Zıt anlamlı Kelimeler Konu Anlatımı
Anlamları bakımından birbirleri ile çelişen kelimelere zıt anlamlı kelimeler denildiğini öğrendik. Zıt anlamlı kelimeler iyi ve kötü gibi anlam açısından bir birinin tam zıttını ifade eden kelimelerdir. Örnek olarak “ zengin” kelimesinin ele alabiliriz. Zengin kelimesi kişinin elinde bir paranın veya maddi bir değeri olan herhangi malın sayı anlamında fazla olmasını ifade eder.
Zengin sözcüğünün ifade ettiği bu anlamın tam tersini ifade eden; elinde para ya da maddi olarak değeri olan bir malın hiç olmadığı insanlarda vardır. Bu insanlara ise “fakir” denilmektedir. Zengin ve fakir kelimeleri anlam bakımından bir birlerinin tam tersi olan durumları ifade ettikleri için bu iki sözcük birbirleri için zıt anlamlı sözcüklerdir.
Zıt anlamlı olan kelimeler öğrenciler tarafından doğru öğrenilmelidir. Hem sınavlarda hem de tüm hayat boyunca dilin doğru kullanılması ve kişinin kendini etkili şekilde ifade edebilmesi açısından önemlidir. Zıt kelimeler sadece anlam bakımından birbiri ile çelişen kelimelerdir, olumlu anlamı olan bir kelimenin olumsuz anlamı zıt anlamlı kelime olarak sayılamaz. Örneğin; alçalmak kelimesinin olumsuzu olan alçalmamak zıt anlamlı olarak adlandırılamaz. Alçalmak kelimesinin zıt anlamlısı ise yükselmektir.
Kelimelerin olumsuzu zıt anlam olarak adlandırılamaz. Tekrar bir örnek vermek gerekirse; güzel kelimesinin olumsuzu güzel değildir. Fakat güzel kelimesinin zıt anlamlısı çirkindir. İkisi birbirinden farklı sözcüklerdir.
Her sözcüğün zıt anlamı bulunmaz. Zıt anlamlı kelimeler genel olarak derecelendirilebilen kavramlarda karşımıza çıkmaktadır. Örneğin; az, küçük, dar, soğuk, yüksek gibi kelimelerin zıt anlamlısı bulunabilir. Birçok öğrenci her kelimenin zıt anlamlısının olduğunu sanıp özellikle kelimelerin olumsuzlarını zıt anlam olarak görebiliyorlar. Her sözcüğün zıt anlamlısı olmadığı çok iyi anlaşılmalıdır.
zıt anlamlı kelimeler Listesi
Sözcükte anlamın temel konu anlatımlarından biri olan zıt anlamlı kelimeleri, göstereceğimiz örneklerle kolayca anlayabileceksiniz. Zıt anlamlı kelimeleri, genel anlamda “eş anlamlı kelimelerin tam tersi” olarak düşünmek doğru olabilir. Nasıl ki eş anlamlı kelimeler, aynı anlamı karşılayan yazılışları farklı birden fazla kelime olarak ifade ediliyorsa; zıt anlamlı kelimeler de birbirinin tam tersi iki anlamı ifade eden kelimelerdir. Daha kapsamlı, ayrıntılı bir tanım yapacak olursak; “aralarında ters çıkarım ilişkisi bulunan, yazılışları birbirinden farklı anlamları ise birbirinin tam tersi olan iki farklı kelimeye” zıt anlamlı kelimeler denir.
“Siyah” ve “beyaz” sözcükleri birbirinin zıt anlamlısıdır; çünkü ifade ettikleri anlam birbirinin tam tersidir. Çalışkan denildiğimizde zihnimizde “bir iş, meslek veya sorumluluk konusunda çalışma azmi yüksek olan” anlamı gelir. Bu anlamın tam tersini karşılayan sözcük “tembel” sözcüğüdür. İşte “çalışkan” ve “tembel” sözcükleri zıt anlamlıdır diyebiliriz. Her sözcüğün zıt anlamlısı yoktur. Örneğin “deniz” kelimesinin zıt anlamlısı olarak “göl, okyanus, nehir” gibi kelimeler aklımıza gelmemelidir. Çünkü bir kelimenin zıt anlamlısı olabilmesi için, onun bir özellik veya nitelik bildirmesi gerekmektedir.
Öğrencilerin sıklıkla karıştırdıkları bir konu ise, “zıt anlam” ile “olumsuz anlam” farkıdır. Bu durum, yalnızca fiillerde karşımıza çıkar. “İnmek – çıkmak” gibi bazı fiillerin gayet tabii zıt anlamlısı vardır. Fakat “beklemek” fiilinin zıt anlamına “beklememek” demek doğru olmaz. Çünkü “beklememek” bu fiilin zıttı değil, olumsuzudur. Bu farka dikkat etmek gerekir. Olumsuzluk eki olan “-ma/-me” ile yapılan fiiller zıtlık ifade etmezler. Bu bilgi, sıkça sorularda karşımıza gelmektedir.
Aşağıda zıt anlamlı sözcüklerin listesi tablo şeklinde gösterilmiştir. Bu tablodan yararlanarak zıt anlamlı kelime örnekleri derleyebilirsiniz.
Yazın başı pişenin kışın aşı pişer.
Akıllı düşman akılsız dosttan hayırlıdır.
Tok, acın halinden anlamaz.
İyi evlat babayı vezir, kötü evlat rezil eder.
Akıllı düşününceye kadar, deli oğlunu everir.
Kurunun yanında yaş da yandı.
Koridorun dar olmasına karşın, odalar gayet geniş.
Sağlam yumurtaları paketlere diz, çürük yumurtaları ise çöpe at.
Yıllardır kâr eden şirket, sen gidince zarar etmeye başladı.
Arabamın hem içini hem dışını güzelce yıkadım.
Kimi gün güldük, kimi gün ağladık; koca bir ömrü tükettik.
Basketçiler uzun, halterciler kısa boylu olur.
Paraya az, morale çok ihtiyacımız var.
Bu sınavda dört yanlış, bir doğruyu götürüyor.
Bedenim yaşlandı, fakat ruhum hâlâ genç.