Giriş Tarihi: 9.12.2015 10:40Son Güncelleme: 9.12.2015 10:44
Sepsis hastalığını birçoğumuz Nejat İşler'?in adıyla duyduk, okuduk. Peki nedir bu Sepsis?
Uzmanlar sepsisi, ??vücudumuzun başına büyük bir olay geldiğinde, bağışıklık sistemimizin şaşırması?? olarak açıklıyor. Sepsis, vücutta stres doğuran gelişmeler ardından baş gösterebiliyor. Vücut kendini korumak üzere harekete geçiyor. Ancak ya bağışıklık sistemi çok fazla aktif rol oynuyor ya da yanlış algılıyor. Ve sonuçta kanda oluşan enfeksiyon vücut sıvılarına geçerek dokulara yayılıyor. Bu yayılma sebebiyle sepsis için ??kan zehirlenmesi?? deseler de doğru değil.
Sepsis, vücudumuzun enfeksiyona karşı cevabının, amacının tam tersine organlarımıza zarar vermesiyle ortaya çıkıyor. Bu hastalıkla iç dinamikler ve dengeler bozularak çok ciddi organ yetmezliği ortaya çıkabiliyor. Bu septik şok, organ yetmezlikleri erken belirlenip tedaviye alınmadığı durumda can kaybına neden olabiliyor.
ARKADAŞINA GÖNDER
Sepsis nedir, nasıl bulaşır, belirtileri nelerdir?
Kanda Enfeksiyon Nedir?
Sepsis, vücutta ilk enfeksiyon kaynağından kan dolaşımı yoluyla yayılan bir enfeksiyondur. Bu enfeksiyon bakteriyel bir kökene sahip olabilir (çoğu zaman durum budur), ancak bir virüs veya parazitten de kaynaklanabilir. Sonuçta, herhangi bir tedavi edilmemiş veya kötü tedavi edilmiş enfeksiyon (menenjit, bronşit, apandisit, vb.) veya yara (ameliyat sonrası, lomber ponksiyon vb.) dejenere olabilir.
Nitekim tedavi olmadığında enfeksiyonun mikropları düzenli olarak kanın içine dökülmeye devam edecek ve bu enfeksiyon genelleşecek ve ciddi organ hasarına neden olacaktır.
Kan Zehirlenmesi (Sepsis) Belirtileri Nelerdir?
Bir sepsis asemptomatik kalabilir. Sepsis semptomları ilk başta değişken ve seyrektir. Daha sonra, en sık karşılaşılan tipik bir enfeksiyondur:
En kısa sürede kontrol edilmeden bırakılırsa, enfeksiyon organlara yayılabilir ve atardamarlara, deriye, böbreklere, akciğerlere, kalbe, karaciğere ve hatta beyine ciddi zararlar verebilir. Bazı septisemilerin herhangi bir semptoma neden olmadığını unutmayın; bu durumda genellikle kendiliğinden iyileşirler, bağışıklık sistemi onları bastırmayı başarmıştır. Şiddetli sepsis zaman organlarını başarısızlık böyle gösteri işaretleri oluşur.
Kan Zehirlenmesinin Tedavisi Nedir?
Bazı durumlarda sepsis, enfeksiyonu diğer organlara yayabilir. Septik şokun neden olduğu kan dolaşımı sorunlarından kaynaklanan oksijen eksikliği, artık uygun şekilde sulanmadıkları için bazı organlarda ağrıya neden olabilir.
Görüntüleme testleri göğüs röntgeni ve akciğer, kalp ultrasonu, karın ultrasonu ile teşhis edilir. Sepsis durumunda, tedavi ne kadar hızlı olursa, iyileşme şansı o kadar artar. Başlangıçta ve enfeksiyonun kökeninin doğrulanmasını beklerken, çok sayıda bakteri suşuna karşı etkili olan geniş spektrumlu bir antibiyotik tedavisi bu nedenle uygulanır.
Doktorlar bulaşıcı odaktan birkaç saat veya birkaç gün sonra onay aldıklarında tedaviyi uyarlayabilirler. Daha sonra enfeksiyondan sorumlu bakterilere karşı daha etkili olan bir antibiyotik seçerler.
Kan Zehirlenmesinde Risk Faktörleri Nedir?
Septisemi için çeşitli risk faktörleri bulunabilir. Dikkate alınması gereken en önemli hususlar şunlardır.
Küçük çocuklar ve yaşlılar, AIDS'li veya bağışıklık sistemini baskılayıcı tedavi gören kişiler gibi diğerlerinden daha fazla risk altındadır.
Sepsisin önlenmesi, her şeyden önce, yaraların enfekte olmasına izin vermekten kaçınmayı içerir.
Kan Zehirlenmesi Nasıl Önlenir?
Menenjit veya grip, aşılama gibi belirli bulaşıcı patolojilere karşı korunmak da gereklidir. Genel olarak, bir bebekte ateş ortalıkta bırakılmamalıdır, bu göz ardı edilmemesi gereken bir semptomdur. Ayrıca ellerinizi düzenli olarak sabunla yıkamak (veya aksi takdirde hidroalkolik jel kullanmak), riskli yiyecekleri düzgün pişirmek, sebzeleri iyice temizlemek ve su tüketmek gibi temel hijyen kurallarına uymanız yeterlidir.
Sepsis, özel bir serviste acil tedavi gerektiren tıbbi bir acil durumdur. Antibiyotik tedavisine mümkün olan en kısa sürede (septisemi bakteriyel kökenli olduğu sürece), gerekirse intravenöz yoldan başlanacaktır. Aynı zamanda, hayati organların rahatsızlıklarını tedavi etmek için her şey yapılır.
Diğer tüm organ hasarları gerektiği gibi ve gerektiğinde tedavi edilir. Enfeksiyonun ilk odağı bulunursa, yerel olarak müdahale etmek gerekebilir.
Bedenin herhangi bir kısmında gelişmekte olan ağır virüsün sonunda bağışıklık sisteminin verdiği şiddetli tepkime ile organ ve dokularda problemler yaşanabilir. Tekli ya da çoklu organ yetmezliğinden hayatı kaybetmeye kadar giden bu önemli durum sepsis şeklinde isimlendirilmektedir. Mikroorganizmaların kana karışması ile gelişim gösteren bu durum kan zehirlenmesi olarak da belirtilmektedir. Her çeşit virüse bağlı olarak gelişen olan sepsis, hayati risk oluşturan bir durumdur, ve tedavi süreci ne kadar erken olursa organlarda görülen hasarların engellenebilmesi durumu da o kadar fazla olur.
Bedende bir sebep olan bakterilerin kana karışması ile bedendeki bağışıklık sisteminin bu virüslere karşı şiddetli bir savunma göstermesi ile sepsis meydana gelir. Olağan koşullarda beden kana karışan bakteri ve virüslere karşı bir bağışıklık yanıtı geliştirir. Ancak bu geliştirilen cevap bazı zamanlarda olması gerekenden çok daha kuvvetli olduğu zaman, organlara ve dokulara zarar verebilir. Ağır sepsis vakalarında bütün bedende iltihaplanmalar yaşanır ve septik şok olarak adlandırılan durum görülebilir ve tansiyonda önemli bir düşüşe de sebebep olabilir, bu durum ölüm ile neticelenebilir. Pek çok enfeksiyonun sepsisle sonuçlanma riskine karşı gereken antibiyotik tedavilerinin ve intravenöz sıvı işlemlerinin vakit kaybetmeden uygulanması gereklidir. Bağışıklık sistemi kuvvetsiz olan bireyler, gebeler, 1 yaşın altında olan çocuklar ve 60 yaş üzeri erişkinlerde bu durumun gelişme ihtimali öteki kişilere oranla fazladır.
Sepsis enfeksiyonlardan dolayı görülmektedir bundan dolayı hemen hemen her kişi de bu duruma rastlanılabilir. Fakat sepsis en fazla; gebelerde, yaşlılarda, 1 yaşından ufak çocuklarda, bağışıklık sistemi güçsüz bireylerde, diyabet, böbrek ya da akciğer rahatsızlığı ya da kanser gibi kronik hastalıkları olan kişilerde görülmektedir ve bu kişilerde şiddetli septik şoka ilerleme tehlikesini taşımaktadır.
Sepsisin tedavi edilmesi için antibiyotikler ve damar içinden verilen sıvı katkısı ile uygulanır ve tedavinin vakit kaybetmeden yapılması kişinin yaşama olasılığını yükseltir.
Sepsis oluşmasında pek çok enfeksiyon çeşitli rol oynayabilir. Bunlardan en yaygın olanı idrar yolu enfeksiyonu, solunum yolu enfeksiyonu, zatürre, karnın içinde oluşan enfeksiyon ve cilt enfeksiyonlarıdır. Bilhassa yaşlı kişilerde sepsis görülme ihtimali oldukça yüksektir. Geçirilen cerrahi işlemlerin ardından bedende görülen yaralar, sepsisin risk etkenleri içindedir. Bunlar ile birlikte yersiz antibiyotik kullanmak, antibiyotiklerin tamamen bitirilmemesi gibi sebeplere bağlı olarak bakterilerin antibiyotiklere karşı geliştirdiği direnç, enfeksiyonların kontrol altında tutulmasının engellenmesine neden olur. Bundan dolayı sepsis görülme tehlikesi çoğalır. Bazı rahatsızlıkların tedavi edilmesinde ya da organ nakli gibi vakalarda bedenin nakil olan organı kabullenmesi için uygulanan immün sistemi baskılayan ilaçlar da bağışıklık sistemini güçsüz bırakır, enfeksiyonların sepsise neden olmasını kolay kılar. 1 yaşın altındaki çocuklar, gebeler kronik hastaları ve yaşlı kişiler sepsis bakımından risk grubundadır.
Sepsis oldukça önemli ve hayati tehlikesi bulunan bir hastalıktır. Çok vakit kaybetmeden hastalığın tedavi edilmesi gerekir. Bu hastalığın belirtileri kendini kolay kolay göstermeyebilir. Bundan dolayı en ufak bir enfeksiyon dahi dikkate alınmalıdır. Semptomlar şiddetlendikçe kişinin beyni, kalbi ve böbrekleri gibi yaşamsal organlara kan akışında problem görülür. Bunun ile birlikte sepsis sebebi ile organlarda ve kol, bacak, el, ayak parmaklarında kan pıhtılaşması görülebilir.
Sepsis kendi kendine geçen bir şey olmamaktadır, fakat sepsise sebebiyet veren enfeksiyonun bulaşıcılığı mevcuttur, bunun ile birlikte, geçtiği bireylerde sepsise sebebiyet vermeyebilir. Pek çok olayda kişiler hafif sepsisten kurtulabilir. Fakat durum septik şok seviyesinde olursa, kişilerin hayatını kaybetme oranı yaklaşık olarak yüzde 40 şeklinde değerlendirilmiştir.
Geçirilen şiddetli enfeksiyonlarda sepsisin semptomları tam olarak belli değildir. Bu sebep ile sepsis enfeksiyonlara bağlı şekilde meydana gelen değişik belirtilerle karıştırılabilir. Teşhis edilmiş ya da edilmemiş her çeşit enfeksiyon, sepsisin gelişmesi için ihtimal oluşturur. Şiddetli sepsis ve septik şok biçiminde 3 çeşit aşamadan oluşur. En yaygın semptomları şu şekildedir;
Bu semptomların görüldüğü durumlarda bedeninde belirli bir enfeksiyonu ya da enfeksiyon şüphesi olan kişiler kesinlikle hastaneye başvurmalıdır. Sepsisin kontrol altında olmaması ile 2. kısım olan ağır sepsis tablosu gelişir. Bununla beraber meydana gelen en çok görülen semptomlar şu şekildedir;
Sepsisin son aşaması olan septik şok vakalarında ise yukarıda belirtilen semptomlara ilave olarak kandaki basıncın normal olmayan seviyede azalması ve kandaki laktik asit oranının artması gözlemlenir. Bu evrede organlarda yetmezlikler görülebilmektedir.
Sepsisin belirtilerinden birkaç tanesinin birden kişide olması, sepsisten şüphe edilmesinin gerekli olduğunu gösterir. Bu semptomlar ile sağlık kuruluşlarına giden kişilerde uzman tarafından hasta olan kişinin öyküsünün alınması gerekir ve uygulanacak fiziki kontrollerden sonra Çeşitli tanı testleri istenebilir.
Bunlardan ilk uygulanacak olanı kan testleridir. Kanda virüs ve virüs belirtilerinin olup olmadığı kontrol edilir. Bunun ile birlikte ardından pıhtılaşma problemleri, oksijen seviyesi, karaciğer ve böbrek işlevleri, su ve elektrolit seviyeleri ile kan pH'ı uygulanarak kan testleri ile incelenir. Hasta kişide meydana gelen semptomlar ve kan değerleri beraber incelendikten sonra uzman gerekli görürse daha ileri testlerin de yapılmasını isteyebilir. İdrardaki bakterilerin de incelenmesi gerekir. Bu yüzden idrar testi, enfeksiyonun neden olduğunun araştırılması için yara ve mukus salgı testleri de uygulanabilir.
Yapılan testlerin sonunda sepsis teşhisi konulan hasta kişilerde semptomların ne biçimde olduğu ve hangi düzeyde olduğu belirlenip rahatsızlığın hangi aşamada olduğunun tespiti yapılabilir. Var olan bulguların sonunda tedavi sürecinin planı yapılmalı, organ işlevlerinin korunması için gereken işlemlere geçilmelidir.
Sepsisin erken evrede tespitinin yapılması durumunda ve dolayısı ile tedavisinin yapılamaması durumunda septik şok tablosu görülür, rahatsızlık ölüm ile neticelenebilir. Rahatsızlığın bu aşamaya gelişine engel olmak için, sepsis semptomları ile sağlık kuruluşlarına başvuran ve sepsis teşhisi konulan hasta kişiler de tedavi için genel olarak aşağıdaki ilaçlar ile tedai yapılır;
Belirtilen ilaçların kullanılması ile beraber yoğun sepsis vakalarında damar yolu ile sıvı katkısı yapılması gerekebilmektedir. Rahatsızlığın kontrol altında tutulması ve enfeksiyona bağlı gelişen belirtilerin yok edilmesinin ardından hasta kişiler belirli bir zaman daha kontrol altında kalmalıdır. Organ ve dokularda oluşan problemlere karşı yapılacak tedavi uzman tarafından detaylı olarak planlanmaktadır. Sepsis çok önemli bir sağlık problemidir ve gereken tedbirler alınmalıdır. Bundan dolayı her enfeksiyon dikkate alınmalıdır ve zamanında tedavi edilmelidir.
Sebsis rahatsızlığı oldukça önemlidir. Tedavi edilmelidir. Yaklaşık olarak 3-4 saniyede bir birey sepsise bağlı yaşamını kaybetmektedir.
Tüm tedbirlere rağmen sepsis gelişim gösterirse, enfeksiyonun hızlı bir şekilde kontrol altında tutulması yaşama şansını arttırabilir. Covid-19 sebebi ile gerçekleşen ölümlerin çoğu sepsis kaynaklıdır ve Covid-19'ın olası neticelerinden birisi olduğu düşünülmektedir.
Enfeksiyon ve iltihabın bedenden çıkarılması için bağışıklık sistemini kuvvetlendirerek gıdaların tüketimi önemlidir. Bol bol su içmek sıvı almak gerekir.
Güncelleme Tarihi: 23 Kasım 2022
Yayınlama Tarihi: 03 Kasım 2022
Sayfa içeriğinde yer alan bilgiler yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. İlgili sayfada tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren öğeler yer almamaktadır. Tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.