9 Sınıf Coğrafya Paralel Ve Meridyenler Test

Paraleller

Dünyayı, Kuzey Yarım Küre ve Güney Yarım Küre olmak üzere iki eşit yarım küreye bölen çizgiye Ekvator denir. Ekvator&#;a paralel olarak, Dünyayı enine saran hayali çizgilere ise paralel denir.

Paralellerin Özellikleri

• Ekvator, paralellerin başlangıcı olduğundan bu paralele başlangıç paraleli denir.
• Doğu batı doğrultusunda uzanırlar ve birbirlerini kesmezler.
• Ekvator&#;un 90 kuzeyinde, 90 güneyinde olmak üzere toplam paralel vardır.
• Ekvator&#;un kuzeyindeki paralellere kuzey paralelleri, güneyindekilere güney paralelleri denir.
• Birer derecelik açılarla çizilmişlerdir. Kuzey Yarım Küre&#;de paralel dereceleri kuzeye doğru gidildikçe büyürken, Güney Yarım Küre&#;de güneye doğru gidildikçe büyür.

• Ekvator ile her iki yarım küredeki 30° paralelleri arasında kalanlara alçak paraleller (enlemler), her iki yarım kürede 30° 60° paralelleri arasında kalanlara orta paraleller (enlemler) ve 60° 90° paralelleri arasında kalanlara yüksek paraleller (enlemler) denir.
• Dünya&#;nın küresel şekli nedeniyle, çevre uzunluğu en geniş paralel Ekvator&#;dur. Ekvator&#;dan kutuplara doğru gidildikçe paralellerin uzunlukları küçülür ve kutuplarda nokta halini alır. 90° kuzey paraleline Kuzey Kutup Noktası, 90° güney paraleline Güney Kutup Noktası denir.

• Birbirini takip eden (ardışık) iki paralel arası uzaklık, bir meridyen yayı üzerindeki her yerde km&#;dir. Bu özelIikten yararlanarak aynı meridyen üzerinde bulunan, farklı paraleller arasındaki uzaklık hesaplanabilir.

Aralarındaki uzaklığı bulmak istediğimiz noktalar aynı yarım kürede ise, derecesi büyük olandan küçük olanı çıkarıp km ile çarparız. Aralarındaki uzaklığı bulmak istediğimiz noktalar farklı yarım kürelerde ise, paralel derecelerini toplayıp km ile çarparız.

Enlem

Bir paralel üzerindeki noktanın Ekvator&#;a göre yeri bilinebilir. Ancak paralellerin arasında kalan bölgelerde bulunan bir noktanın yeri paralellerle ifade edilemez. Bu tür noktaların yerlerini ifade edebilmek için derecelerin (°) yanı sıra dakika (&#;), saniye (&#;) vs. gibi daha ayrıntılı ölçülere ihtiyaç vardır. İşte bundan hareketle, Dünya üzerindeki bir noktanın Ekvator&#;a olan uzaklığının açı cinsinden değerine enlem denir. Enlem ekvatora olan uzaklığı ifade eder. Bu uzaklık açı cinsinden değer olduğundan paralelleri de kapsar. Paralel ise hayali bir çizgiyi ifade eder. Her paralel aynı zamanda bir enlemdir. Ancak her enlem bir paralel değildir.

Yeryüzünde birçok özellik enlemlere göre değişir. Güneş ışınlarının düşme açısı, gece gündüz süreleri, Dünya&#;nın ekseni çevresindeki dönüş hızı, iklim özellikleri, sıcaklık dağılışı, bitki örtüsü gibi.

Meridyenler

Kutup noktaları arasında uzanarak, paralelleri dik açıyla ke-
sen hayalî yaylara (yarım çemberlere) meridyen denir.

Meridyenlerin Özellikleri

• Başlangıç meridyeni, İngiltere&#;nin başkenti Londra yakınlarında bulunan Greenwich Gözlemevi&#;nden geçen meridyen kabul edilmiştir. Derecesi ise sıfırdır.
• Greenwich&#;in doğusunda kalan meridyenlere doğu meridyenleri, Greenwich&#;in batısında kalan meridyenlere batı meridyenleri denir.
• Meridyenler de paraleller gibi birer derecelik açıyla çizilmişlerdir.
• Greenwich&#;ten doğuya ve batıya gidildikçe meridyen dereceleri büyür.
• Greenwich&#;in doğusunda, batısında olmak üzere toplam meridyen yayı vardır.
• Meridyenler kuzey güney doğrultusunda uzanır.
• Meridyenlerin kutup noktalarında birleşmelerinden dolayı boyları birbirine eşittir.
• Ekvator üzerinde ardışık iki meridyen arası uzaklık km&#;dir. Dünya&#;nın küresel şeklinin etkisiyle iki meridyen arasındaki uzaklık kutuplara gidildikçe azalır.
• Yarım daire şeklinde olan meridyenleri, tam bir daireye tamamlayan karşısındaki meridyenlere antimeridyen veya karşıt meridyen denir. Zıt yöndeki iki meridyen yayının dereceleri birbirlerini ° ye tamamlar.

• Bir meridyen üzerinde bulunan tüm noktalarda yıl boyunca öğle vakitleri ve yerel saat aynıdır.
• Ardışık iki meridyen arasındaki yerel saat farkı 4 dakikadır. Dünya, kendi ekseni etrafındaki dönüşünü 24 saatte tamamlar. Bu da, 24 x 60 = dakika yapar. Dünya üzerinde meridyen olduğuna göre, ardışık iki meridyen arasındaki zaman farkı : = 4 dakika olarak bulunur.

Boylam

Meridyenlerin, Greenwich (Başlangıç meridyeni)&#;e olan uzaklığının açı cinsinden değerine boylam denir. Boylamlar da enlemlerde olduğu gibi meridyen derecelerinin (°) dakikaya (&#;), dakikaların saniyeye (&#;) bölünmesiyle elde edilir. Güneş&#;in aynı andaki konumu boylamlara göre farklılık göstermektedir. Bu nedenle boylamlar, matematik konumu belirlemenin yanında yerel saat hesaplamalarında da kullanılır.

Yerel saat farklarının meydana gelmesi aşağıdakilerden hangisinin sonucudur?

A)  Dünya’nın eksen hareketinin

B)  Dünya’nın yörünge hareketinin

C)  Eksenin, ekliptike eğik olmasının

D)  Dünya’nın geoid şeklinin

E)  Atmosferin farklı kalınlıkta olmasının

2.   Aşağıdakilerden hangisi bir ülkenin kuzey - güney doğrultusunda çok geniş olduğu­nu göstermez?

A)  İkliminin çeşitli olması

B)  Üzerinden çok paralel geçmesi

C)  Yetiştirilen tarım ürünü çeşidinin fazla olması

D)  Üzerinden çok meridyen geçmesi

E)  Bitki örtüsünün çeşitlilik göstermesi

3.   Farklı yarımkürelerdeki A ve B noktaları yı­lın bazı günlerinde Güneş’i aynı anda gö­rüp, aynı anda kaybetmektedir.

A)  Ekvatora uzaklıkları

B)  Yaşadıkları mevsimler

C)  Gündüz uzunlukları

D)  Enlem dereceleri

E)  Boylam dereceleri

4.   Paralel sayısı ile çarpıldığında aşağıdakilerden hangisi bulunur?

A)  Ekvatorun uzunluğu

B)  Bir meridyenin uzunluğu

C)  Ekvator yarıçapı

D)  Kutuplar yarıçapı

E)  paralelin uzunluğu

5.     Antalya   = 37° kuzey    31°doğu

        Eskişehir = 40° kuzey   31°doğu

        Erzurum = 40° kuzey    42° doğu

Yukarıda üç kentimizin coğrafi koordinat­ları verilmiştir. Sıcaklık değerlerinin Eski­şehir’den Antalya’ya doğru artıp, Eskişehir’den Erzurum’a doğru azalmasının ne­denleri sırasıyla aşağıdakilerden hangisidir?

A)  Boylam-Yükselti

B)  Yükselti-Nemlilik

C)  Nemlilik-Boylam

D)  Enlem-Yükselti

E)  Enlem - Boylam

6.      A kenti                 B kenti

    23°27’ kuzey          46°33’ güney

   28°58’ doğu             28°58’ doğu            

Yukarıda coğrafi koordinatları verilen A ve B kenti için aşağıdakilerden hangisi söyle­nemez?

A)  Açısal dönüş hızları aynıdır.

B)  21 Martta Güneş’i aynı anda görürler.

C)  Yerel saatleri aynıdır.

D)  Greenwich’le aralarındaki zaman farkı aynıdır.

E)  Çizgisel dönüş hızları aynıdır.

7.     Dünya üzerindeki meridyenin bir biri­ne eşit uzunlukta olmalarının sebebi aşağıdakilerden hangisidir?

A)  Kutup noktalarında birleşmeleri

B)  Bir tarih değiştirme çizgisi bulunması

C)  Başlangıç meridyeninin  Londra’dan geçmesi

D)  Denizlerin karalardan çok yer tutması

E)  Yer yörüngesinin elips biçiminde ol­ması 

8. Meridyenlerin aşağıdaki özelliklerinden hangisi Dünya’nın ekseni çevresindeki dö­nüş hızıyla ilgilidir?

A)  Boylarının eşit olması

B)  Aralarındaki mesafenin kutuplara doğ­ru azalması

C)  Paralelleri dik kesmeleri

D)  İki meridyen arasındaki zaman farkının 4 dakika olması

E)  Kutuplarda kesişmeleri

9.    Aralarında 3 saat 24 dakika zaman farkı olan iki nokta arasında kaç boylam fark vardır?

       A) 32         B)44         C)48        D) 51        E) 63

76° batı boylamı üzerinde bulunan bir yer­de yerel saat iken, yerel saatin olduğu başka bir yer hangi boylam üzerin­dedir?

A) ° batı         B) 57° batı        C) 43° batı                          

D) 36° batı           E) 5° doğu  

Aşağıdakilerden hangisi enleme bağlı ola­rak değişmez?

A)  Tan ve gurup vakitleri

B)  Çizgisel dönüş hızı

C)  Gölge boyları

D)  Sıcaklık değerleri

E)  Meridyen uzunlukları

Bir noktanın;

Enlem derecesi

Boylam derecesi

Bulunduğu yarımküre

Yerel saati

aşağıdakilerden hangisine bakılarak bulu­nabilir?

A)  Yükseltisine

B)  Düz zemine dikilen bir cismin gölge boyuna

C)  Yer aldığı saat dilimine

D)  Bitki örtüsüne

E)  Ekvatora uzaklığına

20° kuzey paraleli ve ° batı meridyeni üzerinde bulunan bir nokta kaçıncı saat di­liminde yer alır?

A) 3.       B)6.      C)      D)      E)

Aşağıdakilerden hangisi özel konumla ilgili değildir?

       A) İzmir’de   sıcaklık   ortalamalarının Van’dan yüksek olması

B)  Çukurova’daki ürün çeşidinin Harran ovasından fazla olması

C)  Rize’de kivi ve narenciye yetiştirilmesi

D)  Kars’ta Güneş’in Edirne’den önce doğ­ması

E)  Artvin’in gerçek ve izdüşüm alanları arasındaki farkın fazla olması

    ° doğu  meridyeninin antimeridyeni aşağıdakilerden hangisidir?

A) 35° doğu             B) 45° batı         C) 55° doğu                    

D) 75° batı               E)° batı

Aşağıdakilerin hangisinde meridyen - antimeridyen ilişkisi vardır?

A)  Ekvator - Kutup noktası

B)  Greenwich - Tarih değiştirme çizgisi

C)  Yengeç Dönencesi - Oğlak Dönencesi

D)  Kutup dairesi - Kutup noktası

E)  Ekvator - Greenwich

Aşağıdaki boylamlardan hangisi Asya kıta­sından geçmez?

A) 15° doğu      B) 30° doğu          C) 45° doğu                     

D) 60° doğu          E) 75° doğu

Yaz aylarında Türkiye’de yapılan ileri saat uygulamasının  nedeni  aşağıdakilerden hangisidir?

A)  Avrupa’nın saatini kullanmak

B)  Enerji tasarrufu yapmak

C)  Batı ile daha çok ticaret yapmak

D)  Ülke içinde haberleşme kolaylığı sağ­lamak

E)  Dini ibadetlerin zamanında yapılması­na yardımcı olmak           

Dünya üzerinde tarım ürünü çeşidi en fazla olan ülkelerden biride Şili’dir.

A)  Kuzey - güney yönünde geniş bir alan kaplamasıyla

B)  Farklı yükseltilerde arazisinin olmasıy­la

C)  Doğu - batı yönünde geniş bir alan kaplamasıyla

D)  Alize rüzgarlarının etkisinde olmasıyla

E)  Okyanusa kıyısının olmasıyla

Yerel saati başlangıç meridyenindeki yerel saatten 7 saat ileri ve geri olan boylam çif­ti aşağıdakilerden hangileridir?

A)  45° doğu - 45° batı

B)  60° doğu - 60° batı

C)  75° doğu ° batı

D)  90° doğu° batı

E)  ° doğu° batı

Eğitim Öğretim İle İlgili Belgeler>Soru Bankası Test Soruları >Coğrafya Dersi İle İlgili Test Soruları Soru Bankası

COĞRAFİ KONUM, MATEMATİK KONUM, ÖZEL KONUM, PARALEL, MERİDYEN, ENLEM, BOYLAM İLE İLGİLİ TEST SORULARI (7) (COĞRAFYA DERSİ İLE İLGİLİ TEST SORULARI)

1. Ekvator'dan kutuplara gidildikçe paralellerin boyu kısalır.

Bu durumun ana nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

A) Yer ekseninin eğikliği

B) Dünya'nın şekli

C) Yörünge'nin şekli

D) Kara ve denizlerin dağılışı

E) İki paralel arası mesafenin km olması

2. İki paralel dairesi arasındaki mesafe her yerde seafoodplus.info Buna göre, 10° Doğu meridyeni üzerinde, 20° Kuzey paraleline eşit uzaklıkta bulunan A ve B noktaları arasındaki kuş uçuşu mesafe km ise, A ve B noktalarının üzerinde yer aldığı paralel daireleri, aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

A) 60° Kuzey° Güney

B) 50° Kuzey° Güney

C) 30° Kuzey° Güney

D) 40° Kuzey° Güney

E) 70° Kuzey° Güney

3. Kutup noktalarına eşit uzaklıktaki noktaların birleştirilmesiyle Ekvator, Ekvator'a paralel uzanan ve eşit aralıklarla çizilmiş olan hayali çizgilere ise paralel daire denir.

Buna göre, aşağıdakilerden hangisi paralellere ait doğru bir bilgi değildir?

A) En büyük paraleller dönencelerdir.

B) Paralel derecelerinin büyüme yönlerine bakılarak yarımküreler bulunabilir.

C) Paralel derecesi ile paralel boyu arasında ters orantı vardır.

D) Paralel derecesi büyük olan yerler güneş ışınlarını küçük açılarla alırlar.

E) Aynı paralel üzerinde yer alan bütün noktaların çizgisel hızları aynıdır.

4. Aynı meridyen üzerinde bulunan Ankara ile Anamur arasındaki kuş uçuşu uzaklık kilometredir.

Ankara 40° kuzey paraleli üzerinde bulunduğuna göre, Anamur hangi paralel dairesi üzerinde yer alır?

A) 26°G

B) 30°K

C) 36°K

D) 42°K

E) 44°G

5. Yaz mevsiminde Diyarbakır, daha güneyde yer alan Antalya'dan sıcak olur.

Bu durum, aşağıdakilerden hangisiyle çelişir?

A) Boylam

B) Karasallık

C) Yükselti

D) Denizellik

E) Enlem

6.

I. Doğu-Batı yönlü ve birbirlerine paralel uzanmaları

II. Her yerde iki paralel arasının km olması

III. En geniş paralelin Ekvator olması

IV. Paralellerin uzunluklarının Ekvator'dan kutuplara gidildikçe kısalması

Yukarıda verilen özelliklerden hangileri paralellerin birbirini kesmediklerinin kesin kanıtıdır?

A) II ve IV

B) I ve II

C) III ve IV

D) II ve III

E) I ve IV

7. Enlem; Dünya üzerindeki herhangi bir noktanın Ekvator'a olan uzaklığının açı cinsinden değeridir.

Buna göre aşağıdaki durumlardan hangisi enlem ile çelişir?

A) Karadeniz'in tuzluluk oranının Akdeniz'den az olması

B) Sivas'tan Samsun'a doğru sıcaklığın artması

C) Adana'da gece gündüz değişiminin Konya'dan az olması

D) Ege Denizi'nin güney kıyılarının kuzey kıyılarından daha sıcak olması

E) Akdeniz'deki kar yağışlarının Marmara'dan az olması

8. Aşağıdaki verilen taralı bölgelerden hangisinde izdüşüm alan diğerlerine göre daha büyüktür?

9. Aşağıdakilerden hangisi enlem-sıcaklık ilişkisi ile açıklanamaz?

A) Ekvator çevresinin, kutuplar çevresinden sıcak olması

B) Akdeniz'in Karadeniz'den daha tuzlu olması

C) Ekvator'da kalıcı karlara rastlanması

D) Kutuplara gidildikçe iğne yapraklı ağaçların görülmesi

E) Kutuplara gidildikçe orman üst sınırının alçalması

Ekvator'un km kuzeyinde bulunan bir yerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Güneş ışınlarını yılda iki kez dik alır.

B) 20° Kuzey enlemi üzerindedir.

C) Gölge yönü, yıl içinde değişir.

D) 21 Mart'ta gündüz süresi geceden fazladır.

E) Tropikal kuşakta yer alır.

Aşağıdakilerden hangisi yukarıdaki şekilden çıkarılabilecek bir sonuç değildir?

A) Muson iklimi yıl içerisinde kara ve denizlerin farklı ısınmasına bağlı oluşur.

B) Özelliklerin değişmesinde dünyanın şekli ve enlem etkilidir.

C) Sıcaklığın fazla olduğu yerlerde geniş yapraklı orman toplulukları görülür.

D) Ekvator'dan kutuplara doğru iklim, bitki örtüsü, tarım ürünleri ve hayvan türleri farklılık gösterir.

E) 30°° enlemleri arasında ılıman iklimler görülür.

Dünya'nın şekline bağlı olarak Ekvator'dan kutuplara doğru gidildikçe güneş ışınlarının düşme açısı küçülür, sıcaklık azalır. Bu durum enlem etkisiyle izah edilir.

Buna göre, aşağıdakilerden hangisi enlemin etkisine örnek gösterilemez?

A) Yerleşme sınırının kutuplara gidildikçe deniz seviyesine yaklaşması

B) Bitkilerin geniş, iğne, karışık yapraklı ve (bilgi seafoodplus.info) cılız otlar şeklinde Ekvator'dan kutuplara doğru kuşaklar oluşturması

C) Akdeniz'in Kuzey Buz Denizinden daha tuzlu olması

D) Ege Bölgesi'nden Doğu Anadolu Bölgesi'ne gidildikçe ürünlerin daha geç olgunlaşması

E) Akarsuların donmuş halde kalma sürelerinin kutuplara gidildikçe uzaması

Türkiye'nin coğrafi koordinatları I. durumdaki gibi değil de, II. durumdaki gibi olsaydı, aşağıdaki özelliklerinden hangisi değişmezdi?

A) Sıcaklık ortalamaları

B) Ekvator'a olan uzaklık

C) Çizgisel hızı

D) Başlangıç Meridyeni'ne uzaklığı

E) Bulunduğu yarımküre

İklimin yalnızca enleme göre değiştiği kabul edilirse, yukarıda verilen taralı alanların hangisinde iklim çeşitliliği en azdır?

A) I

B) II

C) III

D) IV

E) V

Aşağıdaki şekilde enlem değerleri verilen merkezler için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

A) Çizgisel hızları eşittir.

B) II ve IV ün Ekvator'a uzaklıkları aynıdır.

C) Tan ve grup süreleri eşittir.

D) Güneş'in doğuş ve batış saatleri her zaman aynıdır.

E) III ve I deki sıcaklık değerleri aynıdır.

Aynı enlem üzerinde yer alan merkezlerin benzer özellikleri vardır.

Aşağıdakilerden hangisi bunlar arasında yer almaz?

A) Yıl içerisinde güneş ışınlarının geliş açısı

B) Yıl içinde gece-gündüz süre uzunlukları

C) Gün içinde aynı andaki gölge boyu ve yönleri

D) Çizgisel hızları, Gurup ve Tan süreleri

E) Sıcaklık ortalamaları

Yukarıdaki denizlerin tuzluluk oranlarının farklı olmasının en önemli nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

A) Akıntılar

B) Kapladıkları alan

C) Bulundukları enlemler

D) Dökülen akarsular

E) Gelgit'in etkileri

CEVAP ANAHTARI

1. B          2. A         3. A         4. C         5. E

6. B          7. B          8. A          9. C           D         A         D

E         D           B         E         C