Mustafa Kemalin Yeniçeri Kıyafeti

Atatürk, 27 Ekim günü Sofya''da askeri ateşe olarak göreve başlamıştı.
Gümülcine Milletvekili İsmail Hakkı Kavalalı Bulgaristan Parlamentosundaki Türk vekillerden biriydi ve Atatürk’ün yakın dostuydu. Bu nedenle iki dost sık sık görüşme fırsatı bulurdu

2. Meşrutiyet’ten sonra Osmanlı Devleti’nin gerek iç, gerekse dış siyasetinde meydana gelen bir dizi hataların sonucunda girilen Balkan Savaşı’ndan yenilgiyle çıkılması, Türkleri maddi-manevi bakımdan büyük bir hüsrana uğrattığı gibi millî gururun da zedelenmesine yol açmıştı.

İkinci Balkan Savaşı’nın ardından 29 Eylül tarihinde Osmanlı Devleti ile Bulgaristan arasında imzalanan İstanbul Barış Anlaşması’ndan sonra Sofya Elçiliğine Ali Fethi Okyar, Askerî Ataşeliğine de 27 Ekim günü Kurmay Binbaşı Atatürk atanmıştı.

Atatürk Sofya''da, Askeri ateşe iken

yılı başları

Günleri sıkıcı geçiyordu.
Dost olduğu Madam Hilda Christianus adındaki kadın arkadaşının pansiyonunda ikamet ediyordu. Madam Hilda, Avusturyalı bir ailenin; Güstaw Christianus’un kızıydı Ocak günü kendisine, arkasında, “Hakikatli ve pek nazik Madam Hilda’ya” yazan bir fotoğrafını armağan etti…
(Madam Hilda, yılında 70 yaşlarında iken Atatürk hakkında şunları söyleyecekti: “O, bir dâhi idi. Mustafa Kemal gibi bir kimse yeryüzüne bir daha gelmedi. Çok enteresan, çok mühim, büyük bir insandı o!)

İki gün sonra İstanbul’da çok değer verdiği kadın arkadaşına; Madam Corinne’ye, Fransızca mektup yazdı:

“Benim ihtiraslarım var, hem de pek büyükleri; fakat bu ihtiraslar, yüksek yerler işgal etmek veya büyük paralar elde etmek gibi maddî emellerin tatminiyle ilgili değil. Ben bu ihtirasların gerçekleşmesini vatanıma büyük faydaları dokunacak, bana da liyakatle yapılmış bir vazifenin canlı iç rahatlığını verecek büyük bir fikrin başarısında arıyorum. Bütün hayatımın ilkesi bu olmuştur. Ona çok genç yaşımda sahip oldum ve son nefesime kadar da onu korumaktan geri kalmayacağım”

Bulgar ordusundaki gelişmeler hakkında Türk Genelkurmay Başkanlığı’na raporlar gönderiyordu.

Geçim sıkıntısı ciddiydi. İmparatorluğun hazinesi kısıtlıydı. Maaşların ödenmesinde güçlük çekiliyordu. Genel Kurmay Başkanlığı’na bir mektup gönderdi:

“Sofya’ya gelişim gününden bugüne kadar ödeneklerimin düzensiz ödenmesi yüzünden, her bakımdan büyük güçlükler içinde kaldım” dedi

Şubat günkü raporunda,“Burada, sosyal yaşamımın da bilgi toplamama pek büyük etkisi bulunduğunu açıklamak gereksizdir. Şimdiye kadar ödeneklerimin gönderilmesindeki düzensizlik, herhangi bir otelin üçüncü katında bir odaya bağlı kalmak, gerekenlerle gerektiği gibi ilişkilerde bulunmaya engel olmaktadır. Bu nedenle önceki isteklerimin göz önüne alınması uygun olur” diye yazarak, dikkat çekti.

Mart ayının ilk günü yarbaylığa terfi etti.
Balkan Devletleri’nin siyasi durumu, siyasî amaçları ve ilişkileri hakkında Genelkurmay Başkanlığına sunduğu raporlar sıklaştı.

İtibarlı, tanınan bir subaydı. Kendisine 11 Mart günü Fransız hükümeti tarafından Şövalye Rütbesi’nden “Légion d’honneur” (Şeref nişanı) verildi.

yılının Mayıs ayıydı

Ülkesinin itibarını kendi itibarından önde görüyordu.
Bulgar Dışişleri Bakanlığı, Askeri Kulüpte, kostümlü bir balo tertip etmiş, ülkede bulunan yabancı devlet temsilcileri de davet edilmişti.

Türk vekil İsmail Hakkı Bey’e gelen davetiye eline ulaştığında Atatürk de yanındaydı. Birden gözlerinin içi parladı. Ve İsmail Bey’e dönerek,

- İsmail, sen Bulgar trenlerinde parasız seyahat ediyorsun. İstanbul’a git. Bana bir Yeniçeri ağası kostümü getir, dedi. Genelkurmay Başkanı Enver Paşa''ya da mektup yazdı.

“Bir ataşemiliterin memuriyet şerefine uygun bir yer tutabilmek ve demirbaş eşya alabilmek için Nezaretçe para gönderilmesi…”

İsmail Hakkı Bey, hemen İstanbul’a gitti. Yanında sadece Enver Paşa''nın değil, okul yıllarından arkadaşı Kazım Özalp için de bir mektup vardı. Mektubu yazan Atatürk''tü

Kazım Özalp, İstanbul Merkez Komutan Yardımcısıydı.
Atatürk yeniçeri kıyafetinin temin edilmesi için bir mektup yazmıştı. Baloda göze batacak bir tesir bırakmayı ve o bahaneyle eski Türklerin zaferlerinden bahsetmek fırsatı çıkacağını düşündüğünü yazmıştı. Kıyafetin bulunması kolay değildi.

Kazım Özalp, Genelkurmay Başkanı Enver Paşa ile görüştü, izin aldı, müzeden getirterek iade edilmek şartıyla bütün aksesuarlarıyla İsmail Hakkı Kavala ’ya verdi.

11 Mayıs / Sofya

Atatürk baloya yeniçeri kıyafetiyle katıldığında salondakilerin hemen hepsinin dikkatini çekti.
Efsane bir görüntüsü vardı.
Savaş meydanlarında yüzlerce yıldır düşmana kök söktüren bir imparatorluğun askerlerinin o kıyafeti, davete katılanlar arasında anında konuşulur oldu.
Kendisini tanımayanlar kim olduğunu merak eder olmuştu.

Gecenin ilerleyen saatlerinde baloda ödüllü bir dans yarışması düzenlendi. O yarışmaya Atatürk de katıldı. Bulgar General Stilyan Kovaçev’in kızı Dimitrina Kovaçeva’ya kavalyelik edecekti. Daha önceleri aralarında flört ilişkisi olduğu söylentileri vardı.

Bulgar  General Stilyan Kovaçev ve kızı Dimitrina Kovaçeva

Atatürk’ün iyi dans ettiğini bilen arkadaşları umutluydu.
Nitekim bütün valsları kusursuz bitirerek birinciliği kazandı.

General Kovaçev, yanında bulunan İsmail Hakkı Bey’e, “Kim bu genç adam?” diye sordu. İsmail Hakkı Bey, tanımadığını söyleyince general ilerleyen dakikalarda kim olduğunu öğrenip yanında bulunan arkadaşlarına, “Müthiş, müthiş bir adam!” dedi.

Atatürk baloda giydiği ve büyük hayranlık uyandıran o kıyafetle bir de fotoğraf çektirerek tarihe kazıdı. İstanbul’a iade ederken de bir mektup kaleme aldı:

“Baloda hemen hemen herkes kıyafetimle ilgilendi, bana sorular sordular bendeniz de yeniçeri tarihinden ve Türk zaferlerinden geniş bilgiler vermek fırsatı buldum…”

Atatürk vizyon sahibi bir önderdi. Geçmişe takılı değil; yaşananların üzerine sünger çekip, geleceğe emin adımlarla, halkının tüm bireyleriyle koşmak ve modernleşmek istiyordu. Ömrü boyunca da yurttaşlarına hep bunu öğütledi…

Kaynak:

İsmail Hakkı Kavalalı, Vakit Gazetesi
Kazım Özalp, Anılar Belgeler
monash.pw

Evimdeki “Yeniçeri Atatürk” fotoğrafı

Hikayesini anlatayım.

Fotoğraf, Atatürk&#;ün Sofya&#;da Askerî Kulüp&#;te Tertiplenen Kıyafet Balosu&#;na katılması sebebiyle çekilmişti. Atatürk bu baloya yeniçeri elbisesiyle gitmiştir. Mustafa Kemal Sofya&#;dayken 1 Mart &#;te Yarbaylığa yükselmişti. Yaz başlangıcında (mali durumu düzeldiğinden) istediği gibi bir ev bulmuş ve oturmuştu.

&#;ün Mayıs ayı başında, Bulgarların 11 Mayıs &#;deki ulusal gününde verilen bir baloya davet edilmişti. Mustafa Kemal bu baloda manevi bir üstünlük sağlamak istiyordu. Geniş ve bol ışıklı salonda devam eden muhteşem gecede, gösterişli bir yeniçeri kıyafetiyle içeri girdi&#;

Mustafa Kemal&#;e çevrilen bütün gözler O&#;na hayranlıkla bakıyordu. Orada bulunan Bulgar Kralı Ferdinand, Mustafa Kemal&#;i yanına davet ederek iltifatlarda bulunmuş, kıyafetinden ve başarısından dolayı da tebrik etmişti. Bir gümüş tabakayı da lütfen kabul etmesi dileğiyle hediye etmişti&#; Geceye katılanlardan;&#; İşte gecenin en güzel kostümü&#; diyenler olmuştu.

Mustafa Kemal o gece baloda giydiği yeniçeri kıyafetini, İstanbul Merkez Kumandan Muavini Kazım Bey&#;e mektup yazarak, müzeden alınıp yollanmasını istemişti. Sofya&#;dan trenle İstanbul&#;a giden bir arkadaşı dönüşünde kıyafeti aksesuarlarıyla birlikte kendisine getirmişti.

Sabaha kadar devam eden balonun bitiminde, İspanya Maslahatgüzarı, Mustafa Kemal&#;i evine davet etmiş ve evinin şark köşesinde O&#;nun yeniçeri kıyafetiyle bu fotoğrafını çekmişti.

(Kaynak: Sevdiğimiz Atatürk, Rasim Pehlivanoğlu, Atatürk Araştırma Merkezi, , Sayfa: 87

FOTOĞRAFIN HAZİN HİKAYESİ

Bendeki “Yeniçeri Atatürk” fotoğrafı, monash.pw imzalı, tarihli ve “Kardeşim Bahattin Şakir’e..” diye ithaflıdır. Demek ki, fotoğraf Mustafa Kemal’in yakın arkadaşı, ünlü İttihatçı politikacı monash.pwin Şakir’e aitti. Kimdi Bahattin Şakir?..

Dr. Bahattin Şakir

Osmanlı İmparatorluğu’nun Birinci Dünya Savaşında yenilip teslim olmasından sonra, iktidardaki İttihat ve Terakki Partisi’nin liderleri çeşitli ülkelere kaçmışlardı. . Eski Sadrazam Talat Paşa, 15 Mart ’de Berlin’de peşindeki Ermeni komitacılar tarafından öldürüldü.

Ermeni komitacılar, başka İttihatçıları da öldürmek için takip ediyorlardı. Talat Paşa’nın katledilmesinden 9 ay sonra Sait Halim Paşa (6 Aralık ) Roma’da, 17 Nisan günü de Dr. Bahattin Şakir ile Cemal Azmi Beyler Berlin’de öldürüldü. Bundan birkaç ay sonra da Cemal Paşa (22 Temmuz ), Tiflis’te şehit edildi. İttihatçı liderleri vuran tetikçiler Ermenidir, fakat olayların arkasında İngiliz Emperyalizmi bulunmaktaydı..

Dr. Bahattin Şakir ve Cemal Azmi Beyler Berlin’de Charlettenburg’da Ohland Sokağı’nda gece yarısı vuruldular. İki İttihatçının naaşları 24 Nisan günü büyük bir cenaze töreni ile Hayzethayde Mezarlığı’na defnedildi. Tabutları Türk bayrağı ile örtüldü.

Google’dan fotoğrafın renklendirilmiş hali.

SONUÇ

Atatürk tarafından monash.pwin Şakir’e armağan edilen benim koleksiyonumdaki fotoğraf, şehidin ailesi tarafından daha sonra elden çıkarılmış veya şehidin evrak-ı metrukesi (öldükten sonra geride kalanlar) kapanın elinde kalmış, sonra sahaf piyasasına düşmüş olabilir.

Ya da, fotoğraf Berlin’den Türkiye’ye geçip Mustafa Kemal’in yanında Milli Mücadeleye katılma planları yapan Bahattin Şakir’in Berlin’deki şahsi bavulu veya eşyaları arasında buluyordu. Bu varsayım doğru ise, Berlin’den uzun bir yolculuktan sonra elden ele geçerek uzun yıllar sonra Paris’te beni buldu ve bana satıldı.

Kimbilir?..

Bilinmez ki..

Ama hikayenin hayli hazin olduğu kesin.

Klasik büfemin daima üzerinde duran fotoğrafa baktığımda hep Ermeni kurşunları ile öldürülen İttihatçıları ve diplomatlarımızı düşünürüm.

ABD Temsilciler Meclisi’nde “Ermeni Soykırım Yasa Tasarısı”nın onaylanması da Türk milletine sıkılmış bir kurşundur..

FacebookTwitterLinkedInWhatsApp