Hastalklara kar verilen savata en önemli oyunculardan olan lökosit olarak karmza çkyor. Bakln güçlü olmas için uraan ve çeitli olumsuzluklarla savaan lökositler, özellikle salgn hastalklarn youn olduu dönemlerde en iyi destekçi olur. Kan tahlilinde lökosit nedir? Lökosit kaç olmal? Lökosit yükseklii ve düüklüü ne anlama gelir? Lökosit yükseklii ve düüklüü lösemi belirtisi mi? Prof. Dr. Mustafa Çetiner Acbadem Maslak Hastanesi Hematoloji Uzman lökosit ile ilgili merak edilenleri anlatt
Toplumda beyaz küre hücreleri olarak da bilinen Lökositler baklk sistemimizin temel parçalarndandr. Bizi enfeksiyonlara kar korurlar.
Yetikin bir bireyde lökosit deerleri milimetreküpte ile arasnda deiir. Bu deer laboratuvar standartlarna göre küçük sapmalar gösterebilir. Normal deerler çocuklarda ve hamilelerde de farkldr.
1 haftadan küçük yeni doanlarda toplam lökosit says fizyolojik (normal) olarak yüksek olabilir.
Lökosit türleri balca nötrofil, lenfosit, monosit, eozinofil, bazofil olarak saylabilir.
Lökosit düüklüüne “Lökopeni” denir ve birkaç farkl nedenden kaynaklanabilir. Enfeksiyonlar genellikle lökosit yüksekliine neden olur. Ancak baz enfeksiyonlarda (viral enfeksiyonlarn bir ksmnda) lökopeni olabilir. Bunun yannda kemoterapi, radyoterapi gibi baz tedaviler de lökosit düüklüüne neden olabilir. Bir takm hematolojik hastalklar da yine lenfosit düüklüüne neden olabilir.
Lökosit düüklüü fazla miktarda olduunda hastay enfeksiyonlara açk hale getirebilir. Böyle durumlarda enfeksiyon gelimesi beklenmeden profilaktik yani önlem amaçl antibiyotik tedavisi balanabilir. Hangi antibiyotiin seçilecei düük olan beyaz hücre tipine, saysna ve hastann risk faktörlerine göre deiiklik gösterebilir.
Lökosit yüksekliine lökositoz ismi verilir ve en sk enfeksiyonlara bal geliir. Ayn zamanda stres, inflamasyon (iltihabi durumlar), romatolojik hastalklar, ilaçlar ya da lösemi gibi hematolojik rahatszlklara bal olarak yükselebilir.
Lökosit alt tiplerine göre incelemek gerekirse nötrofil yüksekliine bal olarak gelien lökosit yüksekliinde akla ilk önce bakteriyel enfeksiyonlar gelmektedir. Bu bakteriyel enfeksiyonlara ate de elik edebilir. Yank, yaygn doku hasar, kalp krizi gibi durumlarda da nötrofil art ile seyreden lökositoz izlenebilir.
Eozinofil art bal lökosit yükseklii en sk alerjik reaksiyonlarda veya parazitik enfeksiyonlarda görülür. laçlara bal gelien reaksiyonlarda da eozinofil yükseklii görülebilir.
Lenfosit yüksekliiyle giden lökositoz ise bize viral enfeksiyonlar öncelikli olarak düündürür. Baz bakteriyel enfeksiyonlarda da lenfosit arlkl lökositoz görülebilecei unutulmamaldr.
Lökosit yüksekliinin bir dier nedeni lösemi gibi hematolojik kanserler olabilir.
Hastann klinik özelliinin olup olmamas, lökositoz yüksekliinin süresi, kan testlerindeki dier deerleri tan koymada yol göstericidir. Her lökosit yüksekliinde lösemi düünülmemesi gerektiinin de alt çizilmelidir.
Israrla yüksek seyreden lökosit yüksekliklerinde romatolojik, hematolojik ve enfeksiyöz nedenler deerlendirilmelidir.
Beyaz küre yani lökosit hücre yükseklii nasl düürülür sorusunun tek yant yoktur. Çünkü bu altta yatan hastaln nedenine göre deiir. Önemli olan altta yatan hastaln tedavi edilmesidir.
Nötrofiller, genellikle sayca en fazla olan lökosit alt türüdür.
Normal deerleri yetikin bir bireyde milimetreküpte ’dür.
Beyaz kan hücreleri, akyuvarlar ya da bir diğer adıyla lökositler (WBC-White Blood Cell), tam kan sayım tahlillerinde incelenen bir parametredir. Vücuttaki görevleri; savunmada yer alıp enfeksiyonlarla savaşmaktır.
Vücudu mikrop, bakteri ve toksinlerden korumakla yükümlüdürler. Vücutta istilacıları aramak amacıyla kanda hareket ederler. WBC normalde kan damarlarında bulunur ancak tehlike durumunda dolaşım sisteminden çıkar ve ilgili bölgedeki antijeni yok eder. Yani hızlı bir savunma hattı oluşturarak, hastalığın belirtileri henüz oluşmadan çoğalıp harekete geçer. Akyuvar değeri, referans değerlerle kıyaslanarak ölçümlenir.
“WBC tahlili nedir?” dendiğinde beyaz kan hücrelerin sayısının ölçülmesini sağlayan testtir. Buna lökosit testi de denir. WBC, toplam kan hacminin yüzde 1’ini oluşturur. Beyaz kan hücrelerinin nötrofil, lenfosit, monosit, eozinofil ve bazofil olmak üzere 5 tipi vardır. Bunlar şöyle sıralanabilir:
Nötrofiller: Vücuda giren antijenlere ilk müdahaleyi yapan WBC türüdür.
Lenfositler: Vücuda yabancbir madde girdiğinde çoğalarak direk yanıt verir ya da bağışıklık sistemi hücrelerini uyarmak amacıyla kimyasallar salgılar ve hücrelerin yabancı organizmalara saldırmasını sağlar.
Monositler: Bakterilere saldırarak onları yok eder ve dokularda bulunan ölü hücrelerin temizlenmesinden sorumludur.
Eozinofiller: Allerjik reaksiyonların yol açtığı iltihaplanma sırasında sayıları artar.
Bazofiller: Parazitlerin sebep olduğu enfeksiyon durumunda sayıları artar.
Yetişkin bir kişinin sahip olduğu lökosit sayısı (WBC) değişkendir ancak WBC normal değeri mikrolitre başına 4 bin ila 11 bin arasındadır.
Lökositler yaşa göre değişiklik gösterirler. 1 mikrolitre kanda bulunması gereken yaşa göre WBC değerleri:
Yaş gruplarında bu referans değerlerinin dışına çıkması halinde, yüksek ya da düşük olmasına bağlı sağlık sorunları görülebilir.
Özellikle istenen kan tetkiklerinde çıkan sonuçlara göre WBC yüksekliği endişe yaratır ve akıllara “WBC kaç olursa tehlikeli?” sorusunu getirir. Genel olarak, yetişkinlerde bir mikrolitre kanda 11 binden fazla beyaz kan hücresi (lökosit) sayısının yüksek bir beyaz kan hücresi sayısı olduğu kabul edilir ve buna lökositoz adı verilir. “WBC yüksekliği neden olur?” sorusuna ise şu cevaplar verilir:
Ayrıca gebelikte, beyaz kan hücreleri yaklaşık olarak 13 bin ila 15 bin arasında seyreder. Kanda WBC yüksekliği takip edilmeli ve altta yatan durum kontrol altında tutulmalıdır. Yüksekliğin altında yatan bir sebep yoksa, doğumdan 2 hafta sonra normal seyrine dönmelidir.
Mikrolitre başına 4 binden az bir lökosit sayısı mevcutsa, vücudun enfeksiyonla olması gerektiği gibi savaşamayacağı anlamına gelebilir. WBC düşüklüğü lökopeni olarak bilinir ve bazı hastalıklara işaret eder.
Lökopeni, farklı hastalıklara bağlı olarak gün yüzüne çıkabilir. Bazı hastalık ve ilaçların yan etkisi olabileceği gibi ciddi hastalıkların da göstergesi olabileceği için önemsemek gereklidir. Bu yüzden tam kan sayımı neticesinde WBC değeri düşük çıkan kişilerin doktora görünmesi çok önemlidir. WBC düşüklüğü başlıca şu nedenlerle görülür:
Kemik İliği Sorunları: Kan hücrelerini üretiminden kemik iliği sorumludur. Düşük lökosit sayısının da altında yatan sebep çoğunlukla kemik iliği problemleri ile alakalıdır. Kemik iliği yetmezliği ve kanseri başlıca sebeplerdir. Kemoterapi, radyasyon gibi kanser tedavi yöntemleri de kemik iliğin WBC üretilmesini sekteye uğratabilir.
Otoimmün Bozukluklar: Lupus ve romatoid artrit gibi bazı otoimmün hastalıklar, vücudun kendi WBC’lerine saldırmasına ve yok etmesine neden olabilirler.
Enfeksiyon: Virüsler kemik iliğinizi etkileyebilir ve düşük lökosit oranına sebep olabilir. Kan enfeksiyonları, vücudun lökositleri normalden daha hızlı kullanmasına sebep olabilir. HIV, bir tür beyaz kan hücresini öldürür.
İlaçlar: Bazı ilaçlar ve antibiyotikler lökosit üretimini baskılayabilir
Beslenme: İyi bir şekilde beslenmemek veya folik asit, B12 gibi vitaminlerin düşük seviyelerde seyretmesi vücudun lökosit üretme şeklini etkileyebilir. Aşırı doz alkol tüketimi, vücudunuzdaki lökosit sayısını azaltabilir.
Dalak Sorunları: Dalak, WBC üretiminden de sorumludur. Enfeksiyonlar, kan pıhtıları ve diğer problemlerden ötürü dalak şişebilir ve normalden farklı çalışabilir bu da lökosit sayısının düşmesine neden olabilir. Dalakta meydana gelen büyüme WBC düşüklüğü yaratır.
Viral hastalıklar, karaciğer hastalıkları, sıtma ve verem gibi hastalıklar da WBC düşüklüğünün başlıca nedenlerindendir.
Tedavi için öncelikle eksikliğe neden olan etken bulunmalıdır ve ardından tedavi planı oluşturulmalıdır.
Viral hastalık kaynaklı olduğu takdirde, hastalık tedavisi tamamlandığında WBC sayıları da normale döner. Bağışıklık sistemindeki bir problemden kaynaklıysa, bağışıklık sistemi güçlendirici ilaçlar kullanılarak bir tedavi yolu çizilebilir. Bir ilacın yan etkisi olarak ortaya çıkmışsa, ilaca ara verilmeli ve kan değerleri izlenmelidir. Kemoterapi, radyoterapiye bağlı bir sebepse bir süre ara verilmeli ve değerlerin normale dönmesi sağlanmalıdır.
Bu tedavi yöntemlerinin yanı sıra hastanın sağlıklı bir beslenme planına uyması, kendini fazla yormaması da büyük önem taşır.
*Bu içeriğin geliştirilmesinde Tıbbi Direktörlük katkı sağlamıştır.
*Web sitemizdeki bilgiler kişileri tanı ve tedaviye yönlendirme amacı taşımaz. Tanı ve tedaviye yönelik tüm işlemlerinizi doktorunuza danışmadan uygulamayınız. İçeriklerde Acıbadem Sağlık Grubu'nun tedavi edici sağlık hizmetlerine yönelik bilgiler yer almamaktadır.
Kan vücudun beslenmesi, oksijenin taşınması, hormonların taşınması, vücuttaki su ve tuz oranının dengelenmesi bakımından oldukça önemlidir. Kan bütün bu işlevleri bünyesinde barındırdığı kan hücreleri ile yerine getirir. Bu kan hücrelerinden olan WBC diğer ismiyle lökosit hücreleri, bağışıklık sisteminin en önemli yapı taşlarından birisidir. Kişide lökosit düşüklüğü veya yüksekliği var olduğu zaman incelemeye alınmalı, sebepleri saptanmalıdır.
WBC yani lökosit bağışıklık sisteminin en önemli yapı taşlarından birisi olan beyaz kan hücreleridir. Vücutta meydana gelen enfeksiyon veya farklı bir hastalığın daha en başında vücudu korumak için savunmaya geçen lökositler görevleri bakımından 5 ayrı tipte incelenirler;
Yapılan testler sonucu yüksek WBC değeri tıp dilinde lökositoz olarak adlandırılır. WBC değeri yüksek bile olsa tek başına değerlendirilmesi doğru olmayabilir.
WBC değeri ile birlikte alt tipleri olan nötrofil, lenfosit, bazofil, eozinofil ve monosit değerleriyle birlikte değerlendirilmeli incelemeye alınmalıdır. Genellikle WBC yüksekliğinin altında yatan rahatsızlıkları ve etkenleri şöyle sıralayabiliriz;
WBC değeri düşük veya yüksek çıktığı zaman bazı durumlarda var olan rahatsızlıkları işaret ediyor olabilir. WBC değer aralığı laboratuarlara göre farklılık gösterebilir.
Genellikle bir mikrolitre (mcL) kanda ile mcL aralığından beyaz kan hücresi olması normal aralık olarak kabul edilir. Bu seviyelerin dikkate değer şekilde düşük veya yüksek çıkması doktor tarafından incelemeye alınır.
Yapılan kan tahlili sonucunda WBC değerinin düşük çıkması durumuna tıpta lökopeni ismi verilir. Kemik iliğini direkt etkileyen bazı hastalıklar WBC değerinin düşmesine neden olabilir. WBC değerinin düşmesine sebep olan bazı rahatsızlıkları şöyle sıralayabiliriz;
Lökositler, beyaz kan hücresi veya akyuvar adıyla bilinmektedir. Vücudu enfeksiyonlara karşı korumaktadır. Vücudun tamamında yer alırlar. Temel görevi virüs, bakteri, zehirli toksinleri belirleyerek vücuttan atmaktır. Bu işlemleri gerçekleştirmek amacıyla bulundukları damar yapılarından ayrılarak dokuya ulaşırlar. Beş farklı türü bulunmaktadır. Bunlar:
Nötrofiller: Vücuda giren yabancı organizmalara ilk müdahale yapan türdür. Bakteri ve mantarları yok etmek için kimyasal enzimlerle onları sindirir.
Lenfositler: Bu tür lenf dokusunda ve kemik iliğinde bulunmaktadır. Yabancı organizmaların diğer bağışıklık sistemi hücrelerini uyarmak için kimyasal salgılar ve hücrelerin yabancı organizmalara saldırmasını sağlar.
Monosit ve Makrofajlar: Kemik iliğinde üretilirler. Bakterilerle savaşarak yok ederler. Dokulardaki ölü hücreleri temizlerler.
Eozinofiller: İnflamasyon oluşmasına sebep olan parazitleri parçalayıp yok eder. Vücuttaki alerjik reaksiyonlar sonucu oluşan iltihaplanmalara karşı koruma sağlamaktadır.
Bazofiller: İmmünoglobulin E antikoru üretimini gerçekleştirir. Erken aşamadaki kanser hücrelerinin belirlenmesine yardımcı olur.
Sağlıklı bireylerde aralığında lökosit bulunmaktadır. Kan testi sonucunda bu değerlerden yüksek sonuç çıkması lökosit yüksekliği olarak isimlendirilir. Ayrıca lökositoz olarak da bilinmektedir.
Yükseklik tek bir faktörle açıklanamaz. Bundan dolayı WBC alt türleri göz önüne alınmalıdır. Bunlar nötrofil, lenfosit, monosit, eozinofil, bazofil değerleridir. Bakteri, virüsler, mantar ve parazitlere bağlı oluşan enfeksiyonlar kan seviyesinde yükselmeye neden olabilmektedir. Yüksekliğe neden olan unsurlar şu şekildedir:
Anksiyete ve stres
Gebelik
Hormonal bozukluklar
Kullanılan bazı ilaçlar
Lösemi
Aşırı egzersiz
Sigara kullanımı
Bağışıklık sistemi bozuklukları
Kalp krizi
Kronik böbrek yetmezliği
İdrarda bulunan yükseklik bazı belirtiler gösterir. Bu belirtiler:
Kötü kokan idrar,
Ateş,
Titreme,
İdrarda kan görülmesi,
Sık idrara çıkma
Birçok hastalığın belirtisi olabilir. Enfeksiyonun tedavi edilmesiyle tedavisi gerçekleşir. B ve C vitaminleri içeren besinleri tüketmek idrardaki lökosit düzeyini azaltmaya yardımcı olur.
İdrardaki lökosit seviyesi 0 ila 5 WBC/HPF arasında olması gerekir. İdrar tahlili ile ölçülen değerler 5 WBC/HPF’den yüksekse bu durum birçok hastalığa neden olabilir. Bu hastalıklardan bazıları şunlardır:
İdrar yolu enfeksiyonu. Yüksek seviyedeki lökositin en yaygın nedenidir. Üretra, böbrek ve mesane arasında yer alan ince borucuklar olarak bilinen üreterler, mesane ve böbreklerde görülür.
İdrar yolu tıkanıklığı. Sürekli idrar tutan kişilerde mesane zayıflamasına bağlı olarak idrar boşaltımı zorlaşabilmektedir.
Böbrek taşı. İdrar boşaltımını zorlaştırır. Buna bağlı olarak bakteri oluşumuna neden olabilir. Böylece lökosit değerleri yükselir.
Böbrek enfeksiyonları.
Gebelik.
Akyuvar sayısının normalden az sayıda olmasından kaynaklanır. Lökopeni olarak da bilinmektedir. Bazı hastalıklara, çeşitli ilaçların kullanılmasına bağlı ortaya çıkabilmektedir. Vücudun kendini savunma sisteminde bozulmalara sebep olabilmektedir.
Lökopeni, çeşitli hastalıklardan dolayı beyaz kan hücrelerinin kemik iliğinde üretilememesinden dolayı ortaya çıkar. Bu duruma sebep olabilecek nedenler:
Bulaşıcı hastalıklar
Parazit kaynaklı enfeksiyonlar
Viral ve bakteriyel enfeksiyonlar
Bazı kanser türleri
Kemik iliği ve kan hücresi hastalıkları
Karaciğer ve dalak hastalıkları
Beslenme bozuklukları ya da yetersizliği
Lökopeni belirtileri ise şu şekildedir:
Yüksek ateş
Titreme veya üşüme
Terleme
Boğaz ve kulak ağrısı
Nefes darlığı
Öksürük
Kilo kaybı
İshal
İdrar sırasında yanma hissi
Kemiklerde ve eklemlerde ağrı
Test yapılan laboratuvara göre farklılık gösterse de bir mikrolitre kanda yaklaşık 4 mcL akyuvar hücresi bulunması normal kabul edilmektedir.
Hamilelikte kontroller sırasında idrar testi sonuçlarında lökosit fazlalığı görülebilmektedir. Genellikle idrar yolunda oluşan enfeksiyonlardan dolayı oluşmaktadır. Enfeksiyonları engellemek için lökositler problemli bölgeye giderler. Eğer bakterilerle savaşamazlarsa enfeksiyon böbreklere doğru hareket eder.
İdrar testi sonuçlarında lökosit oranı arasında seyretmesi gerekir. Bu değerler yükselirse doktora danışmalısınız.
Hamilelikte lökosit seviyesinin artış göstermesi, oluşabilecek enfeksiyonlara karşı vücudun korunmasına katkı sağlar. Doğum sonrasında ise normal seviyelerine dönerler.
İdrar yolu enfeksiyonunda ise gene görevine devam eder. Kan yoluyla herhangi bir sorunda gerekli organa gitmektedir. Gebelikte lökosit yükselmesi ve düşmesi takip edilmelidir. Değerlerin aşırı düşük ya da aşırı yüksek olması çeşitli sağlık sorunlarına neden olabilir. Doğum öncesi ve sonrasında yaşanılan sorunlarda mutlaka doktorunuza danışmalısınız.
Bebekler ve çocuklar için lökosit değerleri şu şekilde olmalıdır:
aylık bebeklerde aralığında
aylık bebeklerde aralığında
yaş aralığı için
yaş aralığı için aralığında olmalıdır.
Çoğunlukla idrar yolu enfeksiyonlarından kaynaklanır. Fakat virüs, bakteri gibi yabancı maddelerden kaynaklanabilmektedir. Bu yüzden doktor yardımı alınmalı ve tedaviye başlanmalıdır.
Semende mml başına 1 milyonun üzerinde lökosit sayımı anlamına gelen lökospermi, anormal semen bulgusudur. Bu sayının üzerinde bulunan değerler üreme sistemi enfeksiyonu varlığını gösterebilmektedir.