Burnun Görevleri 4 Sınıf

Temel görevi koku almak olan organımız burun, solunum sisteminin de bir parçasıdır.

Solunum havanın temizlenmesini ve nemlendirilmesini sağlar.

Kemik ve kıkırdak yapıda olan burun, önden dışarıya, arkadan yutağa açılır.

Koku almaçlarının (koku reseptörleri) yoğun olarak bulunduğu bölgeye “sarı bölge” adı verilir.

Koku Alma Olayı Nasıl Gerçekleşir?

Koku tanecikleri cisimlerden havaya yayılır.

Burun deliklerinden burun boşluğuna gelen koku tanecikleri mukus tabakasında çözünmeye uğrar.

Sarı bölgedeki mukus içinde çözünen koku tanecikleri koku almaçlarına uyartı oluşturur.

Oluşan uyartılar koku sinirleri ile beyne iletilir. Koku alma olayı gerçekleşir.

Bilgi:

• Koku ve tat alma reseptörleri eş zamanlı çalıştığından kokusunu almadığımız maddelerin tadını ayırt edemeyiz.
• Mukus, Solunan havayı nemlendirir.

Çözümlü Örnekler;

Örnek: 1: Kokuları daha net ve hızlı algılamamızı sağlayan koku reseptörlerinin yoğun olarak bulunduğu bölüme ne ad verilir?

• A) Sarı bölge
• B) Mukoza
• C) Almaç
• D) Koku sinirleri

Cevap: A yani Sarı Bölge’dir.

Örnek 2: Burunda yer alan mukus sıvının öncelikli görevi nedir?

• A) Havayı daima kuru tutmak
  B) Koku almayı engellemek
  C) Solunan havanın nemlendirilmesini sağlamak
  D) Havanın temizlenmesini engellemek

Cevap: C‘dir.

Göz nedir yapısı ve özellikleri konu anlatımı

Kulak nedir yapısı ve özellikleri konu anlatımı

Burun nedir yapısı ve özellikleri konu anlatımı

Dil nedir yapısı ve özellikleri konu anlatımı

Deri nedir yapısı ve özellikleri konu anlatımı

Fen Bilimleri – 6. Sınıf – 6. Ünite – Bölüm 2 – Koku Alma Duyusu
Cisimlerin kokularını burnumuzla algılarız. Burun nefes alma organımız olduğu gibi koklama duyumuzun da organıdır.

Burnun Görevleri

• Nefes almamızı sağlar.
• Koku almamızı sağlar.
• Havayı nemlendirir.
• Havayı ısıtmayı sağlar.
• Havanın nemlenmesini sağlar.

Burnun Yapısı

Burun Boşluğu:  Burnun iki delikle dışarı açılır. Deliklerin iç yüzeyi tüyler ve mukus denilen sıvıyla kaplıdır.
Burun kılları havayı ısıtır ve tozların içeri girmesini engeller.
Burun sıvısı ise tozları ve mikropları kendine yapıştırarak vücudumuza girmesini engeller. Ayrıca havanın nemlenmesini de sağlar.

Burun delikleri burun boşluğuna açılır. Burada hava akciğerlere ilerlerken koku alma sinirleriyle temas eder.

Sarı Bölge: Koku alma sinirlerinin yoğun olarak bulunduğu bölgedir. (Gözdeki sarı lekeye benzer)

Koku Sinirleri: Hava içindeki koku taneciklerini sarı bölgedeki koku almaçları tarafından algılanır. Koku bilgileri sinirler yardımıyla beynin koku alma merkezine taşınır.

Sinüs: Kafatası kemiklerindeki boşluklardır.

Nasıl Koku Alırız?
Koku alma sırasında aşağıdaki işlemler gerçekleşir:

1. Kokulu cisimlerden koku tanecikleri yayılır.

2. hava burundan içeri alınır.

3. Koku tanecikleri sarı bölgedeki mukus sıvısında çözünür.

4. Çözünen tanecikler koku alıcı hücrelerin kullanabileceği hale gelir.

5. Koku sinirleri koku uyarısını beyine ulaştırır.

6. Beyindeki koku alma merkezi kokuyu algılar.

Koku Yorgunluğu
Burundaki koku sinirleri her zaman aynı yoğunlukta koku alamaz. Örneğin kötü kokan bir ortama girdiğimizde bir süre sonra o kokuyu duyamaz oluruz. Dışarıdan gelen insanlar kokuyu fark edebilir ama bizim koku hücrelerimiz yorulduğu için koku hissetmeyiz.

Koku yorgunluğu ya da koku körlüğü olarak adlandırılan bu durum sadece uzun süre aldığımız kokularda oluşur. Örneğin parfüm kokusuna karşı burnumuz yorulsa bile yemek kokusunu rahatlıkla duyar.

Alakalı Konular

Koku ve Tat Alma Arasında Bir İlişki Olabilir mi?

Koku ve tat alma organlarımız birbiriyle uyumlu olarak çalışır. Dilimiz bir besinin tadını, burnumuz da kokusunu algılar. Kokusu iyi alınamayan besinlerin tadı da iyi alınamaz.

Örneğin nezle olduğumuzda kokuları tam olarak alamadığımız için besinlerin tadını da tam olarak alamayız. Besinlerin tadını tam olarak alabilmek için burun ve dilin birlikte görev yapması gerekir.

Koklama Organımız Burun
 Burun, koku alma ve solunum organımızdır. Bu organ, alınan havanın temizlenmesini, ısıtılmasını, nemlendirilmesini ve kokusunun algılanmasını sağlar. Bir süre aynı koku alınacak olursa bu koku bir müddet sonra hissedilmez. Ancak ortama değişik bir koku geldiğinde bu yeni koku fark edilir. Burnun yapısını, bölümlerini ve çevresinde yer alan sinüsleri aşağıdaki şekil üzerinde inceleyelim.

Burun, kemik ve kıkırdakla desteklenen bir organımızdır. Burun boşluğunun duvarı, mukus salgısı üreten hücrelerle kaplıdır. Mukus salgısı üreten bu tabaka mukoza olarak adlandırılır. Mukoza burnun içinin nemli kalmasını sağlar. Burun boşluğunun üst tarafında koku almaçları bulunur. Koku almaçlarının yoğunlaştığı bölgeye sarı bölge denir.
Kokuyu Nasıl Algılarız?
1. Kokulu cisimlerden buharlaşarak ayrılan ve havaya karışan tanecikler, sarı bölgedeki mukus sıvısında çözünerek koku almaçlarını uyarır.
2. Uyartılar beynin koklama merkezine iletilir. Böylece koku algılanmış olur.
Bazı Burun Hastalıkları
Sinüzit: Sinüslerin iltihaplanmasına sinüzit denir. Doktorun tavsiye edeceği ilaçlarla tedavi edilebilir.
Saman nezlesi: Saman nezlesi bir alerjidir. ilkbahar ve yaz aylarında polenler rüzgârlara kapılarak geniş alanlara yayılır. Aldığımız nefesle burnumuza yerleşen polenler şiddetli hapşırıklar eşliğinde burnun suya benzer bir akıntı salgılamasına neden olur. ilaçlarla ya da aşı yapılarak tedavi edilebilir.
Burun akıntısı: Burun akıntısı; nezle, saman nezlesi, sinüzit, alerjik burun iltihabı veya burna herhangi bir şey kaçmış olması nedeniyle oluşabilir. Ayrıca kızamık başlangıcında da burun akıntısı görülür.
Burun kanaması: Büyümeye bağlı olarak ergenlik döneminde burun kanamaları görülebilir. Orta yaşlarda ise tansiyon yüksekliğinden kaynaklanan burun kanamaları görülebilir. Burun kanamalarını durdurmak için yapılacak ilk yardım hastayı hemen oturtmak, başını öne doğru hafifçe eğip, burnunun kanayan deliğini on dakika kadar bastırmak, bu sırada ağızdan nefes almasını ve yutkunmasını söylemektir.

Önemli NOT:

Koku alma ve solunum organı olan burnumuz alınan havanın temizlenmesinde, ısıtılmasında, nemlendirilmesinde ve kokusunun algılanmasında rol oynar.

Tatma Organımız Dil

Yiyeceklerin bazılarının tadını severken, bazılarını ise sevmeyiz. Biberin acı, limonun ekşi, çikolatanın ise tatlı olduğunu nasıl ayırt ettiğimizi biliyor musunuz? Bu farklı tatları almamızda görevli olan dilimizin acaba başka görevleri de olabilir mi? Dilimizin tat alma, çiğneme, yutma ve konuşmaya yardımcı olma gibi görevleri vardır. Maddelerin tadının alınabilmesi için bu maddelerin tükürükte çözünmesi gerekir. Dilin yapısını ve tat alma bölgelerini aşağıdaki şekil üzerinde inceleyelim.

Dilin ucunda, yanlarında ve arkasında tat alma tomurcukları yer alır. Tat alma tomurcuklarında tatları algılamaya yarayan almaçlar bulunmaktadır. Dilimizin her bölgesi her tadı alabilir. Ama bazı tatları alan tat tomurcukları dilimizin bazı bölgelerinde daha fazladır. Dilimizin ucu tatlı, arkası acı, ön yanları tuzlu ve arka yanları da ekşi tatları daha fazla alır.