EK GÖSTERGE ARTIŞINDAN KİMLER YARARLANIYOR: ek gösterge hususunda Çalışma Bakanlığı tarafından bir çalışma yürütülüyor. Hazırlanan taslakta daha önce ifade edilen polis, hemşire, din görevlisi memurların yanında kamuda idareci olarak çalışanlar da yer aldı. Bu taslağa göre şube müdürleri, daire başkanları, il müdürleri, bölge müdürleri, üniversite genel sekreterleri, üniversite genel sekreter yardımcıları da ek gösterge artışından yararlanacak.
Yayınlanma:
Uzun yıllardır beklenen ek gösterge için detaylar geçtiğimiz hafta belli oldu. ek gösterge yılbaşında yürürlüğe girecek. Öğretmen, polis, hemşire ve idari personelin yanı sıra tüm memurları kapsayan ek gösterge ile emekli ikramiyeleri ve emekli maaşlarında artış olacak.
EK GÖSTERGE YASALAŞTI
Çalışan ve emeklilerin beklediği ek gösterge düzenlemesi yasalaştı. Bu kapsamda öğretmen, polis, sağlık çalışanı ve din görevlilerinin ek göstergeleri 'e yükseldi.
Birçok meslek grubu ve unvanının faydalanacağı düzenlemeyle 1. dereceye gelmiş olmak şartıyla tüm öğretmenlerin, 2 yıl ve üzeri yükseköğrenim mezunu polislerin, 2 yıl ve üzeri yükseköğrenim mezunu tüm sağlık çalışanı ve din görevlilerinin ek göstergeleri ’e yükseltildi. Avukat, il müdürü, bekçi, uzman jandarma ve uzman erbaş gibi ek göstergeli tüm meslek grupları da ek göstergeden yararlanacak. İl müdür yardımcısı, ilçe müdürü, şube müdürü, gelir uzmanı ve mali hizmetler uzmanları ve denetmenlerin olan ek göstergeleri de ’e çıktı. Temmuz itibarıyla ek göstergesi ’den ’e çıkan ve 30 yıllık hizmeti olan 1. derecedeki bir memurun emekli aylığında lira, emekli ikramiyesinde ise lira artış olacak.
POLİSLER DE FAYDALANACAK
1. derecedeki öğretmen, sağlık çalışanı, din görevlisi, avukat gibi unvanlarda görev yapanların emekli aylığı liradan liraya, emekli ikramiyesi ise liradan liraya çıkacak. Polislerin de ek ödemeleriyle emekli aylıkları liradan liraya yükselecek.
EK GÖSTERGE NEDİR?
Memurların, aylık maaşlarının, emekli olduktan sonra alacakları aylıkların ve emekli ikramiyelerinin belirlenmesinde büyük rol taşıyan ek gösterge önemli bir unsurdur. Ek göstergenin yüksek olması emekli aylığı ve emekli ikramiyesinin de yüksek olacağı anlamına gelmektedir. Bu nedenle memurlar bulunmuş oldukları unvanlarının 1. derece kadrolar için belirlenen ek gösterge rakamlarının yüksek olmasını istemektedirler. Bu durumdan dolayı da ek göstergesi olan bir memur ile olan bir memurun alacağı zam oranları ya da maaş miktarları aynı olmaz.
Bu sebepten dolayı da bir süredir ek gösterge için heyecanlı bekleyiş sürüyor. ek göstergenin yürürlüğe girmesinin ardından öğretmen, hemşire, din görevlisi ve polislerin maaşlarında artış olacak.
EK GÖSTERGE KİMLERİ KAPSIYOR?
Kabine toplantısı sonrasında açıklamalarda bulunan Cumhurbaşkanı Erdoğan şu şekilde konuştu;
* Bu konu ilk gündeme geldiğinde öğretmenlerimize, polislerimize, sağlık çalışanlarımıza ve din görevlilerimize, ek göstergelerini ’e çıkarma sözü vermiştik. Ancak sadece bu kesimler için yapılacak artışın memurlar arasında adaletsizliğe yol açacağını ve hiyerarşik dengeyi de bozacağını gördük.
* Bunun için şartlarımızı zorlama pahasına kamu çalışanları lehine bir fedakarlıkta bulunarak, tüm memurlarımızın ek göstergelerinde puanlık bir yükseltmeye gitmeyi kararlaştırdık.
* Yardımcı hizmetler sınıfındakiler de dahil, ülkemizdeki 5,3 milyon kamu görevlimizin tamamı, önümüzdeki yılbaşından itibaren bu düzenlemeden yararlanacaktır.
* Düzenlemenin hayata geçmesiyle birlikte birinci dereceye gelmiş olma şartıyla söz verdiğimiz tüm meslek gruplarındaki hak sahipleri hemen 3 bin ek göstergeye yükseltilecektir.
* Bunun yanında genel müdür yardımcılarının ek göstergeleri 3 bin ’den 4 bin ’e, şube müdürü ve ilçe müdürü seviyesindeki yöneticilerin ek göstergeleri de 2 bin ’den 3 bine çıkartılacaktır.
EK GÖSTERGE ŞARTLARI NELER?
* Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından sistemdeki sorunların giderilmesi ile adalet duygusunun pekiştirilmesi amacıyla hazırlanan çalışmada, kapsam genişletilerek 5,3 Milyon kamu personelinin ek gösterge düzenlemesinden faydalanması sağlandı. Ek gösterge sistemi memurların; kadro unvanı/derecesi, hizmet sınıfı, görevin önemi, sorumluluk düzeyi, hiyerarşik konumu ve eğitim durumu esas alınarak belirlenecek.
* Talep ve beklentilerin üzerine çıkan “Ek Gösterge Düzenlemesi” ile ek gösterge sistemi memurların; kadro unvanı/derecesi, hizmet sınıfı, görevin önemi, sorumluluk düzeyi, hiyerarşik konumu ve eğitim durumu esas alınarak belirlenecek.
* Düzenleme, yılı öncesi göreve başlayan memurların emekli ikramiyesi ile emekli aylıklarını, sonrası göreve başlayanların ise sadece emekli ikramiyelerini esaslı olarak etkileyecek.
* Talep ve beklentilerin üzerine çıkan ek gösterge düzenlemesiyle birinci dereceye gelmiş olmak kaydıyla; tüm öğretmenlerin, 2 yıl ve üzeri yükseköğrenim mezunu polislerin, alan sınırlaması olmaksızın 4 yıllık yükseköğrenim mezunu sağlık çalışanları ile din görevlilerinin ek göstergeleri ’e yükseltilecek.
* Bu meslek gruplarının yanı sıra avukat, il müdürü, ilçe müftüsü, bekçi, uzman erbaş/jandarma, matematikçi, istatistikçi gibi ek göstergeli tüm kamu görevlilerinin ve yüksek yargıdaki müdürlerin de ek göstergeleri ’e çıkacak. Ayrıca daha önce ek göstergeden yararlanmayan yardımcı hizmetler sınıfı da ek göstergeden faydalandırılarak tüm memurlara ilave puan verilecek.
* Kamudaki fonksiyonel hiyerarşinin bozulmamasını temin etmek amacıyla genel müdür yardımcılarının ek göstergeleri ’den ’e; il müdür yardımcısı, şube müdürü ve ilçe müdürü gibi yöneticilerinin ek göstergeleri de ’den ’e çıkacak. Böylelikle Kamu bürokrasisindeki hiyerarşi ve adalet gözetilerek, ek gösterge sisteminde yeni bir dönem başlayacak ve kamu görevlilerinin emekli aylıkları ile ikramiyeleri esaslı artacak.
EK GÖSTERGE'NİN MAAŞA ETKİSİ NE OLACAK?
Ek gösterge düzenlemesi, memurların mevcut maaşlarında küçük de olsa bir artış sağlamasının ötesinde asıl emekli ikramiyeleri ve emekli maaşlarında ciddi kazanımlar getiriyor.
* Düzenleme kapsamında ek göstergesi ’e çıkan ve 30 yıllık hizmeti olan bir memurun; emekli aylığında bin TL ile bin TL, emekli ikramiyesinde ise TL ile TL arasında bir artış olacak.
* Birinci dereceye gelmiş ek göstergeli öğretmenin, sağlık çalışanının ve din görevlisinin emekli aylığı 5 bin TL’den 6 bin TL’ye çıkacak, emekli ikramiyesi ise bin TL’den bin TL’ye çıkacak. Böylece söz konusu kamu görevlilerinin emekli aylıklarında ve ikramiyelerinde yüzde 22 oranında artış sağlanacak.
* Polisler de yüzde 22’lik artıştan yararlanacak ve emekli aylıkları 5 bin TL’den 6 bin TL’ye, emekli ikramiyeleri ise bin TL’den bin TL’ye yükselecek.
* ek göstergeli 4 yıllık yükseköğrenim mezunu hemşire ve din görevlileri ise yüzde 25’lik bir artışla emekli aylıklarında bin TL ve ikramiyelerinde 50 bin TL ilave ödeme alacak.
ARTIŞLAR MEVCUT EMEKLİ AYLIKLARINA YANSITILACAK
* Düzenlemede halihazırda emekli olan kamu görevlileri de unutulmayarak sosyal devletin yanlarında olduğunu hissettirmek için ek gösterge artışlarına bağlı olarak emekli aylıklarındaki söz konusu artışlar mevcutta emekli olan devlet memurlarının aylıklarına da yansıyacak. Ek gösterge artışına bağlı olarak yükselecek emekli aylığı ve emekli ikramiyesi tutarları Bu tutarlar yürürlükteki katsayılara göre hesaplanmış olup, Temmuz ve Ocak aylarında memur maaş zamları oranında daha da ileriye taşınacak.
yılından beri meslek gruplarının ek gösterge artışına yönelik sınırlı düzenlemeler yapılmıştı. Öğretmen, polis, sağlık çalışanları ve din görevlileri olmak üzere dört meslek grubunda görev yapan ek göstergeli memurların, ek göstergelerinin ’e yükseltilmesi sözü verilmişti. Ancak kapsam tüm memurları içerecek şekilde genişletildi.
ek göstergeAvukatÇalışma ve Sosyal Güvenlik BakanlığıCumhurbaşkanıemeklihemşirePolisSağlıkzam
Son birkaç yıldır çalışma hayatında tartışılan konulardan bir tanesi de ek gösterge meselesidir. Devletin konu ile ilgili yönetim kademeleri tarafından yapılan son açıklamalarda çalışmaların hız kazandığı, yılı içerisinde tamamlanacağı bilgisi verilmektedir. Bu yazımızda ek gösterge tartışmasına kamu personel ve ücret rejimi, sosyal güvenlik ve beklentiler yönü ile yaklaşılacak, ek göstergeyi bu kadar önemli kılan etkenler tartışılacaktır.
Kamu personelinin aylıkları; hizmet sınıfları, görev türleri ve aylık alınan dereceler dikkate alınarak tabi oldukları ek gösterge rakamlarının eklenmesi ile hesaplanmaktadır. Ek gösterge, memurların emekli sandığı keseneklerinin, maaşlarının, emekli aylıklarının ve ikramiyelerinin hesaplanmasında kullanılan bir unsur olarak karşımıza çıkmaktadır. Maaş hesaplamasında kullanılan pek çok parametre olmasına rağmen fark olarak en çok etkiyi tabi olunan ek gösterge yaratmaktadır. Esasen kamuda çok sayıda farklı ek gösterge basamağı() söz konusu olup, yukarı çıktıkça tabi olan personel sayısı da azalmaktadır. Kamu görevlilerinin büyük bölümü ek göstergenin altında çalışanlardan oluşmaktadır.
Öncelikle şunu ifade edelim. Ek gösterge meselesi daha çok sayılı Emekli Sandığı Kanununa tabi memurları ilgilendirmektedir. sayılı kanun döneminde işe yeni başlayan kamu görevlileri açısından ise sadece emekli ikramiyelerinde emsal etkisi yaratabilecektir.
Ek gösterge taleplerinde önemli bir kilometre taşını 25 Ağustos tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 6’ncı Dönem Toplu Sözleşmesi oluşturmaktadır. Toplu sözleşmenin “ek gösterge çalışması” başlıklı maddesinde, Kamu kurum ve kuruluşlarının görüşleri alınarak ek gösterge düzenlemesi dahil olmak üzere ek göstergelere ilişkin çalışma, yetkili konfederasyonun katkı ve katılımıyla yılı içerisinde tamamlanacaktır” hedefi belirlenmiştir. Toplu sözleşme maddesinin özellikle bir meslek grubunu tanımlamadığı, genel bir hedef belirlendiği görülmektedir. Ancak yetkililer tarafından kamuoyuna yansıyan ve beklenti oluşan ilk meslek grupları; öğretmenler, polisler, hemşireler ve din görevlileri olmuştur.
Böylece ilk etapta gündeme gelen ek göstergeleri kazanılmış hak aylık dereceleri ek göstergeye çıkarılması düşünülen meslek grupları; sayılı yasaya tabi olan Birinci sınıf haricindeki Emniyet Müdürü sıfatını kazanmış olanlar ile bu hizmet sınıfındaki polis ve diğer personel ile ‘Din Hizmetleri Sınıfındaki en az dört yıllık dini yüksek öğrenim mezunları, hemşire ve öğretmenler olmuştur.
Çıkarılması teknik açıdan dile getirilmeye başlanmıştır.
Görüldüğü üzere ek göstergeye yükseltilmesi yönünde ilk akla gelenleri meslek gruplarının en son kıdem dönemlerinde terfi edebilecekleri ek göstergeli olanları olmuştur.
sayılı yasaya tabi memurlar için ek gösterge önemli bir basamaktır demek yanlış olmaz. Bunun nedeni ek göstergenin altında hangi ek göstergeyi alırsanız alın ek göstergenin yaptığı etkiyi yapmamasıdır. Elbette hali hazırda ek göstergede olanların da temel amacı daha üst ek göstergeli bir göreve terfi etmektir. Özellikle emeklilik aşamasına yaklaşırken bu konuda yoğun çabalar gösterilir.
ek gösterge ile ek gösterge arasında emeklilik yönüyle ne değişmektedir? Öncelikle emekli keseneğine esas aylığı belirleyen unsurlar olarak; gösterge aylığının, taban aylığının, kıdem aylığının ve emeklilik tazminatının yanı sıra ek gösterge aylığının yer aldığını ifade edelim. Ek gösterge rakamındaki değişikliğinin etkili olacağı iki kalem; ek gösterge aylığı ve emeklilik tazminatı olacaktır.
Emekli aylık hesabında yer alan kalemlerden emeklilik tazminatı; *0,*ek göstergeye göre belirlenen oran formülü ile hesaplanmaktadır.
ek göstergeli çalışan bir memurun emekli keseneğine esas tutarına *0,*%85 = TL eklenecek iken, ek göstergeye yükseltilmesi halinde; *0,*% =,7 TL eklenecektir. Ek göstergenin den e çıkması sonucu emeklilik tazminatındaki artışın emekli keseneğine esas aylık üzerinde ,7 TL artmış olacaktır. Emekli keseneğine esas aylığın bir başka unsuru olan ek gösterge aylığında da ek göstergeden ek göstergeye çıkmanın sonucu TL’den TL’ye çıkması sonucunu doğurmaktadır. Böylece emekli keseneğine esas aylık tutarı toplamda ,7 TL artmış olacaktır.
25 yıllık memurun emekli aylığında ise ,5 TL, 30 yıllık emekli memurda ise TL, 35 yıllık memurun maaşında ise ,8 TL artı fark oluşturacaktır.
Aynı memurun emekli ikramiyesinde ise 25 yıl memuriyeti var ise emeklilik ikramiyesi ,5 TL, 30 yıl memuriyeti var ise TL ve 35 yıl memuriyeti var ise ,5 artış olacaktır.
Yeni verilecek meslek sınıfları göz önüne alındığında bu sefer tüm kamu yönetimindeki meslek sınıfları arasında yeni bir denge kurma gereksinimi ortaya çıkmaktadır. Nitekim bugün için kendi içinde kabul görmüş bir ek gösterge sistemi ve buna göre kamuda istihdam edilmiş ve kariyer sınavlarına tabi tutulmuş orta-üst düzeyde bir bürokrasi mevcuttur. Bu nedenle; yapılacak yeni çalışma ile, meslek grupları ve unvanlar arasında sadece bazı meslek gruplarını ek göstergeye yükseltecek düzenlemenin yanına yeni dengeyi kuracak genel bir düzenleme yapılması olası gözükmektedir.
Diğer taraftan gündeme gelmeyen ancak bahse konu meslek grupları kadar ek gösterge için beklenti içinde olan ya da ek göstergeli hizmet sınıfları da bulunmaktadır. Durum böyle olunca, bu defa ek gösterge çalışmasının genişleyeceği anlaşılmaktadır. Çünkü yeni belirlenecek ek gösterge kamu yönetiminde bir nevi ek gösterge üzerine inşa edilmiş olan hiyerarşi düzenini de ortadan kaldırmış olacaktır. Mevcut durumda meslek gruplarına verilecek ek gösterge beraberinde bu meslek gruplarının idarecilerinin ek göstergelerinin çalışanlarına göre düşük bırakacaktır. Ayrıca ek gösterge belli bir kariyer zorluğunu aşarak elde eden sayılı yasaya tabi memurlarını da daha üst ek göstergeler için değerlendirmek gerekecektir. Aksi halde idari yapıda belli sorumlulukları alan hizmet sınıflarında istihdam güçlükleri oluşturabilecektir.
Genel müdür yardımcıları, mesleğe yarışma ve yeterlik sınavıyla girilen müfettişlik, uzmanlık, kaymakamlık gibi kariyer mesleklerinin ek göstergelerinin olarak belirlenmesi, daire başkanlarının ek göstergesinin olması, şube müdürü olarak görev yapanların ek göstergesinin ’den ’e çıkarılması, şef ve memur gibi diğer unvanlarda da ek gösterge düzenlemesi yapılması, bölge müdürleri, bölge müdür yardımcıları, il müdürleri, büyükşehir il müdürleri, üniversite genel sekreterleri, üniversite genel sekreter yardımcıları, üniversite daire başkanları, fakülte sekreterleri gibi uzayıp gidecek unvanlar arasında da yeni ek gösterge sisteminde uygun ek göstergelerin belirlenmesi olarak karşımıza çıkmaktadır. Bunların yanı sıra ek göstergesi bulunmayan yardımcı hizmetler sınıfı personeli de ek gösterge talebini dile getirmektedir.
ek göstergenin uzun süredir yapılamamasının başat sebebi maliyet yüküdür. Sadece ifade edilen dört meslek grubu değil, yukarıda değindiğimiz üzere sistemde genel bir ayarlama yapılması zaruridir. Buna sayılı yasaya tabi olup da emekli olanların bu yeni düzenlemeden doğrudan etkilenmelerini ilave etmek gerekir. Söz konusu yükün aylar ve yıllar itibariyle toplamının önemli bir orana tekabül edeceğini tahmin etmek güç olmasa da; gelinen bütçe büyüklüklerine nispetle ücret rejiminin revizesi olarak da değerlendirilebilir.
Yapılacak düzenlemenin görevdekileri, emeklilik bekleyenleri ve mevcut emeklileri doğrudan etkileyeceği ortaya konduktan sonra sözü biraz da sosyal güvenlik sistemine getirmek gereklidir. Sosyal güvenlik sisteminin mantığı içinde değerlendirdiğimizde; ek gösterge verilecek ya da ek göstergesi yükseltilecek sınıflar için yeni ek göstergelerine uygun daha yüksek emeklilik keseneği alınması doğal olacaktır. Ancak yeni ek göstergeden doğrudan yararlanacak emekliler için geçmişe dönük bir kesenek çalışması da yapılamayacağından; hiç kesenek kesilmeden emeklilerin aylıklarında ortaya çıkacak artışın sosyal güvenlik sistemi içinde tartışılması gerekir. Ek gösterge artışı yönünde yapılacak düzenlemeden yaralanacak meslek gruplarının emeklileri için yapılacak yasaya; sosyal güvenlik sisteminin karşılaşacağı yük dolayısıyla, hazine yardımı konulması kaçınılmaz gözükmektedir. Sosyal güvenlik sisteminin aktüeryal dengesini ifade ederken de yapılacak düzenlemenin getireceği yükün finansmanı, belli büyüklüklerin yanında ayrıca gösterilmelidir ki; sosyal güvenliğin mali dengesinin takibi doğru yapılabilsin. Hali hazırda sayılı Emekli Sandığı Kanununa tabi iştirakçiler dışında sayılı yasaya tabi memurlar da bulunmaktadır. Ek gösterge üzerinde yapılacak düzenlemeden emeklilik ikramiyesi yönüyle ağırlıklı olarak yararlanacak bu grup için ileri ki zamanlarda emekli aylığı yönüyle sınırlı yararlanabildikleri için yakınmalar ve iyileştirme talepleri gündeme gelecektir.
Yasaya göre, 15 Haziran ’da ek gösterge esas alınarak emekli aylığı bağlanan bir şube müdürünün ek göstergesi, 15 Ocak ’te olarak yeniden belirlenecek. Söz konusu kişi, kesinti ya da sigorta primi farkı talep edilmeksizin yüzde 85 yerine yüzde yansıtma oranından yararlanacak ve aylık farkı alacak. Bir başka örneğe göre, öğretmen kadrosunda 3. derecenin 2. kademesinde görev yapmakta iken vefat eden eşinden dolayı 15 Haziran ’dan itibaren ek gösterge üzerinden dul aylığı bağlanan bir hak sahibi, kesinti veya prim farkı talep edilmeksizin 15 Ocak itibarıyla ek göstergeye geçecek ve aylık farkı alacak.
1’in 4’ü kademesinde şef olarak görev yaparken Haziran ’de istifa eden ve ’dan itibaren ek gösterge ile emekli aylığı bağlanan ve ikramiye alan bir memur, 15 Ocak ’ten itibaren ek göstergeye geçecek ve aylık farkına hak kazanacak. Yine 1’in 4’ü kademesine ve yıl hizmete sahip üniversite mezunu bir polis, 15 Ocak itibarıyla emeklilik dilekçisini vermesi halinde, 32 hizmet yılına karşılık verilecek emekli ikramiyesi, ek gösterge üzerinden ödenecek.