Çöl Kaç Derece
Çöl
Başlığın diğer anlamları için Çöl (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Çöl, Yerküre'de yer alan ana biyom tiplerinden birisidir. Çöl, yıllık &#;mm'den az yağış alan bölgeler için kullanılan bir terimdir.
Çöller birer ekosistemdir ve çöl atmosferinin düşük nemliliği gece ve gündüz arasında çok büyük sıcaklık farklarının oluşmasına neden olur. Çöller, aldıkları yağışın miktarında büyük değişkenlik gösterebilir. Yağışın zamanı da öngörülememektedir. Sıcak çöllerde toprakta organik madde miktarı az olmasına karşın mineraller bol miktarda bulunur. En gelişmişlerinde bile bitki örtüsü çok seyrektir ve toprak güneş ışınları ve rüzgarla doğrudan karşılaşır. Hem yıllık hem de çok yıllık bitkileri vardır, ancak çok yıllık bitkiler olarak kaktüsler ve Sahra Çalısı tipiktir, Kuzey Kutbu'nda 'e yakın bitki türü olmasına karşın Antarktika'da sınırlı sayıda bitki türü bulunmaktadır. Bu bitkiler su kaybını azaltmak için genellikle çok küçük yapraklara sahiptir ya da hiç yaprakları yoktur. Bazı bitkiler ise yer altı organları olarak yaşarlar ve yalnızca aşırı yağışlar olduğunda kısa bir büyüme dönemine sahiptirler.
Çöllerde yaşayan hayvanlar, çok çetin koşullarla baş etmek zorundadırlar: su ve besin çok seyrektir, sıcaklık gün içerisinde büyük oranda değişmektedir, kumda ve kalın kar tabakasında yürümek ve yuva kazmak zordur. Bu sorunları aşmak için çok çeşitli fizyolojik ve davranışsaluyumlarevrimleşmiştir. Sıcak çöllerde çoğu hayvan küçüktür, günün en sıcak saatlerini bitkilerin altında ya da yer altında geçirirler, gece avlanır ve besin ararlar. Kanguru faresi gibi hayvanlar, besinlerde bulunan ve yapım-yıkım olayları sonucu ortaya çıkardıkları su (metabolik su) ile canlılıklarını devam ettirirler. Canlı biyokütlesi çok düşüktür ve canlı türleri oldukça özelleşmiştir.
Dünyaca ünlü çöller, Kutuplar'ın çevresinde bulunan çöller ve Kuzey Afrika'da Büyük Sahra, Güney Afrika'da Kalahari Çölü, Asya'da Gobi, Güney Amerika'da Atacama Çölü çölleridir. Büyük Sahra, dünyadaki en büyük sıcak çöldür. Antarktika ve Grönland'ın büyük bölümü de çöl tabirinin içine girer yani "çöl" kelimesi sadece sıcak bölgeler için değil soğuk ve kurak bölgeler için de kullanılır.
Küresel Ölçekte Başlıca Çöller[değiştir Çöller Neden Sadece Belli Bir Enlem Aralığında Bulunuyor?
Sıcak çöller Kuzey ve Güney yarımkürelerde 15°° enlemleri arasında bulunur. Sıcaklığın gündüz 50°C’nin üzerine çıktığı, geceleri ise 0°C’nin altına kadar indiği sıcak çöllerde metrekare başına yıllık milimetreden az yağış düşer. Bu miktar yağmur ormanlarındakinin yaklaşık onda biri kadar.
Güneş ışınları Ekvator’a yıl boyunca dik açıyla gelir. Güneş’ten gelen enerjinin etkisiyle ısınan nemli hava yükselir ve yükseldikçe soğur. Soğuk hava sıcak havaya göre daha az nem tutabildiği için hava yükseldikçe içindeki su yoğunlaşmaya başlar. Bu nedenle Ekvator bölgesinde nem oranı çok yüksektir ve tropikal iklim görülür.
Nem oranı düşük soğuk hava ise daha yüksek enlemlere hareket eder. Soğuk ve kuru hava 30° kuzey ve güney enlemlerde alçalmaya başlar. Hava alçaldıkça sıcaklığı yükselir. Bu durum bulut ve yağış oluşumunu engeller.
Sıcak çöllerdeki buharlaşma miktarı alınan yağış miktarından fazladır. Ayrıca havadaki nem oranı çok düşük olduğu için gündüz ve gece sıcaklıkları arasında büyük farklılıklar vardır.
nest...
Çöller Neden Sadece Belli Bir Enlem Aralığında Bulunuyor?
Sıcak çöller Kuzey ve Güney yarımkürelerde 15°° enlemleri arasında bulunur. Sıcaklığın gündüz 50°C’nin üzerine çıktığı, geceleri ise 0°C’nin altına kadar indiği sıcak çöllerde metrekare başına yıllık milimetreden az yağış düşer. Bu miktar yağmur ormanlarındakinin yaklaşık onda biri kadar.
Güneş ışınları Ekvator’a yıl boyunca dik açıyla gelir. Güneş’ten gelen enerjinin etkisiyle ısınan nemli hava yükselir ve yükseldikçe soğur. Soğuk hava sıcak havaya göre daha az nem tutabildiği için hava yükseldikçe içindeki su yoğunlaşmaya başlar. Bu nedenle Ekvator bölgesinde nem oranı çok yüksektir ve tropikal iklim görülür.
Nem oranı düşük soğuk hava ise daha yüksek enlemlere hareket eder. Soğuk ve kuru hava 30° kuzey ve güney enlemlerde alçalmaya başlar. Hava alçaldıkça sıcaklığı yükselir. Bu durum bulut ve yağış oluşumunu engeller.
Sıcak çöllerdeki buharlaşma miktarı alınan yağış miktarından fazladır. Ayrıca havadaki nem oranı çok düşük olduğu için gündüz ve gece sıcaklıkları arasında büyük farklılıklar vardır.