Ortaokul 6.SINIF ==> 3. Ünite: Kuvvet ve Hareket ==> Bileşke Kuvvet
Kazanımlar
F.6.3.1. Bileşke Kuvvet Önerilen Süre: 8 ders saati Konu / Kavramlar: Kuvvetin özellikleri (yön, doğrultu, büyüklük), bileşke kuvvet (net kuvvet), aynı doğrultulu ve aynı yönlü kuvvetlerde bileşke kuvvet, aynı doğrultulu ve zıt yönlü kuvvetlerde bileşke kuvvet, dengelenmiş ve dengelenmemiş kuvvetler F.6.3.1.1. Bir cisme etki eden kuvvetin yönünü, doğrultusunu ve büyüklüğünü çizerek gösterir. F.6.3.1.2. Bir cisme etki eden birden fazla kuvveti deneyerek gözlemler. Aynı doğrultudaki kuvvetlerin bileşkesi üzerinde durulur. Doğrultuları farklı kuvvetlerin bileşkesine girilmez. F.6.3.1.3. Dengelenmiş ve dengelenmemiş kuvvetleri, cisimlerin hareket durumlarını gözlemleyerek karşılaştırır.
KONU: 6.Sınıf Bileşke Kuvvet
A- Kuvvet Nedir
Cisimleri hareket ettiren, hareket eden cismi durduran, hareket yönünü değiştirebilen, cisimlerin şekillerini değiştirebilen etkiye kuvvetdenir. Kuvveti göremeyiz, sadece etkilerini hissedebiliriz. Kuvveti defterde, yazı tahtasında gösterebilmek için ok (→) işareti kullanılır. Okun uzunluğu kuvvetin büyüklüğünü gösterir.
Günlük Yaşamda Kuvvete Örnekler
Topu atarken,
Kitabı açarken,
Kağıdı keserken,
Musluğu çevirirken,
Elmayı soyarken kuvvet uygulanır.
B- Kuvvetin Birimi
Kuvvetin birimi Newton'dur. Kısaca N harfi ile gösterilir. Kuvveti F harfiyle gösterilir. Birden fazla kuvvet varsa 1.kuvvet olduğunu belirtmek için F1, 2.kuvvet olduğunu belirtmek için F2 şeklinde isimlendirilir.
Büyüklük
Kuvvet
Sembolü
F veya F1, F2
Birimi
Newton (N)
Not:Kuvvet sembolü olarak kullanılan F, İngilizce kuvvet kelimesi olan "Force" kelimesinin baş harfidir.
C- Kuvvetin Temel Özellikleri
Kuvveti belirleyen dört temel özelliği vardır.
1. Uygulama Noktası Kuvvetin uygulandığı cisimdir.
2. Doğrultusu Kuvvetin yönü ve zıttı doğrultusunu verir.
3. Yönü Kuvvetin hangi yönde olduğunu belirtir. Harita üzerinde kullanılan yönlerle aynıdır.
4. Şiddeti(Büyüklüğü) Kuvvetin dinamometre ile ölçülen büyüklüğüdür.
Kuvvetin Gösterilmesi
Kuvvetin yön, doğrultu, büyüklük ve başlangıç noktası belirtilmelidir.
Yön ve doğrultu aynı değildir. Yön tek, doğrultu çift taraflıdır. Kuzey yön, kuzey-güney ise doğrultudur.
D- Kuvveti Neyle Ölçeriz
Kuvvet ölçen araca Dinamometredenir. Dinamometre cisimlerin esneklik özelliğinden yararlanılarak yapılmıştır. Dinamometre içinde esnek bir yay bulunur. Dinamometredeki yaydaki uzama miktarı dinamometreye asılan cismin ağırlığı ile doğru orantılıdır. Örnek 10 N'luk kuvvetle 1 cm uzama meydana gelirse, 20 N'luk kuvvetle 2 cm uzama gerçekleşir.
Ölçülecek kuvvetin büyüklüğüne uygun dinamometre seçilmelidir. Ölçüm aralığı 0-10 N olan dinamometre ile en fazla 10 N'luk kuvvet ölçülebilir.
Dinamometre ile ölçülecek kuvvet büyük ise dinamometrenin kalın (sert) yaydan yapılmalıdır. Ölçülecek kuvvet hassas ölçülmesi için de ince (yumuşak) yay kullanılmalıdır.
Dinamometre
E- Bileşke Kuvvet
İki ya da daha fazla kuvvetin bir cisme yaptığı etkiyi tek başına yapabilen kuvvete Bileşke Kuvvet (Net kuvvet) denir.
Bileşke kuvvet R sembolü ile gösterilir.
Bileşke kuvvet nasıl bulunur
a- Aynı yöndeki kuvvetlerin bileşkesi Bir cisme etki eden doğrultuları ve yönleri aynıkuvvetlerin bileşkesini bulmak için kuvvetler toplanır. Cisim, bileşke kuvvetin yönünde hareket eder.
Bileşke Kuvvet (R)= F1 + F2
Örnek:Bir cismine aynı yön ve doğrultuda 5 N ve 3 N'luk kuvvetler etki ediyor. Cismin hareket yönü ve cisme etki eden net kuvvet nedir?
1.kuvvet (F1)
2.kuvvet (F2)
Net kuvvet (R)
Doğrultu
Doğu-Batı
Doğu-Batı
Doğu-Batı
Yön
Batı
Batı
Batı
Büyüklük
5 N
3 N
8 N
R= F1 + F2= 4 N +3 N = 7N ( Net kuvvet 8 N dur.)
b- Zıt yöndeki kuvvetlerin bileşkesi:Bir cisme etki eden doğrultuları aynı yönleri zıtise, kuvvetlerin bileşkesini bulmak için kuvvetler çıkarılır. Bileşke kuvvetin yönü büyük kuvvetin yönüdür. Cisim, büyük kuvvetin yönüne doğru hareket eder.
Bileşke Kuvvet (R)= F1 - F2
Örnek:Bir cismine aynı doğrultuda ve zıt yönde 5 N ve 3 N'luk kuvvetler etki ediyor. Cismin hareket yönü ve cisme etkiyen net kuvvet nedir?
1.kuvvet (F1)
2.kuvvet (F2)
Net kuvvet (R)
Doğrultu
Doğu-Batı
Doğu-Batı
Doğu-Batı
Yön
Doğu
Batı
Doğu
Büyüklük
5 N
3N
8 N
R= F1 - F2= 5 N -3 N = 2 N ( Net kuvvet 2 N'dur.)
Dengeleyici Kuvvet
Dengeleyici kuvvet net kuvvetle aynı büyüklükte fakat zıt yöndedir. Dengeleyici kuvvet cismin dengede kalmasını sağlar.
F- Dengelenmiş ve Dengelenmemiş Kuvvetler
a-Dengelenmiş kuvvet Bileşkeleri sıfır olan kuvvetlere dengelenmiş kuvvetler denir.
Dengelenmiş Kuvvet
Not:Cisim dengelenmiş kuvvetlerin etkisinde ise ya durur, ya da sabit süratle hareket eder.
Paraşütle yere süzülen paraşütçü dengelenmiş kuvvetlerin etkisi altındadır.
Yerçekimi kuvveti ile sürtünme kuvveti (hava direnci) birbirini dengeler. Paraşütçü sabit sürat ile yere iner.
b-Dengelenmemiş kuvvet Bileşkeleri sıfırdan farklı olan kuvvetlere dengelenmemiş kuvvetler denir. Cismin hareket yönü ile dengelenmemiş kuvvet aynı yönde ise cismin sürati artar, zıt yönde ise azalır.
Dengelenmemiş Kuvvet
Not: Cisim dengelenmemiş kuvvetlerin etkisinde ise ya hızlanır ya da yavaşlar.
Daldan düşen elma yerçekimi kuvveti nedeniyle dengelenmemiş kuvvetlerin etkisindedir.
Elma hızlanarak yere düşer.
Bileşke Kuvvet Konu Anlatım Videosu
Örnek Sorular
Soru 1:Aşağıdaki durumların hangisinde dengelenmiş, hangisinde dengelenmemiş kuvvet vardır?
Ağaçtan düşen elma
Masada duran kalem
Durağa yaklaşan otobüs
Havaya fırlatılan top
Duvarda asılı tablo
Yokuş aşağı inen bisiklet
Ağaçtan düşen elma Dengelenmemiş kuvvet (Sürat artar) Masada duran kalem Dengelenmiş kuvvet (Sürat sıfır) Durağa yaklaşan otobüs Dengelenmemiş kuvvet (Sürat azalır) Havaya fırlatılan top Dengelenmemiş kuvvet (Sürat azalır) Duvarda asılı tablo Dengelenmiş kuvvet (Sürat sıfır) Yokuş aşağı inen bisiklet Dengelenmemiş kuvvet (Sürat artar)
Soru 2: Şekilde verilen kuvvetlerle ilgili olarak;
a- Kuvvetlerin bileşkesi nedir? b- Cisim dengelenmiş kuvvetlerin etkisinde midir? c- Durmakta olan cisim kuvvetlerin etkisinde nasıl hareket eder? d- Bu kuvvetleri dengelemek için hangi yöne kaç Newton eklenmelidir?
a- Kuvvetler aynı yönde oldukları için R= F1 + F2R= 3N + 7N = 10 N Doğu b- Net kuvvet sıfır olmadığı için dengelenmemiş kuvvettir. c- Duran bir cisme kuvvet etki ettiği zaman cisim kuvvetin yönünde hızlanır. d- Bu kuvvetleri dengelemek için Net kuvvetin zıt yönünde ve aynı büyüklükte kuvvet eklenmelidir. 10 N Batı
Soru 3: Şekildeki K cismi durmakta, L cismi ise sabit süratle hareket etmektedir.
K ve L cisminin dengelenmiş veya dengelenmemiş kuvvetlerin etkisinde olduğunu belirtiniz.
K cismi durduğu için dengelenmiş kuvvettir. L cismi sabit süratle hareket ettiği için dengelenmiş kuvvettir.
Bileşke Kuvvet Konu Anlatımı İndir
Diğer Konular
kaynağı değiştir]
Torkun sıfır olduğu bir etkime noktası düşünmek her zaman daha kolay ve yararlıdır.
Yukarıda F bileşke kuvvet ve sistemdeki kuvvetler de Fi olarak belirtilmiştir.
Bu formülde de görüldüğü üzere R için bir çözüm olması için kuvvet ve etkileşim noktasının birbirine dik olması gerekiyor. İşte bu torksuz bileşke kuvvetin koşulu olarak karşımıza çıkıyor. Bunun matematiksel olarak
şeklinde yazabiliriz.
Eğer bu koşul sağlanırsa oluşacak sisteme saf kuvvet, fakat sağlanmadığı diğer bütün durumlarda ise saf tork denir.
Bileşke Kuvvet
Kuvvet:
Cisimleri hareket ettirebilen, hareket eden cisimleri durdurabilen veya yavaşlatan veya hızlandıran, cismin yönünü ve doğrultusunu değiştirebilen, cisimlerin şeklini değiştirebilen her türlü etkiye kuvvet adı verilir.
Kuvvet dinamometre ile ölçülür.
Kuvvet “F” harfi ile gösterilir.
Kuvvetin birimi Newton’dur. “N” harfi ile gösterilir.
Her kuvvetin büyüklüğü, yönü ve doğrultusu vardır.
Kuvvet, yönlendirilmiş doğru parçaları ile gösterilir. Çizilen okun sivri ucu kuvvetin yönünü gösterir.
Kuvvetin yönü, doğrultusu ve büyüklüğü:
Tek tarafa doğru uzanan doğruya yön denir. Yön belirli bir istikameti belirtmek için kullanılır. Doğu yönü, batı yönü, kapı yönü gibi.
Bir noktadan İki tarafa doğru uzanan sonsuz doğruya doğrultu denir. Doğrultular isimlendirilirken hangi yönlere doğru uzuyorsa o isimlerle adlandırılır. Örneğin; doğu-batı doğrultusu, kuzey-güney doğrultusu gibi.
Kuvvetin sahip olduğu etkinin değerine kuvvetin büyüklüğü denir. Örneğin; 10 Newton, 25 Newton, 18 Newton gibi.
Bileşke kuvvet:
İki ya da daha fazla kuvvetin yaptığı etkiyi tek başına yapan kuvvete bileşke kuvvet denir.
Bileşke kuvvet “R” ile gösterilir.
Bileşke kuvvet net kuvvet(Fnet) olarak da isimlendirilir.
Yönleri ve doğrultuları aynı olan kuvvetlerin bileşke kuvvetleri hesaplanırken ne kadar kuvvet varsa hepsi toplanarak bileşke kuvvet bulunur.
Doğrultuları aynı, yönleri farklı olan kuvvetlerin bileşke kuvvetleri hesaplanırken ne kadar kuvvet varsa büyük olandan küçük olan çıkarılarak bileşke kuvvet bulunur.
Dengelenmiş ve dengelenmemiş kuvvetler
Dengelenmiş kuvvetler:
Bir cisme etki eden kuvvetlerin bileşkesi yani net kuvvet sıfır ise cisme etki eden kuvvetlere dengelenmiş kuvvetler denir.
Dengelenmiş kuvvetlerin etkisinde olan cisimler önceki hareketlerine aynen devam ederler.
Dengelenmiş kuvvetlerin etkisi altındaki cisim başlangıçta duruyorsa durmaya devam eder, hareket halinde ise sabit süratli hareket yapmaya devam eder.
Masada duran kitap, duvarda asılı resim, sabit süratle giden otobüs dengelenmiş kuvvetler altındadır.
Dengelenmemiş kuvvetler:
Bir cisme etki eden kuvvetlerin bileşkesi yani net kuvvet sıfır değilse cisme etki eden kuvvetlere dengelenmemiş kuvvetler denir.
Dengelenmemiş kuvvetlerin etkisinde olan bir cisim; hızlanabilir, yavaşlayabilir, yön ve şekil değiştirebilir.
Hızlanan bir otomobil, daldan düşen elma, yavaşlayan bisiklet dengelenmemiş kuvvetlere örnektir.
Unutma! Dengelenmemiş kuvvetler, net kuvvete eşit büyüklükte ve zıt yönde bir kuvvet uygulanarak dengelenebilir. Bu kuvvete dengeleyici kuvvet denir.
“BİLEŞKE KUVVET” KONU ANLATIMINI PDF OLARAK İNDİR.
Etiketler:6. sınıf, Bileşke, bileşke kuvvet nasıl hesaplanır, bileşke kuvvet nedir, dengelenmemiş kuvvet nedir, dengelenmemiş kuvvete örnekler, dengelenmiş kuvvet nedir, dengelenmiş kuvvete örnekler, dengeleyici kuvvet, dengeleyici kuvvet nasıl hesaplanır, indir, kısaca, konu anlatımı, konu özeti, Kuvvet, kuvvet ne ile gösterilir, Kuvvet nedir, kuvvetin birimi nedir, kuvvetin büyüklüğü, kuvvetin doğrultusu, kuvvetin yönü, net kuvvet, pdf