Edebiyatta Bağlam Nedir

İnsan, doğası gereği, duygu, düşünce, hayal, amaç, ilke, niyet, tecrübe, gözlem seafoodplus.info başkalarına anlatmak, onları da bunlardan haberdar etmek ister. Aslında bu, tek yönlü bir istek değildir. İnsan bir ta-raftan haberdar etmek isterken bir taraftan da haberdar olmak, yani başkalarının amaç, duygu, düşünce, hayal, ilke, niyet, tecrübe ve gözlemlerini öğrenmek ister. İki yönlü bu istek, iletişim eyleminin özünü oluşturur.

İletişim; duygu, düşünce, hayal, bilgi, amaç, ilke, niyet, tecrübe, gözlem seafoodplus.info akla gelebilecek her türlü yolla (ses, yazı, davranış, görüntü vb.) başkalarına aktarılmasıdır.
İnsanoğlu iletişim ihtiyacını karşılamak için en eski çağlardan beri çeşitli yollar aramış, bu isteği gerçekleştirmek için de çeşitli iletişim sistemleri kurmuş ve kullanmıştır. Bu sistemler içinde en gelişmiş olanı dildir. Seslerden oluşan bir iletişim sistemi olan dil, kendimizi ifade etmemize, iletilerimizi etkili ve anlaşılır şekilde başkalarına aktarmamıza olanak sağlar.
Her türlü iletişimde bir gönderici ile bir alıcı bulunur. Belli bir göndergeyi ifade eden her ileti, belli bir bağlamda alıcıya ulaştırılır. İletişimde gönderici ile alıcı arasında ilişkiyi sağlayan bir kanal vardır. İletiler bu kanaldan bir şifre (kod) aracılığıyla alıcıya gönderilir. Şimdi bu kavramları inceleyelim.

1. Gönderici:İletiyi hazırlayıp muhatabına sunan kişiye gönderici denir. İki kişi arasında gerçekleşen sözlü bir dilsel iletişimde, gönderici, konuşan kişidir. Yazılı iletişimde gönderici, metnin yazarıdır.

2. Alıcı: İletinin sunulduğu kişiye alıcı denir. Bir konuşmanın dinleyicileri, bir metnin okuyucuları; iletişim tablosunda alıcı olarak gösterilir.

3. Kanal: İletilerin gönderilmesi için kullanılan somut araçlara kanal denir. Üzerine bir şeyler yazılmış bir taş parçasından bir bilgisayar ekranına, bir CD&#;den bir kitap sayfasına kadar pek çok kanal vardır. Sözlü bir dilsel iletişim olan konuşmada kullanılan kanal, ses dalgalarıdır.

4. Kod (Şifre):İletinin üretildiği şifreleme sistemine kod denir. Her dil, belli iletilerin aktarılmasını sağlayan, kendi içinde kuralları olan, ancak o kuralları bilenlerin anlayabildiği, iletilerini çözebildiği bir şifreleme sistemidir.

5. İleti:Göndericinin göstergelerden yararlanarak alıcıya ilettiği bilgi, duygu, düşünceye ileti denir.

6. Gösterge: İletilerin oluşturulmasında kullanılan gösterge, kendi dışında bir başka şeyi gösteren, düşündüren, zihnimizde onun yerini alabilen her türlü nesne, görünüş ya da olgudur. Bir nesne, görünüş ya da olgunun, kendi dışında bir başka şeyin yerini alarak bir göstergeye dönüşmesini birkaç örnekle açıklayalım:

Fiziksel bir varlık olarak banknot (kâğıt para), gelişmiş bir baskı yöntemi kullanılarak matbaada oluşturulan bir kâğıt ürünüdür. Yani para, sonuçta bir kâğıt parçasıdır. Ama gerçek hayatta öyle değildir. Çünkü o kâğıt parçası, gerçek hayatta kendisi (kâğıt olması) dışında başka bir şeyin yerini tutmakta, kâğıt olmasının çok ötesinde bir anlam taşımakta, kendisi dışında bir başka şeyi göstermekte, düşündürmekte, onun yerini almaktadır. O hâlde para, bir göstergedir. Bir kişinin o kâğıtlara az ya da çok sahip olması ya da onda bu kâğıtlardan hiç olmaması da bir göstergedir.

Göstergeyle ilgili şöyle bir örnek de verebiliriz: Asker ve polislerin üniformalarında belli işaretler yer alır. Aslında bu işaretler, tek başlarına düşünüldüklerinde birer geometrik çizimden ibarettir. Ama bunlar, o üniformalarda yer aldıklarında kendileri (çizgi, yıldız, çelenk çizimleri) dışında başka bir şeyi karşılar, başka bir şeyin yerini tutar, kişilerin rütbelerini ifade ederler. O hâlde bunlar da birer göstergedir. Çünkü bu çizimler, çizim olmalarının ötesinde başka bir anlam ifade etmektedirler.

Bir nesne, görünüş ya da olgunun, kendi dışında bir başka şeyin yerini alarak bir göstergeye dönüşmesini açıklamak için şu örneği de verebiliriz: Beyaz bir bez, başka bir şeyi düşündürmediğinde, başka bir şeyin yerini tutmadığında, yani sadece kendisi olduğunda beyaz bir bezdir. Bu bez temizlik için de bir yarayı sarmak için de kullanılabilir. Ama bu bez, bir savaş esnasında kullanıldığında teslim olmayı ya da görüşme yapma isteğini bildirir. İşte o zaman, bu beyaz bez, bir beyaz bez olmasının ötesinde başka bir anlam ifade eder, kendisi dışında başka bir şeyin yerini tutar, bir göstergeye dönüşür.

Göstergeler dil göstergeleri ve dil dışı göstergeler olmak üzere iki ana başlık altında toplanır. Kelimeler, birer dil göstergesidir.

Söz gelimi &#;kitap&#; kelimesi bir dil göstergesidir. Bu kelime, kendi dışında (k, i, t, a, p seslerinden oluşan bir ses grubu olmasının dışında) somut dünyada var olan bir gerçekliğin, yani &#;ciltli ya da ciltsiz olarak bir araya getirilmiş, basılı veya yazılı kâğıt yaprakların bütünü&#;nün yerine geçtiği, dilde onun yerini tuttuğu için bir göstergedir. Yani bir nesne olarak kitabın kendisi başka, onun dildeki karşılığı başkadır.

Her gösterge bir gösteren ile bir gösterilenden oluşur. Dil göstergeleri olan kelimelerin gösterenleri, onların sesteki ya da yazıdaki karşılıklarıdır.
Yani kulağımızla duyduğumuz &#;k. i. t. a. p.&#; sesi ya da gözümüzle gördüğümüz &#;kitap&#; yazısı, &#;kitap&#; göstergesinin gösterenidir. Gösterilen ise bir dil göstergesini duyduğumuzda o göstergeyle ilgili olarak zihnimizde beliren içerik, anlam ve açıklamadır.

&#;Kitap&#; göstergesinin gösterenlerini algıladığımız, yani &#;k. i. t. a. p.&#; sesini duyduğumuz ya da &#;kitap&#; kelimesini bir metin içinde gördüğümüzde zihnimizde oluşan kitap kavramı, &#;kitap görüntüsü&#;; &#;kitap&#; göstergesinin gösterilenidir.

6. Gönderge: Bir göstergenin gerçek dünyadaki karşılığına gönderge denir. Gönderge, kendisinden söz edilen nesne, kişi ya da kavramın kendisidir. Söz gelimi, &#;masa&#; kelimesi bir gösterge, masanın kendisi ise bir göndergedir.

7. Bağlam: İletişimde görev alan unsurların (gönderici, alıcı, ileti, kanal, kod, gönderge) birlikte meydana getirdikleri ortama bağlam denir. Her iletişim bir bağlamda gerçekleşir. İletişimde görev alan unsurların herhangi birinde meydana gelen herhangi bir değişiklik iletişimin bağlamının da değişmesine neden olur.

Bir iletişimde görev alan unsurlardan beşi değişmese, sadece biri değişse iletişimin bağlamı değişir. Söz gelimi bir ileti farklı alıcılara iletildiğinde ya da aynı ileti aynı kişiye farklı zamanlarda iletildiğinde iletişimin bağlamı değişmiş olur. Bu da alıcıların o iletileri farklı şekillerde algılamasına neden olabilir.

Bir ileti hangi zaman diliminde söylenmiş, o iletiden önce ve sonra hangi iletiler oluşturulmuş, iletişim nasıl bir ortamda meydana gelmiş, iletiyi gönderen ve alan kişilerin o anki psikolojik, ekonomik, sosyal vb. durumları nasıldır, bütün bunlar iletişimin gerçekleşmesinde rol oynayan, dolayısıyla da iletişimin bağlamını belirleyen etkenlerdir.

Şimdi de iletişimde görev alan unsurları bir örnek üzerinde gösterelim. Bir gazete yazısında geçen &#;Türkiye&#;de trafik kazaları artıyor.&#; cümlesini ele alalım. Bu iletişimde gönderici &#;yazar&#;, alıcı ise &#;okuyucudur&#;.

İleti, bir saptama olan &#;Türkiye&#;de trafik kazaları artıyor.&#; yargısıdır. Bu iletişimde kullanılan kanal, &#;gazete sayfası&#;; kod ise gönderici ve alıcının ortak dili olan Türkçedir. İletinin gönderme yaptığı durum (gönderge), dil dışı bir gerçekliktir. Bu dil dışı gerçeklik (Türkiye&#;de trafik kazalarının artması), dört dil göstergesi (Türkiye, trafik, kazaları, artıyor) ile ifade edilmiştir.

Her bir göstergenin bir göstereni bir de gösterileni vardır. Biz bu göstergelerden birini inceleyelim:
&#;Kazaları&#; göstergesinin gösterenleri, yazarın yazısını okurken gördüğümüz &#;k. a. z. a. I. a. r. ı.&#; harfleridir. Bu göstereni gördüğümüzde ya da duyduğumuzda zihnimizde oluşan görüntü, içerik ve anlamlar ise bu göstergenin gösterilenidir. Kazaların kendisi ise dil dışı bir gerçekliktir yani bir göndergedir. Bu iletişimde rol alan unsurların birlikte meydana getirdikleri ortam ise iletişimin bağlamıdır. Yani alıcının (gazete okuyucusunun) o anki durumu, bir trafik kazasına şahit olup olmaması, herhangi bir trafik kazasında bir yakınını kaybedip kaybetmemesi, yazarın iletisinden önce ve sonra kurduğu diğer cümleler, verdiği örnekler, televizyon ekranlarında tanık olunan görüntüler, daha önceden bu konuda okunmuş yazıların oluşturduğu birikim vb. durumlar, bu iletişimin bağlamını belirleyen unsurlardan birkaçıdır.

İçindekiler:

1. Metin içi bağlam nedir?
2. Art Gönderim nedir?
3. Bağdaşıklık ve tutarlılık nedir?
4. Bağdaşıklık nedir?
5. Kelime Bağdaşıklığı nedir?
6. Dilbilgisel bağlaşıklık nedir?
7. Bağlaşıklık ve bağdaşıklık arasındaki fark nedir?
8. Çatı uyuşmazlığı ne demek?
9. Dilde bağdaştırma kuramı nedir?
10. Bağdaştırmak ne demek TDK?
11. Alışılmış ve alışılmamış bağdaştırma nedir?
12. Çatı uyumu nedir?
13. Dil bilgisi çatı nedir?
14. Hangi cümlede çatı özelliği aranmaz?
15. Dönüşlü fiil nedir örnekler?
16. Edilgen çatı nasıl bulunur?
17. Geçişli Geçişsiz nasıl anlaşılır?
18. Edilgen ne demek TDK?
19. Edilgen ne demek kelime anlamı?
20. Etken ve edilgen ne demek?

Metin içi bağlam nedir?

Bağlam veya kontekst; kelime ve cümle gibi anlatım unsurlarının, kullanıldıkları yere ve zamana göre, kendinden önce ve sonra gelen unsurlar nedeniyle kazandığı farklı anlam ve değerler bütünü.

Art Gönderim nedir?

Art gönderim, metin içerisinde bahsedilen kişi, olay, nesne vb. öğelerin metnin daha sonraki bölümlerinde yeniden açıklanmasına gerek kalmadan, o öğeyle tekrar bağlantı sağlanması şeklinde açıklanır. Art gönderim ile metin daha anlaşılır ve akıcı olur.

Bağdaşıklık ve tutarlılık nedir?

Metin dil biliminin üzerinde durduğu, metin ölçütü olarak kabul ettiği diğer bir unsur ise tutarlılıktır. Aksan'a göre (, s. ) ise bağdaşıklık, metni kuran sözceler arasındaki dil bilgisel bağlantıları tanımlarken tutarlılık, bir metinde sözceler arasındaki anlam ve mantık bağlantısını ifade eder.

Bağdaşıklık nedir?

Bağdaşıklık, anlamsal ilişkiler açısından tanımlanan dilsel bir birlikteliktir. Bir metin yalnızca dilbilgisi kurallarına göre düzenlenmez. Dil öğelerinin açıkladığı özellik ve durumlar arasında anlam bağıntıları da vardır. Bu anlam bağıntılarına bağdaşıklık denir.

Kelime Bağdaşıklığı nedir?

Bir cümlede veya metinde, kelimelerin dil bilgisi kurallarına göre bir araya gelmesi ve kullanılmasına bağlaşıklık denir. Örneğin; "Arkadaşımın kitabını çok sevdiğim için dolabımda saklıyorum."

Dilbilgisel bağlaşıklık nedir?

Bağlaşıklık; bir cümledeki dilbilgisel unsurların tam, doğru ve birbirleri ile uyumlu şekilde kullanılması. Bağlaşıklık, dildeki unsurların birbirine belli kurallar çerçevesinde bağlanmasıdır. Bağlaşıklık konusu daha çok "anlatım bozukluğu" kapsamında, bağdaşıklık kavramı ile karşılaştırmalı olarak ele alınır.

Bağlaşıklık ve bağdaşıklık arasındaki fark nedir?

Cevap. Bağdaşıklık= kelimenin kullanıldığı metne "anlam bakımından" uygun olmasıdır. Bağlaşıklık= kelimenin kullanıldığı metne "dilbilgisi bakımından "uygun olmasidır.

Çatı uyuşmazlığı ne demek?

Bileşik cümlelerde temel cümlenin yükleminin etken olup yan cümlecikteki eylemsinin etken olmamasından ya da temel cümlenin yükleminin edilgen olup yan cümlecikteki eylemsinin edilgen olmamasından kaynaklanan anlatım bozukluğudur. Akşam evde biraz sohbet edip erkenden yatıldı.

Dilde bağdaştırma kuramı nedir?

Cevap : Kelimelerin yeni bir anlam ifade etmek için yan yana gelerek oluşturduğu söz gruplarına bağdaştırma denir. Örnek: Çalı demetleri, ses çıkaran kağnılar. Bağdaştırmalar dilde yaygın olarak kullanılan ifadelerle oluşturulabildiği gibi birbiriyle uyuşmayan kelimelerden de oluşturulabilir.

Bağdaştırmak ne demek TDK?

bağdaştırmak. (-i, -le) Bağdaşmasını sağlamak: “İnsana yakışan susma ile konuşmayı ustaca bağdaştırmaktır.” -N.

Alışılmış ve alışılmamış bağdaştırma nedir?

Alışılmış Bağdaştırma: Dilde yaygın olarak kullanılan ifadelerle oluşturulan bağdaştırmalardır. Kelimeler ilk anlamlarıyla kullanılırlar. Taş duvar, renkli cam vb. Alışılmamış Bağdaştırma: Birbiriyle uyuşmayan ifadelerden oluşturulan bağdaştırmadır.

Çatı uyumu nedir?

Bileşik cümlelerde temel cümlenin yükleminin etken olup yan cümlecikteki eylemsinin etken olmamasından ya da temel cümlenin yükleminin edilgen olup yan cümlecikteki eylemsinin edilgen olmamasından kaynaklanan anlatım bozukluğudur.

Dil bilgisi çatı nedir?

Fiil çatısı, en genel ifadeyle yüklemin özne ve nesne ile olan ilişkisidir. Fiillerin özne ve nesneye bağlı olarak kazandığı anlama ve girdiği biçime çatı denir. Konumuzun isminden de anlaşılacağı üzere çatı, sadece fiil cümlelerinde aranan bir özelliktir. İsim cümlelerinde çatı aranmaz.

Hangi cümlede çatı özelliği aranmaz?

Fiillerin nesnelerine ve öznelerine göre gösterdiği özelliklere “çatı” denir. Çatı özelliği sadece yüklemi ”fiil”olan cümlelerde aranır. Yüklemi ”isim” veya “isim soylu olan” cümlelerde çatı özelliği aranmaz.

Dönüşlü fiil nedir örnekler?

İşi yapan ve yapılan işten etkilenen gerçek bir öznenin bulunduğu fiillere dönüşlü fiil denir. Etken fiillere –l ve -n ekleri getirilerek yapılır. Örnek: 'Ahmet maçı kazanınca sevindi.

Edilgen çatı nasıl bulunur?

Özneleri bilinmeyen fiillere “edilgen fiil” denir. Bir cümlede işin kim tarafından yapıldığı bilinmiyorsa, fiil edilgen çatılıdır. Kök ya da gövde durumundaki fiillere “-il, -in” ekleri getirilerek edilgen fiiller yapılır. NOT: Edilgen fiillerin yüklem olduğu cümlelerde işin kim tarafından yapıldığı belli değildir.

Geçişli Geçişsiz nasıl anlaşılır?

Nesne alabilen fiiller geçişseafoodplus.info olarak bir fiilin geçişli olup olmadığını anlamak için fiile “neyi, kimi” sorularını yöneltiriz ,bu soruları yöneltebiliyorsak fiil geçişlidir, yöneltemiyorsak fiil geçişseafoodplus.info diğer yöntem ise şudur:Fiilin başına “onu” zamirini getirebiliyorsak fiil geçişlidir ,

Edilgen ne demek TDK?

sf. 1. Yapılan işten etkilenen, pasif, etken karşıtı.

Edilgen ne demek kelime anlamı?

edilgen anlamı 1. Yapılan işten etkilenen, pasif, etken karşıtı. 2. is. db. Edilgen fiil.

Etken ve edilgen ne demek?

Buraya da kısaca açıklarsak; Etken fiil; eylemin ifade ettiği işi direkt olarak öznenin kendisi yapıyorsa etken fiil seafoodplus.info fiilin gerçek öznesi varsa ve “l,n” çatı ekini almamışsa fiil etkendir. Edilgen fiil ise; fiil “l,n” çatı ekini almışsa ve eylemi yapan kişi belirsiz ise o fiile edilgen fiil adı verilir.