Mühür bozma suçu, Sayl Türk Ceza Kanunu Madde hükmünde düzenlenmitir. Buna göre;
“Kanun veya yetkili makamlarn emri uyarnca bir eyin saklanmasn veya varlnn aynen korunmasn salamak için konulan mührü kaldran veya konulu amacna aykr hareket eden kii, alt aydan üç yla kadar hapis veya adlî para cezas ile cezalandrlr.”
Mühür, bir eyin yaplmamas ya da nasl yaplmas gerektii yönünde kamunun iradesini ortaya koymaktadr.1 Resmi Mühür Yönetmelii'nde de (RG., ) mührün tanm ve kullanm yetkisi düzenlenmitir. Buna göre Yönetmeliin 2'nci maddesinde öyle bir düzenleme yaplmtr:
“Resmi mühür; yapmna 3'üncü maddede belirtilen mercilerce karar verilip, Darphane ve Damga Matbaas Genel Müdürlüü'nce imal ve tescil edilen ve resmi mühür berat ile birlikte kullanlma imkan olan bir araçtr.”
Yönetmeliin 3. Maddesinde ise;
“Resmi Mühürler yalnzca kurulu kanunlar ve Cumhurbakanl Kararnameleri gerei kendilerine kamu görevi verilmi kurum veya kurulularca kullanlabilir”
hükmü yer almaktadr.
Buna göre mühür kullanabilecek organlar, yalnzca idarenin kanunilii ilkesi gereince kanunla kamu görevi verilmi olan kurum ve kurululardr.
Mührü kaldrmak fiili ise, ksmen veya tamamen mührün bozulmasdr. Bu fiil, mührün konulduu yerden uzaklatrlm veya tannmaz hale getirilmi olmas eklinde; mühür koyulan eyin muhafazasnn veya aynen mevcudiyetinin kontrol imkannn ortadan kaldrlmas eklinde gerçekleebilir.2 Bunlarn dnda, mührün konulu amacna aykr hareket edilmesi de suçu meydana getirebilir. Mühürlenen i yerinde mühür sökülmeden faaliyetlere devam edilmesi hali de bu duruma örnektir.
Bu eylemlerin gerçeklemesi için, mührün hukuka uygun bir ekilde konulmu olmas da gerekir.3 Öncelikle mührün fiilen konulmu olduunun anlalmas için ilemin yapldna dair usulüne uygun düzenlenmi bir tutanak düzenlenmi olmaldr.4 Tutanak sonras mührün fiilen konulmas da gerekmektedir.5 Bu tutanan gerek sann gerekse görevlilerin imzasn ihtiva edecek ekilde düzenlenmesi ve mühürleme yapld hakknda sana bildirimde bulunulduunu ispatlar bir belgenin varl gerekmektedir.6 Bir baka deyile, hukuka uygun olarak konulmayan mühürden ötürü hakim ceza veremez ve bu hususu hakimin re'sen aratrmas gerekir.
Suçun manevi unsuru açsndan ise sann, mühürleme ileminden haberdar olmas yeterli olup tutanan teblii gerekmemektedir.7
Zincirleme suç hükümlerince ise, ayn mühür bozma tutanandan birden fazla dava açlan sank hakknda tek bir mühür bozma suçu oluacakken ayn sank hakknda ayn yere ilikin birden çok mühür bozma tutana düzenlenmise8 zincirleme suç hükümleri uygulanmaldr.9
bu makalenin konusu olan, elektrik, su ve doalgaz sayaçlarnda yaplan mühürleme ileminin bozulmas durumunda TCK kapsamnda suç oluup olumad hususu ayrca incelenmelidir. Sayl Özelletirme Uygulamalar Hakknda Kanun'un Madde 37/a hükmünce, özelletirilen kurumlarn özel hukuk hükümlerine tabii olduu düzenlenmitir.
Ülkemizde 30 Eylül tarihine dek bütün elektrik datm kurumlar özelletirilmitir. Su10 datm kurulularnn tamam kamu kurumu iken doalgaz datm kurulularnn ise bir ksm özelletirilmi, bir ksm ise halen kamu kurumu niteliindedir. Kamu kurumu nitelikli kurumlarca usulüne uygun konulan mühürlerin kaldrlmas halinde suç oluacaktr.
Öncelikle su ve özelletirilmeyen idarelere ait doalgaz sayaçlarnda da kiinin borcunu ödememesi nedeniyle konulan mühürlerin bozulmas, söz konusu suçu oluturacak nitelikteyken; sayaçlara fabrika üretimi srasnda açklayc mahiyette konulan mühürlerin bozulmas, suça konu olamayacaktr.11 Buradan da anlalmaktadr ki, Yargtay kamu kudretine dayal olarak konulmam, ekonomik sebeplerle veya ürün sorumluluunu gözeterek özel hukuk kiilerinin koyduu mühürlerin bozulmasn mühür bozma suçunun ilendii eklinde deerlendirmemektedir.
Yargtay Ceza Daireleri özelletirilen irketlerin koyduklar mühürlerin, irket özelletirilmeden önce mühür bozma tutana düzenlendii hallerde suça sebebiyet vereceini12; özelletirme sonras düzenlenen tutanaklarn ise suça konu olmayaca13 yönünde kararlar vermektedir. Kurumlarn ne zaman özelletirildiklerinin tespiti ise Özelletirme daresi Bakanl'na yazlan müzekkereler ile tespit edilmektedir. Özel irketlere ise ilgili kanunlarda mühürleme yetkisi verildiine ve buna aykr davrananlar hakknda TCK md. hükümlerinin uygulanacana yönelik bir hükme yer verilmedii için özelletirilen irketlerin koyduklar mühürlerin bozulmas halinde suça sebebiyet verilmedii14 görüü hakimdir.
Ancak Ceza Genel Kurulunun görüü, ylna kadar özelletirilen kurumlarn düzenledikleri tutanaklar uyarnca da dier unsurlarn varl halinde suçun oluaca yönündeydi15. Son olarak Ceza Genel Kurulu da bu görüünü deitirerek özelletirilen kurumlarn düzenledii tutanaklarn suça sebebiyet vermeyecei hususunda karar klmtr16.
Doktrindeki baz görüler, CGK'nn son içtihatlarna katlmamaktadr. TCK md hükmünün lafzndaki “kanun” ibaresinin ekli olarak deil maddi olarak anlalmas gerektii, kuruma verilen yetkinin yönetmelik ile verilmi olmasnn da yeterli olmas gerektii ifade edilmektedir.17 Zira Elektrik Piyasas Tüketici Hizmetleri Yönetmelii'nin (RG., ) md 43/4 hükmünce: “Datm lisans sahibi tüzel kii, kaçak tespit süreci sonucunda kaçak elektrik enerjisi tüketimi tespit edilen gerçek veya tüzel kiiler ile ilgili Cumhuriyet Savclna suç duyurusunda bulunur.” ifadesi yer almaktadr. Bu düzenleme de göstermektedir ki, kanun koyucu lisans ile alt yap hizmetini salayan kuruluun kamusal bir hizmet verdiini kabul etmektedir.
Son olarak su, elektrik doalgaz hizmetlerinden usulsüz kullanm nedeniyle konulan mühürlemelere ramen yararlanmaya devam ediliyorsa, TCK md. hükmünce karlksz yararlanma suçu ilenmi kabul edilmektedir18. Bu halde fikri içtima uygulanmas gerektii yönünde doktrinde görüler bulunmaktadr.19
1 Özbek Veli Özer, Ekonomik Ceza Hukuku kinci Kitap: Özel Hükümler, 1. Bas, Ankara , s.
2 Önder Ayhan, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, 4. Bas, stanbul , s.
3 Yargtay Ceza Dairesi, T. / E., / K.
4 Yargtay Ceza Dairesi, T., / E., / K.
5 Artuk/Gökcen/Alahin/Çakr, Ceza Hukuku Özel Hükümler, s.
6 Yargtay 5. Ceza Dairesi, T., / E., / K.
7 Yargtay Ceza Genel Kurulu, T., / E., /21 K.
8 Yargtay Ceza Dairesi, T., / E, / K.
9 Yargtay Ceza Dairesi, T., / E., / K.
10 Yargtay Ceza Dairesi, / E., / K.
11 Yargtay Ceza Dairesi, T., / E., / K.
12 Yargtay Ceza Dairesi, T. / E., / K.
13 Yargtay Ceza Dairesi, / E., / K.
14 Yargtay Ceza Dairesi, T., / E., / K.
15 Yargtay Ceza Genel Kurulu, T. / E., / K.
16 Yargtay Ceza Genel Kurulu, T., / E., / K.
17 Özbek Veli Özer, Ekonomik Ceza Hukuku kinci Kitap: Özel Hükümler, 1. Bas, Ankara , s.
18 Barkr Kamil, Mühür Bozma Suçu (TCK m. ), stanbul
19 Özbek Veli Özer, Ekonomik Ceza Hukuku kinci Kitap: Özel Hükümler, 1. Bas, Ankara , s.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
AUTHOR(S)
Mustafa Güne
MGC Legal
Engin Berkay Uzun
MGC Legal
POPULAR ARTICLES ON: Criminal Law from Turkey
Harbottle & Lewis
It is notorious that rates of ‘fraud' are at an all-time high. Estimates from the Crime Survey for England and Wales indicated that c. million fraud offences were committed in the year ending March , a 24% increase on the previous year.
Rahman Ravelli Solicitors
With suspects from various countries arrested in a multinational law enforcement operation, Nicola Sharp of financial crime specialists Rahman Ravelli outlines the issues involved in managing a multijurisdictional investigation.
Baer & Karrer
Welcome to the Europe, Middle East and Africa Investigations Review , a Global Investigations Review special report.
1. Abonelik başvurusunda bulunup süreç tamamlanmadan su kullanılması,
Abone talebinde bulunmuş fakat abonelik işlemlerini tamamlamadan sayaçlı tüketimde bulunanlar, 30 tona kadar olan kısımda sayacın gösterdiği endeks bulunduğu tarife türünden hesaplanır.
Abone talebinde bulunmuş fakat abonelik işlemlerini tamamlamadan sayaçlı tüketimde bulunanlar için, 31 m³ ve üzerinde tüketim tespit edilir ise tarife 2 ile çarpılır. Sayaç İdare tarafından emanete alınır ve bedel tahsil edilmeden abone verilmez. (Kademesiz ise uygulanan tarife 2 ile çarpılır. Kademeli ise 1. Kademe tarifesi 2 ile çarpılır. Hukuk Müşavirliği tarafından icra takibine geçilenler hariç)
2-Kaçak ve usulsüz su kullanımı,
Kaçak ve usulsüz su kullanımında hesaplamalar, suyun kullanım amacına uygun tarife türüne göre yapılır.
Abone olmaksızın DESKİ’ye ait su dağıtım hattı, su abone veya şube yolu hattından, kuyu veya kaynaktan boru döşeyerek, motor bağlayarak, şebekeyi delerek su temin etmek ve kullanmak, sayaç yerine düz boru takmak, kayıtsız sayaç takmak, abone olmasına rağmen DESKİ’den izin almaksızın sayacı sökerek tüketim endeksini bozmak, sayacın tüketimini doğru olarak kaydetmesini önleyecek bir tertibat kurarak su temin etmek ve kullanmak, şehir şebeke suyu haricinde, kendi imkânları ile DESKİ’nin görev alanı içerisinde kalan yeraltı veya yerüstü kaynaklarından izinsiz ve ruhsatsız olarak su temin ederek atık su üretmek, işlenmesi yasak olan fiillerden olup, aynı zamanda su hırsızlığı suçunu oluşturduğundan, bu gibiler hakkında yasal soruşturma yapılmakla birlikte, tespit edilen kaçak su ve atık su tüketim miktarı,
cezalı (ilgili maddeye göre hesaplanarak) olarak tahsil edilir ve kaçak bağlantı iptal edilir.
Abone talebinde bulunmadan su sayacını tesisata takarak su kullananların sayacı tesisattan sökülür. Sayaç üzerindeki tonajların tamamı bulunduğu ilçe tarifesi dikkate alınarak (meskenlerde bulunduğu 3. kademesinin %25 fazlası kadar, diğer abone türlerinde ise, abone türünün 3. kademesinin %50 fazlası kadar cezalı uygulanır.) Sayaç İdare tarafından emanete alınır ve ceza tahsil edilmeden abone verilmez. (Ancak Hukuk Müşavirliği tarafından icra takibine geçilenler hariç ) ( 3. Kademesi bulunmayan tarife türlerinden, en üst kademesinden belirtilen oranda hesaplama yapılır.)
Abone olmadan şebekeden sayaçsız düz boru takarak su kullananlar ile abonesi olduğu halde aboneli sayaçtan geçmeden şebekeden düz boru ile bağlantı yaparak su kullananlar için ölçümleme veya kurulan komisyonca tahakkuk ettirilen su sarfiyatı bulunduğu ilçe tarifesi dikkate alınarak bağlı olduğu tarife türünün 3. Kademesinin % fazlası kadar cezalı uygulanır. Bahçe ve ağaç sulamalarında bulunduğu ilçe tarifesinin en üst kademesi uygulanır. ( 3. Kademesi bulunmayan tarife türlerinden, en üst kademesinden belirtilen oranda hesaplama yapılır.)
Borçtan dolayı su sayacı tek taraflı veya tesisattan sayaç sökülerek suyu kesilen ve tesisatı mühürlenen abonenin; mührü bozup su sayacını tekrar tesisata bağlayarak su kullandığının tespit edilmesi durumunda, sayaç üzerinde ilk su kesimindeki endeks ile son tespit edilen endeks arasındaki fark, bulunduğu ilçe tarifesi dikkate alınarak. (Meskenlerdeki 3. kademesinin % 25 fazlası kadar, diğer abone türlerinde ise, abone türünün 3. kademesinin % 50 fazlası kadar cezalı uygulanır.) Sayaç sökülüp tesisata kör tapa takılarak mühürlenir ve sayaç İdare tarafından emanete alınır. ( 3. Kademesi bulunmayan tarife türlerinden, en üst kademesinden belirtilen oranda hesaplama yapılır.)
Borçtan dolayı su sayacı sökülerek tesisatı mühürlenen abonenin; mührü bozup, tesisata düz boru takarak su kullandığı tespit edilirse, abonenin bulunduğu yıl içindeki en yüksek tüketimin (bulunduğu yıl içindeki tüketimi bulunmayanlar en son bulunduğu yıldaki tüketim dikkate alınacak) bir günlük tüketimi hesaplanarak sayacın emanete alındığı tarihten, son kullandığı tarihe kadar tespit edilen gün sayısı bulunduktan sonra tespit edilen tüketim miktarı ile çarpılarak bulunduğu ilçe tarifesi dikkate alınarak bağlı olduğu tarife türünün 3. kademesinin % fazlası cezalı uygulanır. ( 3. Kademesi bulunmayan tarife türlerinden, en üst kademesinden belirtilen oranda hesaplama yapılır.)
Borçtan dolayı su sayacı tesisatta tek taraflı sökülerek veya su sayacı İdare tarafından emanete alınarak mühürleme yapılan abonelerden, mührü bozarak tesisata izinsiz su sayacı takarak su kullandığı tespit edilenlerin sayaç üzerindeki endeksin tamamı; abonenin bulunduğu ilçe tarifesi dikkate alınarak (meskenlerdeki 3. kademesinin %25 fazlası kadar, diğer abone türlerinde ise, abone türünün 3. kademesinin %50 fazlası kadar cezalı uygulanır. Sayaç tekrardan sökülüp tesisata kör tapa takılarak mühürlenir ve izinsiz sayaç İdare tarafından emanete alınır.
Sayaçların çalışmasını kasıtlı olarak engelleyenlerden; Aboneli sayacını ters çevirerek su kullandığı tespit edilen abonelerin ölçümlemesi, en son tahakkuk edilen endeks ile ters çevrilerek tespit edilen endeks arasındaki fark hesaplanarak, bulunduğu ilçe tarifesi dikkate alınarak bağlı olduğu tarife türünün 3. kademesinin % fazlası kadar cezalı uygulanır. Aboneli sayacını söküp sayaç yerine düz boru takanların, aboneli sayacını kasıtlı olarak bozanların, sayaç üzerindeki mührü söken veya mühürsüz sayaç takanların, arızalı sayacı İdareden izin almaksızın tamir ettirerek su kullananların vb. durumların tespiti halinde; abonenin bulunduğu yıl içindeki en yüksek tüketimin (bulunduğu yıl içindeki tüketimi bulunmayanlar en son bulunduğu yıldaki tüketim dikkate alınacak) bir günlük tüketimi hesaplanarak sayaç emanete alındığı tarihten, son kullandığı tarihe kadar tespit edilen gün sayısı bulunduktan sonra bulunduğu ilçe tarifesi dikkate alınarak bağlı olduğu tarife türünün seafoodplus.infosinin % fazlası cezalı uygulanır. ( 3. Kademesi bulunmayan tarife türlerinden, en üst kademesinden belirtilen oranda hesaplama yapılır.)
Aboneli sayacını izinsiz sökerek, yerine izinsiz sayaç takanlar tespit edilirse taktığı sayaç üzerindeki endeks abonenin bulunduğu ilçe tarifesi dikkate alınarak bağlı olduğu tarife türünün 3. kademesinin % fazlası kadar cezalı uygulanır. Ayrıca İdaremizde daha önceden her hangi bir abonede kayıtlı olan veya kayıtlı olmayan, tesisata izinsiz takılan yüksek tonajlı, imal yılı eski olan ve tüketimin ne kadarı nerede kullanıldığı bilinmeyen izinsiz sayaçlarda üzerindeki tüketim miktarı yerine ölçme veya kurulan komisyonca abonenin tüketimleri, kullanım türü, alanı, amacı ve kullanım süresi dikkate alınarak tahakkuk ettirilen su sarfiyatı için bulunduğu ilçe tarife türünün 3. kademesinin % fazlası kadar cezalı uygulanır. ( 3. Kademesi bulunmayan tarife türlerinden, en üst kademesinden belirtilen oranda hesaplama yapılır.)
Sözleşmesi iptal edilerek, depozitosu iade edilen ve su kullanmaya devam eden abonenin tespiti halinde, depozito ve açma ücreti ile birlikte abone kesildikten sonra sayaç üzerinde kullandığı tüketim bulunduğu ilçe tarifesi dikkate alınarak bağlı olduğu tarife türünün sayacın takılı olduğu abonenin türünün tarifesi (meskenlerdeki 3. kademesinin %25 fazlası kadar, diğer abone türlerinde ise, abone türünün 3. kademesinin %50 fazlası kadar cezalı uygulanır.) ( 3. Kademesi bulunmayan tarife türlerinden, en üst kademesinden belirtilen oranda hesaplama yapılır.)
Şehir şebeke suyu haricinde, yeraltı ve yerüstü kaynaklarından abone olmaksızın, su temin edilerek kullanılan ve atıksu üretilerek kanalizasyon şebekesine bırakılan yerlerde, sayaç varsa sayacın gösterdiği tüketim miktarı, sayaç çalışmıyor ise veya sayaç yok ise, ölçümleme veya kurulan komisyonca tespit edilen atıksu miktarı bulunduğu ilçe tarifesi dikkate alınarak bağlı olduğu atıksu tarife türünün seafoodplus.infosinin % fazlası kadar cezalı uygulanır. Uygulanan ceza tahsil edilmeden abone verilmez. ( Hukuk Müşavirliği tarafından icra takibine geçilenler hariç) ( 3. Kademesi bulunmayan tarife türlerinden, en üst kademesinden belirtilen oranda hesaplama yapılır.)
3- Abonenin abone olunan yer haricinde farklı bir yere su vermesi yasak olup, aboneden farklı bir yere (meskenden inşaata, bahçeden ticari veya inşaat vb. ) su verilmesinin tespiti halinde, su verilen yere giden tesisat iptal edilip verilen su tüketimi hesaplanarak; usulsüz su kullanım bedeli, bulunduğu ilçe tarifesi dikkate alınarak bağlı olduğu tarife türünün 3. kademesinin %50 fazlasıyla cezalı tahsil edilir. Aynı aboneden ikinci defa su verildiğinin tespiti halinde İdaremizce abone iptal edilir. Verilen su tüketim miktarı hesaplanarak bulunduğu ilçe tarifesi dikkate alınarak bağlı olduğu tarife türünün 3. kademesinin % fazlasıyla cezalı tahsil edilir. Bahçe abonelerinde amaç dışı kullanım halinde idare aboneliği iptal eder ve yeni bahçe aboneliği verilmez. (Mülk sahibinin değişmesi hali hariç) ( 3. Kademesi bulunmayan tarife türlerinden, en üst kademesinden belirtilen oranda hesaplama yapılır.)
YAPILAN İŞLEM