Sakalara Ait Destan

Eski Çağ Orta Asya‘sında İran kökenli atlı-göçebe topluluk.

Saka kelimesi Ahamenişler döneminden sonra Eski Farsça‘da kullanılmaya başladı. Yunanca‘da Sakai olarak hitap edilen Sakalar ile İskitler‘in aynı ülke olduklarına dair tezler mevcuttur fakat kesin kanıt bulunmamaktadır.

Tanrı Dağları ve Fergana Vadisi arasında yaşayan Sakaların Bir kısmı Akemenesilere itaat ederek Yunan-Pers savaşına da katılmışlardı. M.Ö.2. yüzyılda Orta Asya’dan güneye inerek Bahtriya’yı yendikten sonra Hint yarımadasına girdiler.

Savaşlarda kullandıkları en önemli silah, savaş baltasıydı. Ayrıca ok, yay ve kılıç da kullanırlardı. İskit kalıntılarındaki at figürlerinin yoğunluğu dikkati çekmektedir.

İskit kurganlarında çıkan eserler, medeniyette ileri olduklarını göstermektedir. Heredota göre, “İskitler, çok medeni bir milletti. Gümüş işçiliğinde, dişçilikte ve çıkıkları sarmakta ustaydılar.”

İskit sanatında, hayvan üslubu önemli yer tutar. At, geyik, kuş motifleri ağırlıktadır.

Herodot’un yazdıklarına göre Yunanlılar, elbise teferruatlarını, gümüş ve altın at takımlarını İskitlerden öğrenmişlerdir.

Altın elbiseli adam, 1969’da dönemin Kazakistan SSC‘nin Almaata şehrinin 50 km.^[1][2][3] ve Salagar Alüvyonlu toprağının 20 kilometre doğusunda^[4],Garaj yapmak ve yolu düzlemek için yapılan çalışmalar sırasında tesadüfen bulundu.Kemal Akişev başkanılığındaki Kazakistan Tarih, Etnografya ve Arkeoloji Enstitüsü’nün arkeolog ekibi tarafından incelenen Esik kurganı adlı İskitler^[5] veya Sakalara ait^[4][6]kurgandan çıkarılan binlerce altın parçadan oluşturulan zırh.^[4] MÖ 5. yüzyıla ait olduğu^[7], kurganın bulunduğu bölgedeyse MÖ 5.yy.’da Sakaların hüküm sürmüş olduğu gerekçesiyle^[8], Altın Elbiseli Adam’ın, Saka prens veya prensesi olduğu düşünülmektedir^[9] Isık Göl’e yakın Esik Çayı kıyısında Kazak arkeologları tarafından yapılan bir kurgan kazısında, M.Ö. IV. Yüzyıldan kaldığı tahmin edilen mezarda; çok kıymetli eserlerle, 15-16 yaşlarında çok gösterişli kıyafetle gömülü bir genç (Alp) ortaya çıkarılmıştır. “Alp’in üzerindeki kıyafet, sağdan sola doğru kapanan ‘V’ yakalı kısa kaftan, dar süvari pantolonu, diz altında kalan kısa yumuşak çizmeden oluşmaktadır. Kaftan ve çizme üçgen biçiminde işlenmiş, küçük altın levhalar yan yana ve üst üste dikilerek adeta altın bir zırhla kaplanmıştır. Kıyafette kullanılan ipliğin altın olduğu ve altının eğrilerek iplik haline getirildiği anlaşılmaktadır. Belinde 16 büyük altın levha ile süslü kemeri, kını ve kabzası altın süslemeli bir kaması vardır. Elbisenin üzerindeki sayıları 4000’i bulan bütün diğer altın levhalar; at, kaplan, geyik, pars, kurt, dağ keçisi, aslan ve yırtıcı kuş figürleri ile işlenmiş olup, Kuzey ve Orta Asya maden sanatının gelişmiş bir üslubunu göstermektedir. Kurgandan çıkarılan bir de belli bir kısmı kırılmış gümüş bir kadeh vardı ki, bu kadeh diğer her şeyden daha fazla önem arz ediyordu. Kadehin üzerinde Göktürk harflerine benzeyen 24 harften oluşan bir metin yazılmıştı. Bazı araştırmacılar bu yazıyı “Khan Uya üç otuzı (da) yok boltı. Utugsi tozıltı.” yani “Tigin 23’ünde öldü. Esik halkının başı sağ olsun.” şeklinde okudular. Dolayısıyla, yazının Türkçe olduğunu ve kurganın da Türklere ait olduğunu savunmuşlardı.^[10] Diğer yandan bu yazı, Göktürk alfabesinin M.Ö. IV. Yüzyılda da kullanıldığının en önemli kanıtıdır.”