Iskenderiye Kütüphanesi Nasıl Yandı
İskenderiye K&#;t&#;phanesi’ni kim yaktı?
LinkedinFlipboardLinki KopyalaYazı Tipi
İSKENDERİYE Kütüphanesi’ni kim yaktı sorusu nereden geldi aklıma? İskenderiye Kütüphanesi derken gözümün önüne bir Kleopatra filmi geliyor. Bilindiği gibi Mısır Kraliçesi VII. Kleopatra önce Julius Caesar’ın sevgilisi ve karısı olur. Onun öldürülmesinden sonra sıra Marcus Antonius’a gelir. Çok acılı bir sevdadır Kleopatra-Marcus Antonius aşkı.
İmparatorluk mücadelesinde Marcus Antonius ile Octavius’un arası açılır. Octavius önce deniz savaşında galip gelir, bir yıl sonra Mısır’a gelir. Romalıların kendi aralarında yaptığı sokak savaşını uzaktan izleyen Cleopatra "Eyvah kütüphanem!" diye haykırır. bin kitaplık kütüphane belki de o zaman yanıp kül olmuştur.
Bu savaş sırasında umudunu yitiren Cleopatra intihar eder, peşinden Antonius. Yıl MÖ 30’dur.
* * *
"İskenderiye’nin Yaşlı Şairi" Konstantinos Kavafis ("Bütün Şiirleri", Çev: H. Millas - Ö. İnce, Varlık yayınları) aşağıdaki şiiri yılında yazmıştı. Antonius’un intihar etmeden önceki dakikalarının, saniyelerinin şiiri:
[TANRI ANTONİUS’A SIRT ÇEVİRİYOR
Eğer, gece yarısı, duyulursa ansızın
geçişi görünmeyen bir alayın
eşsiz müziklerle ve seslerle
boyun eğen yazgına, başarısız girişimlerine
ve hep hayalde kalan tasarılarına hayatının
ağlama sakın boş yere.
Çoktandır bekleyen biri gibi, bir yiğit olarak,
veda et ona, bu giden İskenderiye’ye.
Aldanmayasın sakın, demeyesin hele:
"Bir düştü bu, kulaklarım yanlış duydu."
Böylesine boş umutlara tenezzül etme.
Çoktandır bekleyen biri gibi, bir yiğit olarak,
yaraşırcasına böyle bir kentte yaşamak kısmet olmuş birine
yaklaş sarsılmaz bir kararla pencereye
ve duygulanarak dinle, ama
yakarmaları ve sitemleriyle değil korkakların,
son bir haz olarak dinle onları,
o gizemli ordunun benzersiz çalgılarını
ve veda et ona, yitirmekte olduğun İskenderiye’ye.]
* * *
İkinci iddiaya göre İskenderiye Kütüphanesi’ni paganlar ile Hıristiyanlar savaşı sırasında imparator I. Theodocius () yaktırdı. Üçüncü iddiaya göre ise Halife Ömer, Mısır fatihi komutan Amr İbn al-As’a yaktırdı (). Şu gerekçe ile: "Bu kitaplardaki bilgiler Kuran’a aykırı ise haramdır. Kuran’da yazanların aynısı ise gereksizdir!"
Kim yakmış olursa olsun, şimdi aynı yerde yılları arasında inşa edilen yeni kütüphane var. Bu kütüphaneyi pazartesi günü göreceğim.
LinkedinFlipboardLinki KopyalaYazı Tipi
Ana madde: Yeni İskenderiye Kütüphanesi
Yakılan İskenderiye kütüphanesinin bulunduğu alanda Yeni İskenderiye Kütüphanesi yapılmış ve yılında hizmete açılmıştır.
Popüler kültürde İskenderiye Kütüphanesi[değiştir kaynağı değiştir]
Genel kanı bu kütüphanenin, çıkan çeşitli fanatik görüşler nedeniyle, antik Pagan tapınakları ve yapıların imhası sırasında Hristiyanlar tarafından yakıldığı yönündedir.
Bu görüşe göre yılında Doğu Roma'nın Mısır Valisi Theophilos, İskenderiye’de Mısır’ın eski din mensuplarına ait Osiris tapınağında olan bir arsayı, kilise inşa edilmesi için Hristiyanlara verdi. Burada yapılacak kilisenin temel kazıları sırasında üzerinde eski dine ait yazılar bulunan bir taş çıktı. Hristiyanlar bunu bir alay konusu yaptılar. Bu olay şehirde oldukça kalabalık halde bulunan Pagan inancına mensup olanları kızdırdı ve sonunda İskenderiye’de dini bir ayaklanma çıktı. İki taraf çarpıştı, insanlar kitle halinde kılıçtan geçirildi. İskenderiye Kütüphanesi’nin olduğu bölge yerle bir edildi. İmparator I. Theodosius, valiye başka büyük şehirlere göre eski dinin İskenderiye’de hala neden bu kadar canlı olarak devam ettiğini sorunca, buna sebep olarak İskenderiye Kütüphanesi’nin eski putperestlik kültürünü devam ettiren kitaplarını ileri sürdü. İmparator, bunun üzerine hepsinin yok edilmesini emretti. İskenderiye Kütüphanesi’ndeki tüm eserler şehrin hamamlarına dağıtılarak yaktırıldı ve böylece insanlık tarihinin bu bilim ve kültür hazinesi yok oldu.
Daha önceleri bu kütüphanenin şehrin Müslümanlar tarafından alınmasından kısa bir süre sonra ikinci İslam Halifesi Ömer’in emriyle Mısır Fatihi Amr İbnül-As tarafından yakılarak yok edildiği ileri sürülmüştür. Bernard Lewis konu hakkındaki makalesinde, kütüphanenin Müslümanlar tarafından yok edildiği hikâyesinin doğruluğunu Alfred J. Butler, Victor Chauvin, Paul Casanova ve Eugenio Griffin gibi Batılı ilim adamlarının reddettiğini yazmaktadır.[2]
Kütüphanenin Sezar tarafından, İskenderiye'yi kuşattığı sırada yok edildiği görüşü de çeşitli tarihi eserlerde yer almaktadır. Kütüphanenin varlığını 4. yüzyıla kadar sürdürdüğü bilinmektedir. Sezar'ın kuşatmasında sadece bir bölümünün zarar görmüş veya yıkılmış olduğu da düşünülmektedir.