Şeker Hastaları Için Diyet Programı

&#;eker hastal&#;&#;&#; bulunan pek çok ki&#;i kilolar&#;ndan &#;ikayetçi. Do&#;ru beslenme program&#; ile hem kilolar&#;n&#;zda kurtulabilirsiniz hem de &#;ekerinizin düzgün gitmesini sa&#;layarak vücudunuzda olu&#;acak hasarlar&#; engelleyebilirsiniz. Hiçbir rahats&#;zl&#;&#;&#; bulunmayanlar&#;n diyetine dikkat etmesi gerekti&#;i gibi Tip 2 rahats&#;zl&#;&#;&#; bulunanlar&#;n diyetlerine ekstra hassasiyet göstermesi gerekiyor. &#;&#;te &#;ekerden kurtulman&#;z&#; sa&#;layacak o diyet….

T&#;P 2 D&#;YABETTEN &#;LAÇLARDAN KURTULMAK MÜMKÜN

Ara&#;t&#;rmac&#;lar do&#;ru bir beslenme program&#; ile tip 2 diyabeti tersine çevirlebilece&#;i ortaya koydu. British Columbia Üniversitesi ve &#;ngiltere'deki Teesside Üniversitesi'nde yap&#;lan bir ara&#;t&#;rmada, ya&#;lar&#; 30 ila 75 aras&#;nda de&#;i&#;en 'e yak&#;n diyabet hastas&#; 12 haftal&#;k belirli bir yemek plan&#; uygulanarak gözlem alt&#;na al&#;nd&#;.

Diyette Dü&#;ük kalorili (günde ila kalori), dü&#;ük karbonhidratl&#; (günde 50 gr.'dan az karbonhidrat), yüksek proteinli (günde gram) ürünler kullan&#;ld&#;.

Deney s&#;ras&#;nda kat&#;l&#;mc&#;lar, kan &#;ekeri düzeylerini dü&#;üren ilaçlara olan ihtiyaçlar&#;n&#; de&#;erlendiren yerel eczac&#;lara dan&#;&#;t&#;. Çünkü genellikle k&#;rsal kesimlerdeki diyabetli ki&#;iler, doktorlardan daha çok eczac&#;lar&#; tercih ediyordu. Bu nedenle ara&#;t&#;rmac&#;lar, eczac&#;lara dan&#;&#;&#;lmas&#;n&#; daha uygun gördü.

YAPILAN D&#;YETLE 3 AY &#;Ç&#;NDE &#;LAÇLARDAN KURTULDULAR

Nature Communications dergisinde yay&#;nlanan ara&#;t&#;rman&#;n sonuçlar&#;na göre, kat&#;l&#;mc&#;lar&#;n üçte birinden fazlas&#;, kan &#;ekeri seviyelerinde, kan bas&#;nc&#;nda, kiloda ve genel sa&#;l&#;klar&#;nda önemli iyile&#;meler gösterdikleri için 3 ay içinde diyabet ilaçlar&#;n&#; b&#;rakt&#;.

Ara&#;t&#;rmac&#;lardan Dr. Jonathan Little, "Tip 2 diyabet tedavi edilebilir ve bazen diyet müdahaleleriyle tersine çevrilebilir" diyor.

BU D&#;YETLE K&#;LO VERMEK MÜMKÜN

Little ayr&#;ca, ilaç de&#;i&#;ikliklerini takip ederken bu müdahalelere yard&#;mc&#; olabilecek bir de stratejiye ihtiyaç duyduklar&#;n&#; söyledi.

Önceki ara&#;t&#;rmalar, dü&#;ük karbonhidratl&#; diyetlerin kilo kayb&#;n&#; büyük oranda destekledi&#;ini buldu.

Dü&#;ük kalorili, dü&#;ük karbonhidratl&#; bir yemek plan&#; k&#;s&#;tlay&#;c&#; olabilece&#;inden, bu de&#;i&#;iklikleri sürdürmek genellikle zor olabilir. Bu nedenle uzun vadeli bir diyet olmas&#; zorla&#;&#;r. Ayr&#;ca, beslenme plan&#;n&#;z&#; dü&#;ük kalorili ve dü&#;ük karbonhidratl&#; olacak &#;ekilde düzenleyecekseniz, bir eczac&#;, doktor ya da diyabet uzman&#;na düzenli aral&#;klarla kontrole gitmenizde fayda var. Zira diyetinizde yapaca&#;&#;n&#;z de&#;i&#;iklikler, hipoglisemi riskini art&#;rabilir.

Bir doktorun yan&#; s&#;ra g&#;da ve beslenme uzman&#;ndan da yard&#;m alman&#;zda fayda var. Diyetisyene ba&#;vurman&#;z, diyet ve ya&#;am tarz&#;n&#;zdaki de&#;i&#;ikliklerin kal&#;c&#; olmas&#;n&#; sa&#;layabilir.

ANASAYFAYA DÖNMEK &#;Ç&#;N TIKLAYINIZ

Diyabet hastalarına tavsiye edilen yiyecekler

Sağlıklı (kompleks) karbonhidratlar: Karbonhidratlar yaşam için gerekli üç ana besin grubundan biri olup başlıca enerji kaynağıdır. Karbonhidratlar protein ve yağlara göre glukoz düzeyleri üzerinde çok daha fazla rol oynar. Ancak karbonhidrat içermeyen sağlıklı bir beslenme planı düşünülemez. Karbonhidratlar söz konusu olduğunda akılcı davranmak gerekir. Gıdalarla alınan tüm karbonhidratlar (basit şekerler, kompleks karbonhidratlar) vücutta yıkılarak glukoza dönüşür. Kompleks karbonhidratların yıkımı daha uzun sürede gerçekleşir. Yavaş sindirildiği için emilim daha yavaş ve dengelidir. Bu nedenle basit karbonhidratların neden olduğu ani kan şekeri yükselmesi ve aşırı insülin salınımı görülmez. Gerekli lifi sağlayıp uzun süre tokluk hissi verirler. Beyaz ekmek, makarna, pirinç, mısır, mısır gevreği, şekerli gıdalar yerine meyve, sebze, tam tahıl, kuru baklagiller (fasulye, nohut, bezelye ve mercimek) ve düşük yağ içeren süt ürünleri gibi sağlıklı karbonhidratlar tercih edilmelidir.
Liften zengin gıdalar: Bitkisel kaynaklı gıdaların sindirilemeyen ve emilemeyen kısımlarıdır. Kardiyovasküler hastalık riskini azaltır ve kan şekerini düzenler. Sebzeler, meyveler, kabuklu yemişler, kuru baklagiller (fasulye, nohut ve bezelye), tam buğday unu ve buğday kepeği liften zengindir.

Balık: Haftada en az 2 kez tüketilmelidir. Omega-3 yağ asitlerini içerir. Izgara tercih edilmelidir.

İyi yağlar: Tekli ve çoklu doymamış yağlar tercih edilmelidir. Badem, ceviz, zeytin, zeytin yağı vb kolesterolü düşürür. Ancak yağların kalori içeriğinin yüksek olduğu unutulmamalıdır.  

Diyabet hastalarının kaçınması gereken yiyecekler

• Doymuş yağlar: Yüksek yağ içerikli süt ürünleri, hayvansal proteinler (biftek, sosis, salam vb) gibi. Günlük kalorinin %7’sinden fazlasını geçmemelidir. 
• Trans yağlar: Bu tür yağlar işlenmiş gıdalarda ve margarinlerde bulunur. 
• Kolesterol: Yüksek yağ içerikli süt ürünleri, hayvansal proteinler, yumurta, kabuklu deniz ürünleri ve sakatatta bulunur. Günlük tüketim mg’ı geçmemelidir. 
• Tuz: Bir çay kaşığından ( mg sodyum) fazla tüketilmemelidir. Sodyum (tuz) böbreklerde glukoz geri emiliminde rol oynar.  

Glisemik indeks (Gİ)

Bir besinin ne kadar hızlı glukoza dönüştüğünün işaretidir. Glisemik yük (GY) ise bir besinin hem glisemik indeksini hem de içerdiği glisemik yükü yansıtır. Yüksek Gİ olan gıdalar kan şekerini hızlı yükselttiği için tercih edilmemelidir. Beyaz ekmek, beyaz pirinç, patates, fırınlanmış gıdalar, tatlılar ve işlenmiş gıdaların çoğu yüksek Gİ sahibidir ve kaçınılmalıdır. Sebzeler, meyveler (meyve suyu hariç), kabuklu yemişler, tam tahıl, kuru baklagiller, kahverengi pirinç, tam tahıllı ekmek ve makarnalar düşük glisemik indekse sahiptirler ve tercih edilmelidirler.  
 

Şeker hastalarına genel öneriler ve ipuçları

Diyetisyen desteği almanız önemlidir. Özellikle kan şekeri dengeniz ve kilonuz hedefte değilse size önerilen kalori sınırında kalmanız önerilmektedir.
 

• Özel diyabetik ürünler ve size özel yemeklere ihtiyacınız yoktur.
• Her gün her besin grubundan yemelisiniz.
• Kompleks karbonhidratları tercih edin ve lif alımını artırın. 
• Daha fazla nişastasız sebze (brokoli, ıspanak), meyve ve bakliyat tüketin.
• Çilek düşük kalorili, liften ve sudan zengin iyi bir meyve seçeneğidir.
• Tahılların en az işlenmiş olanlarını tercih edin. 
• Yulaf kan şekerinin hızla yükselmesini önleyip kan şekerini düzenler ve kilo vermeye yardımcı olur. 
• Patates ve işlenmiş tahıllardan kaçının (beyaz ekmek, beyaz makarna, vs.).
• Tatlılardan kaçının.
• Yağ, şeker ve tuzu mümkün olduğunca az kullanın.
• Bir çay kaşığından ( mg sodyum) fazla tüketmeyin (hipertansiyon olmasa bile). Sodyum (tuz) böbreklerde glukoz geri emiliminde rol oynar. 
• Sağlıklı et tercih edin (balık, yağsız kırmızı et, tavuk eti).
• Sağlıklı yağlar tercih edin; zeytin yağı, kabuklu yemişler (badem, ceviz, vs.). Hazır, paketlenmiş gıdada bulunan trans yağları tüketmeyin.
• İlk gıda alımını takiben belli bir süre sonra beyindeki tokluk merkezi uyarılacağı için ne kadar yavaş yemek yenilirse o kadar az kalori alımı ile bu süreye ulaşılmış olur.
• Tokluk hissedince yemeye devam etmeyin.
• Sabredin. Belli gıdalara olan düşkünlük zamanla kaybolabilir ve tercihler değişebilir. Yeme alışkanlığınız iyi yönde değiştikçe zamanla eskiden çok sevdiğiniz gıdalar çok tatlı ve ağır gelmeye başlayacak ve gıda tercihiniz kendiliğinden sağlıklı yöne kayacaktır.
• Diyabet şekerin sıfırlanması demek değildir. Çok ufak miktarda ve seyrek olarak tatlı tüketilebilir. Bu durumda aynı öğündeki karbonhidrat içeren gıdalar (ekmek, makarna, pilav vb) kısıtlanmalıdır. Yavaş ve tadına vararak yerseniz az miktarda yiyerek tatlı isteğinizi de gidermiş olursunuz. Tek başına değil öğünle beraber alınması tatlının yol açacağı ani ve aşırı kan şekeri yükselmesini önleyecek hem de tok olduğunuz için az bir miktar bile yeterli olacaktır.

Hayatınızda şekeri azaltmanın yolları

• Meyve suyu yerine lif içeriği zengin meyveyi tercih edin.
• Tarçın, vanilya ve hindistan cevizi tatlı hissi verdiği için şeker ihtiyacınızı azaltır.
• Tatlı krizlerini sağlıklı tatlı ile giderin (dondurma yerine süt, muz veya başka meyvelerin mikserden geçirilmesi veya tatlandırıcı kullanılarak yapılan tatlılar gibi).
• Bal, reçel, marmelat gibi gıdalardan sakının. Reçelin meyveye su ve bol miktarda şeker katılarak hazırlandığını ve boş kalori içeriği olduğunu unutmayın. Bunun yerine taze veya kuru meyve tercih edin.
• En zararlı yağlar doymuş yağlar ve trans yağlardır. Doymuş yağlar hayvansal ürünlerde (kırmızı et, yağlı süt ürünleri) bulunur. Trans yağlar, sıvı bitkisel yağların daha katı ve dayanıklı olması için hidrojenlenmesi ile elde edilir.
• En sağlıklı yağlar doymamış yağlar olup bitki ve balık kaynaklıdır. Oda ısısında sıvı halde bulunur.

Diyette sağlıksız yağları azaltıp iyi yağları artırmanın yolları

• Yemeklerde zeytinyağını tercih edin.
• Pişirmeden önce et üzerinde görünen tüm yağları, tavuk ve hindinin derisini uzaklaştırın. 
• Cips ve kraker yerine atıştırmalık olarak badem, ceviz gibi kuruyemişleri tercih edin. 
• Kızartma yerine ızgara ve fırında pişirmeyi tercih edin.
• Krema yerine yağsız süt ve un karışımı tercih edin. 
• Vücut ağırlığındaki % azalma bile kan şekeri düzeylerinde anlamlı düzelmeye yol açar. İdeal kiloya ulaşma hedefi sizi korkutuyorsa öncelikli hedefi % olarak belirleyin. Bu hedefe ulaşmak için karbonhidrat saymanız veya aç kalmanız gerekmez. Bu hedefe ulaşınca motivasyonunuz artacağı için hedeflerinizi büyütebilirsiniz.
•  Mevcut kilonuza kaç yılda ulaştığınızı düşünün ve bu nedenle birkaç ay içinde mucizeler beklemeyin. Ulaşılabilir ve mantıklı hedefler koyun.
• Kahvaltıyı atlamayın, kan şekerinizi dengede tutacaktır.
• Aç olduğunuzda bir öğünde normalde yiyeceğinizden çok daha fazla yersiniz. Bu nedenle öğün atlamayın, üç ana ve üç ara öğün tüketin. Böylece ana öğüne daha tok girip daha az kalori almış olursunuz.
• Her gün aynı saatlerde, ara ve ana öğün yemeye özen gösterin, öğün atlamayın.
• Günlük kalori alımının aynı düzeyde olmasına dikkat edin. Bir gün veya bir öğünde fazla kalori alıp bir diğerini azaltmak veya atlamak kan şekeri dengenizi bozacaktır.
• Kalori günlüğü tutun, günlük tutanlar tutmayanlara göre iki kat daha fazla kilo kaybetmektedir.
• Yediklerinizi ve içtiklerinizi yazmanız neyi, neden ve ne kadar yediğiniz konusunda farkındalığınızı artıracaktır.
• Sağlıklı beslenmenize engel olduğunu düşündüğünüz hayatınızdaki faktörleri gözden geçirin (iş, aile vb.).
• Uykusuzluk ve stres diyet uyumunu güçleştirir ve kilo alımına yol açar.
• Stresle baş etmenin yollarını araştırın (hobi, yürüyüş, doğa, vs.). Eğer kendi başınıza baş edemiyorsanız destek alın.
• Dışarıda yeme alışkanlığınızdan kurtulun, sayıyı minimuma indirin. Evde yemek olmadığı için hazır yemek tüketmeyin.

• Evde hızla hazırlanabilecek ya da açlığınızı giderebilecek sağlıklı besinler bulundurun. (yoğurt, sebze, meyve, ceviz, badem, vs.).
• Alışveriş öncesi sağlıklı bir liste hazırlayın ve bunun dışına çıkamayın.
• Çikolata, cips gibi gıdalar tüketmeyin, çocuklarınıza da erken yaşta sağlıklı beslenme alışkanlığı kazandırın.
• Kilo vermeniz gerekiyorsa veya iradenize hakim olamıyorsanız servis tabaklarını küçültün.
• Ana öğünden önce çorba veya salata tüketin.
• Daha fazla çiğneyin, yavaş yemenizi sağlayıp tokluk hissi verecektir.
• Daha fazla su tüketin.
• Yemeklere baharat ilavesi iştahı azaltacaktır.
• Fazla tuz içeren işlenmiş gıdalardan kaçının.
• Televizyon, telefon veya tablet başında yemek yemeyin, farkında olmadan daha fazla yemenize yol açar.
• Gıdaların kalori içeriği hakkında bilginizi artırın. Bilginiz arttıkça bilinciniz ve diyet uyumunuz artacaktır.
• Aç kalmak sadece daha fazla yemenize neden olacaktır.
• Sağlıklı beslenen insanlarla vakit geçirin ve yakınlarınızı bu konuda bilinçlendirin.

Kan şekerini düzenleyen gıdalar

Bu gıdaların hiçbiri diyabet tedavisinde bir mucize değildir. Az sayıda çalışmada kan şekeri düzeylerini bir miktar düşürdükleri gösterilmiş olmasına rağmen yeterli kanıt yoktur. Pişirmenin ve diğer gıdalarla birlikte tüketilmelerinin ne tür etkilere yol açacağı hakkında da yeterli veri mevcut değildir. Bu gıdaların tüketimi doktorunuzu danışmadan ve düzenli kan şekeri ölçümü yapmadan ilaç veya insülin tedavinizi kesmeniz veya azaltmanız anlamına gelmez.

Tarçın: Günde 1 tatlı kaşığı tarçın açlık kan şekerini düşürüp, insülin duyarlılığını artırır.

Enginar, kereviz ve soğan: Enginarın içindeki cynarin kan şekeri düşürücü özelliğe sahiptir, soğan kan şekeri düşürücü özelliği olan kromyum içerir.

Asitli meyveler: Kan şekerini düşürücü etkileri olmasına rağmen içerdikleri şeker nedeni ile fazla tüketildiğinde kan şekerini yükseltirler (portakal, greyfurt, ananas, çilek, yaban mersini, nar, kivi, ekşi elma ve vişne).

Sirke ve limon suyu: Asitli gıdalar mide boşalmasını yavaşlatıp kan şekerinin hızla yükselmesini engeller. Salatalara ilave edilebilir.

Yaban mersini: Bir çalışmada yaban mersininden hazırlanan bir ekstrenin insülin duyarlılığını azaltıp, diyabet gelişimini önlediği gösterilmiştir.

Baharatlar: Bir çalışmada glukoz ve kolesterol metabolizması üzerine olumlu etkileri olduğu gösterilmiştir.

Diyabet Nedir?

Diyabet hastalarının yaşam kalitesi ve standartları sağlıklı beslenme alışkanlıklarına göre değişiklik gösterir. Diyabet diyeti ile yaşam standartlarını yukarı çekmeleri ise mümkündür. Diyabet hastalığı ile ilk kez Mısırda karşılaşılmıştır. Diyabet rahatsızlığı olan kişi için &#;O kadar susamıştı ki Nil nehrini içebilirdi&#; şeklinde hastanın susuzluk hissini belirtmişlerdi.

Diyabet vücutta çevresel veya genetik faktörlere bağlı olarak pankreastan insülinin salgılanamaması veya yeterince salgılanamaması durumuna bağlı olarak gelişmektedir.

Diyabet rahatsızlığı Tip 1 ve Tip 2 diyabet olarak ikiye ayrılmaktadır.

Tip 1 Diyabet Nedir?

İnsülin kullanmaya bağımlı olan kişilerde görülen diyabet rahatsızlığıdır. Genellikle Tip 1 diyabet çocuk yaşlarda görülmeye başlanmaktadır. Tedavi sürecinde hastanın vücudunda hiç insülin salgılanmadığı için dışarıdan insülin alması gerekmektedir. Sürecin sağlıklı beslenme ile de desteklenmesi şarttır. Tip 1 diyabet otoimmün bir hastalık çeşididir. Vücut bağışıklık sistemi ile ilgili ciddi bir problem yaşadıktan sonra insülin salgılayan hücreleri harap etmektedir. Bu hücre harabiyetinin ardından ise vücut %90 dolaylarında insülin üretemez hale gelmektedir. Bu durum şeker hastalarının genelinde % dolaylarında görülmektedir.

Tip 2 Diyabet Nedir?

Tip 2 diyabet toplumda daha sık karşılaşılan insüline bağımlı olmayan şeker hastalığıdır. Tip 2 diyabette vücutta insülin salgılanmaktadır. Ancak hücre reseptörleri bozulduğu için glikoz hücre içine alınamamakta ve buna bağlı olarak kandaki seviyesi yükselmektedir. Tip 2 diyabet genellikle yetişkin bireylerde ve aşırı kilo problemi olan kişilerde sık rastlanmaktadır. Tip 2 diyabet şeker hastalarının %’lik kısmını oluşturmaktadır. Bu hastalık genellikle tansiyon, obezite, yüksek trigliserit seviyesi, göbek bölgesi yağlanma gibi problemleri olan sağlıksız yaşam biçimine sahip bireylerde görülen bir yaşam biçimi hastalığıdır.

Normal Kan Şekeri Değeri Hangi Aralıkta Olmalıdır?

Sağlıklı bireylerde açlık kan şekeri mg/dl arasında olmalıdır. Açlık kan şekerini doğru ölçmek için saat açlıktan sonra ölçüm yapmaya özen göstermelisiniz. En doğru açlık şeker ölçümünü sabah aç karnına yaptığınızda elde edeceksinizdir. Tokluk kan şekeri ise yemek yedikten 2 saat sonra bakılması gereken kan şekeri sonucudur. Tokluk kan şekeri yemek bitiminden 2 saat sonra değil ilk lokmanızı aldıktan 2 saat sonra ölçülmelidir. Tokluk kan şekeri mg/dl arasında olmalıdır.

Ancak şeker hastasıysanız bu değerler sizde farklılık gösterebilmektedir. Açlık kan şekeriniz mg/dl arasında, tokluk kan şekeriniz ise mg/dl altında ise kan şekeri dengelidir.

Şeker Hastalığı Nedenleri Nelerdir?

• Tip 1 genellikle genetik faktörlere bağlı görülmektedir. Ancak çevresel faktörler, inek sütü tüketimi ve enfeksiyon kaynaklı nedenlere bağlı olarak da nadiren de rastlanmaktadır.
• Tip 2 diyabet rahatsızlığı ise genetik faktörlere bağlı görülsede yanlış beslenme ve obezite kaynaklı görülme olasılığı oldukça yüksektir.
• Aşırı kilo alımı, yüksek trigliserit seviyesi Tip 2 diyabete yakalanma riskini arttırmaktadır. Bu nedenlere bağlı gelişen diyabet rahatsızlıkları tedavisinde kişiye uygun diyabetik diyetler uygulanarak kan şekerinin normal değer aralığına gelmesi hedeflenmektedir. Bu sayede hastalık erken teşhis aşamasında ilerlemeden diyet ile geri döndürülebilir ve kişi sağlığına kavuşur. Ancak diyet programına dikkat edilmediği takdirde hastalık ciddi boyutlara ulaşabilir.
• Diyabet hastalığı fazla kilolu olan, kandaki yağ miktarı fazla olan, hareketsiz yaşam tarzı süren, yüksek tansiyonu olan, göbek bölgesi yağlanan, ailesinde şeker hastalığı olan kişilerde görülme olasılığı oldukça fazladır.

Şeker Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Şeker hastalarında kan glikoz seviyesinin yükselmesine bağlı olarak birçok belirtiye rastlanmaktadır. Şeker hastalarında sık idrara çıkmak, aşırı susama, açlık hissetme ve doygunluk hissinin oluşmaması, ağızda aseton kokusu oluşması, gözlerde kızarıklık, asabiyet ve sinirlilik, yaraların geç iyileşmesi, cildin kuru ve kaşıntılı olması, uzun süre aç kalındığında el ve ayaklarda titreme oluşması, soğuk ter boşalması, çok yemek tüketilmesine rağmen zayıflık, halsizlik hissi, gözlerde bozukluk görülmesi gibi belirtilere rastlanmaktadır.

Sağlıklı bireylerde böbrekler, kan glikozunu filtreleyerek idrara kaçmasını engellerken diyabetik bireylerde kan şekerinin yükselmesine bağlı olarak glikoz idrara geçer ve kan şekerinin düşürülmesi adına sık sık vücut idrara çıkma ihtiyacı hisseder. Aşırı idrara çıkıldığı ve kan şekeri yükseldiği için de aşırı susuzluk hissi oluşur.

Diyabetik kişilerde insülin reseptörleri bozuk veya insülin olmadığı için kişi karbonhidrat tüketse bile kana karışan glikoz hücre içine geçemez ve doygunluk hissinin oluşmaz.

Kandaki glikoz kullanılmadığı içinde hücreler enerji ihtiyacını yağ dokusunu yakarak karşılamaya başlarlar. Yağ asitlerinin sindirilip kullanılmasıyla birlikte ağızda aseton kokusu hissedilmektedir. Bu durum diyabetik ketoasidoz olarak da adlandırılmaktadır.

Diyabet Tedavisi Nasıl Olur?

Diyabet tedavisinin amacı kan şekerini dengeleyerek normal değer aralığına gelmesini sağlamaktır. Çok yüksek veya çok düşük olması kişinin sağlık durumu için oldukça tehlikelidir. Kan şekerinin dengelenmesi oluşabilecek komplikasyon riskini azaltmak ve genel sağlık durumunun iyileştirilmesi adına oldukça önemlidir. Kan şeker düzeyinizi olabildiğince erken normal değer aralığına getirmek aynı zamanda da organların minimum hasar almasını sağlayacaktır.

Diyabet tedavisinde en önemli süreç beslenme tedavisidir. Son zamanlarda sağlıksız beslenme alışkanlıkları yüzünden şeker hastası olan kişi sayısı artmıştır. Sağlıklı yaşam tarzı ve diyabetik diyet ile diyabet hastalığı önlenebilir.

Diyabet tedavisinde sağlıklı beslenme kadar sürecin egzersiz ile desteklenmesi de çok önemlidir. Egzersiz ile vücudun kandaki şekeri daha iyi kullanmasını sağlanırken aynı zamanda hücrelerin insüline olan duyarlılığını da arttırmaktadır. Egzersiz vücuttaki yağ yakımını hızlandırdığı ve hücrelerin insüline olan yanıtını arttırdığı için diyabetik kişilerde büyük önem taşımaktadır. Egzersiz olarak özellikle yürüyüş ve yüzme tercih edilebilmektedir.

Diyabet tedavisinde önemli aşamalardan birisi de ilaç tedavisidir. Tip 1 hastalarının tedavisinde insülin kullanılması şarttır. Tip 2 diyabette ise doktor görüşüne göre farklılık göstermektedir. Genellikle kan şekeri ilaçla kontrol altında tutulabilen kişilerin tadavi süreci diyabetik ilaçlar ile doktor kontrolünde gerçekleştirilmektedir. Beslenme, diyabetik ilaçların kullanımı ve şeker takibi konusunda diyabetik vakıflardan da eğitim desteği alınabilmektedir.

Diyabet Hastalarına Tavsiye Edilen Yiyecekler Nelerdir?

Diyabet diyeti, normal öğün zamanlarında düzenli olarak günde üç öğün yemek yemeye dayanır. Bu, vücudunuzun ürettiği veya bir ilaçla aldığı insülini daha iyi kullanmanıza yardımcı olur. Bunların yanında sağlıklı ara öğünler de vardır. Fakat kan şekerini aniden yükselten yiyeceklerden uzak durmak gerekir. Aslında bu diyet her insan için sağlıklı bir beslenme düzenidir. Aşağıda diyabet hastalarının tüketmesi önerilen besin gruplarını ve örnekleri bulabilirsiniz:

Sağlıklı Karbonhidratlar

Tüm karbonhidratları kesmenize gerek yoktur. Bunların sağlıklı olanlarını aşırıya kaçmadan tüketmeniz gerekir:

• Meyveler
• Sebzeler
• Tam tahıllar
• Fasulye ve bezelye gibi baklagiller
• Süt ve peynir gibi süt ürünler (mümkünse az yağlı)

Lifli Besinler

Lifli besinler uzun süre tok kalmanızı sağlar, sindirim sistemini düzenler ve kan şekerini aniden yükseltmez. Bu nedenle diyabet hastaları için vazgeçilmezdir:

• Tam tahıllar (yulaf gibi)
• Bulgur, bakla
• Sebzeler (ıspanak, havuç, lahana, brokoli, bezelye, enginar gibi mevsim sebzeleri)
• Meyveler (elma, armut, erik, şeftali ve diğer mevsim meyveleri)
• Fındık, ceviz gibi kuruyemişler

Balık ve Deniz Mahsulleri

Haftada en az iki kez balık yemeniz önerilir. Somon, uskumru, ton balığı ve sardalya gibi balıklar, kalp hastalığını önleyebilecek omega-3 yağ asitleri bakımından zengindir. Uskumru gibi yüksek cıva içeren balıklardan ve kızarmış balıklardan kaçının. Bunları ızgara, buğulama ya da fırında pişirebilirsiniz.

Sağlıklı Yağlar

Katı yağlar, et yağları ve kızartma usulü pişirilmiş yemekler sizin için uygun değildir. Bunların yerine sağlıklı yağları koyabilirsiniz. Bazı sağlıklı yağlar kolesterolünüz için iyidir. Fakat yine de aşırı miktarda yağ kullanmamanız gerekir. Bunlar:

• Zeytinyağı
• Fındık yağı
• Fıstık yağı
• Kanola ve avokado yağı

Diyabet Hastalarının Tüketmemesi Gereken Yiyecekler Nelerdir?

Diyabet hastalarının beslenmesinin en temel kurallarından biri kan şekerini hızlı yükselten besinlerden kaçınmaktır. Ayrıca sağlıklı ve düzenli beslenmek hastalığı kontrol altında tutmak ve zamanla yol açabileceği hastalıkları önlemek için iyidir. Kan şekerinizi çok hızlı yükselttiği için kaçınmanız gereken besinler:

• Beyaz unla yapılmış tüm tarifler (beyaz ekmek, makarna, beyaz unlu tatlılar, kurabiyeler, kekler bunun içindedir.
• Beyaz un yerine sağlıklı malzemelerle tarifler hazırlayabilirsiniz.)
• Pirinç
• Şeker (beyaz şeker, rafine şeker, şekerli içecekler, kola, enerji içecekleri vs.) en temel kaçınılması gereken üründür. Günde kadınlar için 6, erkekler için 9 küçük çay kaşığı şekerden fazlası zararlıdır.
• Patlamış mısır
• Kavun ve ananas gibi yüksek şeker içeren meyveleri daha az tüketebilirsiniz.
• Diyabet, tıkalı ve sertleşmiş arterlerin gelişimini hızlandırarak kalp hastalığı ve felç riskinizi artırır.

Diyabet Hastaları için Kan Şekerini Düzenleyen Gıdalar Nelerdir?

Diyabet hastalarının beslenme düzeni tamamen kan şekerini düzenlemeye yöneliktir. Zararlı karbonhidratları azaltmak, katı ve trans yağları azaltmak ve öğünleri düzenli yemek bunun için temeldir. Bazı gıdalar kan şekerini kontrol altına tutarken sağlıksız yemeklerin de yerine geçer. Fakat sağlıksız alternatifleri tüketmeye devam ederken bunları yanına eklemek çözüm değildir. Kaçınmanız gereken besinlerin yerine aşağıdakileri koyabilirsiniz:

• Deniz Ürünleri ve Balıklar

  Somon, sardalye, ringa balığı, hamsi ve uskumru, ton balığı kalp sağlığı için büyük faydaları olan omega-3 yağ asitleri DHA ve EPA’nın harika kaynaklarıdır. Bu yağlardan düzenli olarak yeterince almak, özellikle kalp hastalığı ve felç riski yüksek olan diyabetli kişiler için önemlidir. Haftada kez balık tüketebilirsiniz. Fakat yağda kızartmamanız önerilir.

• Yeşil Yapraklı Sebzeler

  Yeşil sebzeler son derece besleyicidir ve kalorisi düşüktür. Ayrıca sindirilebilir karbonhidratlar veya vücut tarafından emilen karbonhidratları çok düşüktür. Bu nedenle kan şekeri seviyelerini yükseltmezler. Ispanak, lahana, maydanoz ve diğer yeşil yapraklı sebzeler, C vitamini de dahil olmak üzere birçok vitamin ve mineral için iyi kaynaklardır.

• Yumurta

  Yumurta uzun süre tok kalmanızı sağlar ve kalp sağlığı için de iyidir. Yumurtalar iltihabı azaltır, insülin duyarlılığını iyileştirir, iyi kolesterolü artırır. Fakat aşırı değil yeterli tüketmek gerekir. Günde 2 yumurta yiyebilirsiniz.

• Baklagiller

  Taze fasulye, kuru fasulye, mercimek ve diğer tüm baklagiller diyabet için iyidir. Bunlar kan şekerini aniden yükseltmez, sizi uzun süre tok tutar. Kalp hastalıklarını önlemek için de iyi bir alternatiftir. Fasulye, B vitamini, faydalı mineraller (kalsiyum, potasyum ve magnezyum) ve lif açısından zengin bir baklagil türüdür.

• Yoğurt

  Süzme olmayan yoğurtlar diyabetler için faydalıdır. Her gün bir yemek yanına ya da ara öğün olarak tüketebilirsiniz. Bazı araştırmalar, yoğurt gibi belirli süt ürünlerini yemenin kan şekeri yönetimini iyileştirebileceğini ve belki de kısmen içerdiği prebiyotikler nedeniyle kalp hastalığı risklerini azaltabileceğini göstermektedir.

Şeker Hastalarında Öğün Sıklığı Ne Olmalıdır?

Düzenli olarak belirlenen zamanlarda yemek önemlidir. Düzenli bir yemek programını sürdürdüğünüzde, vücudunuz kan şekeri seviyelerini ve kilonuzu daha iyi düzenleyebilir. Her öğün için orta ve tutarlı porsiyon boyutlarını hedefleyebilirsiniz. İnsülin kullanan Tip 1 ve Tip 2 şeker hastaları 3 öğünü, belli saatlerde yemelidir; kahvaltı, öğlen yemeği ve akşam yemeği. Bunlara ek olarak küçük ara öğünlere ihtiyaçları olabilir. Bunlar da 3 ara öğün şeklinde olur ve kahvaltı ile öğle yemeği arasında 1 ara öğün, öğle ile akşam yemeği arasında 1 ara öğün ve gece yatmadan önce 1 ara öğün şeklindedir.

İnsülin kullanıyorsanız enjeksiyondan sonra hemen yemek yanlıştır. Bunun yerine 30 dakika bekledikten sonra yemeniz gerekir. Düzenli olarak küçük öğünler yiyebilirsiniz. Günde 3 ana öğün ve 3 ara öğün yeterlidir. Düzenli yemek, porsiyonlarınızı kontrol altında tutmanıza yardımcı olacaktır. Güne güzel bir kahvaltıyla başlamak yararlıdır. Sabit kan şekeri seviyelerinin yanı sıra enerji sağlayacaktır.

Bazı şeker hastalarının her gün yaklaşık aynı saatte yemek yemeleri gerekir. Diğerleri yemek zamanlaması konusunda daha esnek olabilir. Diyabet ilaçlarınıza veya insülin türüne bağlı olarak, her gün aynı saatte aynı miktarda karbonhidrat yemeniz gerekebilir. “Yemek zamanı” insülini alırsanız, yeme programınız daha esnek olabilir.

Bazı diyabet ilaçlarını veya insülini kullanırsanız ve bir öğünü atlar veya ertelerseniz, kan şekeri seviyeniz çok düşebilir. Doktorunuza ne zaman yemeniz gerektiğini ve fiziksel aktiviteden önce ve sonra yemek yemeniz gerekip gerekmediğini sorabilirsiniz. Fakat Tip 2 diyabet hastalarının birçoğu için 3 öğünü aksatmadan tamamlamak önemlidir.

Şeker Hastaları Nasıl Zayıflar?

Tip 1 diyabet hastaları genellikle zayıftır. Bu yüzden kilo vermemesi gerekir. Ancak Tip 2 diyabet hastalarında görülen aşırı kilo şeker regülasyonunu bozmakta ve sağlığı olumsuz etkiler. Bu yüzden Tip 2 diyabet hastaları kullandıkları şeker hapları veya aldıkları insülin dozları doğrultusunda diyabetik diyet uygulamalıdırlar. Kişinin yaş, boy, metabolizma hızı, cinsiyet, metabolik rahatsızlıkları, günlük fiziksel aktivite düzeyi göz önünde bulundurularak günlük alması gereken kalori miktarı hesaplanmalı ve ona uygun diyet planlaması yapılmalıdır.

Kan şekerini dengeleyecek açlık hissi uyandırmayacak bir liste için diyetisyen desteği mutlaka alınmalıdır. Kişinin günlük aldığı enerjinin %’ı karbonhidrat, %’i protein ve %’u yağdan gelecek şekilde diyet programları desteklenmelidir.

Diyabet hastaları kilo vermek amaçlı diyet yaptıklarında hızlı kilo verebilmek adına çok düşük kalorili ve şok diyetler yapmamalıdırlar. Ayrıca diyabetik diyetlerden karbonhidrat içerikli besinler tamamen çıkartılmamalıdır. Diyet programları 3 ana ara öğün şeklinde hazırlanmalıdır. Ana öğünler protein içeren et, tavuk, balık, köfte, kuru baklagiller, peynir, yumurta, sebze, gibi protein ağırlıklı besinler ile desteklenirken ara öğünlerde ise taze meyve, kuruyemiş, ayran, peynir, kefir, tahıllı galeta, süt gibi kan şekerinin dengelenmesine yardımcı besinler tercih edilmelidir.

Glisemik indeksi düşük besinler ile diyet programları oluşturulmalıdır. Bu şekilde sağlıklı bir zayıflama süreci gerçekleşecektir.

Kilo verme süreci bitki çaylarıyla da desteklenebilmektedir. Diyetisyeninize sorarak size en uygun bitki çayını da belirleyebilirsiniz. Diyet uygulayan kişilerin ayda 2 ile 5 kilo arasında kilo kaybına uğramaları normaldir. Kısa sürede hızlı kilo kayıplarının olması kan şekeri dengesini bozabileceği için önerilmemektedir.

Kilo Vermem Diyabetimi Etkiler Mi?

Tanı konulmamış insanların vücut ağırlığının %7’sini vermesi diyabet riskini yarı yarıya azaltır.

Bunu yapmak için saplantılı bir şekilde kalori saymanıza veya kendinizi aç bırakmanıza gerek yoktur. En yararlı stratejilerden ikisi, düzenli ve sağlıklı bir yemek programını takip etmek ve hareketli olmaktır. Eğer fazla kiloları olan bir diyabet hastasıysanız, diyabeti yönetmek için sağlıklı beslenmeye başladığınızda kilo vermeye de başlarsınız.

Fazla kiloları vermek hem kan şekerinizi düzenlemeye hem de kalp damar hastalıklarını önlemeye yardımcıdır. Sağlıklı kilonuza yaklaştığınızda, pankreas vücudun insülin ihtiyacına daha iyi ayak uydurabilir. Bazı durumlarda, kilo kaybı kan şekerini normal seviyeye getirmek için yeterlidir, bu da diyabeti ortadan kaldırır.

Kan şekerinizi tamamen normale döndürmese bile, şeker hastalığını kontrol altına almak için insülin tedavisi veya diğer ilaçlara olan ihtiyacınızı azaltabilir. Ayrıca kalp problemleri, böbrek hastalığı ve sinir hasarı gibi diğer ciddi diyabet komplikasyonları riskinizi de azaltır. Fakat bunlar fazla kiloya sahipseniz geçerlidir. Eğer sağlıklı kilodaysanız aşırı kilo vermeniz önerilmez. Kaldı ki şeker hastalarının birçoğunda teşhis koyulurken fazla kilo problemi vardır.

Sağlıklı kilonun diyabetle ilgili faydaları zamanla devam eder. Çoğu insan bir kişinin diyabet riskinin yaşla birlikte otomatik olarak arttığına inanır. Fakat bu yanlıştır. Aslında, diyabet riskiniz sadece kilo alırsanız ve yaşlandıkça daha az hareket ederseniz zamanla artar. Formda kalanlar için diyabet geliştirme riski aynı kalır veya çok az artar.

Diyabet Diyeti Nasıl Olmalıdır?

Diyabet hastalarındaki ilk hedef kişiyi ideal kilo aralığına getirmek olmalıdır. Çünkü aşırı kilosu olan bireylerin kan şeker dengesini sağlamak zorlaşabilir. Diyabet diyeti uygularken bireylerin glisemik indeksi düşük besinlerden tüketmesi gerekir. Yüksek glisemik indeksi olan besinlere diyet programında yer verilmemelidir. Aksi taktirde kan şekerinde hızlı yükselme ve düşüşler görülebilir. Kan şekeri dengesinin bu şekilde bozulması kişinin genel sağlık durumunu olumsuz açıdan etkileyecektir. Şeker hastaları beslenirken;

• Diyabet hastaları sadece proteine dayalı bir beslenme programı uygulamamalıdır. Günlük alınan enerjinin karbonhidrat, yağ ve proteinden gelen yüzdesi kişiye uygun ayarlanmalıdır.
• Diyabetik diyet programları 3 ana 2 veya 3 ara öğünden oluşmalıdır. Ara öğün sayısı kişinin ihtiyaçları doğrultusunda belirlenmelidir. Ara öğün tüketirken bireylerin kan şekerinin dengelenmesine yardımcı olmaları açışından karbonhidrat içeren besinler ile birlikte yağlı tohumlar ve protein içeriği yüksek gıdalardan yararlanması önerilmektedir.
• Ana öğünlerde kalsiyum kaynaklı ayran, yoğurt, cacık gibi besinlerin tüketimi kan şekeri dengesini sağlamak ve ani düşme ve yükselmeleri önlemek açısından çok önemlidir. Bu yüzden ana öğünlerde kalsiyum içeren besinlerden tüketmeye özen gösterilmelidir.
• Diyabet hastalarının ekmek seçimi yaparken beyaz ekmek yerine tam tahıllı, tam buğday gibi glisemik indeksi düşük ekmek çeşitlerinden tercih etmeleri gerekmektedir. Öğünlerde ise pirinç yerine bulgur; beyaz undan yapılan makarna yerine kepekli makarna tüketilmeleri ideal olacaktır.
• Öğünlerde yeterli lif, vitamin ve mineral alabilmek açısından salata tüketmeye özen gösterilmelidir.
• Kızartılmış besinler, katı yağlar, paketli gıdaların tüketiminden olabildiğince kaçınılmalıdır.
• Gün içerisinde mutlaka ltre su içilmelidir.
• Gün içerisinde tatlı ihtiyacınız çok olursa bunu önlemek adına sularınıza, çaylarınıza ve tükettiğiniz yoğurdunuzun içerisine tarçın ekleyerek şeker isteğinizi azaltabilirsiniz.
• Salam, sosis, sucuk gibi şarküteri ürünlerinin tüketiminden kaçınılmalıdır.
• Tatlı, bisküvi, pasta, kek, börek, simit gibi beyaz unla yapılmış basit şeker içeriğine sahip besinlerin tüketiminden kaçınılmalıdır.

5 Günlük Diyabet Diyet Listesi

Kahvaltı

• 1 adet haşlanmış yumurta
• dilim az yağlı beyaz peynir
• Mevsim yeşillikleri
• 2 adet ceviz içi veya adet tuzsuz zeytin
• 2 ince dilim tam tahıllı ekmek

Ara Öğün

• 1 porsiyon meyve
• adet çiğ badem/ çiğ fındık

Öğle Yemeği

• 1 porsiyon zeytinyağlı sebze yemeği
• 4 yemek kaşığı yoğurt
• Bol yeşillik ile yapılmış mevsim salata
• 1 ince dilim tam tahıllı ekmek

Ara öğün

• 4 yemek kaşığı yoğurt
• 1 çay kaşığı toz tarçın
• 2 yemek kaşığı yulaf ezmesi
• adet çiğ badem

Akşam Yemeği

• gram fırında/ızgara/haşlama et/tavuk/balık/köfte
• 1 bardak ayran veya 1 kase yoğurt
• Bol yeşillikli mevsim salata
• 1 ince dilim tam tahıllı ekmek veya 1 orta boy kepçe çorba

Uyumadan 2 Saat Önce

Bu diyet programı örnek bir listedir. Kişinin ihtiyaçları doğrultusunda porsiyonlar değişkenlik gösterebilir. Bu yüzden uygulamadan önce diyetisyeninize danışmayı ihmal etmeyiniz.