Araç üzerinde yer alan gösterge paneli; panelin içindeki ışıklar ve işaretler ile aracın sorunları ile ilgili bilgi verir. Gösterge panelinde yer alan bu işaretler, genellikle önemli bir arızanın sinyali olmasa da araç içerisinde bir sorun oluşmaya başladığını ifade eder. Günümüzde pek çok insan araçta motor arıza lambası sarı yanıyor, neden olabilir diye merak ediyor. Peki, motor arıza lambası neden yanar? Konu ile ilgili bilmeniz gereken tüm detaylar yazımızın devamında sizinle.
Araç içerisinde ikaz lambaları yanıyorsa, bu durum motor bileşenlerinin birbirleri ile uyumlu çalışmadığını ifade eder. Motor ışığı hangi durumlarda yanar diye merak ediyorsanız, sebebi aşağıdaki bölgelerde hasar meydana gelmiş olması olabilir:
Motor arıza lambası kırmızı ya da sarı renkte yanar. Sürekli yanması, yanıp sönmesi ve farklı renklere sahip olması çeşitli sorunlara işaret eder. Bu sorunlardan bazıları önemsiz olsa da hayati bir sorunu da ifade ediyor olabilir. Bu nedenle dikkat etmekte fayda var.
Araç arıza lambasının kırmızı renkte yanması, araçta ciddi bir problem olduğunun göstergesidir. Bu nedenle arıza lambasının kırmızı renkte yandığını gördüğünüz an aracınızı sağa çekmelisiniz.
Motor arıza lambası sarı yanıyor ise motorda ciddi sıkıntılar olduğu ve bu nedenle motorun arıza moduna girdiği anlamına gelir. Bu arıza modu, motorun zarar görmemesi için devreye giren bir sistemdir. Yine de motoru uzun süre koruyamayacağı için en kısa sürede servise gidilmesi gerekir.
Sürekli yanan lambanın ışığı önem taşır. Işığın rengi sarı ise aracınızı servise götürebilirsiniz. Eğer kırmızı yanıyorsa araçtan inerek yardım çağırın.
Araç arıza lambasının sürekli yanıp sönmesi motorda bir sorun olduğunu ifade eder. Bu kolay çözülebilecek bir sistem hatasını işaret edebileceği gibi, motorun ciddi bir hasar almış olmasını da işaret edebilir. Bu nedenle en kısa zamanda servise danışmanız doğru olacaktır.
Motor arıza lambası yanan araç kullanılabilir mi sorusunun yanıtı için arıza lambasının rengine bakılır. Lamba sarı renkte yanıyorsa servise kadar aracınızı kullanabilirsiniz. Eğer arıza lambası kırmızı renkte yanıyorsa aracınızdan hemen inerek çekici ve servise haber vermeniz gerekiyor. Arıza lambası kırmızı yanarken aracı kullanmak oldukça tehlikelidir.
Motorda ve bağlı sistemlerde bir arıza meydana geldiğinde, motor arıza lambası yanar, böylece sürücü bir sorun olduğundan haberdar edilmiş olur. Kontak açıldığında arıza lambası her zaman kontrol amaçlı yanar, motor çalıştırıldıktan sonra arıza lambası söner, sönmüyorsa motor arızası var demektir. Arıza lambasının neden yandığını kesin olarak anlamanın tek yolu, aracı arıza teşhis (diyagnostik) cihazına bağlamaktır. Tahmin yapılarak parça değiştirilemez, arıza tespiti yapılamaz. Fakat genellikle lpg'li araçlarda kötü afr ayarından dolayı sıklıkla yanar, bazı kullanıcılar sürekli bu ışıkla gezer. Motorda arıza lambası yanıyor fakat hiçbir performans değişikliği hissetmiyorsanız, panik yapmayın, yazıyı okumaya devam edin. Motor stop ediyor veya çalışması-performansı düştüyse, yazıyı okumaya devam edin, aracı zorlamayın, mümkünse en yakın servise gidin. Detaylı teknik açıklamalar aşağıdadır. Zamanınız varsa torpido gözündeki kitapçığı okuyun.
Motor arıza lambasının asıl varlık sebebi, motorda meydana gelen anormal bir çalışma sonucu, egzozdan çıkan zararlı gazlarda meydana gele artışın sürücü tarafından fark edilmesi ve en kısa zamanda bu sorunun giderilmesinin sağlanmasıdır. Motor, araçtaki onlarca sensör (algılayıcı), aktivatör (uygulayıcı), elektronik donanım ve mekanik sistemlerin uyum içinde ve problemsiz olması sayesinde kusursuzca çalışır. Tüm bunlardan herhangi birinde arıza olması durumunda, motorun çalışması bozulur, motor arıza lambası yanar.
Arıza lambasını söndürmek için aracı bilgisayarlı arıza tespit cihazına bağlatıp, arıza giderildikten sonra, arıza hafızasını silme (resetleme) işlemi yapılmalıdır. Arızanın silinmesi işlemi, arızanın kalıcı veya geçici olmasına göre değişir. Aşağıda bu ayrım ve söndürülme işlemi kısaca anlatılmıştır. Detaylı bilgi için (Bkz: Diyagnostik Tekniği)
Motorla ilgili olduğunda genelde sarı renkli motor şeklinde arıza lambası yanar.
Arıza lambasına; MIL (Malfunction Indicator Light- Arıza Gösterge Işığı) da denir.
Bazen ikaz lambasında sembolün içerisinde "Check Engine" (Motoru kontrol et) şeklinde yazı olabilir.
Bazen anlık bir sorunu düzelttiğinizde arıza lambasını söndürürsünüz, örneğin; fren hidrolik sıvısı azaldı ikaz lambası yandı, tamamlarsınız söner veya depo kapağı tam kapanmadı ikaz lambası yandı, sıkarsınız bir süre sonra söner veya bir elektronik parçanın soketi çıktı, takarsınız bir süre sonra söner. Bazen motorun çalışmasında-performansında hiçbir değişiklik hissedilmez fakat motor arıza lambası (belki beraberinde bir kaç arıza lambası daha), yanabilir; bazen elektronik sistemin çalışmasındaki anlık kesinti sebebiyle böyle durumlar olabilir: kontağı kapatıp motoru tekrar çalıştırmak (bunu birkaç kez denemek), bir süre yolculuğa devam etmek veya farklı zamanlarda bir kaç kez seyahat etmek, arıza lambasını söndürebilir, sistem sorunun geçici olduğundan emin olmak için böyle farklı çalışmaları içeren sınamalar yapar, baktı ki her şey normal, arıza ışığını söndürür, bu durumlar marka ve modele göre değişiklik gösterebilir. .
Kalıcı Arıza: Bu arıza geçici olmayan ve halen devam eden (sürekli) bir arıza olduğu anlamına gelir, silinse bile geri gelir veya silinmesi reddedilir. Bunun anlamı şudur, arızayı tespit edip sorunu çözmeden bu arıza gitmeyecektir. Bu durumda önce arızalı donanıma tamir-değişim işlemi yapılır, daha sonra arıza hafızası tekrar silinir, normal olarak arıza hafızasının silinmesi beklenir, arıza tekrar gelmiyorsa sorun ortadan kalkmıştır fakat yine de mutlaka yol testine çıkılmalı veya motor arızanın tipine göre çeşitli durumlarda çalıştırılıp, arızanın geri gelmediğinden, arıza lambasının yanmadığından emin olunmalıdır.
Motorda anormal bir durum veya arıza olması durumunda motor arıza lambası yanacaktır, motor arıza lambasını en sık yakan sensörler; genelde lambda sensörü veya vuruntu sensörüdür. Lambda sensörü daha çok yakıt-enjeksiyon ve hava-yakıt karışımı problemleri ve yanma verimi ile ilgili sorunlarda arıza lambasını yakar. Vuruntu sensörüyse daha çok ateşleme arızasıyla ilgilenir.
Sarı renkli motor şeklinde arıza lambası yanıp sönüyorsa, motorun çalışmasıyla ilgili ciddi bir problem var demektir, motor kontrol ünitesi (ecu) ışığı yakıp söndürürken, motoru arıza moduna geçirir. Arıza modu, motorun zarar görmemesi için ECUnün kullandığı bir acil durum stratejisidir. Motorun çalışmasını düzeltmeye çalışır, bunu yaparken ateşleme avansını ve enjeksiyonu değiştirebilir, motor devrini sınırlar, motor gücünü sınırlandırır, gaz talebini ihmal edebilir. Bazen stop edip tekrar çalıştırmak bu moddan çıkmasını sağlayabilir. En kısa sürede servise gidilmesi gerekir.
Bilgisayarlı Diyagnostik (Arıza Tespit) Cihazı: Her markanın kendisi için özel olarak yazılımını geliştirdiği, arıza kodlarının okunduğu, arıza kodunun yanında açıklamasının yer aldığı, arızaların olası sebeplerinin ve kontrol edilmesi gereken parçaların belirtildiği, hatta nasıl yapılacağını da içerebilen yönergelerin olduğu sistemdir. Araca kablosunun bağlantı ucu (OBD ucu) standarttır, soket yapısı her araçta aynıdır ama diğer her şey farklıdır. (Bkz: Diyagnostik Cihazları)
Motor arızalarında OBD EOBD, Diyagnostik, Hata kodu, DTC, MIL, arıza lambası, check engine gibi kavramların ne olduklarına bakalım.
OBD: On board diagnose; araç üstünde arıza teşhisi veya göstergeneden arıza teşhisi anlamına geliyor, bu ilk olarak ABDde otomotiv üreticilerine şart koşuldu
E-OBD ise aynısının Avrupa versiyonu EOBD (Euro On-board Diagnose).
Sistemin mantığı; motorda bir arıza, anormal bir durum olursa ve bu egzoz emisyonlarını arttırırsa, sürücüyü uyarın ki, gitsin tamir ettirsin. Böylece motor arıza lambası kadranlarda yerini aldı.
Artık (OBD-2 veya EOBD ile) sadece motor-emisyon ilgisiyle değil, motor ve aracın tüm sistemleriyle ilgili bir arıza meydana geldiğinde, çeşitli ikaz ışıkları, yazılı mesaj uyarılarıyla sürücü bilgilendiriliyor. Böylece karmaşık sistemde hızlı ve net olarak teşhis yapılıp sorun giderilebiliyor.(Bkz: OBD ve EOBD)
DTC Nedir ?
Diagnostic Trouble Code'un kısaltılmış halidir, anlamı "arıza teşhis hata kodu" 'dur ve arıza tespit cihazıyla okunur.
Örneğin P; katalitik konvertör arızasına işaret eden bir dtc kodudur, yani bir arıza kodudur.
(Bkz: Tüm OBD Arıza Kodları)