Sırta Dikim Nasıl Yapılır

Ceviz özelliklerine bakılacak olursa sert kabuklu bir meyvedir, taze veya kuru yemiş olarak tüketilir. Yemeklerde de yaygın olarak kullanılır ve çeşitli şekerlemelerde katkı maddesi olarak kullanılır. Genellikle dondurma, tahıl barları ve diğer tatlılarda ve atıştırmalıklarda kullanılır. Ceviz kuruyemiş haricinde ceviz yağı üretiminde de kullanılır. Ceviz üretiminde; Çin, İran, ABD ve Türkiye dünya liderleridir.

Cevize yetiştiriciliğinde ceviz ağacına en fazla zarar verebilen ilkbahar sonlarında veya sonbahar başlarında gece sıcaklığının ani düşüşüyle oluşan don olaylarıdır. Genel olarak, ceviz ağacı çok kuvvetli rüzgarların yanı sıra çok düşük ve çok yüksek sıcaklıklara da zarar görebilir. Yüksek yaz sıcaklıkları sebebiyle meyvelerde büzülmeler meydana gelebilir. 38 ° C sıcaklık oranı bazı küçük hasarlar yaratabilir, ancak 42 ° C’den yüksek sıcaklıklar ve eğer bu oran bir süre devam ederse daha büyük hasarlar oluşturur. Çoğu ceviz çeşidi, aşırı düşük kış sıcaklıklarına dayanıklıdır. Dinlenme döneminde iken, ciddi hasar görmeden ortalama °C’ye kadar olan düşük sıcaklıklara dayanıklılık gösterebilmektedir.

Her ceviz çeşidinin, tomurcuk dormansisini kırmak için kendine özgü soğuk istekleri bulunmaktadır. Genellikle, cevizin ila saat arasında değişen soğukluk istekleri vardır. Soğukta bu ihtiyaçların giderilmemesi durumunda tomurcuk oluşumunda gecikme yaşanır, bu da düşük meyve tutumuna ve dolayısıyla düşük verime neden olur. Bu nedenden dolayı bahçe kurulurken seçilecek ceviz çeşidi bölgenin iklim özelliklerine uygun olarak seçilmeli aksi halde istenen sonuçlar elde edilemez.

Chandler Ceviz Bahçesi Kurmayı Düşünüyorum İlk Adım Nedir? 

Son yıllarda Türkiye’de gerek yatırımcı gerekse çiftçiler tarafından çok fazla ceviz bahçesi kurulumu yapılmaktadır. Kurulan ceviz bahçelerinin birçoğu kurulum öncesi yapılan yanlışlar veya kurulan bahçenin sonraki zamanlarda bakım eksiklerinden kaynaklı olarak başarısız yatırımlara dönüşmekte. Ceviz bahçesi kurulumu ile alakalı genel bilgiler ve yapılan yanlışları bu yazıda sizlerle paylaşmaya çalışacağız.

Yatırımcı veya hali hazırda çiftçilik ile uğraşan ceviz yetiştiricisinin öncelikle yapması gereken, doğru arazi seçimidir. Ülkemiz coğrafi yapısı bakımından dağlık taşlık bir yapıya sahip. Elbette herkes dümdüz ovalardaki gibi araziye sahip olmak ister ancak maalesef gerek o düz arazilerin fiyatlarının çok yüksek olması, gerekse küçük parsellerden dolayı Ceviz yatırımcıları mecburen dağlık taşlık arazilere yönlenmek zorunda kalıyorlar. Zaten ceviz yatırımını da dekarı - TL’lik arazilere yapmak da ne kadar mantıklı? Doğru bahçe kurulu ve bitki besleme programları ile traktör çalışmasına engel olmayacak duruma getirilen birçok dağlık arazi de çok başarılı ceviz bahçeleri bulunmaktadır. Sonuç olarak yapılan iş doğru olduğu zaman ülkemizin dağları taşları değerlendirilerek çok güzel bahçelere dönüşebilmektedir. Elbette ki düz bir araziye göre işler daha zor ve maliyetli olacaktır ancak yukarıda da bahsedildiği gibi kolay araziler maalesef ki maliyeti çok yüksek.

Ceviz Toprak İsteği

Tüm meyve ağaçları gibi ceviz ağacı da tam güneşli yerleri ve süzek topraklarda iyi yetişmektedir. Ceviz ağacı derin kumlu, süzek, sulamaya uygun ve organik madde açısından zengin topraklarda yetişen bir ağaçtır. Tolere edebileceği pH değeri 5 ila 8 arasındadır. Ağaç, yüksek sodyum, klor ve bor oranlarına karşı hassastır. Ceviz yetiştiriciliğine uygun yerler serin nehir kenarları, dağ etekleri ve deniz kenarlarıdır. Soğuk hava akımlarının bahçeden uzaklaşamayacağı tepelerle çevrili yerlerde yetiştiricilik yapılmamalıdır. Aşırı yağmur suyunun durgun olabileceği ve süzek olmayan yerlerde de ceviz yetiştiriciliği önerilmemektedir.

Ceviz Bahçesi Kurulumu Arazi Hazırlığı

Arazi hazırlığında önemli olan, dağlık arazide olsa toprak derinliğinin yeterli miktarda olmasıdır, arazide yapılacak dozer, kepçe çalışmaları ile traktör çalışabilecek şekilde eğime getirilmesi veya teras yapılması ile o arazinin ceviz bahçesi olması yolundaki engeller kalkmış olur.

Arazi Temizliği

Uzun yıllar tarım yapılmamış ya da ormandan bozma arazilerde kurulması planlanan ceviz bahçelerinde öncelikle arazi temizliğinin çok iyi yapılması gerekmektedir. Arazi üzerindeki diri örtü genellikle çalılık, meşelik vb. yapılardır. Öncelikle dozerle sıyırılıp ardından dozerin riperle kalan kökleri çıkarması ve bunların araziden uzaklaştırılması büyük önem arz etmektedir. Araziden uzaklaştırılmayan kökler Cevizlerden önce gelişmeye başlayacak ve arazide traktörle çalışmasını engeller hale gelecektir.

Teras Yapımı

Traktörün çalışamayacağı diklikte olan her arazide mutlaka teraslama işlemi yapılması gerekmektedir. Maalesef bu gibi arazilere baktığımızda birçok yatırımcı bu işlemi yapmıyor ve sonraki yıllarda arazi sürümleri yapılamıyor, bitki besleme sağlıklı yapılamıyor, verilen su ve gübre ağacın dibinde durmadan akıp gidiyor bu sebeple dengesiz sulama ve gübreleme yapılmış oluyor. Bütün bu zorluklara rağmen ağacı büyütmeyi başarsak dahi, bu sefer hasat döneminde sorunlar ortaya çıkıyor.

Bu sebeple eğimli arazilerde teraslama işlemi olmazsa olmaz bir konudur. Teraslama dozerle veya ekskavatör ile yapılabilir. Agrolidya’nın binlerce dekar arazi kurmuş olan deneyimli ziraat mühendisleri ekskavatör ile yapılmasını tavsiye etmektedir. Hem teraslar daha düzgün olmakta hem de ana taraftan alınıp diğer tarafa bırakılan toprak gevşek olması sebebiyle fidan gelişimi çok hızlı olmaktadır. Teras yapımında dikkat edilmesi gereken bir diğer önemli konu ise ekskavatör veya dozer teras hangisi kullanılarak yapılırsa yapılsın eğimin ve su akış yönlerinin iyi hesaplanması gerekmektedir. Doğru hesaplamalar yapılmaz ise maalesef teraslarınız ilk şiddetli yağmur ile beraber göçmeye başlayacaktır.

Dozerle Patlatma İşelemi

Chandler Ceviz Bahçesi Kurulumu yapılacak arazide Diri örtü temizliği yapılıp, kökler araziden uzaklaştırıldıktan sonra yapılması gereken işlem dozerle patlatma işlemidir. Bahçe kurulumunda çok önemli bir yere sahiptir. Arazi ister düz bir arazi olsun, isterse uzun yıllar tarım yapılmayan ormandan bozma bir arazi olsun kesinlikle patlatma yapılması gerekmektedir. Tarım yapılan arazilerde toprak işlemesi pulluk, kaz ayağı vb. ekipmanlarla yapılmaktadır ve bunların maksimum gittiği derinlik 40 cm civarıdır. Bu 40 cm’lik işlenen toprağın altı ise tam anlamıyla kaya gibi serttir ve bu sebeple 40 cm’den sonrasına ağacın köklerin geçmesi zor olacaktır ve ağaç gelişimini etkileyecektir. Minimum 90 cm ve üzeri olacak şekilde yapılan dozerle patlatma ağaç gelişiminde çok büyük rol oynamaktadır.

Sırt Yapımı (Sırta Dikim)

Gerek bilgisizlik gerekse ekstra maliyet olarak düşünülerek ülkemizde pek yapılmayan bir işlemdir sırt yapımı. Her arazide şart olmasa da killi veya taban suyu yüksek olan arazilerde kesinlikle yapılması gereken bir işlemdir. Sırta dikim yoğun yağmurlar ile su biriken arazilerde köklerin günlerce sular içinde kalmasına engel olacaktır. Varsa yakın taban suyundan kaynaklı kök çürüklerine engel olacaktır. Bir diğer önemli konuda özellikle killi arazilerde yapılan sırtlar ağaç gelişimine çok büyük fayda sağlayacaktır.

Patateste Ekim Nöbeti

Patates, bir çapa bitkisi olduğu için ekim nöbeti içerisinde önemli bir yeri vardır. Özellikle, hafif yapılı topraklarda ekim nöbetine sokulabilecek en iyi bitkilerden birisidir. Patates bitkisi kendisinden sonra ekilecek bitkiye temiz ve havalanmış bir toprak bırakmaktadır. Aynı tarlaya her yıl üst üste patates dikilmesi önerilmez. Çünkü birçok patates hastalığı toprakta uzun süre canlılığını koruyabilmektedir.

Her yıl üst üste patates dikimi yapılan tarlalarda topraktan geçen hastalıkların yoğunluğu artacağından, patates yumru veriminde her geçen yıl önemli azalmalar meydana gelir. Bu nedenle her yıl üst üste aynı tarlaya patates dikilmemelidir.

Patates; yetiştirildiği bölgelerde şeke rpancarı, ayçiçeği, tahıllar ve baklagiller ile çok ideal bir ekim nöbeti oluşturabilmektedir.

Yapılan araştırmalar göstermiştir ki, baklagillerden sonra patates dikildiğinde verim yüksek olmaktadır.

Patateste Tohum Yatağı Hazırlığı

Patates, toprak altı organları için yeterli oksijeni ve nemi sağlayan, aşırı su tutmayan, iyi yapılı, gevşek ve keseksiz bir tohumluk yatağı ister. Hızlı bir gelişme sağlamak için tohumluk yumruların oldukça nemli, hafif ve gevşek toprağa dikilmeleri gerekmektedir. Bu koşullar kök, stolon ve yumru gelişimi üzerine son derece etkili olduğu gibi, yumruların bozuk şekilli olmalarını da önler, ayrıca dikim, bakım ve hasat işlerini kolaylaştırır. Tohum yatağının altındaki toprağın patates bitkilerinin ince köklerinin içine giremeyecek kadar sıkı ve katı tabakalar içermemesi gereklidir.

Köklenmenin derin oluşu, bitkilerin ihtiyaç duydukları suyu sağlamaları yönünden önem taşımaktadır. Bu nedenle tohum yatağı hazırlanırken kök gelişimini engelleyen sert tabakalar kırılmalı, toprağın sıkışmasına ve geçirgen olmayan toprak tabakalarının oluşmasına yol açan ağır makine ve aletler kullanılmamalıdır.

Tohum yatağının dikimden hemen önce ve toprak tam tavında iken hazırlanması gerekir. Toprağın yaş iken işlenmesi kesekli olmasına yol açar.

Eğer toprak çok yaş ise beklemeli, çok kuru ise tohum yatağı hazırlamadan önce sulama yapılmalıdır. Toprağın her işlenişinde nem kaybı söz konusudur. Bu nedenle özellikle kurak koşullarda tohum yatağı toprak işlemesi ile hazırlanmalıdır. Aşırı toprak işlemesi sonucunda hafif topraklarda kaymak bağlama, erozyon ve kuraklık sorunlarıyla karşı karşıya kalınabilir.

Dikimden sonra patates yumruları nemli toprak koşulları ister. Toprak çok kuru ise yumru ağırlık kaybeder ve çıkış gecikir. Ayrıca çıkabilen sap sayısı azdır. Normal düzeyde toprak nemi olduğunda, çıkış çabuk olur. Dikimden hemen sonra filizlerden kökler gelişir ve topraktan su alımı başlar. Böylece yumru ağırlığıda artar.

Suyla doygun topraklarda ise yumrular oksijen yetersizliği nedeniyle çürürler. Bu nedenle patates yumruları nemli bir toprağa dikilmeli ve dikimden hemen sonra da ağır sulama yapılmamalıdır. Toprak hazırlığı, toprağın yapısına ve üretim mevsimine bağımlılık gösterir.

İlkbaharda toprak tava geldiğinde derin sürülüp, diskaro ve sürgü çekilerek gevşek bir tohum yatağı hazırlanmalıdır. Tarla hazırlığı sırasında ayrık ve kanyaş gibi yabancı otlar tarladan uzaklaştırılmalıdır. Dikimden önce yapılacak gübreleme ve yabancı ot mücadelesi, tohum yatağı hazırlanırken tamamlanmalıdır.

Patateste Dikim Zamanı Nedir?

Ülkemizde ova ve yayla koşullarında çok değişik coğrafi bölgelerde, bir-iki ay dışında tüm yıla dağılmış tohumluk veya yemeklik patates üretimi yapılmaktadır. Dikim ve hasat zamanları aşağıda gösterilmiştir.

Dikim; İzmir, Adapazarı gibi ılıman yörelerde ocak-mart, Niğde ve Nevşehir’de nisan -mayıs aylarında yapıldığı halde, yüksek yaylalarda son donlardan kaçınmak için daha geç yapılır. Kural olarak toprak sıcaklığı 8 °C’ nin üzerine çıktığında dikim yapılmalıdır.

Patateste Dikim Derinliği Ne Olmalıdır?

Dikimin usulüne uygun yapılması, tarlada çıkıştan hasada ve depolamaya kadar patates tarımının başarısını etkiler. Uygun bir dikim, hızlı çıkış gösteren ve tekdüze olan bir bitki örtüsü geliştirir. Tekdüzelik tohumluk üretiminde daha da önemlidir. Gerçekte çıkışın düzenli olmadığı ve farklı gelişme devrelerindeki bitkilere sahip bir patates tarlasında hastalıklı bitkilerin tanımı ve ayıklanması güçtür.

Pek çok faktöre bağlı olması nedeniyle en uygun dikim derinliğini belirlemek zordur. Dikim derinliği, dikimden sonra toprağın düzleştirilmesi halinde, toprak yüzeyi ile tohumluk yumrunun üst kısmı arasındaki uzaklık olarak kabul edilir. Buna göre yüzeysel dikim cm, orta derin dikimde cm, derin dikimde ise 5 cm’ den fazla olan dikim derinliklerini belirtmektedir.

Sırt yüksekliğine bağlı olarak derin dikilmiş bir yumru sadece 10 cm’ lik bir toprak tabakası ile örtülürken, yüzeysel olarak dikilmiş bir yumru 15 cm veya daha fazla toprak tabakası ile örtülebilmektedir.

Yüzeysel dikim aşağıda belirtilen şartlarda bazı üstünlüklere sahiptir;

• Tohumluk yumruların güçsüz olması,
• Düşük toprak sıcaklığı,
• Karık usulü sulama yapılan ve aşırı yağış alan yerlerde,
• Makine ile hasat yapılması halinde.

Yüzeysel dikimde ön koşul, tohumluk yumrunun çevresinde nemli toprak olması ve dikimden sonra düzgün görünümlü yüksek bir sırt yapmak için gerekli koşulların bulunmasıdır.

Orta derinlikte dikim aşağıdaki koşullarda önerilmektedir;

• Yüksek toprak sıcaklığı,
• Dikim sırasında ve dikimden sonra kurak koşulların olması,
• Yüksek sırt yapımı için uygun olmayan durumlar,
• Yumru güvesi tehlikesinin büyük olması (yüzeysel dikimde görülen bu tehlike yağmurlama sulama uygulaması ile azalır).

Dikim derinliğine etkili iki faktör, toprak nemi ve toprak sıcaklığıdır. Genelde bu faktörleri en uygun bir şekilde bir arada bulmak zordur. Toprak yaş ise soğuk, toprak sıcaklığı yüksek ise nem yetersizdir. Bununla beraber bu faktörler iyileştirilebilmektedir. Bilindiği gibi kuruma en fazla toprak yüzeyindedir. Bu nedenle nemin yetersiz olduğu durumlarda derin dikim uygundur. Bunun yanı sıra toprak yüzeyi gün boyu sıcak olup derinlere inildikçe ısı azaldığından soğuk iklim koşullarında yüzeysel, sıcak koşullarda ise derin dikim yapılmalıdır.

Patateste Dikim Mesafesi Ne Olmalıdır?

Bu mesafe tarımı yapılan patates çeşidine, yetişme koşullarına ve amaçlanan yumru büyüklüğüne göre değişir. Bitki yoğunluğu arttıkça, hasat edilecek yumru büyüklüğü azalır. Bu nedenle de tohumluk patates üretiminde, yemeklik üretime oranla daha çok sap sayısı önerilmektedir.

Sıraya dikimde, sıra arası ve sıra üzeri mesafenin belirlenmesinde bazı faktörler dikkate alınmalıdır. Sıra arası yöresel geleneklere, mevcut alet ve makine ve tarımı yapılan çeşidin gelişme karakterine bağlıdır. Genelde sıra arası, pratik alarak traktör iz genişliğinin yarısı kadar ( cm) dir. Bu mesafe boğaz doldurmada yeterli toprak sağlar.

Alet ve makinelerin bakım işlemleri sırasında bitki yeşil aksamı, kök ve yumrulara zarar vermesini önler, hastalıklı bitkilerin tespit edilmesini ve sökülmesini kolaylaştırır. Bu mesafenin daraltılması sulama suyunun kök bölgesine kolayca ulaşmasını sağlayacağı gibi toprak, ışık, su ve besin elementlerinden yararlanma etkinliğini de artırır.

Sıra arası mesafenin çeşitli etkenler tarafından belirlenmesi nedeniyle tarlada arzulanan bitki yoğunluğu, sıra üzeri mesafenin ayarlanmasıyla düzenlenir. Diğer bir deyişle sıra arası geniş tutulmuş ise sıra üzerinin kapatılması gereklidir. Genelde sıra üzeri mesafe yemeklik patates üretiminde, uzun boylu çeşitlerin tarımında ve geççi çeşitlerde karşıt durumlara oranla daha uzun tutulmalıdır.

Patateste Dikim Yöntemleri

• Ocak usulü dikim,
• Karık usulü dikim,
• Pulluk arkasına dikim,
• Makine ile dikim.

Dikim yöntemi ne olursa olsun aşağıda sıralanan koşullar yerine getirilmesi gereklidir;

• Tohumluk yumrular hafif nemli,ancak çamur olmayan ve sırt yapılmadan önce kurumayacak toprak koşullarına dikilmelidir.
• Tohumluk yumrular sabit ve uygun derinliklere ve sıra üzerinde muntazam aralıklarla yerleştirilmelidir.
• Dikimden sonra makine ile yapılacak işlemler için sıralar arasındaki mesafeler baştan sona aynı düzgünlükte olmalıdır.
• Tohumluk yumrular gübrelerle doğrudan temas halinde olmamalıdır.
• Tohumluk yumruların üzerindeki filizler zarar görmemelidir.

Ocak Usulü Dikim

Patates dikimi için gerekli toprak hazırlığı tamamlandıktan sonra, markörler yardımı ile ocak yerleri işaretlenir. Daha sonra dikim derinliğine göre kazma veya bel yardımı ile ocaklar açılır ve yumrunun taç kısmı üste gelecek şekilde her ocağa bir yumru yerleştirilir ve üzeri toprak ile kapatılır.

Mümkünse açılan çukurların içerisine bir kürek dolusu yanmış çiftlik gübresi konmalıdır. Bu şekilde yapılan dikimlerde patates bitkisinin dip kısımlarında yumuşak ve sıcak bir ortam oluşacağı için yumru verimi yüksek olur. Ancak üretim maliyeti arttığından bu şekilde dikim fazla yaygın değildir. Ocak usulü dikimlerde dikim mesafesi 60x40 cm olarak tutulmaktadır.

Karık Usulü Dikim

Bunun için özel olarak hazırlanmış lister çapaları kullanılır. Lister çapalarında istenilen sıra arası uzaklığına göre gerekli ayarlama yapılır. Daha sonra tarla içerisinde karıklar açılır. Karıkların fazla derin olmamasına dikkat edilmelidir. Açılan karıklar içerisine işçiler tarafından sıra üzeri uzaklığına göre göz kararı ile yumrular bırakılır ve tersine lister çapası çekilerek yumruların üzerileri kapatılır.

Dikim derinliği istenildiği gibi ayarlanabilmektedir. Eğer traktörlerin tekerlekleri yumruların bırakıldığı karıkların içerisinden gidecek ise lister çapasına bir bıçak daha ilave edilmelidir. Ancak traktörlerin tekerlekleri sırtlar üzerinden gidecek ise ilave bıçak gerektirmez.

Karık usulü dikimde gerekli gübreler önce karıkların üzerine serpilir, daha sonra da karıkların içerisine yumrular bırakılır ve yumruların üzeri kapatılır. Bu şekildeki uygulamalarda sırtlar üzerine düşen gübre tanecikleri kapatma sırasında yumrunun çok yakınına taşınacağı için, verilen gübrelerden bitkilerin tam olarak faydalanması sağlanır. Karık usulü dikimde sıra arası ve sıra üzeri mesafesi üretim amacına göre düzenlenir.

Pulluk Arkasına Dikim

Pullukla açılan karıkların yan tarafına yumrular bırakılır, traktörün dönüşünde yumruların üzeri kapatılır ve tekrar açılan karıklara yumrular tekrar bırakılır ve bu şekilde dikime devam edilir. Sıra arası uzaklıkları, pulluk bıçaklarının iş genişliklerine göre ayarlanmaktadır.

Dikim derinliği iyi ayarlanamadığı için fazla uygulanan bir dikim yöntemi değildir.

Makine ile Dikim

Patates dikim makineleri yarı otomatik ve tam otomatik makineler olmak üzere iki kısımda incelenmektedir. Yarı otomatik dikim makineleri ile yapılan dikimde patates yumruları dikim makinesi üzerinde bulunan kasalara doldurulur ve makine üzerinde bulunan işçiler kasalar içerisine doldurulan bu yumruları elleriyle alarak döner gözlü tamburlar üzerine veya düşey silindirler içerisine bırakırlar.

Toprak yüzeyine düşen yumruların üzerileri, makinenin arka kısmında bulunan diskler yardımı ile balıksırtı şeklinde toprakla kapatılırlar. Dikim derinlikleri, disklerin ana gövdeye bağlanma açıları değiştirilerek ayarlanmaktadır.

Sıra üzeri mesafelere ise hareketini makine tekerleklerinden alan zincir yardımı ile veya döner tam burun göz sayısı değiştirilerek ayarlanmaktadır. Tam otomatik dikim makineleri ile yapılan dikimde patates yumruları makine üzerinde bulunan bir hazneye doldurulurlar ve makine hareket ettikçe hazne içerisinde bulunan kepçeler dönmeye başlar. Dönen kepçelerin içerisine 1’ er adet yumru girer ve bu yumrular düşey silindir içerisine bırakılır ve toprak yüzeyine düşerler.

Makinenin arka kısmında bulunan diskler yardımı ile yumruların üzeri toprakla kapatılır. Sıra üzeri mesafesi, kepçeler arasındaki uzaklıkları ayarlamak sureti ile düzenlenmektedir. Dikim derinliği ise disklerin ana gövdeye bağlanma açıları değiştirilerek ayarlanabilmektedir. En ideal dikim, tam otomatik dikim makineleri ile yapılmaktadır.

Patates Yetiştiriciliğinde Bakım İşlemleri Nelerdir?

Patates yumrusu dikiminden belirli bir süre sonra tarla yüzeyinde genç bitkiyi meydana getirir. Patates bitkisinin daha iyi ve hızlı gelişmesini sağlamak, yumru oluşumunu ve verimi artırabilmek için bazı bakım işlemlerinin zamanında ve tekniğine uygun olarak yapılması gerekmektedir.

Bakım işlerinin aksaması veya yapılmaması durumunda, beklenen optimum verim elde edilemez. Bu nedenle bitkinin toprak üzerinde görülmesi ile başlayan ve hasata kadar devam eden süre içerisinde bakım işlerinin titizlikle yapılması gerekmektedir.

Boğaz Doldurma

Toprakta gelişmekte olan patates yumruları yeterli yükseklikte ve uygun şekilli bir toprak tabakasıyla (sırt) örtülmüş olmalıdır (boğaz doldurma). Tohumluk yumru çok derine dikilmiş ve dikim sırasında yalnız küçük bir sırt yapılmış ise daha sonra tohumluk yumrunun üzerine biraz daha toprak çekilmelidir. Dikim derinliği ne kadar az ise karıklardan sırtlara doğru o kadar çok toprak yığılmalıdır. Bu sırtların hasada kadar muhafazası iyi bir ürün elde edilmesi için gereklidir. Aksi takdirde yumruların ışık almaları yeşillenmeye, yüksek sıcaklıklar sekonder büyümelere yol açar ve patates güvesi zararı da ortaya çıkabilir.

Bu toprak tabakası ayrıca nem kaybını önler ve kök ile stolon gelişiminde uygun bir ortam sağlar. Stolon boyu yalnızca bitki gelişme tipine değil, sırtın büyüklüğüne de bağımlıdır. Sırt yüksekliği genelde cm’ dir. Yağışlı yerlerde 12 cm’ den fazla, kurak ve sıcak yerlerde ise (güve zararı) 18 cm’ den az olmamalıdır.

‍

Sırt yapımı da koşullara bağlıdır. Örneğin toprağın soğuk ve yaş olması gibi tohumluk için uygun olmayan koşullarda dikimden sonra yumrular cm toprak tabakası ile kapatılmalı ve daha sonra kök oluşumuyla birlikte derhal boğaz doldurması yapılmalıdır. Sırta son şeklin verilmesi, bir herbisit uygulamasıyla beraber çıkıştan önce tamamlanabileceği gibi ilk çapadan sonra da yapılabilir. Ancak sırtlar sonradan yapılacaksa kök sisteminin zarar görmesinden kaçınılmalıdır.

Dikim ile son boğaz doldurma arasındaki süre hava koşullarının sıcak ve kuru olduğu ve karık sulamanın yapıldığı yerlerde kısa tutulmalıdır. Dikimden sonra toprak sıcaklığında azalma ve kaymak bağlama söz konusu ise son sırt, bitkiler cm boyda iken yapılmalı, dikimden sonra yüksek sıcaklık ve kuraklık söz konusu ise son sırt, dikimden hemen sonra yapılmalıdır.

Patateste Gübreleme

Patates bitkisi, yetişme süresince topraktan fazla miktarda bitki besin maddesi kaldırmaktadır. Topraktan alınan bitki besin maddelerinin yaklaşık 1//2’ si bitkinin yeşil aksamında birikmekte, artakalan diğer miktar ise yumruda depolanmaktadır.

Hollanda şartlarında yapılan bir araştırmada dekardan 3 ton patates yumrusu hasat edildiğinde, bitkiler tarafından 1 dekarlık alandan (saf olarak) 15 kg N, 6 kg P2O5, 35 kg K2O, 9 kg CaO ve 3 kg MgO kaldırıldığı hesaplanmıştır. (Beukema ve Van Der Zaag ).

Aynı şekilde İngiltere 'de yapılan bir başka araştırmada ise dekardan kg patates yumrusu hasat edildiğinde bitkiler tarafından bir dekarlık alandan kg N, kg P2O5 ve kg K2O kaldırılmıştır. Bu değerlerin incelenmesinden görüleceği gibi genel olarak bir dekarlık alandan bir ton yumru verimi elde edebilmek için 5 kg N, 2 kg P2O5 ve 10 kg K2O’ nın topraktan kaldırılması gerekmektedir.

Patates tarımında gübreleme tavsiyelerinde bulunurken ürünün yetiştirilme gayesi, yetişme süresi, toprak yapısı, sulama sayısı ve hedeflenen verim değerleri dikkate alınmalıdır. Patates tarımında yeterli ve ekonomik anlamda bir ürün kaldırabilmek için toprak analizlerine göre gübreme yapılması gerekmektedir. Bu nedenle azotlu gübre uygulamaları için patates dikimi yapılacak tarlalarda 60 cm derinden toprak numunesi alınmalı ve her yıl analizi yapılmalıdır.

P ve K için ise 20 cm derinlik kafi gelmektedir ve yıl ara ile yapılan toprak analizi P ve K’lı gübre uygulamaları için yeterli olmaktadır. Diğer taraftan; patatese verilecek gübrelerin miktarları arasında belirli bir oran olması gerekmektedir. Aksi taktirde verilen gübreden yeterli miktarda fayda sağlanamaz. Bu nedenle NPK bakımından normal olan topraklarda bu oranın , olması gerekmektedir.

Bunun dışında, organik maddesi fazla topraklarda azot miktarı düşük tutulmalı, toprağın fosfor ve potasyum tutma miktarı yüksek ise bu elementlerin miktarı artırılmalıdır.

Çiftlik Gübresi

Çiftlik gübresine en iyi cevap veren tarla bitkilerinin başında patates gelmektedir.

Çiftlik gübresi toprağın yapısını iyileştirmesi yanında, toprağın verimliliğini de artırmaktadır. Patates tarımında yanmış çiftlik gübresi kullanılmalıdır. Çiftlik gübresi sonbaharda toprağa verilmeli ve karıştırılmalıdır.

Turfanda patates tarımında yanmış çiftlik gübresi en geç dikimden bir ay gibi bir süre önce verilmelidir. Yanmış olduğu için bitki bu gübreden yeterli miktarda yararlanabilecektir. İyi yanmış ton/da çiftlik gübresi yeterli olmaktadır. Ancak normal bir verim için çiftlik gübresi hiçbir zaman tek başına yeterli olmamakta, çiftlik gübresi ile birlikte NPK' lı gübrelerden ilave olarak kullanılması gerekmektedir.

Hayvan tipine ve beslenme şekline bağlı olarak 10 ton çiftlik gübresi 15 kg. N, 6 kg P2O5, 40 kg K2O, 50 kg CaO, 17 kg MgO, gr Mn, 40 gr bakır ve 50 gr Bor içermektedir.

Azot Gübrelemesi

Patates bitkisinin, azotlu gübreye olan ihtiyacı oldukça fazladır. Patates, kumsal topraklarda yetiştirildiği ve fazla miktarda sulama gerektirdiği için, önemli miktarda azot yıkanması olmaktadır.

Patateste yetiştirme gayesine bağlı olarak azotlu gübre dozunu çok iyi ayarlamak gerekmektedir. Verilen fazla miktardaki azotlu gübre, bitkinin vejetatif gelişmesini teşvik eder, ancak yumru oluşumunu geciktirir.

Fazla miktarda verilen azotlu gübrenin ortaya çıkardığı bazı olumsuz durumları şu şekilde sıralanabilmektedir.

• Yumruda kuru madde birikimini engeller.
• Yumruda indirgen şeker miktarını yükseltir.
• Yumruda ikincil büyümeyi teşvik eder.
• Erken hasatlarda yumruların depolanmaya dayanıklılığını azaltır.
• Bitkide yumru oluşumunu geciktirir.

Bu nedenle cips ve parmak patates endüstrisinde kullanılacak yumruların yetiştirildiği tarlalarda fazla azotlu gübre kullanılması tavsiye edilmez.

Ayrıca tohumluk patates üretiminde yumruların fazla irileşmesini önlemek için yüksek dozda azotlu gübre kullanımı önerilmez. Yumru oluşumunu düzenlemek ve azot yıkanmasını önlemek için azotlu gübrelerin patatese en az iki seferde verilmesi önerilmektedir.

Verilecek gübrenin 1/2’ si dikimle birlikte, arta kalan ½’ si ise boğaz doldurma sırasında (bitkiler toprak yüzeyine çıkıştan hafta sonra) verilmelidir. Çok kumsal topraklarda azotlu gübre yağmurlama suyuna karıştırılarak çok defada verilmelidir. Patates tarımında kullanılacak azotlu gübre miktarı., hedeflenen verime ve toprak yapısına göre hesaplanmaktadır. Çünkü patates bitkisi belirli bir yumru verimini oluşturabilmesi için topraktan belirli miktarda azotu kaldırılması gerekmektedir.

Patatesten belirli verim alınması planlanırken, çeşidin özellikleri ve çevre faktörlerinin uygunluğu göz önünde bulundurulmalıdır. Patatese uygulanacak azotlu gübrelerin hesaplanmasında ortalama kg. yumru verimi için, 1 kg/da saf azotun bitkiler tarafından kaldırılacağı düşünülmektedir. Bu miktara, toprağın yapısına göre azotun yıkanma payı ilave edilmelidir. Genelde azotlu gübre uygulamalarında topraktaki miktar sıfır olarak kabul edilir. Toprak analizlerine göre toprakta azot varise bu miktar hesaplamada dikkate alınmalıdır.

Dikimle beraber kullanılacak azotlu gübre kompoze gübre olarak P ve K ile birlikte ( şeklinde) veya Amonyum Sülfat olarak tek başına verilmelidir. Üst gübre olarak ise azot, Amonyum Nitrat veya üre şeklinde uygulanmalıdır.

Sulamanın çok sayıda yapıldığı kumsal topraklarda ise üst gübre olarak Amonyum sülfat gübresi önerilmelidir.

Fosfor Gübrelemesi

Patates bitkisi belirli bir yumru verimini oluşturabilmesi için topraktan yeterli miktarda fosfor kaldırması gerekmektedir. Bu miktar azot ve potasyum ile karşılaştırıldığında çok az kalmaktadır.

Azot gübrelemesinde olduğu gibi, hedeflenen verim seviyesine göre P2O5 miktarı saptanmaktadır. Patatese uygulanacak fosforlu gübrenin hesaplanmasında ortalama kg yumru verimi için 1 kg saf P2O5’ in bitkiler tarafından kaldırılmasının gerektiği göz önüne alınmalıdır.

Fosforlu gübre uygulamalarında toprak yapısına bağlı olarak toprakta tutunma payları da hesaplamaya dahil edilmelidirler. Patates  bitkisinde verilen fosforlu gübre bitki büyümesini teşvik etmesi yanında, verilen diğer gübrelerden bitkilerin en iyi şekilde yararlanmasına olanak sağlamaktadır.

Fosforlu gübrelerin etkileri şu şekilde sıralanabilmektedir;

• Bitkilerde erken devrede gelişmeyi teşvik eder,
• Erken devrede yumru oluşumunu teşvik eder.
• Bitki başına yumru sayısını artırır.
• Hastalıklara dayanmayı artırır.

Hesaplanan fosforlu gübrenin tamamı dikimden önce veya dikim sırasında uygulanmalıdır. Fosforlu gübre de Kompoze gübre olarak (, veya ) veya süper fosfat şeklinde uygulanmaktadır.

Potasyum Gübrelemesi

Patatese uygulanacak potasyumlu gübrelerin hesaplanmasında ortalama kg yumru verimi için, 1 kg K2O’ nun bitkiler tarafından kaldırılmasının gerektiği esas alınmalıdır.

Patates bitkisi topraktan fazla miktarda potasyum kaldırmaktadır. Türkiye topraklarının potasyum bakımından zengin olduğu bildirilmekte ve patates tarımında K2O uygulaması önerilmemektedir. Diğer besin maddelerinde olduğu gibi belirli bir ürünün meydana gelebilmesi için bitki topraktan yeterli miktarda potasyum kaldırılması gerekmektedir.

Patates bitkisine uygulanan potasyumlu gübreler, büyüme ve gelişme yanında bitkiye şu faydaları sağlamaktadır.

• Yumruda kuru madde birikimini artırır,
• Yumruların depolanmaya dayanıklılığını artırır,
• Yumruda kabuk oluşumunu teşvik eder,
• Yumruda istenmeyen enzimlerin oluşumunu engeller,
• Yumru et dokusunun sıkı yapılı olmasını sağlar.

Fosforlu gübrelemede olduğu gibi, potasyum içinde toprak analizi yapılmalı ve hedeflenen verime göre bitkiler tarafından kaldırılması gerekli K2O miktarları hesaplanmalıdır. Bu hesaplamada topraktaki K2O miktarı ile toprak yapısına bağlı olarak, toprağın K2O tutma payı dikkate alınmalıdır.

Potasyumlu gübrelerin tamamı dikimden önce veya dikim sırasında verilmelidir. Potasyumlu gübre olarak genellikle şeklinde kompoze gübre veya Potasyum sülfat gübresi kullanılmaktadır.

Üst Gübreleme

Toprak yapısına bağlı olarak değişmekle beraber, patates bitkisinin yetişme süresi boyunca ihtiyaç duyduğu azotlu gübrenin %50’ den fazlası bitkiler toprak yüzeyine çıktığında ve yumrular fındık büyüklüğüne ulaştığında verilmektedir.

Azotlu gübrenin tamamı dikimde verildiğinde bitki aşırı bir gelişme göstereceğinden, yumru oluşumu gecikmektedir. Patates yetiştiriciliğinde bitkinin ihtiyaç duyduğu azotlu gübrenin 1/3’ ü bitkiler toprak yüzüne çıktıktan hafta sonra ilk boğaz doldurma sırasında verilmelidir.

Azotlu gübrenin kalan 1/3’ lük diğer kısmı ise 2. sulamadan hemen önce verilmelidir. Genellikle üst gübreleme bitkinin dip kısımlarına serpme olarak verilmektedir. Toprağın çok hafif yapılı olması halinde, üst gübre olarak verilecek azotlu gübreler sulama suyuna karıştırılarak verilmelidir.

Üst gübreleme boğaz doldurmadan hemen önce yapılmalıdır. Üst gübrelemeden hemen sonra yağışların olmaması durumunda mutlak surette sulama yapılmalıdır.

Ağaç Dostu

 

Sayın juglandales

Sırta dikim sistemi her ne kadar ağır killi, drenajı bozuk ve meyilsiz arazilerde uygun bir dikim şekliyse de, sizinki gibi kurulu bir bahçede hafriyatla bu dönüşümü gerçekleştirmek aşırı maliyetli olacaktır. Sıra aralarınız dokuzar metre. Ağaçlara köklerin zedelenmemesi için 1 metre mesafe bırakarak sıra arasındaki 7 metrelik şeridi 40 cm derinliğinde kazısanız oluşacak hafriyat miktarı : (metrekare cinsinden arazi büyüklüğünüz) x (7/9) x () metreküp olacaktır ve bununla başa çıkamazsınız. Ayrıca bu yöntemin derde deva olup olmayacağı da meçhul, bu yüzden macera aramamakta fayda var.

Benim naçizane önerim arazinin sorunlu yerlerinde kepçe ile 3 metrelik çukurlar açtırıp, profil kesitlerini bir uzmana inceletin. Hangi seviyede taban suyu var, yağışlı mevsimde hangi yüksekliğe çıkıyor bilgileri edinin. Tarla drenajı bugün neredeyse ayrı bir bilim dalı olmuş. Drenaj sistemleri başlığıyla internette arama yaparsanız özellikle seafoodplus.info Semiz tarafından hazırlanmış çok aydınlatıcı çalışmalara ulaşabilirsiniz. Bu konuda ön bilgi sahibi olduktan sonra drenaj konusunda uzman bir firmadan veya bölgenizdeki Ziraat Fakültesi'nin ilgili uzmanlarından destek alarak uygun drenaj sisteminizi kurdurun.

Kil oranınıza gelince, bence aşılmayacak bir sorun değil. Gebze'de dönümlük Ataman ceviz çiftliği Kaliforniya'lı uzmanlarca kurulmuş ve arazideki kil oranı % arasında. Görüştüğüm ziraat mühendisi arkadaş hiçbir sorun yaşamadıklarını söyledi. Siz yeter ki drenajınızı halledin.

Sağlıcakla kalın. Saygılar.