÓÌÂˆ ËÒÚÓðËË ÓÁÌ‡˜‡ÂÚ ÍÓÌÂˆ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. ëÛ‰fl ÔÓ ÚÓÏÛ, ˜ÚÓ ËÒÚÓðËfl ÔË¯ÂÚÒfl Ë ÔðÓÊË‚‡ÂÚÒfl Î˛‰¸ÏË, ËÏÂÌÌÓ Û Î˛‰ÂÈ ÂÒÚ¸ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ Ë, ‚ ÌÂÍÓÚÓðÓÈ ÒÚÂÔÂÌË, Ôð‡‚Ó ð‡ÁðÛ¯‡Ú¸ ËÎË ÒÚðÓËÚ¸ Âfi ‰Îfl ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÔÓÎ¸Á˚. ÇÁ‡ËÏÓÓÚÌÓ¯ÂÌËfl ÇÓÒÚÓÍ‡ Ë á‡Ô‡‰‡ Ì‡˜‡ÎËÒ¸ Ò ËÁÓ·ðÂÚÂÌËfl ¯ÛÏÂð‡ÏË Ì‡ ÇÓÒÚÓÍÂ ÍÎËÌÓÔËÒÌÓ„Ó ÔËÒ¸Ï‡ (37503150 „„. ‰Ó Ì.˝.). éÌË ÔðÂ‰ÒÚ‡‚ÎflÎË ÒÓ·ÓÈ ÒÓÔÂðÌË˜ÂÒÚ‚Ó, ‚ÓÈÌÛ ËÎË ÏÓÎ˜‡ÎË‚ÓÂ ÔðÓ‰ÓÎÊËÚÂÎ¸ÌÓÂ ÔÂðÂÏËðËÂ, ÌÓ ÒÓıð‡ÌËÎËÒ¸ ‰Ó Ì‡¯Ëı ‰ÌÂÈ Ë ·Û‰ÛÚ ÔðÓ‰ÓÎÊ‡Ú¸Òfl ‰‡Î¸¯Â. ÑÓ Ì‡¯ÂÈ ˝ð˚ ‚ÓÒÚÓ˜Ì‡fl ÍÛÎ¸ÚÛð‡ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓ ·˚Î‡ Ò‡ÏÓÈ ÔÂðÂ‰Ó‚ÓÈ ‚ ÏËðÂ ‚Ó ‚ÒÂı ÓÚÌÓ¯ÂÌËflı. ëÂ„Ó‰Ìfl¯Ìflfl Á‡Ô‡‰Ì‡fl ÏÓ‰ÂÎ¸ ÊËÁÌË ÔÓ‰ Ì‡Á‚‡ÌËÂÏ «‰ÂÏÓÍð‡ÚËfl» ·˚Î‡ ÒÓÁ‰‡Ì‡ Ë ÔðÂÚ‚ÓðÂÌ‡ ‚ ÊËÁÌ¸ ‚ÓÒÚÓ˜Ì˚ÏË Î˛‰¸ÏË. ñÂðÍÓ‚Ì˚È Á‡ÍÓÌ (Droit Canon), ‚ÓÔÎÓ˘ÂÌÌ˚È ‚ ÊËÁÌ¸ ‚ 1100 „Ó‰‡ı Ì‡¯ÂÈ ˝ð˚ ‚ÓÒÚÓ˜Ì˚ÏË ˆÂðÍ‚flÏË, „Óð‡Á‰Ó ÔÓÁ‰ÌÂÂ ÔÂðÂÌflÎ‡ Î‡ÚËÌÒÍ‡fl ˆÂðÍÓ‚¸. å˚ ‰‡ÊÂ ÏÓÊÂÏ ÒÍ‡Á‡Ú¸, ˜ÚÓ ÇÓÒÚÓÍ ÔÂðÂÊËÎ ˝ÔÓıÛ ÔðÓÒ‚Â˘ÂÌËfl ‰Ó Ì‡¯ÂÈ ˝ð˚, Á‡Ô‡‰Ì˚Â ÊÂ ÍÛÎ¸ÚÛð˚ ‰ÓÒÚË„ÎË Âfi ÚÓÎ¸ÍÓ ÏÌÓ„Ó ‚ÂÍÓ‚ ÒÔÛÒÚfl. ë‚Ó·Ó‰‡ ÎË˜ÌÓÒÚË ‚ ðÂÎË„ËË Ë„ð‡Î‡ ·ÓÎ¸¯Û˛ ðÓÎ¸, fl‚ÎflflÒ¸ ÍÎ˛˜ÓÏ Í ˝ÔÓıÂ ÔðÓÒ‚Â˘ÂÌËfl. ç‡ Ì‡˜‡Î¸ÌÓÏ ˝Ú‡ÔÂ á‡Ô‡‰ Ò˜ËÚ‡Î ÇÓÒÚÓÍ Ï‡ÚÂð¸˛ ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËÈ. ÇÂ‰¸ ıÓðÓ¯Ó ËÁ‚ÂÒÚÌÓ, ˜ÚÓ Á‰ÂÒ¸ Ì‡˜‡Î‡Ò¸ ÏÓ‰ÂðÌËÁ‡ˆËfl, ËÌ‰ÛÒÚðË‡ÎËÁ‡ˆËfl, ·Î‡„Ó˜ÂÒÚËÂ Ë ‚Âð‡ ‚ Â‰ËÌÓ„Ó ÅÓ„‡. èËÒ¸ÏÂÌÌÓÒÚ¸, Ò‚fl˘ÂÌÌ‡fl äÌË„‡

ÔÓfl‚ËÎËÒ¸ Ì‡ ÇÓÒÚÓÍÂ Ë ‚ÔÓÒÎÂ‰ÒÚ‚ËË ÔÂðÂ¯ÎË Ì‡ á‡Ô‡‰. íÂðÏËÌ˚ «ÇÓÒÚÓÍ» Ë «á‡Ô‡‰», ÔðË‰ÛÏ‡ÌÌ˚Â ÓðËÂÌÚ‡ÎËÒÚ‡ÏË ‚ ð‡ÏÍ‡ı ıËÚðÓÛÏÌ˚ı Ë‰ÂÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍËı ÔÓ‰ıÓ‰Ó‚, ÔðÓÚË‚ÓÔÓÒÚ‡‚ËÎË Ì‡ðÓ‰˚ ‰ðÛ„ ‰ðÛ„Û, ÓÚ‰‡ÎËÎË Á‡Ô‡‰Ì˚Â ÍÛÎ¸ÚÛð˚ ÓÚ ‚ÓÒÚÓ˜Ì˚ı ÍÛÎ¸ÚÛð Ë Ì‡ðÓ‰Ó‚. ùÚË ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÒÚ‡ÎË ÔðË˜ËÌÓÈ ÏÌÓ„Ëı ‚ÓÈÌ. éðËÂÌÚ‡ÎËÒÚ˚ Á‡·ÓÚËÎËÒ¸ Ó ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ Í‡ð¸ÂðÂ, ÓÔËð‡flÒ¸ Ì‡ ÏËÙË˜ÂÒÍËÂ ÚÂðÏËÌ˚ Ë ÔÓÌflÚËfl. ä‡Í ËÁ‚ÂÒÚÌÓ, ‰ÂÎ‡Ú¸ ‡Ì‡ÎËÁ Ë ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËfl Ì‡ ÓÒÌÓ‚Â ÏËÙÓÎÓ„ËË Íð‡ÈÌÂ ÚðÛ‰ÌÓ. ÅÓÎ¸¯ËÌÒÚ‚Ó ÊË‚Û˘Ëı Ì‡ á‡Ô‡‰Â ÓðËÂÌÚ‡ÎËÒÚÓ‚ ÌÂ ÁÌ‡˛Ú, ˜ÚÓ Ú‡ÍÓÂ ÇÓÒÚÓÍ, ÌÂ ÁÌ‡ÍÓÏ˚ Ò Â„Ó flðÍËÏË Íð‡ÒÍ‡ÏË Ë ð‡ÁÌÓÓ·ð‡ÁÌÓÈ ÊËÁÌ¸˛, Ó‰Ì‡ÍÓ ‚ Ò‚ÓËı ÒÚð‡Ì‡ı ÓÌË ÒÎ˚‚ÛÚ „Î‡‚Ì˚ÏË ÍÓÌÒÛÎ¸Ú‡ÌÚ‡ÏË ÔÓ ‚ÓÒÚÓ˜Ì˚Ï

on zamanlarda “Do¤u ve Bat› Medeniyeti” demek adeta bir marka haline geldi. Oysa tarih ak›fl›n› hiçbir medeniyet durduramaz, çünkü tarihin sonu yoktur… Tarihin sonu demek, insan›n sonu demektir. Tarih insanlar taraf›ndan yaz›l›p yafland›¤›na göre, yine bu insanlar bu tarihi kendi ç›karlar› için y›kma veya infla etme kabiliyetleri ve bir dereceye kadar haklar› vard›r. Do¤u’da Sümerliler (M.Ö. 3750-3150) taraf›ndan yaz›n›n bulufluyla Do¤u ve Bat› iliflkileri bafllam›fl olup, bazen rekabet, bazen hayranl›k, bazen savaflarak veya susarak devaml› bir evliliklerle günümüze kadar gelmifl ve daha da sürecektir. M.Ö. Do¤u medeniyetleri gerçekten her konuda dünyaya ›fl›k tutmufllard›r. Bu-

D‹YALOG

EVET’LE

B A fi L A R

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

что такое восток и что такое запад? do¤u ne, bat› ne?

Ì‡ðÓ‰‡Ï Ë ÍÛÎ¸ÚÛð‡Ï. êÂÁÛÎ¸Ú‡ÚÓÏ Ëı ÓÚÓð‚‡ÌÌÓÒÚË ÓÚ ÊËÁÌË fl‚Îfl˛ÚÒfl ‚ÓÈÌ˚ ‚ àð‡ÍÂ Ë èÂðÒË‰ÒÍÓÏ Á‡ÎË‚Â. çÛÊÌÓ Òð‡ÁÛ ÊÂ ÒÍ‡Á‡Ú¸, ˜ÚÓ Ó˜ÂÌ¸ ÚðÛ‰ÌÓ Ò˜ËÚ‡Ú¸ á‡Ô‡‰ Ë ÇÓÒÚÓÍ ‰‚ÛÏfl ð‡ÁÎË˜Ì˚ÏË ÍÛÎ¸ÚÛð‡ÏË. èÓÚÓÏÛ ˜ÚÓ ÓÌË ÒÓÒÚÓflÚ ËÁ ‰ÓÔÓÎÌfl˛˘Ëı, Ó·ÂðÂ„‡˛˘Ëı, Ó·Ó„‡˘‡˛˘Ëı ‰ðÛ„ ‰ðÛ„‡, ð‡Á‰ÂÎfl‚¯Ëı Ë ð‡Á‰ÂÎfl˛˘Ëı Ó‰ÌË Ë ÚÂ ÊÂ ˆÂÌÌÓÒÚË, ÊË‚Û˘Ëı ‚ÏÂÒÚÂ Ì‡ Ó‰ÌÓÏ „ÂÓ„ð‡ÙË˜ÂÒÍÓÏ Ï‡ÚÂðËÍÂ Î˛‰ÂÈ ð‡ÁÎË˜Ì˚ı Û·ÂÊ‰ÂÌËÈ Ë ÍÛÎ¸ÚÛð. Ç ·ð‡ÍÂ ÏÂÊ‰Û ÇÓÒÚÓÍÓÏ Ë á‡Ô‡‰ÓÏ ð‡Á‚Ó‰ ÌÂ‚ÓÁÏÓÊÂÌ. ÑÎfl ÛÍðÂÔÎÂÌËfl ˝ÚÓ„Ó ·ð‡Í‡ ‚Ó ËÏfl ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÚ‚‡ Ë ÒÓ„Î‡ÒËfl ‚ ÏËðÂ ÚÂðÔËÏÓÒÚ¸ Ë ÏÛÎ¸ÚËÍÛÎ¸ÚÛðÌÓÒÚ¸ ‰ÓÎÊÌ˚ ÒÚÓflÚ¸ Ì‡ ÔÂð‚ÓÏ ÏÂÒÚÂ. í‡Í Ì‡˜ÌÂÚÒfl ÌÓ‚‡fl ˝ÔÓı‡ ÔðÓÒ‚Â˘ÂÌËfl Ë ÒÓÚðÛ‰ÌË˜ÂÒÚ‚‡ ÌÂ ÚÓÎ¸ÍÓ ‰Îfl ÇÓÒÚÓÍ‡ Ë á‡Ô‡‰‡, ÌÓ Ë ‰Îfl ‚ÒÂ„Ó ÏËð‡. á‡ÏÍÌÛÚÓÒÚ¸ Ë ÌÂÊÂÎ‡ÌËÂ ÁÌ‡ÍÓÏËÚ¸Òfl Ò ‰ðÛ„ËÏË ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Û˛Ú ÒÚÓÎÍÌÓ‚ÂÌË˛ ÍÛÎ¸ÚÛð Ë ‰‡ÊÂ ÒÚ‡ÌÓ‚flÚÒfl ÓÒÌÓ‚ÓÈ Ú‡ÍÓ„Ó ÒÚÓÎÍÌÓ‚ÂÌËfl. ëÂ„Ó‰Ìfl ÌË Û Ó‰ÌÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛð˚, ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËË ËÎË Ì‡ˆËË ÌÂ ÓÒÚ‡ÎÓÒ¸ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË Á‡ÏÍÌÛÚ¸Òfl ‚ ÒÂ·Â. ç‡ÒÚ‡ÎÓ ‚ðÂÏfl ÒÚðÓËÚ¸ ÍÛÎ¸ÚÛðÛ Ó·ÏÂÌ‡. ÖÒÎË ÒÂ„Ó‰Ìfl Ì‡¯ ÏËð ÒÚ‡ÎÍË‚‡ÂÚÒfl ÒÓ ÏÌÓ„ËÏË ÔðÓ·ÎÂÏ‡ÏË, ÚÓ ‚Òfi ˝ÚÓ ðÂÁÛÎ¸Ú‡Ú ÌÂÔÓÌËÏ‡ÌËfl Î˛‰¸ÏË ‚‡ÊÌÓÒÚË Ó·ÏÂÌ‡ ÍÛÎ¸ÚÛðÌ˚ÏË ˆÂÌÌÓÒÚflÏË. èÓ ÒÛÚË ‰ÂÎ‡ ðÂ˜¸ Ë‰ÂÚ ÌÂ Ó ÒÚÓÎÍÌÓ‚ÂÌËË ÍÛÎ¸ÚÛð, ‡ Ó ÒÚÓÎÍÌÓ‚ÂÌËË

·Ó„‡Ú˚ı Ë ·Â‰Ì˚ı, ÌÂÒÓ·Î˛‰ÂÌËË ÔðËÌˆËÔÓ‚ ÒÔð‡‚Â‰ÎË‚ÓÒÚË ‚Ó ‚ÒÂı ÒÙÂð‡ı. ÖÒÎË ÓÔËð‡Ú¸Òfl Ì‡ ÔÓÌflÚËfl «fl» Ë «‰ðÛ„ÓÈ», ÔÓ‰ð‡ÁÛÏÂ‚‡fl ÔðÂ‚ÓÒıÓ‰ÒÚ‚Ó Ë ‚Î‡ÒÚ¸, ÚÓ ÒÚÓÎÍÌÓ‚ÂÌËÈ ÌÂ ËÁ·ÂÊ‡Ú¸. çË Ó‰Ì‡ ÍÛÎ¸ÚÛð‡ ÌÂ ÏÓÊÂÚ ÔðÂ‚ÓÒıÓ‰ËÚ¸ ‰ðÛ„Û˛, ÔÓÚÓÏÛ ˜ÚÓ ‚ÒÂ ÓÌË fl‚Îfl˛ÚÒfl ÔðÓ‰ÛÍÚÓÏ ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓ„Ó Ú‚Óð˜ÂÒÚ‚‡ Ë ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛Ú ‰Îfl ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡. Ç ‚ÓÒÚÓ˜Ì˚ı ÍÛÎ¸ÚÛð‡ı ÌÂÚ ÔÓÌflÚËÈ «fl» ËÎË «ËÌ‰Ë‚Ë‰ÛÛÏ», ‡ ÂÒÚ¸ ÔÓÌflÚËfl «Ï˚» Ë «Î˛‰Ë». èðÓÚË‚ÓÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ «fl» Ë «‰ðÛ„ÓÈ» – ˝ÚÓ ÔðÓ‰ÛÍÚ á‡Ô‡‰‡ Ë ÓÔðÂ‰ÂÎÂÌÌ˚ı Â„Ó ÍðÛ„Ó‚. ëÂ„Ó‰Ìfl Á‡Ô‡‰Ì˚Â Î˛‰Ë Á‡ÌÓ‚Ó Û˜‡ÚÒfl ÊËÚ¸ ÒðÂ‰Ë ð‡ÁÎË˜Ì˚ı ÍÛÎ¸ÚÛð, flÁ˚ÍÓ‚, ðÂÎË„ËÈ Ë ˝ÚÌË˜ÂÒÍËı „ðÛÔÔ. ùÚÓÏÛ ÓÌË ÚÓÊÂ ÏÓ„ÛÚ Ì‡Û˜ËÚ¸Òfl Û ‚ÓÒÚÓ˜ÌÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛð˚. çÓ ÔÓÁ‚ÓÎËÚ ÎË ËÏ Ò‰ÂÎ‡Ú¸ ˝ÚÓ ÍÓÏÔÎÂÍÒ ÔðÂ‚ÓÒıÓ‰ÒÚ‚‡, ÒÓÔðÓ‚ÓÊ‰‡˛˘ËÈ á‡Ô‡‰ ÔÓ ıÓ‰Û ËÒÚÓðËË? ï‚‡ÚËÚ ÎË Û ÌËı ÒÏÂÎÓÒÚË ÒÍ‡Á‡Ú¸: «ü ÌÂ Ó‰ËÌÓÍ, ÂÒÚ¸ Ë ‰ðÛ„ËÂ Î˛‰Ë»? ä‡Í ‚ ÔðÓ¯ÎÓÏ, Ú‡Í Ë ÒÂ„Ó‰Ìfl ‚Ó ‚ÒÂı ÒÙÂð‡ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ ÇÓÒÚÓÍ‡ Ë á‡Ô‡‰‡ ËÒÔÓÎ¸ÁÛÂÚÒfl flÁ˚Í ÒËÎ˚ Ë ÏÓ˘Ë. çÓ Ó·Â ÍÛÎ¸ÚÛð˚ Ó·flÁ‡Ì˚ ÓÒÓÁÌ‡Ú¸, ˜ÚÓ ÓÌË ‰ÓÎÊÌ˚ ‰ÓÔÓÎÌflÚ¸ Ë Î˛·ËÚ¸ ‰ðÛ„ ‰ðÛ„‡. ÖÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ, ˜ÚÓ Û Í‡Ê‰ÓÈ ÒÚÓðÓÌ˚ ÂÒÚ¸ ÔðËÒÛ˘‡fl ÂÈ ËÒÚÓðË˜ÂÒÍ‡fl ÍÓÌˆÂÔˆËfl, ÙËÎÓÒÓÙÒÍËÂ Úð‡‰ËˆËË, „ÂÓ„ð‡ÙËfl Ë ‚ÂðÓ‚‡ÌËfl. çÂÒÏÓÚðfl Ì‡

Сегодняшняя западная модель жизни под названием «демократия» была создана и претворена в жизнь восточными народами. Bugün Bat›’n›n yaflama modeli olan “demokrasi” Do¤u halklar› taraf›ndan infla edilip hayata geçirilmifltir.

gün Bat›’n›n yaflama modeli olan “demokrasi” Do¤u halklar› taraf›ndan infla edilip hayata geçirilmifltir. Droit Canon denilen Kilise kanunu, M.S. 1100 y›llar›nda Do¤u Kiliseleri taraf›ndan hayata geçirilip çok daha sonra Bat› Latin Kilisesine geçmifltir. Hatta diyebiliriz ki Do¤u, ayd›nl›k ça¤›n› milattan önce yaflam›fl olmas›na karfl›n Bat› medeniyeti buna ulaflmak için as›rlarca çaba göstermifller ve ancak M.S. bu ayd›nl›k ça¤›n› yakalayabilmifllerdir. Bu ayd›nl›k ça¤›n›n anahtar› olarak, inançta kifli özgürlü¤ünün ön planda tutulmas›n›n büyük rolü olmufltur. Bat›, bafllang›çta Do¤u’yu medeniyetlerin annesi olarak görür. Çünkü insanl›k hayat›nda modernleflme, sanayileflme, kutsallaflma ve Tek Tanr›’ya inan›fl›n buradan bafllad›¤› gayet iyi bilinir. Yaz›n›n bulunuflu, kutsall›¤›n önemi, kutsal kitab›n varl›¤› Do¤u medeniyetlerinde yaflanm›fl ve daha sonra Bat›’ya yay›lm›flt›r. Bat› medeniyetlerinde bulunan Katedrallerin t›pk› Mezopotamya’n›n, bir zamanlar yald›zlarla ifllenmifl, alt›n ve gümüflle parlayan flehri Ninova’dan esinlenerek infla edildi¤ini bugün dahi Bat› halklar› bilmemektedir. Do¤u ve Bat› terimleri oryantalistler taraf›ndan ç›kar amaçl›, sinsice ve ideolojik yaklafl›mlarla üretilmifl olup, halklar› birbirleriyle karfl›laflt›raca¤›na, Bat›’da olan medeniyetleri Do¤u’da olan medeniyet ve halklardan uzaklaflt›rm›fllard›r. Bu olumsuz tav›rlar› bir tak›m savafllara da neden olmufltur. Mitolojik terimler ve düflünceler ortaya at›p kendi kariyerlerini korumaya çal›flm›fllard›r. Bilindi¤i gibi mitolojide yorum ve elefltiri yapmak bir hayli zor. Bat›’da bulunan Oryantalistlerin ço¤u Do¤u’nun ne oldu¤unu bilmezler, Do¤u’nun güzel renklerini, ço¤ulcu yaflam biçimini tan›mazlar, bulunduklar› makam ve yerlerde Do¤u halklar› ve medeniyetleri için birer üst dan›flman olup ç›karlar. ‹flte kopukluluk burada bafllamaktad›r. Körfez ve Irak savafllar›n› buna canl› birer örnek olarak verebiliriz. fiunu hemen belirtelim ki, Bat› ve Do¤u’nun ayr› ayr› birer medeniyet olduklar›n› söylemek çok zor. Çünkü birbirlerini tamamlayan, koruyan, zenginlefltiren, birlikte, bir co¤rafyada, bir k›tada çok kültürlü, çok inançl› ve ayn› de¤erleri paylaflm›fl ve paylaflmakta olan ayn› insanlard›r. Do¤u-Bat› evlili¤inde boflanmak imkans›zd›r. ‹nsanl›k ve dünya bar›fl› u¤runa bu evlili¤i

Д И А Л О Г Н АЧ И Н А ЕТ С Я С « Д А »

do¤u ne, bat› ne? что такое восток и что такое запад?

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

˝ÚÓ, ‚ Í‡Ê‰ÓÈ ËÁ ˝ÚËı ‰‚Ûı ˜‡ÒÚÂÈ Ò‚ÂÚ‡ ÔÓÒÚðÓËÎË ÍÛÎ¸ÚÛðÛ Ë ÊË‚ÛÚ ÔðÓÒÚÓ Î˛‰Ë…

Восток пережил эпоху просвещения до нашей эры, западные же культуры достигли её только много веков спустя.

Границы ставит человек….

Do¤u, ayd›nl›k ça¤›n› milattan önce yaflam›fl olmas›na karfl›n, Bat› medeniyeti buna ancak as›rlar sonra ulaflabilmifltir.

ã˛‰Ë ð‡Á‰ÂÎËÎË ÁÂÏÎ˛ Ì‡ ÓÔðÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Â Ï‡ÚÂðËÍË Ë ð‡ÈÓÌ˚ ‚ ÔðflÏÓÏ Ë ÔÂðÂÌÓÒÌÓÏ ÒÏ˚ÒÎÂ ˝ÚÓ„Ó ÒÎÓ‚‡. Éð‡ÌËˆ˚ ÏÂÊ‰Û ÇÓÒÚÓÍÓÏ Ë á‡Ô‡‰ÓÏ Ó·ðÂÎË ÌÓ‚˚È ÒÏ˚ÒÎ ‚ ÍÓÌˆÂ XVII ‚. ·Î‡„Ó‰‡ðfl ‡Ì„ÎË˜‡Ì‡Ï Ë Ùð‡ÌˆÛÁ‡Ï. ëÎÓ‚Ó «ÇÓÒÚÓÍ» ‡ÒÒÓˆËËðÓ‚‡ÎÓÒ¸ Ò ‡ð‡·‡ÏË, ıÓÚfl ÔðÂÊ‰Â Ì‡ ˝ÚÓÈ ÁÂÏÎÂ ÓÒÚ‡‚ËÎË ÒÎÂ‰ ‰ðÛ„ËÂ Ì‡ðÓ‰˚ Ë ÍÛÎ¸ÚÛð˚. ë ðÂÎË„ËÓÁÌÓÈ ÚÓ˜ÍË ÁðÂÌËfl ‚ ‚ÓÒÚÓ˜Ì˚ı ÍÛÎ¸ÚÛð‡ı ÔðÂÓ·Î‡‰‡Î‡ ÍÓÌˆÂÔˆËfl ÏÌÓÊÂÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË. éÍðÂÔ¯ËÂ Ì‡ ÇÓÒÚÓÍÂ ıðËÒÚË‡ÌÂ ÔÓ‰‚Âð„‡ÎËÒ¸ ÒÓ ÒÚÓðÓÌ˚ á‡Ô‡‰‡ ÏÌÓ„Ó˜ËÒÎÂÌÌ˚Ï ‡Ú‡Í‡Ï. ä‡Í ËÁ‚ÂÒÚÌÓ, ÒÎÓ‚Ó «ÇÓÒÚÓÍ» – Í‡ÌÓÌË˜ÂÒÍÓÂ (ÛÒÚÓfl‚¯ÂÂÒfl) ÔÓÌflÚËÂ. ùÚÓ Ó·˘ÂÂ Ì‡Á‚‡ÌËÂ ıðËÒÚË‡Ì Ë ˆÂðÍ‚ÂÈ, Ì‡ıÓ‰Ë‚¯ËıÒfl Ì‡ ÇÓÒÚÓÍÂ. ä‡Í ÚÓÎ¸ÍÓ ıðËÒÚË‡ÌÂ Ì‡ ÇÓÒÚÓÍÂ Ó·Â‰ÌÂÎË Ë ÒÓÍð‡ÚËÎÓÒ¸ Ëı ÍÓÎË˜ÂÒÚ‚Ó, á‡Ô‡‰ ÛÒËÎËÎÒfl Ë ð‡Á·Ó„‡ÚÂÎ. ÑËÔÎÓÏ‡Ú˚ Ë ÏËÒÒËÓÌÂð˚ ‚ Ò‚ÓËı ÓÚ˜ÂÚ‡ı Ë ËÒÒÎÂ‰Ó‚‡ÌËflı ÔðÓÒ‚Â˘‡ÎË ÊË‚Û˘Ëı Ì‡ á‡Ô‡‰Â Î˛‰ÂÈ. ì‚Ë‰Â‚ ð‡ÁÌËˆÛ ÏÂÊ‰Û ÍÛÎ¸ÚÛð‡ÏË á‡Ô‡‰‡ Ë ÇÓÒÚÓÍ‡, ÓÌË ‚˚‰‚ËÌÛÎË Ì‡ ÔÂðÂ‰ÌËÈ ÔÎ‡Ì ÌÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ‡ Ë‰Â˛ „Â„ÂÏÓÌËË, ÔðÂ‚ÓÒıÓ‰ÒÚ‚‡ Ë ÚÓð„Ó‚ÎË. èÓ Ò‚Â‰ÂÌËflÏ Ú‡ÍËı ‰ËÔÎÓÏ‡ÚÓ‚, Í‡Í Å‡Î¸ÙÛð Ë äðÓÏÂð,

‚ ÚÂ ‚ðÂÏÂÌ‡, ÍÓ„‰‡ Ö„ËÔÂÚ ·˚Î ‚Î‡‰ÂÌËÂÏ ÅðËÚ‡ÌËË, ‚ÒÂ ÁÌ‡ÌËfl Ó ‚ÓÒÚÓ˜ÌÓÈ ÍÛÎ¸ÚÛðÂ ÓÌË ‰Ó·˚‚‡ÎË ÒËÎÓÈ. èÓ‰Ó·Ì˚Â ‚Á„Îfl‰˚ ÒÓıð‡ÌËÎËÒ¸ ‰Ó Ì‡¯Ëı ‰ÌÂÈ. á‡Ô‡‰Ì˚Â Î˛‰Ë ‚ ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂÎ¸ÌÓÒÚË ÌÂ ËÁÛ˜ËÎË Ë ÌÂ ÔðÓÊËÎË ‚ÓÒÚÓ˜ÌÛ˛ ÍÛÎ¸ÚÛðÛ, ÔÓÚÓÏÛ ˜ÚÓ ‚ÓÒÚÓ˜Ì‡fl ÍÛÎ¸ÚÛð‡ ‰Îfl ÌËı ÚÓÎ¸ÍÓ ÔðÂ‰ÏÂÚ ËÁÛ˜ÂÌËfl. á‡Ô‡‰Ì˚Â Î˛‰Ë ËÁÛ˜‡ÎË ‚ÓÒÚÓ˜ÌÛ˛ ÍÛÎ¸ÚÛðÛ Í‡Í Ó‰ÌÛ ËÁ Ì‡ÛÍ, ‚ðÓ‰Â ıËÏËË, ÙËÁËÍË Ë ·ËÓÎÓ„ËË. óÂÎÓ‚ÂÍ, ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÍÓÂ ÓÍðÛÊÂÌËÂ, ËÁÓ·ðÂÚÂÌËfl Ë ÒËÒÚÂÏ˚ ÛÔð‡‚ÎÂÌËfl ‚ ÔÓÒÎÂ‰ÌÂÂ ‚ðÂÏfl Ì‡˜‡ÎË ËÁÛ˜‡Ú¸ ÔÓ‰ Ì‡ÔÓðÓÏ ÔðÓ„ðÂÒÒ‡. äÓðÓ˜Â „Ó‚Óðfl, ÂÒÎË Á‡Ô‡‰Ì˚Â ÍÛÎ¸ÚÛð˚ Á‡ÌÓ‚Ó ÓÚÍðÓ˛Ú ‰Îfl ÒÂ·fl ‚ÓÒÚÓ˜Ì˚Â, ÓÌË Á‡ÌÓ‚Ó ÓÚÍðÓ˛Ú ‰Îfl ÒÂ·fl ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ ÒÛÚ¸. í‡ÍËÏ Ó·ð‡ÁÓÏ, ÔðÓËÁÓÈ‰ÂÚ ÌÂ ÒÚÓÎÍÌÓ‚ÂÌËÂ ÍÛÎ¸ÚÛð, ‡ ·Û‰ÂÚ Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌÓ Ëı ÌÓ‚ÓÂ ÒÎËflÌËÂ. èÓ‰Ó·ÌÓÂ ÒÓÚðÛ‰ÌË˜ÂÒÚ‚Ó ÔÓıÓÊÂ Ì‡ ·ËðÊÂ‚ÓÈ „ð‡ÙËÍ: Ò‚flÁ¸ ÏÂÊ‰Û ÇÓÒÚÓÍÓÏ Ë á‡Ô‡‰ÓÏ ÒÓÔðÓ‚ÓÊ‰‡ÂÚÒfl ‚ÁÎÂÚ‡ÏË Ë Ô‡‰ÂÌËflÏË, ÌÓ ÌËÍÓ„‰‡ ÌÂ ÔðÂð˚‚‡ÂÚÒfl. Ç ÓÔðÂ‰ÂÎÂÌÌ˚Â ÔÂðËÓ‰˚ ÏÂÊ‰Û

kuvvetlendirmek için hoflgörü ve çok kültürlülük çal›flmalar› her fleyden önce gelmeli. Böylece yaln›z Do¤u-Bat› için de¤il, dünya için yeni bir ayd›nl›k ve birliktelik ça¤› bafllayabilir. Kendi içine kapanmak ve di¤erini tan›mamak insanlar ve medeniyetlerin çat›flmas›n› kolaylaflt›r›r ve hatta çat›flman›n mayas› olabilir. Bugün, teknoloji ça¤›nda hiçbir kültür, uygarl›k ve halk›n kendi içine kapanma imkân› kalmam›flt›r. Art›k paylafl›m medeniyeti kurma zaman›d›r. E¤er dünyam›z bugün birçok sorunlarla yafl›yorsa, bunun nedeni insanlarda paylaflma fluurunun yoklu¤udur. Asl›nda, medeniyetlerin çat›flmas› de¤il, fakir–zengin çat›flmas›, yani her alanda adaletin ifllenmemesi söz konusu. “Ben” ve “öteki” kavramlar› üzerinde teori kurmak ve bunun yan›nda bir de üstünlük ve hakimiyet arzusu olursa çat›flmalar kaç›n›lamaz olur. Hiçbir medeniyet di¤erinden üstün olamaz, çünkü hepsi

D‹YALOG

EVET’LE

B A fi L A R

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

что такое восток и что такое запад? do¤u ne, bat› ne?

de insan eseri ve insan içindir. Do¤u’da bulunan kültürlerde “ben”, yani “birey” yok, “bizler” ve “bireyler” vard›r. “Ben” ve “öteki” yaklafl›m›, büyük bir ayr›c›l›k, Bat›’n›n ve baz› çevrelerin eseridir. Bugün Bat›l›lar yeniden birlikteli¤i, çok kültürlü, çok dilli, çok dinli ve farkl› milletlerin bir arada nas›l yaflanaca¤›n› ö¤renmekteler. Bunu da Do¤u medeniyetlerinden ö¤renme imkânlar› vard›r. Ama Bat›’n›n tarih boyunca gelen üstünlük kompleksi buna müsaade edecek mi? “Ben yaln›z de¤ilim, öteki de var” demeye cesaret bulacak m›?

Настало время осветить Запад светом солнца, рожденного на Востоке, и открыть ему дорогу. Do¤u’dan do¤an günefl ayd›nl›¤› ile Bat›’y› yeniden ayd›nl›¤a kavuflturma ve önünü açma zaman› gelmifltir. ÍÛÎ¸ÚÛð‡ÏË ‚ÓÁÌËÍ‡ÎË Ë ‚ÓÁÌËÍ‡˛Ú ÔðÓ·ÎÂÏ˚, ÔÓıÓÊËÂ Ì‡ ·ËðÊÂ‚˚Â ÍðËÁËÒ˚, ÌÓ ˝ÚÓ ÌÛÊÌÓ ‚ÓÒÔðËÌËÏ‡Ú¸ ÌÓðÏ‡Î¸ÌÓ, ÔÓÚÓÏÛ ˜ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂ ÏÓÊÂÚ ÓÒÚ‡ÌÓ‚ËÚ¸ ıÓ‰ ËÒÚÓðËË. ëÓ„Î‡ÒËfl ‚ ÏËðÂ Ë ‚ ÍÛÎ¸ÚÛð‡ı ÏÓÊÌÓ ‰ÓÒÚË„ÌÛÚ¸, ‚˚‰‚ËÌÛ‚ Ì‡ ÔÂðÂ‰ÌËÈ ÔÎ‡Ì Ë‰Â˛ Ò‚fl˘ÂÌÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚Â˜ÂÒÚ‚‡. èÓÚÓÏÛ ˜ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ – Ò‚fl˘ÂÌÌÓÂ ÒÓÁ‰‡ÌËÂ. ÇÒfi ‰ÓÎÊÌÓ ·˚Ú¸ Ì‡Ôð‡‚ÎÂÌÓ Ì‡ Ó·ÂÒÔÂ˜ÂÌËÂ ð‡‚ÂÌÒÚ‚‡ Ë ÒÔð‡‚Â‰ÎË‚ÓÒÚË. Ç ÔÓÒÎÂ‰ÌÂÂ ‚ðÂÏfl Á‡Ô‡‰Ì˚Â ÍÛÎ¸ÚÛð˚ ÓÚÓ¯ÎË ÓÚ ÔðËÌˆËÔ‡ Ò‚fl˘ÂÌÌÓÒÚË, ÔÓ˝ÚÓÏÛ ÒÚ‡ÎË ‚ÓÁÌËÍ‡Ú¸ ‚ÌÛÚðÂÌÌËÂ ÔðÓ·ÎÂÏ˚. ÇÓÒÚÓ˜Ì˚Â ÍÛÎ¸ÚÛð˚ ·ÂÒÒÏÂðÚÌ˚, Í‡Í ˝ÔÓÒ Ó ÉËÎ¸„‡ÏÂ¯Â. çÛÊÌÓ ÒÚ‡Ú¸ ‰Îfl á‡Ô‡‰‡ ÔÓÏÓ˘ÌËÍÓÏ, ‚ÁflÚ¸ Ì‡ ÒÂ·fl ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸, Ì‡ÈÚË ‚˚ıÓ‰. á‡Ô‡‰Ì‡fl ÍÛÎ¸ÚÛð‡ ÒÂÈ˜‡Ò Ì‡ıÓ‰ËÚÒfl ‚ ÒÓÒÚÓflÌËË ÌÂËÁ‚ÂÒÚÌÓÈ ·ÓÎÂÁÌË. ç‡ÒÚ‡ÎÓ ‚ðÂÏfl ÓÒ‚ÂÚËÚ¸ á‡Ô‡‰ Ò‚ÂÚÓÏ ÒÓÎÌˆ‡, ðÓÊ‰ÂÌÌÓ„Ó Ì‡ ÇÓÒÚÓÍÂ, Ë ÓÚÍð˚Ú¸ ÂÏÛ ‰ÓðÓ„Û. ÜËÁÌ¸ ÍÛÎ¸ÚÛð˚ Á‡‚ËÒËÚ ÓÚ ÚðÂı Ù‡ÍÚÓðÓ‚: ‚ÌËÏ‡ÌËfl, Û‰ÂÎflÂÏÓ„Ó ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ, ÒÔð‡‚Â‰ÎË‚ÓÒÚË Ë ð‡‚ÂÌÒÚ‚‡. Ç ÚÓ ÊÂ ‚ðÂÏfl ˝ÚÓ Íð‡ÂÛ„ÓÎ¸Ì˚Â Í‡ÏÌË ÒÓ„Î‡ÒËfl. n

Д И А Л О Г Н АЧ И Н А ЕТ С Я С « Д А »

Geçmiflte oldu¤u gibi bugün de ve her alanda, Do¤u ile Bat› aras›nda bir güç, kuvvet söz konusu. Geçmifl zamanlarda böyle olmufl ama her iki medeniyet birbirlerini tamamlad›klar›n› idrak etmeye ve birbirlerini sevmeye devam etmekte ve etmek zorundalar. Do¤u ve Bat› ayn› insanlar taraf›ndan oluflturulmufllard›r. Tabi ki her taraf›n da kendine has bir tarihi zihniyeti, felsefesi, adetleri, co¤rafyas› ve inanc› var. Buna ra¤men her iki tarafta medeniyet ayn› insanlar taraf›ndan kurulmufl ve ayn› insanlar yaflamakta...

S›n›rlar› koyan insand›r…

‹nsanlar dünyay› gerek suni ve gerekse gerçek anlamda belirli k›talara ve bölgelere ay›rm›fllar. Do¤u ile Bat› s›n›r kavram› 17. asr›n sonlar›nda ‹ngiliz ve Frans›zlar›n varl›¤› ile yeni anlamlar kazanm›flt›r. “Do¤u” denildi¤inde tamamen “Araplar” ve Arap halklar› düflünülüyordu. Oysa bu halktan önce bu topraklarda kurulmufl ve iz b›rakm›fl medeniyetler ve s›n›rlar vard›. Dini aç›dan Do¤u medeniyetlerinde her zaman ço¤ulcu bir zihniyete sahip olunmufltur. Do¤u’da güçlenen H›ristiyanlar Bat›’n›n s›k s›k sald›r› ve içten bölmelerine maruz kalm›flt›r. Bilindi¤i gibi “Do¤u” kelimesi, kanonik (genellenmifl) bir terimdir. Do¤u’da bulunan H›ristiyanlara ve kiliselere verilen genel isimdir. fiu bir gerçektir ki, Do¤u’da bulunan H›ristiyanlar fakirleflip azald›kça, Bat›’n›n kuvvetlendi¤i ve zenginleflti¤i ortaya ç›kt›. Gerek diplomatlar, gerekse misyonerlerin rapor ve izlenimleriyle Bat›’da bulunan halklar bilgilendirilmifller, Bat› ile Do¤u medeniyetleri aras›ndaki farkl›klar› sergilerken insan de¤il de, egemenlik, üstünlük ve ticari amaçlar birinci plana ç›kart›lm›flt›r. M›s›r’›n ‹ngiliz

sömürgesinde oldu¤u dönemde Balfour ve Cromer gibi diplomatlar›n tav›rlar›ndan öyle anlafl›l›yor ki, Do¤u medeniyetlerinden ö¤rendiklerini hep güç kullanarak ö¤renmifller. Buna benzeyen görüfller, günümüze kadar süregelmifltir. Bat›l›lar, Do¤u kültürünü gerçekten ne ö¤renmifl, ne de yaflam›flt›r. Çünkü oryantalizm Do¤u medeniyetlerini bir ders gibi ifllemifl ve kendi halklar›na da öyle aktarm›flt›r. Hal böyle olunca, böyle bir e¤itim sisteminde olumlu veya olumsuz unsurlar ö¤retebilir, kendi ç›kar ve ideolojik sistemler ö¤retilerek halklar ve kültürler etkilenebilir. Bat›l›lar, Do¤u medeniyetlerini t›pk› kimya, fizik ve biyoloji gibi bir bilim dal› olarak ifllemifl ve ö¤retmifller. ‹nsan, insan çevresi, bulufllar ve yönetim sistemleri son zamanlarda iletiflim hamlesiyle ö¤retilmeye bafllanm›flt›r. K›sacas›, Bat› medeniyetleri Do¤u medeniyetlerini yeniden keflfederse, kendi kimli¤ini de yeniden keflfedebilir ve böylece medeniyetler çat›flmas› de¤il, medeniyetlerin yeniden kaynaflmas›n› sa¤lam›fl olur. Çünkü bu birliktelik borsa grafi¤ine benzer; Do¤u ve Bat› iliflkileri, iniflli ç›k›fll› ama hiç de kopmam›flt›r. Borsa krizleri gibi, medeniyetlerde belirli zaman ve durumlarda sorunlar ç›kt› ve ç›kar da ama bunu normal karfl›lamak gerek. Çünkü insan tarihin ak›fl›n› önleyemez. ‹nsanlar›n ve medeniyetlerin geliflmesi, sorgulamas› ve yeniden yap›lanmas› insan için olmal›. ‹nsanl›¤›n kutsall›¤›n› ön planda tutmakla dünya ve medeniyetler bar›fl› sa¤lanm›fl olur. Çünkü insan kutsal bir yarat›kt›r. Her fley insan›n adaleti ve eflitli¤i için yaflanmal›d›r. Son zamanlarda Bat› kültürü ve medeniyetleri bu kutsall›k ruhundan uzaklaflm›fl ve iç sorunlar ortaya ç›kmaya bafllam›flt›r. Do¤u kültürü ve medeniyetleri G›lgam›fl Destan› gibi ölümsüzdürler. Geçmiflte oldu¤u gibi flimdi ve gelecekte Bat›’ya bu konuda yard›mc› olup, bir tak›m ç›k›fl yollar› bulmak için sorumluluk tafl›nmal›. Bat› medeniyetleri, teflhisi konulmayan bir hastal›¤a kap›l›p önü t›kanm›fl durumda. Do¤u’dan do¤an günefl ayd›nl›¤› ile Bat›’y› yeniden ayd›nl›¤a kavuflturma ve önünü açma zaman› gelmifltir. Medeniyetlerin ömrü üç fleye ba¤l›d›r: ‹nsana verilen önem, Adalet ve Eflitlik. Bunlar, ayn› zamanda bar›fl›n temel tafllar›d›r. n

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

что такое восток и что такое запад? do¤u ne, bat› ne?

Образ Пророка Мухаммеда на Западе:

Не пророк, а политический лидер! Реджеп Каймакджан Доцент Университета Сакарьи (Турция).

Bat›’da Hz. Muhammed imaj›:

Peygamber de¤il, siyasî lider! Recep Kaymakcan

Doç.Dr., Sakarya Üniversitesi (Türkiye).

‡ðËÍ‡ÚÛðÌ˚È ÒÍ‡Ì‰‡Î ‚ Ñ‡ÌËË ÔÓ‰ÌflÎ Ì‡ ÌÓ„Ë ‚ÂÒ¸ ÏÛÒÛÎ¸Ï‡ÌÒÍËÈ ÏËð. é‰Ì‡ ËÁ ‚Â‰Û˘Ëı ‰‡ÚÒÍËı „‡ÁÂÚ Jyland-Posten Ë ÔÓÁ‰ÌÂÂ ÔðËÒÓÂ‰ËÌË‚¯ËÂÒfl Í ÌÂÈ ÌÂÒÍÓÎ¸ÍÓ ËÁ‰‡ÌËÈ ÒÚð‡Ì – ˜ÎÂÌÓ‚ Öë, ÓÔÛ·ÎËÍÓ‚‡ÎË Í‡ðËÍ‡ÚÛð˚ Ì‡ ÔðÓðÓÍ‡ åÛı‡ÏÏÂ‰‡ Ë Ì‡ÒÏÂflÎËÒ¸ Ì‡‰ Ë‰Â‡Î‡ÏË ËÒÎ‡Ï‡. ç‡ Ò‡ÏÓÏ ‰ÂÎÂ ˝ÚË Í‡ðËÍ‡ÚÛð˚ ÔðÓÒÚÓ ÒÌÓ‚‡ Ì‡ÔÓÏÌËÎË Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ ÌÂ„‡ÚË‚Ì˚È ËÏË‰Ê ËÒÎ‡Ï‡ Ì‡ á‡Ô‡‰Â ·˚Î ‚ÒÂ„‰‡. ëÚÂðÂÓÚËÔ˚, ËÒÚÓðË˜ÂÒÍË ÒÎÓÊË‚¯ËÂÒfl Ú‡Ï ‚ ÓÚÌÓ¯ÂÌËË ËÒÎ‡Ï‡, Â„Ó Ó¯Ë·Ó˜ÌÓÂ ‚ÓÒÔðËflÚËÂ, ÒÎÓ‚ÌÓ Ó·ÌÓ‚ËÎËÒ¸ ‚ ð‡ÁÌ˚ı ‚Ë‰‡ı ‰Îfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ð‡ÁÌ˚ı ˆÂÎÂÈ. ç‡ ÓÚðËˆ‡ÚÂÎ¸ÌÓÏ ËÏË‰ÊÂ ËÒÎ‡Ï‡ Ì‡ á‡Ô‡‰Â ÒÍ‡Á‡ÎÓÒ¸ ÚÓ, ˜ÚÓ ‚ ÔðÓˆÂÒÒÂ ÙÓðÏËðÓ‚‡ÌËfl Ò‚ÓÂÈ Ë‰ÂÌÚË˜ÌÓÒÚË á‡Ô‡‰ ð‡ÒˆÂÌË‚‡Î ËÒÎ‡Ï Í‡Í ÌÂ˜ÚÓ «˜ÛÊ‰ÓÂ», ˜ÛÊÓÂ. èÓ‰ıÓ‰ éÒÏ‡ÌÒÍÓÈ ËÏÔÂðËË Í Å‡ÎÍ‡Ì‡Ï, ‡ Á‡ÚÂÏ Ë Â‚ðÓÔÂÈÒÍËÏ ÒÚð‡Ì‡Ï, ‚ ÍÓÚÓðÓÏ ÛÒÏ‡ÚðË‚‡ÎÓÒ¸ ‚ÓÒÔðËflÚËÂ ÚÛðÍ‡ÏË Â‚ðÓÔÂÈˆÂ‚ ‚ Í‡˜ÂÒÚ‚Â «˜ÛÊËı», ÓÚðËˆ‡ÚÂÎ¸ÌÓ ÒÍ‡Á‡ÎÒfl Ì‡ ÙÓðÏËðÓ‚‡ÌËË Ì‡ˆËÓÌ‡Î¸Ì˚ı Ë‰ÂÌÚË˜ÌÓÒÚÂÈ Â‚ðÓÔÂÈÒÍËı ÒÚð‡Ì. ÇÓÒÔðËflÚËÂ Á‡Ô‡‰Ì˚Ï ÏËðÓÏ ÏÛÒÛÎ¸Ï‡Ì ‚ Í‡˜ÂÒÚ‚Â «‰ðÛ„Ëı», Í ÒÓÊ‡ÎÂÌË˛, ÌÂ ÓÒÚ‡ÂÚÒfl ÎË¯¸ ËÒÚÓðË˜ÂÒÍËÏ Ù‡ÍÚÓÏ, ÌÓ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ Ë ‚ Ì‡¯Â ‚ðÂÏfl. èÓÒÎÂ 1989 „., ÍÓ„‰‡ ëÓ‚ÂÚÒÍËÈ ëÓ˛Á ÔÓÚÂðflÎ Ò‚Ó˛ ÒËÎÛ, ðÓÎ¸ «‰ðÛ„Ó„Ó» ‚ „Î‡Á‡ı á‡Ô‡‰‡ ÔÂðÂ¯Î‡ ÓÚ ÍÓÏÏÛÌËÁÏ‡ Í ËÒÎ‡ÏÛ. ë ˝ÚÓÈ ÚÓ˜ÍË ÁðÂÌËfl ÏÓÊÌÓ ð‡ÒÒÏ‡ÚðË‚‡Ú¸ Ë ÚÂÓðË˛ ÍÓÌÙÎËÍÚ‡ ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËÈ ï‡ÌÚËÌ„ÚÓÌ‡, ‡ Ú‡ÍÊÂ ËÒÎ‡ÏÓÙÓ·Ë˛.

Д И А Л О Г Н АЧ И Н А ЕТ С Я С « Д А »

На отрицательном имидже ислама на Западе сказалось то, что в процессе формирования своей идентичности Запад расценивал ислам как нечто «чуждое». Bat›’da Müslüman imaj›n›n olumsuz flekillenmesinde Bat›’n›n kendi kimli¤ini olufltururken Müslümanlar› “öteki” olarak görme e¤iliminin önemli etkisinin oldu¤u rahatl›kla söylenebilir. ëÓ‚ðÂÏÂÌÌ‡fl ÒËÒÚÂÏ‡ Ó·ð‡ÁÓ‚‡ÌËfl ÔðÓ‰ÓÎÊ‡ÂÚ Ë„ð‡Ú¸, Ì‡ðfl‰Û ÒÓ ëåà, ÁÌ‡˜ËÚÂÎ¸ÌÛ˛ ðÓÎ¸ ‚ ÙÓðÏËðÓ‚‡ÌËË Û ÌÓ‚˚ı ÔÓÍÓÎÂÌËÈ ÓÚðËˆ‡ÚÂÎ¸ÌÓ„Ó ËÏË‰Ê‡ ËÒÎ‡Ï‡. Ç ‰ÓÍ‡Á‡ÚÂÎ¸ÒÚ‚Ó ˝ÚÓ„Ó ıÓ˜Û ÔðË‚ÂÒÚË ÌÂÒÍÓÎ¸ÍÓ ÔðËÏÂðÓ‚ ËÁ ·ðËÚ‡ÌÒÍËı Û˜Â·ÌËÍÓ‚ ðÂÎË„ËÓ‚Â‰ÂÌËfl, „‰Â ‰‡ÂÚÒfl ÌÂÔð‡‚ËÎ¸Ì‡fl ËÌÙÓðÏ‡ˆËfl Ó· ËÒÎ‡ÏÂ. áÌ‡˜ÂÌËÂ Û˜Â·ÌËÍÓ‚ ÌÂÎ¸Áfl ÌÂ‰ÓÓˆÂÌË‚‡Ú¸, ÔÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ‚ ÒËÒÚÂÏÂ Ó·ð‡ÁÓ‚‡ÌËfl ÓÌË fl‚Îfl˛ÚÒfl Ó‰ÌËÏ ËÁ ÒðÂ‰ÒÚ‚ ÙÓðÏËðÓ‚‡ÌËfl ÏËðÓ‚ÓÁÁðÂÌËfl. çÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ Ì‡ÔÓÏÌËÚ¸, ˜ÚÓ ‚ ÇÂÎËÍÓ·ðËÚ‡ÌËË ÔðÂÔÓ‰‡ÂÚÒfl

animarka’da yay›nlanan karikatürler ‹slâm dünyas›n› aya¤a kald›rd›. ‹lk önce Danimarka’n›n önde gelen gazetelerinden Jyland-Posten’de daha sonra da baz› Avrupa Birli¤i ülkelerinde yay›nlanan karikatürler baflta Hz. Muhammed olmak üzere ‹slâm hakk›nda hakaret içermekteydi. Asl›nda karikatürler geçmiflte var olan Bat›’daki olumsuz ‹slâm imaj›n›n yeniden karikatür olarak gündeme gelmesinden baflka bir fley de¤ildi. Bat›’da ‹slâmiyet hakk›nda tarih boyunca oluflan ve/veya oluflturulan önyarg›, yanl›fl anlat›m farkl› ba¤lamlarda adeta yeniden farkl› amaçlarla güncellenmektedir. Bat›’da Müslüman imaj›n›n olumsuz flekillenmesinde Bat›’n›n kendi kimli¤ini olufltururken Müslümanlar› “öteki” olarak görme e¤iliminin önemli etkisinin oldu¤u rahatl›kla söylenebilir. Örne¤in, Türkler Osmanl› Devleti döneminde olumsuz anlamda “öteki” olarak baflta Balkan ülkeleri olmak üzere Avrupa devletlerinin milli kimliklerinin oluflmas›nda da etkili olmufltur. Bat›'n›n kendini tan›mlamas›nda Müslümanlar›n “öteki” olarak fonksiyon icra etmesi geçmiflte olup biten bir anlay›fl olmay›p, günümüzde de yeni söylemlerle varl›¤›n› sürdürmektedir. Sovyetler Birli¤i’nin 1989 y›l›ndan itibaren da¤›lmas›yla birlikte Bat›’da baz› çevrelerin “öteki” olarak Komünizm yerine ‹slâmiyeti tan›mlama çabalar›n› gösterebiliriz. Huntington’un medeniyet-

do¤u ne, bat› ne? что такое восток и что такое запад?

‰ËÒˆËÔÎËÌ‡ «ÏÂÊðÂÎË„ËÓÁÌÓÂ Ó·Û˜ÂÌËÂ», „‰Â ÔðÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌ‡ ËÌÙÓðÏ‡ˆËfl Ó·Ó ‚ÒÂı ðÂÎË„Ëflı. ë‚Â‰ÂÌËfl Ó· ËÒÎ‡ÏÂ, ÔðÂ‰Î‡„‡ÂÏ˚Â Û˜Â·ÌËÍ‡ÏË, ÏÓÊÌÓ Ó·˙Â‰ËÌËÚ¸ ‚ ÚðË ÓÒÌÓ‚Ì˚Â „ðÛÔÔ˚: èðÓðÓÍ åÛı‡ÏÏÂ‰; àÒÎ‡Ï Ë Ì‡ÒËÎËÂ; ÜÂÌ˘ËÌ‡ ‚ ËÒÎ‡ÏÂ.

Жизнеописание Пророка Мухаммеда Ç ð‡ÒÒÍ‡ÁÂ Ó ÊËÁÌË èðÓðÓÍ‡ åÛı‡ÏÏÂ‰‡ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÂ ‚ÌËÏ‡ÌËÂ Û‰ÂÎflÂÚÒfl ‰‚ÛÏ ÚÂÏ‡Ï. é‰Ì‡ ËÁ ÌËı – ‚ÎËflÌËÂ ıðËÒÚË‡ÌÒÚ‚‡ Ë ËÛ‰‡ËÁÏ‡ Ì‡ èðÓðÓÍ‡ åÛı‡ÏÏÂ‰‡, ‰ðÛ„‡fl – ÛÔÓð ÌÂ ÒÚÓÎ¸ÍÓ Ì‡ ÔðÓðÓ˜ÂÒÍÛ˛ ÏËÒÒË˛ åÛı‡ÏÏÂ‰‡, ÒÍÓÎ¸ÍÓ Ì‡ Â„Ó ÎË‰ÂðÒÍËÂ Í‡˜ÂÒÚ‚‡, ˜ÚÓ ı‡ð‡ÍÚÂðÌÓ ‰Îfl ÏÂ‰ËÌÒÍÓ„Ó ÔÂðËÓ‰‡ ÊËÁÌË èðÓðÓÍ‡. çÂÍÓÚÓð˚Â Û˜Â·ÌËÍË ÓÚÍð˚ÚÓ ÛÚ‚ÂðÊ‰‡˛Ú, ˜ÚÓ åÛı‡ÏÏÂ‰ ÔÓÁ‡ËÏÒÚ‚Ó‚‡Î Ó˜ÂÌ¸ ÏÌÓ„ÓÂ ‰Îfl ËÒÎ‡ÏÒÍÓ„Ó Û˜ÂÌËfl ËÁ ıðËÒÚË‡ÌÒÚ‚‡ Ë ËÛ‰‡ËÁÏ‡, ‰ðÛ„ËÂ ÓÔËÒ˚‚‡˛Ú ÒÓ·˚ÚËfl Ú‡ÍËÏ Ó·ð‡ÁÓÏ, ˜ÚÓ ÍÓÒ‚ÂÌÌ˚Ï Ó·ð‡ÁÓÏ ÒÍÎ‡‰˚‚‡ÂÚÒfl ‚ÔÂ˜‡ÚÎÂÌËÂ Ó Á‡ËÏÒÚ‚Ó‚‡ÌËflı ËÁ ËÛ‰‡ËÁÏ‡ Ë ıðËÒÚË‡ÌÒÚ‚‡ ‰Îfl ËÒÎ‡Ï‡. èÓ‰ðÓ·ÌÓ ÓÔËÒ˚‚‡ÂÚÒfl ‚ÒÚðÂ˜‡ èðÓðÓÍ‡ Ò ÏÓÌ‡ıÓÏ Å‡ıËðÓÈ Ë ð‡Á„Ó‚Óð ÏÂÊ‰Û èðÓðÓÍÓÏ Ë ðÓ‰ÒÚ‚ÂÌÌËÍÓÏ Â„Ó ÒÛÔðÛ„Ë ï‡‰Ë‰ÊË Ç‡ð‡ÍÓÈ ·. çÂ‚ÙÂÎÂÏ. èÓ‚ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ Ó ÏÂ‰ËÌÒÍÓÏ ÔÂðËÓ‰Â

ÊËÁÌË èðÓðÓÍ‡ ‰ÂÏÓÌÒÚðËðÛÂÚ, ‚ ÓÒÌÓ‚ÌÓÏ, Â„Ó Í‡˜ÂÒÚ‚‡ ÔÓÎËÚË˜ÂÒÍÓ„Ó ÎË‰Âð‡ Ë Ú‡Î‡ÌÚÎË‚Ó„Ó ÔÓÎÍÓ‚Ó‰ˆ‡, ‚ ÚÂÌË ÓÒÚ‡ÂÚÒfl ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸ ËÒÎ‡Ï‡ Ë ‰ÛıÓ‚Ì˚Â ˆÂÌÌÓÒÚË ðÂÎË„ËË. Ç ÓÚÎË˜ËÂ ÓÚ àËÒÛÒ‡ ïðËÒÚ‡, ‚ ÎË˜ÌÓÒÚË ÍÓÚÓðÓ„Ó ÔÓ‰˜ÂðÍË‚‡ÂÚÒfl ‰ÛıÓ‚Ì‡fl „ÎÛ·ËÌ‡, åÛı‡ÏÏÂ‰ ÔðÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌ ‚ Ó·ð‡ÁÂ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‡, ‰Ó·Ë‚¯Â„ÓÒfl ·ÓÎ¸¯Ëı ÛÒÔÂıÓ‚ ‚ ÁÂÏÌ˚ı ‰ÂÎ‡ı. í‡ÍËÏ Ó·ð‡ÁÓÏ, Û˜ÂÌËÍË Ë ÒÚÛ‰ÂÌÚ˚ ‚ÓÒÔðËÌËÏ‡˛Ú Â„Ó ÒÍÓðÂÂ Í‡Í Ú‡Î‡ÌÚÎË‚Ó„Ó ÎË‰Âð‡, ˜ÂÏ èðÓðÓÍ‡, Ó·Î‡‰‡‚¯Â„Ó ·Ó„‡Ú˚Ï ‚ÌÛÚðÂÌÌËÏ ÏËðÓÏ, ÒÓ‚Âð¯ÂÌÌÓÈ Ìð‡‚ÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸˛ Ë ‰ÛıÓ‚ÌÓÒÚ¸˛. ì˜Â·ÌËÍË ‡ÍˆÂÌÚËðÛ˛Ú ‚ÌËÏ‡ÌËÂ Ì‡ ÒÓÁ‰‡ÌËË åÛı‡ÏÏÂ‰ÓÏ àÒÎ‡ÏÒÍÓ„Ó „ÓÒÛ‰‡ðÒÚ‚‡ ‚ åÂ‰ËÌÂ, Óð„‡ÌËÁ‡ˆËË ÏÛÒÛÎ¸Ï‡ÌÒÍÓÈ Ó·˘ËÌ˚, ‚ÓÈÌ‡ı Ò ÏÂÍÍ‡ÌÒÍËÏË ÏÌÓ„Ó·ÓÊÌËÍ‡ÏË Ë ÍÓÌÙÎËÍÚ‡ı Ò ËÛ‰ÂÈÒÍËÏË ÔÎÂÏÂÌ‡ÏË, ‚ ÍÓÚÓð˚ı ÏÛÒÛÎ¸Ï‡ÌÂ ÔÓÚÂðÔÂÎË ÔÓð‡ÊÂÌËÂ. Ç ÔÓ‰Ó·Ì˚ı ‰ÂÈÒÚ‚Ëflı ÛÒÔÂı‡ ÏÓ„ ‰Ó·ËÚ¸Òfl Ë ‰ðÛ„ÓÈ Ú‡Î‡ÌÚÎË‚˚È Óð„‡ÌËÁ‡ÚÓð, ÌÂ fl‚Îfl˛˘ËÈÒfl èðÓðÓÍÓÏ. çÂ Û‰ÂÎflÂÚÒfl ‰ÓÎÊÌÓ„Ó ‚ÌËÏ‡ÌËfl ÔÓ‚ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌË˛ Ó ‰ÛıÓ‚ÌÓÈ ÏËÒÒËË åÛı‡ÏÏÂ‰‡ Í‡Í èðÓðÓÍ‡, ÍÓÚÓðÓÏÛ ÌËÒÔÓÒÎ‡ÌÓ ÓÚÍðÓ‚ÂÌËÂ ÄÎÎ‡ı‡ Ë ÍÓÚÓð˚È ‚ÒÂÏË ÒËÎ‡ÏË ÒÚðÂÏËÎÒfl ÔÓ‰ÌflÚ¸ Ìð‡‚ÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸ ÏÛÒÛÎ¸Ï‡ÌÒÍÓ„Ó Ó·˘ÂÒÚ‚‡, ÔðËÁ˚‚‡Î Â„Ó ÒÎÂ‰Ó‚‡Ú¸ ÔÓ ÔÛÚË ÄÎÎ‡ı‡ Ë ÒÓ‚Âð¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡Ú¸Òfl ‰ÛıÓ‚ÌÓ.

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

ler çat›flmas› tezi ve “‹slâm korkusu” alg›lamas›n› bu aç›dan de¤erlendirebiliriz. Bat›’n›n kültürel haf›zas›ndaki olumsuz ‹slâm imaj›n›n yeni nesillere aktar›lmas›nda medya ile birlikte e¤itimin önemli pay› vard›r. Bu çerçevede bir örnek olarak ‹ngiltere’de Din Dersi kitaplar›nda ‹slâm imaj› konusundaki önyarg›l› ve yanl›fl sunumu k›saca aç›klamaya çal›flal›m. Ders kitaplar› e¤itimde yayg›n kullan›m› dolay›s›yla etkin bir yere sahiptir. ‹ngiltere’de okullarda din dersinde farkl› dinleri kendi ba¤lam›nda anlamaya çal›flan “dinler aras› din e¤itimi” modelinin benimsendi¤ini hat›rlatal›m. ‹ngiltere’deki Din Dersi kitaplar› analizine göre ‹slâm dini hakk›ndaki yanl›fl anlat›m üç konu üzerinde yo¤unlaflmaktad›r: 1. Hz. Muhammed, 2. ‹slâm ve fliddet, 3. ‹slâm’da kad›n.

Hz. Muhammed’in Hayat›

‹ngiltere’de Din Dersi kitaplar›nda Hz. Muhammed’in hayat› anlat›l›rken iki konunun ön plana ç›kt›¤› görülmektedir. Bunlardan birincisi Yahudilik ve H›ristiyanl›¤›n Hz. Muhammed üzerine tesiri, di¤eri ise, özellikle Medine döneminde Hz. Muhammed’in peygamberli¤inden daha çok liderli¤i üzerine vurgu yap›lmas›d›r.

D‹YALOG

EVET’LE

B A fi L A R

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

что такое восток и что такое запад? do¤u ne, bat› ne?

С ВОСТОКА, С ЗАПАДА... DO⁄U’DAN, BATI’DAN...

Пол Фицпатрик Национальная духовная семинария Св.Иоанна, Массачусетс /США

Paul E. Fitzpatrick

Aziz Ionna Ulusal Ruhban Okulu / ABD

Ислам является религией милосердия объездил почти весь мир, был во многих странах Востока. Если говорить о Востоке как об исламском мире, то, читая Коран, восхищаешься милосердием и всеобъемлющей силой этой религии. Например, после побивания Пророка камнями в местности Таиф Аллах передал через ангела Джебраила, что Таиф будет уничтожен, если Пророк пожелает. На что Пророк ответил молитвой, в которой просил Аллаха пощадить жителей города и наполнить их сердца истинной верой. Этот пример очень ярко демонстрирует тот факт, что ислам является религией милосердия, а Пророк Мухаммед – пророком милосердия. Однако «карикатурный скандал» показал, что в настоящее время мусульмане идут по другому пути, они избирают путь погромов посольств и бойкота датских товаров. Я считаю, что в таких ситуациях Запад способен принимать более цивилизованные решения.

‹slâm merhamet dinidir

en hemen hemen bütün dünyay› dolaflt›m, birçok Do¤u ülkesinde bulundum. E¤er Do¤u’yu ‹slam dünyas› olarak konuflmak gerekirse Kur’an› okudu¤unuz zaman bu dinin merhameti ve her fleyi kapsayan gücü insan› hayran b›rak›yor. Mesela Taif’i ziyaretinde Peygamber tafllan›nca Allah Cebrail arac›l›¤› ile e¤er Peygamber dilerse Taif yok edilecektir dedi. Buna cevaben Peygamber Allah’a onlar› affetmesi ve kalplerini gerçek inançla doldurmas› için dua etti. Bu örnek, ‹slam’›n merhamet dini oldu¤unu Peygamber Muhammed’in de bir flefkat peygamberi oldu¤unu gösterir. Fakat “karikatür skandal›” gösterdi ki, Müslümanlar bugün farkl› bir yolda gidiyorlar. Onlar elçilikleri ya¤malama ve Danimarka mallar›n› boykot etme yolunu seçtiler. Ben Bat›n›n bu durumlarda daha uygar kararlar verme yetene¤i oldu¤unu düflünüyorum.

Джоан Л. Питчер Зам. директора отдела раковых заболеваний медицинского центра «UMASS Memorial» / США

Joan L. Pitcher

UMASS Memorial T›p Merkezi Kanser Hastal›klar› Departman› Baflkan Yrd. / ABD

Запад и Восток не очень разные Я могу сказать, что неплохо знаю и Восток, и Запад, потому что мне приходилось бывать во многих странах мира. Конечно, существуют некоторые различия в культурных проявлениях или традициях. Для восточной культуры характерны крепкие семьи, богобоязненность, воплощение религиозных постулатов в жизнь. При этом, на мой взгляд, Запад и Восток – не более, чем регионы на карте мира. Нам искусственно пытаются внушить, что мы очень разные, потому что люди обычно боятся отличий, боятся перемен. Иными словами, распространение мнения о том, что Запад и Восток очень разные – один из методов насаждения страха.

Bat› ve Do¤u çok farkl› de¤ildir

Ben, Do¤uyu da Bat›y› da bildi¤imi söyleyebilirim çünkü dünyan›n birçok ülkesinde bulunmam gerekti. Kültür ve gelenek tezahürlerinde elbette baz› farkl›l›klar vard›r. Do¤u kültürü sa¤lam aile yap›s›, dindar, dini do¤rular›n hayata geçirilmesi ile ay›rt edilir. Bununla birlikte benim görüflüme göre dünya haritas›ndaki bölgelerden daha fazla bir fley de¤ildir. Bize suni bir flekilde farkl› oldu¤umuzu telkin etmeye çal›fl›yorlar. Çünkü insanlar farkl›l›klardan, de¤iflikliklerden korkarlar. Baflka bir deyiflle, Bat› ve Do¤unun çok farkl› oldu¤u fikrinin yay›lmas› korkunun ekilmesinin baflka bir metodudur.

Д И А Л О Г Н АЧ И Н А ЕТ С Я С « Д А »

Ислам и насилие çÂÚðÛ‰ÌÓ Á‡ÏÂÚËÚ¸, ˜ÚÓ ‚ ‡Ì„ÎËÈÒÍËı Û˜Â·ÌËÍ‡ı ÛÒÚ‡Ì‡‚ÎË‚‡ÂÚÒfl ÔðflÏ‡fl ËÎË ÍÓÒ‚ÂÌÌ‡fl, ÔÓÒðÂ‰ÒÚ‚ÓÏ Ì‡ÏÂÍÓ‚, Ò‚flÁ¸ ÏÂÊ‰Û ËÒÎ‡ÏÓÏ Ë Ì‡ÒËÎËÂÏ, ÔðËÏÂÌÂÌËÂÏ ÒËÎ˚. ëÎÓÊÌ˚Ï ÔÓÎËÚË˜ÂÒÍËÏ ÒÓ·˚ÚËflÏ ˜‡ÒÚÓ ÔðË‰‡ÂÚÒfl ðÂÎË„ËÓÁÌ˚È ı‡ð‡ÍÚÂð. çË Ó Í‡ÍÓÈ ‰ðÛ„ÓÈ ðÂÎË„ËË ÌÂ ð‡ÒÒÍ‡Á˚‚‡ÂÚÒfl Ò Ú‡ÍËÏË ÔðflÏ˚ÏË ÔðËÏÂð‡ÏË ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÌËfl Â˛ ÒËÎ˚ Ë Ì‡ÒËÎËfl, Í‡Í Ó· ËÒÎ‡ÏÂ. ëÏ˚ÒÎ Ú‡ÍÓ„Ó ÔÓ‰ıÓ‰‡ Ó˜Â‚Ë‰ÂÌ: Ì‡‚flÁ‡Ú¸ ˜ÂðÂÁ Û˜Â·ÌËÍË ·˚ÚÛ˛˘ËÈ ‚ ÔðÂÒÒÂ ËÏË‰Ê ËÒÎ‡Ï‡, ÌÂÓÚ‰ÂÎËÏ˚È ÓÚ ÚÂððÓðËÁÏ‡. çÂÒÓÏÌÂÌÌÓ, ÌÂÎ¸Áfl ÓÚðËˆ‡Ú¸ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ Ò‚flÁË ÏÂÊÛ ËÒÎ‡ÏÓÏ Ë ÔðËÏÂÌÂÌËÂÏ ÒËÎ˚. çÓ ÔÓÒÍÓÎ¸ÍÛ ÔðË ÓÔËÒ‡ÌËË ‰ðÛ„Ëı ðÂÎË„ËÓÁÌ˚ı Û˜ÂÌËÈ ÚÂÏ‡ Ì‡ÒËÎËfl Ôð‡ÍÚË˜ÂÒÍË ÌÂ Á‡Úð‡„Ë‚‡ÂÚÒfl, ‡ ‚ ÌÂÍÓÚÓð˚ı Û˜Â·ÌËÍ‡ı ÚÂÏ‡ Ì‡ÒËÎËfl Ë ËÒÎ‡Ï‡ ð‡ÒÒÏ‡ÚðË‚‡ÂÚÒfl ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ÔÓ‰ðÓ·ÌÓ, ‚ðfl‰ ÎË ˝ÚÓ ÒÎÛ˜‡ÈÌÓ. ÇÂ‰¸ ðÂÎË„ËÓÁÌÓÂ Ó·ð‡ÁÓ‚‡ÌËÂ ‚ ¯ÍÓÎ‡ı ÔðËÁ‚‡ÌÓ ÒÎÛÊËÚ¸ ð‡Á‚ËÚË˛ ÚÓÎÂð‡ÌÚÌÓÒÚË Ë ‚Á‡ËÏÓÔÓÌËÏ‡ÌËfl ÏÂÊ‰Û ÔðÂ‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎflÏË ð‡ÁÌ˚ı ÍÓÌÙÂÒÒËÈ. Ç˚‰ÂðÊÍ‡ ËÁ Ó‰ÌÓ„Ó ‡Ì„ÎËÈÒÍÓ„Ó Û˜Â·ÌËÍ‡, ÔðÂ‰ÒÚ‡‚ÎÂÌÌ‡fl ÌËÊÂ, ÔÓÏÓÊÂÚ ÔÓÌflÚ¸ ÒÂð¸ÂÁÌÓÒÚ¸ ‚ÓÔðÓÒ‡: é·‚ËÌÂÌÌ˚È ‚ ÌÂÔÓ‚ËÌÓ‚ÂÌËË Û˜ÂÌË˛ äÓð‡Ì‡ Ë ÓÚÒÚÛÔÎÂÌËË ÓÚ ÒÛÌÌ˚ ÚðÂÚËÈ ı‡ÎËÙ éÒÏ‡Ì ·˚Î Û·ËÚ Ë Ú‡ÍËÏ Ó·ð‡ÁÓÏ ÓÚÒÚð‡ÌÂÌ ÓÚ ‚Î‡ÒÚË. Ç ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘ËÂ ‚ÂÍ‡ ËÒÎ‡ÏÒÍËÂ ðÂ‚ÓÎ˛ˆËÓÌÂð˚ ÌÂðÂ‰ÍÓ ËÒÔÓÎ¸ÁÓ‚‡ÎË ÔÓ‰Ó·Ì˚Â Ó·‚ËÌÂÌËfl Ë ÏÂÚÓ‰˚ ÔÓ ÓÚÌÓ¯ÂÌË˛ Í ÌÂÛ„Ó‰Ì˚Ï ËÏ ‰ÂflÚÂÎflÏ. Ç Í‡˜ÂÒÚ‚Â ÔðËÏÂð‡ ÏÓÊÌÓ ÔðË‚ÂÒÚË ÔÓÍÛ¯ÂÌËÂ Ì‡ ÔðÂÁË‰ÂÌÚ‡ Ö„ËÔÚ‡ ÄÌ‚‡ð‡ ë‡‰‡Ú‡ Ë Ò‚ÂðÊÂÌËÂ ¯‡ı‡ àð‡Ì‡.

Ç Û˜Â·ÌËÍÂ, ‡‚ÚÓðÓÏ ÍÓÚÓðÓ„Ó fl‚ÎflÂÚÒfl ï‡ÌÚ, ‚ „Î‡‚Â Ó· ËÒÍÎ˛˜ËÚÂÎ¸ÌÓÏ ÁÌ‡˜ÂÌËË ÔðÓ˘ÂÌËfl ‚ äÓð‡ÌÂ Ë ÒÛÌÌÂ ÔðË‚Ó‰ËÚÒfl ÚðË ÔðËÏÂð‡ ‚ ıðÓÌÓÎÓ„Ë˜ÂÒÍÓÏ ÔÓðfl‰ÍÂ. èÂð‚˚È ð‡ÒÒÍ‡Á˚‚‡ÂÚ Ó „Ë·ÂÎË ‰fl‰Ë èðÓðÓÍ‡ ï‡ÏÁ˚ ÓÚ ðÛÍ Ç‡ı¯Ë, ÔÓÒÎÂ ˜Â„Ó èðÓðÓÍ ÔðÓÒÚËÎ Ç‡ı¯Ë ÒÓ‰ÂflÌÌÓÂ. ÇÚÓðÓÈ ð‡ÒÒÍ‡Á˚‚‡ÂÚ Ó ‚ÁflÚËË àÂðÛÒ‡ÎËÏ‡ ë‡Î‡ı‡‰‰ËÌÓÏ ‡Î¸-Ä˛·Ë, ÍÓÚÓð˚È ÔÓÍ‡Á‡Î ÔðËÏÂð ÏËÎÓÒÂð‰Ëfl ÔÓ ÓÚÌÓ¯ÂÌË˛ Í Ì‡ðÓ‰Û àÂðÛÒ‡ÎËÏ‡ Ë ‚ÓËÌ‡Ï, ÔÓÁ‚ÓÎË‚ ËÏ ·ÂÒÔðÂÔflÚÒÚ‚ÂÌÌÓ ÔÓÍËÌÛÚ¸ „ÓðÓ‰. íðÂÚËÈ ÔðËÏÂð ‚ÁflÚ ËÁ ÊËÁÌË íÛðˆËË. Ç 1952 „. ‚ÓÒÂÏÌ‡‰ˆ‡ÚËÎÂÚÌËÈ ÒÚÛ‰ÂÌÚ ïÛÒÂËÌ ìÁÏÂÁ ÒÓ‚Âð¯‡ÂÚ ÔÓÍÛ¯ÂÌËÂ Ì‡ ðÂ‰‡ÍÚÓð‡ Ó‰ÌÓÈ ËÁ „‡ÁÂÚ ÄıÏÂÚ‡ üÎÏ‡Ì‡. üÎÏ‡Ì ÔÓÎÛ˜‡ÂÚ ÚflÊÂÎ˚Â ð‡ÌÂÌËfl, ÌÓ ÓÒÚ‡ÂÚÒfl ÊË‚. èÓÒÎÂ ‚˚Á‰ÓðÓ‚ÎÂÌËfl üÎÏ‡Ì ÔðÓ˘‡ÂÚ ïÛÒÂËÌ‡ ìÁÏÂÁ‡, Ì‡ıÓ‰ËÚ ÂÏÛ ð‡·ÓÚÛ, ÔÓÏÓ„‡ÂÚ ÔÓÎÛ˜ËÚ¸ Ó·ð‡ÁÓ‚‡ÌËÂ. ùÚË ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ðÂ‰‡ÍÚÓð‡ „‡ÁÂÚ˚ ÔðË‚Ó‰flÚÒfl ‚ Í‡˜ÂÒÚ‚Â

do¤u ne, bat› ne? что такое восток и что такое запад?

AÖF AŞÇILIK

БОНУС ДЛЯ АКТИВНЫХ ПОЛЬЗОВАТЕЛЕЙ

Размещайте объявления *

Для того, чтобы получить БОНУС «Anika × 100» просто размещайте свои товары и услуги на Anika

100 объявлений и более

Пользователи достигнувшие порога в 100 и более размещённых на сайте товаров или услуг (объявлений) получат абсолютно бесплатно фирменный сувенир от Anika

ПОЗДРАВЛЯЕМ !

Вы достигли поставленной задачи? Отлично!))) Сообщите нам о своем желании получить фирменный БОНУС.

ПОЛУЧИТЕ БОНУС

После предварительной связи и уточнения адреса, мы отправим фирменный подарок почтой на указанный Вами адрес (только на территории Республики Беларусь)

+ 50 рублей на счёт в кошельке !

Размещайте объявления *

Для того, чтобы получить БОНУС «Anika × 500» просто размещайте свои товары и услуги на Anika

500 объявлений и более

Пользователям достигнувшим порога в 500 и более размещённых на сайте товаров или услуг (объявлений) мы зачислим 50 рублей на счёт в кошельке на Anika.

ПОЗДРАВЛЯЕМ !

Вы достигли поставленной задачи? Отлично!))) Сообщите нам о своем желании получить фирменный БОНУС.

ПОЛУЧИТЕ БОНУС

Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Sistemi ülkemizde yükseköğrenim talebini karşılamada sağladığı kapasite yanında milli eğitim, sağlık, ilahiyat, tarım, polis, jandarma, kara, deniz, hava. will ile ilgili cümleler Feb 18, 2023 Drag AÖF Aşçılık 1 Sınıf. Apk to the LDPlayer. Install AÖF Aşçılık 1. Sınıf APK on Android. Tap AÖF Aşçılık 1 Sınıf. Apk. Tap Install. Follow the steps on screen. Read more. Trending Searches. Aöf Sistemi Detaylı Anlatım. Aöf Sınav Sistemi, Ders ve Sınıf Geçme Açık Lise Öğrencileri 11K views 1 year ago Konsensus Hakimlik Kampı: İcra ve İflas Soru Çözümü-1 Prof Dr. Ahmet Nohutçu. lise mezunu ek gösterge tablosuek fiil almış isim The current AÖF Question Ad-Free subscription is 9. 99 per month. Prices are in Turkish Lira and may vary in countries other than Turkey and are subject to change without notice. If you do not. Aşçılık Önlisans Programından mezun olan öğrencilerin, örgün öğretim ya da açıköğretim lisans programlarının 5. Yarıyılından lisans öğrenimine devam edebilmeleri için Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi ÖSYM tarafından yapılan Dikey Geçiş Sınavına DGS girmeleri gerekmektedir. Mar 24, 2022 AÖF Soru, AÖF Çıkmış Sorular is on the top of the list of Education category apps on Google Playstore. It has got really good rating points and reviews. Currently, AÖF Soru, AÖF Çıkmış Sorular for Windows has got over 500, 000 App installations and 3. 4 star average user aggregate rating points. Değerli AÖF Öğrencileri; AÖF. Proje ödevi sürecinizde tüm sorularınıza yanıt bulabileceğiniz bu ders notunu AÖF. Proje ödevi alacak arkadaşlarınıza önerebilirsiniz. Ürettiğim bu ders notunu en anlaşılırbasit bir dille yazmaya çalıştım. Her ne kadar Aşçılık Önlisans Programından mezun olan öğrencilerin, örgün öğretim ya da açıköğretim lisans programlarının 5. Yarıyılından lisans öğrenimine devam edebilmeleri için Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi ÖSYM tarafından yapılan Dikey Geçiş Sınavına DGS girmeleri gerekmektedir. 137k Followers, 2 Following, 1, 773 Posts-See Instagram photos and videos from ANADOLU ÜNİVERSİTESİ AÖF and_aof and_aof Follow. 1, 773 posts. 137K followers. 2 following. ANADOLU ÜNİVERSİTESİ AÖF. College university. 0850 200 46 10 Mar 15, 2020 Pendidikan APLIKASI Download AÖF Aşçılık APK AÖF Aşçılık APK 1 0. 3 oleh zersev Mar 15, 2020 Versi Lama Muat Turun APK 28. 3 MB Pengesahan lulus. Muat Turun APK 28. 3 MB Muat turun sedang dijalankan Kalau muat turun tak bermula, klik sini. Bagaimana caranya memasang fail XAPK APK. Mar 15, 2020 Update pada: 2020-03-15 Diunggah oleh: Noura Ahmed Mostafa Perlu Android versi: Android 5. 0 Lollipop, API 21 Tanda tangan: arnavutköy nasıl gidilir Mar 8, 2019 AÖF Aşçılık 1 Sınıf. 5. 0 by 1waysoftware Dec 9, 2018. ڈاؤن لوڈ کریں APK. How to install XAPK APK file Use APKPure App. Get AÖF Aşçılık 1. Sınıf old version APK for Android. Download APKPure APP to get the latest update of AÖF Aşçılık 1. Sınıf and any app on Android. Jan 4, 2023 eKampüs Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Öğrenme Yönetim Sistemi Merhaba arkadaşlar ben ikinci üniversite olarak aşçılık okuyorum 4. Donemden ders ekledim ama 1 tane ders kaldı 45 kredi dolduğu için. Bu tek kalan dersi yaz okulunda alabilir miyim 1 yılda bitiren. 我们的网站为您提供AÖF Aşçılık 2. Sınıf在线下载和安装服务欢迎广大用户访问IPGY应用商店下载应用 See more of AÖF Aşçılık on Facebook. Log In Or. Create new account. See more of AÖF Aşçılık on Facebook. Log In. Forgot account Or. Create new account. Not now. Related Pages. Aşçılık Kursu Kitchencooking. Mutfak Sanatlari Gastronomi. Public Figure. Açıköğretim AÖF Ders Çalışma Platformu. Education website. Sep 2, 2019 Anadolu Üniversitesi aşçılık bölümü ile ilgili soru sordum ya. AÖF dekanı hocam takibe almış beni. Ona göre yazın cevaplarınızı: Feb 18, 2023 Drag AÖF Aşçılık 1 Sınıf. Apk to the LDPlayer. Install AÖF Aşçılık 1. Sınıf APK on Android. Tap AÖF Aşçılık 1 Sınıf. Apk. Tap Install. Follow the steps on screen. Read more. Trending Searches. japonya hakkında kısa bilgi eodev Aşçılık Bölümü Bütün Dersleri. Almanca 1 1. Yarıyıl Fransızca 1 1. Yarıyıl Ingilizce 1 1. Yarıyıl Genel İşletme 1. Yarıyıl Genel Muhasebe 1. Yarıyıl Bireyler Arası İletişim 1. Yarıyıl Turizm Sosyolojisi 1. Yarıyıl Turistik Alanlarda Mekan Tasarımı 1. Yarıyıl Gıda. The current AÖF Question Ad-Free subscription is 9. 99 per month. Prices are in Turkish Lira and may vary in countries other than Turkey and are subject to change without notice. If you do not. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Sistemi ülkemizde yükseköğrenim talebini karşılamada sağladığı kapasite yanında milli eğitim, sağlık, ilahiyat, tarım, polis, jandarma, kara, deniz, hava. Mar 24, 2022 AÖF Soru, AÖF Çıkmış Sorular is on the top of the list of Education category apps on Google Playstore. It has got really good rating points and reviews. Currently, AÖF Soru, AÖF Çıkmış Sorular for Windows has got over 500, 000 App installations and 3. 4 star average user aggregate rating points. fransız devrimi sonrasında başlayan tarih dönemi AÖF Aşçılık aof_ascilik Instagram photos and videos aof_ascilik Follow 171 posts 1, 467 followers 326 following AÖF Aşçılık ‍ ‍ Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Aşçılık Feb 28, 2023 aÖf kayit yenİleme tarİhlerİ AÖF kayıt yenileme işlemleri 13 Şubat 2023 Pazartesi günü saat 10. 00da başladı ve 2 Mart 2023 Perşembe günü saat 22. 00de sona .

ВАЖНО !

Бонус «Anika x 100» предоставляется абсолютно бесплатно ! От Вас всего лишь требуется получить его в почтовом отделении ! Все расходы по отправке и получению «Бонуса» мы берём на себя !

Если на Ваш e-mail или в личные сообщения на «Anika.

ВАЖНО !

Если на Ваш e-mail или в личные сообщения на «Anika.

nest...

48904 48905 48906 48907 48908