Cari Açık Nedir

Cari açık; yüksek döviz kuru, kontrolsüz ekonomik büyüme, rekabetçilik, ihracattaki düşüş, yüksek enflasyon, ülkede yaşanan durgunluklar, aşırı borçlanma, cari açığın kapatılması için heba edilen finansal akışlar gibi sebepler ile ortaya çıkabilmektedir. Cari açık, cari dengenin negatif olduğu durumlarda ortaya çıkmaktadır. Cari açığın oluşmasının temeli ise dış ticaret açığına dayanmaktadır. İthalatın giderinin ihracatın gelirinden fazla olduğu durumlarda dış ticaret açığı ve dolayısı ile de cari açık oluşmaktadır. Cari açığın sermaye akışları ile finanse edilebilmesinin mümkün olduğu durumlarda, cari açık için büyük bir endişe etmeye gerek olmamaktadır.

Cari Açık Nasıl Tanımlanmaktadır?

Cari açığın anlamına bakıldığında; ülkenin ihraç ettiği ürünlerden kazandığı paranın ithal ettiği ürünlere harcadığı paradan daha az olması halinde oluşan durumdur. Cari açığın azaltılabilmesi veya kapatılabilmesi için ihracat değerini ithalat değerinin önüne çıkartabilecek politikalar uygulanmaktadır. Cari açık dezavantajlı bir durum olsa da olumsuz etki yaratmadığı bir durum da bulunmaktadır. Yurt içindeki yatırımların finanse edilmesi için dışarıdan alınan borcun faizi yatırım getirisinden daha düşük ise; oluşan cari açık olumsuz etkiye sahip olmayabilir ancak olumsuz etkinin ortaya çıkmaması için ülkenin mevcut borçlarını ve faizlerini karşılayabilecek gelirinin olması gerekmektedir.

Cari Açık Hangi Durumlarda Oluşur?

Cari açık oluşumu için ülkeye giren dövizin ülkeden çıkan dövizden fazla olması gerekmektedir. Cari açık aşağıdaki durumlardan kaynaklıdır:

• Uluslararası mal ticareti ile cari açık oluşumunda; ülkeler arası ithalat ve ihracat ile cari açık oluşma ihtimali oldukça yüksek olmaktadır.
• Hizmetler hesabı ile cari açık oluşabilmektedir. Taşımacılık, sigortacılık ve turizm gibi hizmetlerin hepsi hizmetler hesabı kapsamında olmaktadır.
• Transfer hesapları sebebi ile cari açık oluşabilmektedir. Yurt dışında çalışan ülke vatandaşlarının getirdikleri dövizin giriş çıkışında cari açık meydana gelebilmektedir.

Cari Açık Hesaplaması Nasıl Yapılır?

Cari açığı hesaplamak cari denge ve sermaye hesabı bilinmelidir. Cari denge; mal dengesi, hizmetler dengesi, yatırım gelirleri dengesi ve cari transferlerin toplamı ile hesaplanmaktadır. Cari dengeyi oluşturan unsurlar ise şöyledir:

• Ülkenin ithalat ve ihracatı arasındaki farka mal dengesi ismi verilmektedir.
• Sigorta, turizm gibi verilen hizmetler karşılığında alınan döviz ve satılması halinde ödenen döviz farkına hizmetler dengesi denmektedir.
• Doğrudan ya da dolaylı olarak ülkenin yurt dışına yaptığı yatırımların döviz bedelinin ilgili ülkeye yabancı ülkelerin yaptıkları yatırımların döviz bedeli ile olan farkına yatırım geliri dengesi denmektedir.
• Yurt dışında çalışan işçilerin getirdikleri döviz bedeli cari transfer olarak adlandırılmaktadır.

Cari denge unsurlarının her birinin toplamında eğer sonuç pozitif çıkar ise; bu durum cari açığın olmadığı anlamına gelmektedir. Negatif çıkması ise, cari açığın var olduğu anlamını taşımaktadır.

Cari Açığı Kapatmak İçin Ne Yapılmalıdır?

Cari açığı düşürmek veya tamamen kapatmak için yapılabilecekler aşağıdaki gibidir:

• İhraç edilen malların değerini ithal edilenlere göre yükseltmek amaçlanabilmektedir. Bu sebeple ithal edilen mallara kota ya da vergi koyma önlemi alınabilmektedir. Bu şekilde ülkeye giren malların kontrol edilebilmesi ve sınırlandırılması mümkün olmaktadır.
• İthalat odaklı politikaların yerini ithal ikameci sanayileşme gibi ihracata yönlendiren politikalar almalıdır. Ülkenin küresel pazarda rekabetçi düzeyini artırmaya ve üreticilerin ihracat yapmasını teşvik etmeye yönelik bir politika izlenmelidir.
• Devalüsyon ile ulusal para değerini diğer döviz türlerine göre geliştirerek ülkedeki üreticilerin mallarının daha hızlı ihraç edilmesi sağlanabilmektedir. Ülke mallarının ucuzlaması ile dış ülkelerden bu mallara olan talep artmaktadır ve dolayısı ile ihracattan kazanılan ithalata harcananı geçecektir. Cari açık bu şekilde kapatılabilmektedir.

Ekonomik kalkınmada önemli rol oynayan cari açık, refah seviyesinin yükselmesi için dengeli bir profilde seyretmelidir. Bu dengenin negatife doğru kaydığı ülkelerde, ekonomik büyüme düşüktür. Ülke refahı açısından oldukça önemli olan cari açık nedir, nasıl kapanır sorularına geçelim. 

Cari açık; giderlerin gelirlerden daha fazla olması durumudur. Söz konusu işlemlerin tümü cari denge kalemlerini oluşturur. Bu kalemlerin belirli bir dönem içindeki değerleri üzerinden cari açığın varlığı tespit edilebilir. Kavram, negatif sonuç verdiğinde açık oluşturan kalemler şöyledir:

• Dış Ticaret Dengesi (Mal Dengesi): İhracat – İthalat
• Hizmetler Dengesi: Hizmet Gelirleri – Hizmet Giderleri
• Net Faktör (Yatırım) Dengesi: Yatırım Gelirleri – Yatırım Giderleri
• Cari Transfer Dengesi: Karşılıksız Olarak Elde Edilen Dış Gelirler – Karşılıksız Olarak Yapılan Dış Giderler

Yüzeysel olarak sadece ithalat ve ihracat verileri arasındaki fark üzerinden düşünülse de cari denge kalemleri oldukça geniş kapsamlıdır. Dolayısıyla dış ticaret dengesinin tek başına pozitif sonuç vermesi yeterli değildir. Totalde negatif sonucun çıktığı durumlar, cari açık olarak tanımlanır.

Cari Açık Nedenleri Nelerdir?

Cari açığın her ülkede farklı bir nedeni olabilir. Bu durumun oluşmasında rol oynayan bazı önemli unsurlar vardır. Etkisi yüksek olan bu etkenler, açığı ortaya çıkarmakla birlikte kapatılmasını da zorlaştırabilir. Cari dengede açık olmasının bazı nedenleri şu şekilde sıralanabilir:

• Düşük ihracat
• Yüksek ithalat
• Aşırı yüksek döviz kuru
• Hızlı yükselen enflasyon
• Dış borçtaki artış

Bunların dışında, açığın kapatılması için yapılan yatırımlar da cari dengeyi negatif anlamda etkiler. Bu yatırımların başarısız sonuçlanması ise açığı büyütebilir. Kısaca bu nedenler arasında güçlü bir bağlantı söz konusudur. 

Cari Açık Hesaplaması Nasıl Yapılır?

Cari açık hesaplama işlemlerinde birden çok kalem ele alınır. Bunları, ödeme dengesi bilançosu içerisinde yer alan cari denge kalemleri oluşturur. Dış ticaret, hizmetler, net faktör ve cari transfer dengelerini ifade eden veri grubunun toplanması ile hesaplama yapılır. Söz konusu cari açık verileri şöyle bir formülle bulunur. 

• Cari Denge = Dış Ticaret Dengesi + Hizmetler Dengesi + Net Faktör Dengesi + Cari Transfer Dengesi

Formüldeki toplama işlemi yapıldıktan sonra elde edilen sonucun pozitif ya da negatif çıkmasına göre cari açığın varlığı tespit edilebilir. Sonuç 0 ise bir denklik söz konusudur. 0’dan büyük sonuçlar açık olmadığınıgösterir. 0’ın altında kalan cari dengede ise açık mevcuttur. Cari açık oranlarını bulmanın bir diğer yöntemin de ise GSYİH verisi kullanılır.

Cari Açık Nasıl Kapatılır?

Cari dengedeki açığı etkileyen en yüksek oran dış ticaret dengesine aittir. Dolayısıyla açığın kapanması için yapılan ilk çalışmalar, genellikle bu alanda olur. Üretimin az olduğu ülkelerde ihracat yapmadan önce ithalata ağırlık verilir. Bu da açığın doğmasına sebep olur. İthalat işlemlerine kota getirilmesi de sıkça başvurulan bir uygulamadır. Ayrıca geçmiş yıllarda devalüasyon ile ülkeyi ucuzlatarak ihracatı artırmayı amaçlayan çalışmaların yapıldığı da görülmüştür. 

Cari açık oranları, ekonomiyi yakından ilgilendir. Özellikle finansal krizlerin nedenleri arasında ilk sırada yer alan cari açık, artmaya devam ettikçe ekonomi alanında daha büyük sıkıntılar yaşanmaktadır. Cari açığın ortaya çıkmasında birçok sebep etkendir. Cari açık nedir, artarsa ne olur?

Cari Açık Nedir?

Ekonomi verilerinde önemli bir yere sahip olan cari açık, özellikle işletmeleri yakından ilgilendirmektedir. Bir ülkenin ithal ettiği malların ihraç ettiği mallardan daha fazla olmasına cari açık denir. Ülkenin ithal ettiği mallara harcadığı miktar, ihraç ettiği mallara harcadığı miktarı geçtiğinde cari açık söz konusu olur. Ödemeler bilançosu dengesinin önemli bir unsuru olan cari açık, ülkenin dış işlemlerinin hesaplanmasında da büyük bir rol oynamaktadır.

İthalat ve ihracat işlemlerinin miktarındaki değişiklikler, cari açıkta da farklılıklar yaratmaktadır. Bu noktada cari açık neyi gösterir sorusunun yanıtı önem kazanır. Cari açık ortaya çıktığında ekonomi alanında krizler yaşanır. Bu krizler hem işletmeleri hem de tüketicileri ciddi şekilde etkiler.

Cari Açık Artarsa Ne Olur?

Cari açık arttığında ülke ekonomisi bu durumdan olumsuz bir şekilde etkilenir. Cari açıktaki artış ne kadar fazla olursa ülkeye gelen para giden paradan o kadar az olur. Bu durum da ekonomik gelişimi büyük ölçüde engeller.

Yurt içindeki yatırımların finanse edilebilmesi için dışarıdan alınan borcun faizi, yatırım getirisinden daha düşük olduğu durumlarda cari açıktan olumsuz yönde etkilenme olmayabilir. Fakat bu olumsuz yönde etkilenmenin olmaması için ülkenin var olan borçlarını ve faizlerini karşılayabilecek gelirinin olması gerekir. Aksi takdirde cari işlem açığı karşısında ülke ekonomisi ciddi zararlar görebilir.

Cari Açık Hangi Durumlarda Oluşur?

Ekonomi alanında cari açığın ortaya çıkmasında birçok etken vardır. Bu etkenler hem işletmeleri hem de ülke ekonomisini büyük oranda etkiler. Cari açık nedenlerini şu şekilde sıralamak mümkündür;

• Aşırı yükselmiş döviz kuru
• Yüksek oranda enflasyon
• Diğer ülkelerde yaşanan ekonomik durgunluk
• Ülke olarak fazla borçlanma
• Ülke çapında yıllık bazda ihracatın büyük ölçüde azalması
• İthalata harcanan miktarın ihracata harcanan miktarı geçmiş olması

Transfer hesapları da cari açığın ortaya çıkmasında önemli rol oynar. Yurt dışında çalışan kişilerin getirdikleri dövizin giriş çıkışında cari açık oluşabilir.

Cari Açık Nasıl Kapanır?

Cari açığı tamamen kapatmak veya düşürmek için bazı önlemlerin alınması gerekir. En önemlisi ihracatın ithalattan daha yüksek olmasına ihtiyaç vardır. Diğer yapılabilecekleri ise şu şekilde sıralamak mümkündür;

• İhracatın artması için daha fazla ürün üretilmelidir.
• Bir diğer önlem ise vergilerdir. Vergi bedelinde artış olduğunda ithalat oranı da artış gösterir.
• İthalat odaklı politikaların yerini ithal ikameci sanayileşme gibi ihracata yönlendiren politikalar almalıdır. Yani üreticilerin ihracat yapmasına yönelik politikalar izlenmelidir.

Devalüasyon ile ulusal para değerini diğer döviz türlerine göre geliştirerek ülkedeki üreticilerinin mallarının daha hızlı ihraç edilmesi sağlanabilir. Ülke mallarının ucuzlaması ile dış ülkelerden bu mallara olan talep artış gösterir. Bu artış sonucunda da ihracattan kazanılan miktar ithalata harcanan miktardan fazla olur.

Cari Açık Nasıl Hesaplanır?

Cari açık hesaplanmasında ödemeler dengesine büyük ihtiyaç duyulur. Sermaye hesabı ile birlikte cari dengeye de ihtiyaç vardır. Cari denge; mal dengesi, hizmetler dengesi, yatırım gelirleri dengesi ve cari transferlerin toplamından meydana gelir.

Ülkenin diğer ülkelere yaptığı döviz yatırım bedeli ile birlikte diğer ülkelerin bu ülkeye gerçekleştirdiği döviz yatırım bedelleri cari açığın hesaplanmasında önemli rol oynar. Bütün bu hususların olumlu yönde ortaya çıkması, ülkede cari açık yok anlamına gelir.

ANASAYFAYA DÖNMEK İÇİN TIKLAYINIZ