Polikistik Over Tüp Bebek Yaptıranlar

İstanbul Tüp Bebek ve Kadın Sağlığı Merkezi Kadın-Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Op. Dr. Aret Kamar, ilaçsız tüp bebek yöntemi hakkında merak edilenleri sizler için cevapladı.

‘‘YUMURTA SAYISI AZ OLAN KADINLARA DOĞAL TEDAVİ YAPILIYOR’’

İlaçsız tüp bebek nedir? Diğer tüp bebek uygulamalarından nasıl bir farkı vardır?

‘‘Tüp bebek yöntemi, vücut içerisinde herhangi bir sebeple buluşamayan yumurta ve spermin laboratuvar ortamında buluşturulması; embriyo oluşmaya başladıktan sonra da rahmin içine yerleştirilmesidir. Klasik tüp bebek tedavisinde, kadının adetinin 2. 3. ya da 4. günü iğnelere başlanır. Birçok yumurta çıksın diye bir çaba vardır. O birçok yumurtadan genellikle buna bağlı olarak bir sürü embriyo seçme şansı gelir. Ve iyi olan embriyolar rahmin içerisine yerleştirilir. İyi gözüken embriyolar da bir sonraki denemelerde kullanılması için dondurulup saklanır. Ama herkes bu tedaviye uygun değildir. Çünkü bugün artık tedaviye başvuran hastaların bir kısmında kadınların yumurta sayısı, erkeklerinde de sperm sayısının azaldığı görülmektedir. Bunun çevresel faktörlerden beslenmeye, kilodan strese kadar birçok nedeni vardır. Tüp bebek tedavisinde hedef, daha çok yumurtanın ve embriyonun olmasıdır. Bunun için iğne tedavisi yapılır. İğne tedavisi hem eziyetli, hem de masraflıdır. Neredeyse tüp bebek tedavisinin yarısı kadar, bir iğne masrafı olur. Ayrıca kadının yumurtalık kapasitesi, bize çok yumurta veremeyecekse bu iğneleri kullanmak pek mantıklı değildir. Dolayısıyla yumurta sayısı az olan kadınlara doğal tedavi yapılmaya başlanmıştır. Etken maddesi klomifen sitrat olan, piyasada çok ucuza satılan bir hapla, özellikle yumurtası az olan kadınlarda, çok daha sağlıklı yumurtalar elde edilmektedir. Hemen hemen iğneler kadar etkili olan doğal tedavi yumurtayı yavaş yavaş büyüttüğü için, çok daha güzel, çok daha rahat ve ‘iptal’ ihtimalinin mümkün olduğu kadar azaltan bir yumurta gelir. Bir ya da iki yumurta da olsa, eğer güzel bir yumurta ise tüp bebek tedavisi yapılır ve gebelik elde edilir. Hepimiz bir yumurtadan olduğumuza göre, tüp bebek tedavisi de bir yumurta ile bile başarılabilir.’’

İlaçsız tüp bebek yöntemi daha çok kimlere önerilir?

‘‘İlaçsız tüp bebek yöntemi önce yumurtası az olan kadınlara uygulanır. Eğer iğne ile çok yumurta alınamayacaksa, hem daha az eziyetli hem daha az masraflı olan ilaçsız yönteme geçilir. Az yumurta da gelse kadın onunla hamile bırakılabilir. Ayrıca iğne tedavisinde bazı kadınların yumurtalarının kalitesi düşük gelir ve bu döllenme oranına ve embriyo kalitesine yansır. Dolayısı ile iğne tedavisi, yumurtalığı zorlayan bir tedavidir.’’

‘‘KADIN CİDDİ RİSKLERDEN DE KORUNMUŞ OLUYOR’’

Çikolata kisti yada polikistik over sendromu gibi problemlerin olması, ilaçsız tüp bebk yöntemi için bir seçenek olabilir mi?

‘‘Çikolata kisti ya da polikistik over sendromu gibi problemlerin olması ilaçsız tüp bebek tedavisi için bir seçenek olabilir. Çünkü Polikistik Over’de, tedavi komplikasyonlarından bir tanesi, kadının çok yumurtası çıktığı için, karnında sıvı birikmesi ve yoğun bakımı dahi gerektirebilecek ciddi problemlerin oluşmasıdır. Eğer kadının yumurtalığı haplara güzel cevap veriyorsa, kadın Polikistik Over sendromundan korunmaya çalışılır; az yumurta ile gebe bırakalım denilir. Polikistik over’de kadının yumurtalığında bol yumurta vadırr; ama o yumurtalık normal zamanda düzgün yumurta vermez. Bu yüzden kadın hamile kalamaz. Bol yumurta varsa genellikle düşük bir iğne dozu seçilip, bol bol yumurta üretilir ve bol bol da embriyo yapılır. Ama onlarda hiperstimülasyon sendromundan korunmak için yumurta toplanıp embriyolar yapılır; onlar da dondurulup saklanır ve kadının biraz rahatlaması beklenir. Bir, iki ay sonra transfere başlanır. Böylece kadın ciddi risklerden korunmuş olunur.’’

YÖNTEM HER KADINA UYGULANABİLİR Mİ?

İlaçsız tüp bebek yöntemine doğal tüp bebek yöntemi de denilebilir mi?

‘‘İlaçsız tüp bebek de doğal tüp bebek de denilmektedir. Normalde kadının yumurtalığı ayda bir tane yumurta üretmek üzere programlıdır. Eğer öyle olmasaydı, herkes her ay normal hayatına devam ederken; ikizler, üçüzler, dördüzler olabilirdi. Yumurtalıkta bir tane yumurta büyümeye başladığında, diğer yumurtaların büyümesini engeller. Böylece kadın her ay sadece bir tane yumurta atar vaziyete gelir. Gerek haplar, gerek iğneler yumurtalıktaki bu mekanizmayı kırarlar. O mekanizma kırıldığında da yumurtalığın rezervi kadar yumurta büyütülebilir. Az yumurtası olanlarda, az yumurta büyütmenin yolları bulunur. Çok yumurtası olanlarda, çok yumurtanın avantajları kullanılmaya çalışılır. Yumurtalığa, ister hap ister iğne ile tedavi yapılsın, bir sonraki ay, gelecek olan yumurta toplanamaz. Bu tedavilerin hiçbirisi yumurtalıktaki yumurtanın hepsi toplandı diye kadın menopoza girmez ya da yumurtasının bitmesine yol açmaz. Ultrason ile bakıldığında kadının yumurtalığının rezervinin ne olduğu zaten görülür. Yumurtasında kist olsa da, çikolata kisti olsa da, polikistik over olsa da ya da zayıf cevap veren düşük rezervli bir yumurtalık olsa da ultrasonda bakıldığında aşağı yukarı o kadından kaç tane yumurta alınabileceği hesaplanır. Ona göre de bir ilaç tedavisi yöntemi seçilir. Doğal yöntemde hiç iğne kullanılmaz. Ama kadının yumurtalığında ne az, ne çok; 5-6 tane yumurta çıkacaksa; onlara hap verilir. Yumurtalar biraz büyümeye başlar. Bir-iki gün de iğne ilave edilerek bütün küçük olanlar toplanır; beş-altı yumurta gelsin diye. Polikistik overde, yumurtalık yumurta doludur. Yumurta alındığında en az 30-40 tane yumurta çıkar. Onlarda da yumurtalığın durumuna göre, kadının kilosuna, yaşına göre bir doz seçilip, o dozda tedavisi yapılır.

’’BİR EMBRİYO TRANSFERİ İLE GELEN BAŞARI!.

Günümüzde tüp bebek tedavisinde başarıyı arttıran yöntemler nelerdir?

‘‘Tüp bebek tedavisi teknolojik olarak değişmiştir. Laboratuvarda kullanılan cihazlar, embriyoların saklandığı sıvılar gelişti. Embriyoların saklanıp, dondurma teknolojileri değişti ve kullandığımız malzemeler gelişti. İyi tüp merkezleri, iyi laboratuvarlar, iyi embriyo yaratmaktadırlar. Yumurtalar kişiye özel tedavilerle hazırlanırlarsa iyi embriyolar oluşur. Bunlar tüp bebeğin şansını arttıran gelişmelerdir. Ancak rahim çizme, rahim yuvalama, yağlı serumlar takma gibi uydurma yöntemler şansı arttırmaz. Dondurma teknolojisi bugün için en gelişmiş olan teknolojidir. Eskiden dondurulan embriyolar çözüldüğünde çok embriyo kaybı olurdu. Onun için embriyolar dörtlü paketler halinde dondurulurdu. Dört embriyodan bir-iki tanesi sağlam çıkardı. Laboratuvarda embriyolarımıza çok güvenmediğimiz için 2-4 tane bebek içeriye koyulurdu. Sonuçta da ikizler, üçüzler, dördüzler olurdu. Tüp bebek oldukları hemen anlaşılırdı. Ama şu anda tüp bebek, bir embriyo transferiyle yüzde 70’e yakın gençlerde başarı getiren bir tedavidir. Ve bugün artık ikiz gebelik olduğu zaman bu komplikasyon şeklinde algılanmaktadır. Dolayısı ile az embriyo ile hastasına güzel gebelik veren tüp bebek merkezleri ve dondurma teknolojileri de geliştiği için artık embriyoları birer birer dondurup, birer birer çözüp, transfer edebiliyoruz.’’. Tüp bebek tedavisi için Türkiye’ye gelmeyi planlayan kişiler kaç günlerini ayırmalılar? ‘‘Erkeğin sadece yumurta toplandığı gün burada olması gerekir. Çünkü bütün tedavi, kadının üzerinde döner. Kadının adetinden itibaren yumurtaların büyütülmesi 10-12 gün sürer. Laboratuvarda embriyoların muhafaza edilmesi ve embriyoların oluşması da 5 gün sürer. Transferden sonra da bir-iki gün dinlenmek isterlerse 20 günlük bir süreç tüp bebek için yeterli olur.’’

Polikistik over sendromu (PCOS - PKOS) 18-44 yaş aralığındaki kadınlarda en sık görülen ve infertiliteye de  neden olabilen hormonal bir bozukluktur. Ülkemizde de çok yaygın görülen polikistik over hastalığı, sokaktan rastgele çevrilen üreme dönemindeki 6-7 kadının birinde karşımıza çıkmaktadır.

POLİKİSTİK OVER

Poli, Latincede “çok”; kistik içi sıvı dolu olan, over ise halk arasında yumurtalık olarak tabir edilen; alt karın bölgesinde, rahmin iki yanında yer alan kadın üreme sisteminin bir parçasıdır. Polikistik Over ise yumurtalıklarda çok sayıda yumurta hücresi olması anlamına gelen bir terimdir.

POLİKİSTİK OVER SENDROMU (PCOS) NEDİR?

Polikistik over sendromu (PCOS - PKOS), üreme dönemindeki kadınlarda, yumurtalıklarda çok fazla sayıda yumurta hücresi olmasıyla karakterize,  adet düzensizliği ile birlikte, yaygın görülen bir endokrin bozukluktur.

Genellikle insülin direnci, kan lipit profilinin bozulması ve obezite ile birlikte görülür. Ayrıca diyabet ve metabolik sendrom dahil olmak üzere kardiyovasküler ve metabolik hastalıklara zemin hazırlaması bakımından da önem taşır.

POLİKİSTİK OVER SENDROMU BELİRTİLERİ

PCOS sıklıkla karın bölgesinde yağlanma, obezite, insülin direnci, metabolik bozukluklar ve kardiyovasküler risk faktörleri ile ilişkilidir. Bunun yanı sıra pkos’un en önemli belirtilerinden biri de kadınlarda kısırlık olarak kendini gösterir. Bu kapsamda polikistik over sendromlu olgularda aşağıdaki belirtiler de izlenmektedir.

• İlk adet tarihinden itibaren seyrek adet (yılda 9 ya da daha az adet),
• Erkeklik hormonu fazlalığı ve/veya tüylenmede artma, yağlı cilt, sivilce, saç dökülmesi,
• Ultrasonografide tipik polikistik over görüntüsünün (her bir yumurtalıkta 20 veya daha fazla 2-9 mm çapında antral foliküler) varlığı ile birlikte,
• AMH serum seviyesi, 5.0-8.5ng/ml arasında izlenmesi.

POLİKİSTİK OVER SENDROMU TANISI

“Polikistik over sendromu neden olur?” sorusunun yanıtı net olarak bilinmemekle birlikte, genetik yatkınlık ve çevresel faktörlerin etkileşmesinin rol oynadığı düşünülmektedir.

Sendrom tipik olarak genç kızlarda ve genellikle ergenlik döneminde ortaya çıkmaktadır. Polikistik over sendromu tanısı, pcos semptomları ve hastanın kliniğine göre konulmaktadır.

Yılda 9 ya da daha az adet görme, tüylenmede artma, göbek bölgesinde yağlanma, sivilcelenme, saç dökülmesi, yağlı cilt gibi şikayetlerin yanı sıra hastanın klinik değerlendirilmesinde polikistik over ultrason görünümünün olması, kanda testosteron seviyesinin yüksek çıkması ve AMH serum düzeyinin 5.0-8.5ng/ml arasında izlenmesi ile polikistik over sendromu teşhisi konulabilmektedir.

POLİKİSTİK OVER SENDROMU VE KISIRLIK

PCOS, yumurtlama olmamasına bağlı olarak gelişen en sık karşılaştığımız gebe kalamama nedenlerinden biridir. Eğer kadına PCOS tanısı konuldu ise  aynı zamanda erkeğe ait ilave gebe kalamama ile ilgili bir faktör olup olmadığı incelenmelidir.

Bu kapsamda erkekten 3-6 gün arası cinsel perhiz ile spermiyogram bakılması yeterli olacaktır. Eğer sperm sayı ve hareketliliği normal ve gebe kalamamanın tek nedeni PCOS ise öncelikle yumurtlamanın tekrar sağlanması hedeflenir.

Bu amaçla hastada kilo fazlalığı var ise kilo verilmesi önerilir. Mevcut kilonun %5-10’u kadar bir kilo veriminin sağlanması, kendiliğinden yumurtlamanın başlamasını da sağlayabilmektedir.

Kilo verilmesi sonrasında adet düzeni ve yumurtlama döngüleri düzene girmezse ya da yeterli kilo verimi sağlanamadıysa tedavi yöntemleri tekrar hekim tarafından gözden geçirilmelidir.

POLİKİSTİK OVER SENDROMU TEDAVİSİ

Polikistik over sendromu, kısırlığın yanı sıra, insülin direnci, obezite, metabolik bozukluklar ve kardiyovasküler risk faktörleri ile ilişkili bir hastalık olması nedeniyle uzun vadeli bir klinik yönetim gerektirmektedir.

Bu klinik yönetimde hiperandrojenik (kanda yüksek testosteron) semptomları iyileştirme, yumurtlamayı sağlama ile metabolik  ve kardiyovasküler komplikasyonları önleme hedeflerine odaklanılmaktadır.

Klinik direktörümüz Prof. Dr. Hakan Yaralı’nın da dahil olduğu ve Hacettepe PCOS Grubu olarak yapılan bir çalışmada, metabolik sendrom riski PCOS’si bulunmayan hastalarda %6.1 oranında saptanırken, PCOS’li hastalarda %10 olarak saptanmıştır.

Biz yazımızın bu bölümünde polikistik over sendromunda gebe kalamayan olguların tedavisine odaklanacağız. Polikistik over sendromu olan olgularda tedavi yöntemlerini aşağıdaki gibi ele alabiliriz:

• Kilo fazlalığı olgularda diyet ve egzersiz ( kilo kontrolü ile ovülasyonun sağlanması)
• Yumurtlamayı uyarıcı hap tedavisi
• Aşılama Tedavisi
• Tüp Bebek tedavisi

Prof. Dr. Hakan Yaralı Anlatıyor Polikistik Over Sendromu'nda Kullanılabilecek Tedavi Yöntemleri Nelerdir??

Polikistik Over Sendromunda Hap Tedavisi

Yumurtlamayı uyarma tedavisidir. Bu tedavide yumurtayı uyarmak için ağız yolundan alınan haplarla ilerleriz. Kullanımı ve takibi çok kolaydır. Uyguladığımız hap tedavisi ile hastaların %80’inde yumurtlama, %40’ında gebelik elde edilebilmektedir.

Polikistik Over Sendromu Tedavisinde Aşılama

Hap tedavisi  ile sonuç alınamayan (yumurtlama yapmayan veya yumurtlama yapıp gebe kalamayan) çiftlerde 2. basamak tedavisi olarak günlük iğne tedavisi ile yumurtlama uyarımı yapılır.

Bu tedavide amaç, kadınların doğal yolla yaptıkları tek yumurta gelişimini elde etmektir. Böyle bir tedavi ile bir uygulama başına %90’nın üzerinde yumurtlama, %20-23 gebelik elde edilmektedir.

Gerekliliği tartışmalı olsa dahi gebe kalma ihtimalini bir miktar daha arttırabilmek için bu olgularda biz aşılama (intrauterin inseminasyon) tedavisini de eklemekteyiz.

Polikistik Over Sendromu ve Tüp Bebek Tedavisi

Günlük iğne tedavisi ile gebelik elde edilemeyen olgularda tüp bebek tedavisi uygulamaktayız. PCOS’ye ilaveten başka bir gebe kalamama faktörü varsa (ağır sperm problemi ya da tüp kapalılığı gibi) bu hastalarda doğrudan tüp bebek metoduna başvurmaktayız.

PCOS’li hastalarda, tüp bebek uygulaması sırasında uygun protokol seçimi (kısa protokol; antagonist protokolü) ve mümkün olan en düşük ilaç dozunun uygulanması çok önem arz etmektedir. Ayrıca bu olgularda, yumurtalık yanıtına göre farklı çatlatma iğnesi seçenekleri de tercih edilebilmektedir. 

Bu olgularda tüp bebek uygulaması sırasında karşılaşılabilecek bir problem aşırı uyarım sendromu (OHSS)’dur. Damarların geçirgenliğinin artması sonrası kanın sıvı kısmının damar dışına çıkması sonucu vücut boşluklarında sıvı toplanması olmaktadır. Önemli olan aşırı uyarım sendromu oluşmadan tablonun engellenmesidir.

Kısa protokol kullanımı, uygun dozda yumurtalıkları uyarıcı ilaç kullanılması ve özel çatlatma iğnesi kullanılmasına rağmen, biz kliniğimizde, 15 yumurtadan fazla yumurta toplandığında, hiç taze transfer yapmayıp, bütün embriyoları dondurarak rahim dinlendirme seçeneğini tercih etmekteyiz.

Çünkü tüp bebek uygulamalarında, başarı (yüksek eve canlı bebekle gitme oranı) ve emniyeti (aşırı uyarım sendromu gelişmemesi) ön planda tutmaktayız. 

Bu gerekçelerden dolayı, son yıllarda PCOS’li hastalarda, doğrudan tüp bebek tedavisinin başlangıcında, hiç taze transfer planı yapmayıp, bütün embriyoları dondurarak saklama seçeneğini daha yaygın olarak kullanmaktayız.

Polikistik Over Tüp Bebek Başarı Oranı

Bu hastaların yumurtalık rezervi çok iyi olduğu için tüp bebekle canlı doğum oranları en az polikistik over sendromu olmayan hastalar kadardır. İlaveten, taze transfer edilen embriyo dışında, dondurmaya uygun kaliteli embriyo üretme oranları da fazla olan PCOS’li hastalarda, embriyo dondurma işlemi yapılabilmektedir.

Bu sayede, gelecekte tekrar tedavi deneme gereği durumunda hastalara kolay bir hazırlık tedavisi ardından en az taze uygulamadaki kadar başarı şansı verilebilmektedir.

Biz merkezimizde 5. veya 6. gün blastokist aşamasına ulaşmış olan embriyoları dondurarak saklamaktayız. Ardından görülen ilk adetle veya sonrasında çözme uygulaması planlamaktayız.

Anatolia Tüp Bebek’te yetkin bir embriyo dondurma ünitemiz bulunmakta olup, kalite standartları kapsamında akredite olan tüp bebek laboratuvarımızda,  dondurulmuş embriyoların (hemen daima 5. / 6. gün blastokist) transferi ile hastalarımızda,  etkin bir başarı sağlayabilmekteyiz.

POLİKİSTİK OVER SENDROMU VE BESLENME

PCOS hastaları her zaman aşırı kilolu değildir, ancak PCOS abdominal obezite ve insülin direnci ile güçlü bir şekilde ilişkili olduğu için polikistik over sendromlu olguların yarısında kilo fazlalığı bulunmaktadır.

Bu şekilde göbek çevresinin artımı (88 cm’den fazla) ile karakterize kilo fazlalığı insülin direnci, artmış şeker hastalığı ve yine artmış metabolik riskleri beraberinde getirir.

PCOS'lu kadınlar, glikoz intoleransı ve tip 2 diabetes mellitus için yüksek risk altındadır. Ancak  beslenme ve egzersize yönelik etkili yaklaşımlar, belirgin kilo kaybı olmadan bile endokrin özellikleri, üreme işlevini ve kardiyometabolik risk profilini iyileştirebilir.

Bu hastalarda düşük kalorili diyetle beslenme ve yeterli fiziksel egzersizin yapılması bir yaşam şekli olmalıdır. Bu nedenle PCOS tanısı konan hastalarda kilo fazlalığı sorunu olmasa da 2 yılda bir 75 gr. şeker yükleme testinin yapılması ve lipid profillerinin kontrol edilmesi tavsiye edilir.

Bunun yanı sıra Polonyalı bir grup tarafından 2021 Temmuz ayında yayınlanan Polikistik Over Sendromunda Beslenme Stratejisi ve Yaşam Tarzı—Anlatı İncelemesi isimli makaleyi de inceleyebilirsiniz.

POLİKİSTİK OVER SENDROMU HAKKINDA SIK SORULANLAR

Anatolia Tüp Bebek Merkezi 2005 yılından bu yana 20 binden fazla ailenin tüp bebek sevincine ortak olmuştur. Bu hikayelerden bazılarına buradan ulaşabilrsiniz. Bu başarıdaki en önemli etkenler ulusal ve uluslararı kalite standartlarına sahip yüksek teknoloji laboratuvarı, deneyimli ekibidir. Anatolia'da her hasta için özel tedavi uygulanır. Başarı artar, risk azalır. Bu ailenin bir parçası olmak ya da aklınızdaki sorular için bizimle iletişime geçebilirsiniz.

motherofcatss .!.:

Merhaba arkadaşlar ben 24 yaşındayım 2 senelik evliyim 2 senede hiç gebelik yaşamadım. Kışın 1 kez klomen+ovitrelle kullandım hamilelik olmadı ben de bıraktım tedaviyi daha doğrusu erteledim. Şimdi tekrar tedaviye başlamak istiyorum. Ama defalarca yumurta takibi yaptırmaktansa tüp bebek yaptırmak istiyorum. Aceleci mi davranıyorum? Eşim de hiç problem yok değerleri çok güzel. Bende ileri derece pco değilim 40 45 günde adet oluyorum hormonlarım da kötü değil. Polikistik over tüp bebekte şanslı diye biliyorum bu yüzden sanırım hemen sonuca ulaşmak istiyorum. Bana fikir verecek var mı aynı yollardan geçen arkadaşlardan tavsiye bekliyorum.

Genişletmek için tıkla...