Firuz Kurbanzade

Yazarı, Sosyal Yayınları'ndan çıkan kitabı 'romansı otobiyografi' olarak adlandırıyor.

'Geçmiş Suadiye'de Aşktı' genç bir kızın İstanbul'da yaşayan İranlı köklü bir ailenin oğluyla yaşadığı aşkı aile albümünden seçilmiş fotoğraflar eşliğinde anlatıyor.

Arka fonda ise İran Şahıyla birlikte Suadiye Oteli'ne gelen Atatürk'ten Kurbanzade'nin annesinin arkadaşı Berrin Nadi'ye, Şahtan boşandıktan sonra gizlice İstanbul'a gelen Süreyya'dan modacı Vural Gökçaylı'ya, annesi Nazlı Ecevit'in evine yanında korumaları olmadan gelen Bülent Ecevit'ten Suadiye Plajı'nda film çeken oyunculara, yakın tarihin tanınmış simaları, sanat, siyaset ve iş dünyasının ünlüleri yer alıyor.

Kitabı ne kadar sürede yazdınız?

Deniz Kurbanzade: "İki yıla yakın bir sürede, 22 ayda. 18 Şubat 'da başlamıştım yazmaya. "

Her yazarın bir derdi olduğu söylenir, sizin derdiniz neydi?

Deniz Kurbanzade:"Bir kere yazma dürtüsü hep vardı içimde. Genç kızken denemeler yazardım. Türkçe, İngilizce fotoromanlar çizerdim. Hayalgücüm de kuvvetliydi anlayacağınız.

Okuduğum kolejin sahibesi Nezahat Nurettin Ege Hanımefendinin yazdığı birçok kitap vardı. Prens Sabahattin çevirileri beni etkilemiştir. Sonra gazeteci Züleyha Münif de beni çok etkilemiştir. Bunlar hayata hazırlanırken insanın yönünü çizmesinde kendisi farkında olmasa da belirleyici oluyor demek ki.

Çevremdeki insanların ısrarının da yazmamda etkisi olduğunu söyleyebilirim. Sevdiklerime; torunuma, kızıma, arkadaşlarıma, beni sevenlere böyle bir hatıra bırakmak istedim biraz da, kendi hayatımı bırakmak istedim. Yazarken de çok keyif aldım.

Hem gençler okurken keyifli dakikalar geçirirler diye düşündüm hem de yıllardır eşimle hayatımızı ölçü alan insanların olduğunu çok görmüştüm. Bu bana hep onur verdi, birçok kişinin evlenmesine sebep olduk, bozulan evliliklerin düzelmesinde rol oynadık. Bunlar insanların zor erişebilecekleri, bizim için büyük mutluluklar.

Ben bazen başkaları için yaşamayı çok severim, insanlara yardım edebilmeyi de. Eşimle ben yıllarca çevremizdeki arkadaşlarımıza bir nevi yaşam koçluğu yaptık, yapabildik daha doğrusu. Hayatımda hep insanlar için birşeyler yapabilmek istedim, yalnız insanlara değil, bütün canlılara. Hep herşeyin iyi olmasını istedim bu olamayacak dünyamızda, hep iyi şeyler diledim.

Günümüzde herkesin ağzında çiklet gibi çiğnediği 'sevgi, saygı'nın bir gazoz ya da bir kola değil, bir mana olduğunu, o manaya vakıf olmadan mutlu olmanın imkansız olduğunu anlatmak istedim gençlere."

Kitapta kendiniz dahil ailenizdeki her bireye gerçek yaşamdaki adlarını çağrıştırmakla birlikte farklı isimler vermişsiniz. Yıldız sizsiniz, Darius eşiniz (Firuz Kurbanzade), Nehir kızınız Volga Ama her biri gerçek yaşamınızdaki akrabalık bağıyla yer alıyor kitapta da. Üstelik aile albümünüzden fotoğraflar yer alıyor 'Geçmiş Suadiye'de Aşktı'da. Neden isimleri değiştirme ihtiyacı duydunuz?

Deniz Kurbanzade:"Kitaba başlarken roman gibi tasarlamıştım herhalde. Otobiyografimi yazmak için erken gibi gelmişti. Ama ortayaşlı bir insan olarak edindiğim tecrübeleri de aktarmak istiyordum. Yaşadıklarımı anlatmak istiyordum. İsimleri değiştirerek kitabı roman havasına sokmak istedim. Gençliğimde bana Yıldız derlerdi, çok alışmıştım. Darius da ses yönünden Firuz'u andırıyordu. Bir de kendimi başka bir isimle anlatırsam daha rahat anlatırım diye düşündüm. Zaten 'ben' demeyi pek sevmiyorum."

Deniz'in hikayesi bir anlatıcı aracılığıyla anlatılıyor. Karakterlerin de isimleri değişince insan tereddüt ediyor, bu bir otobiyografi mi yoksa roman mı diye. Siz ne diyorsunuz?

Deniz Kurbanzade:"'Romanımsı otobiyografi' diyorum. Çünkü bir kısmı roman akışında geçiyor gibi geliyor. Özellikle evliliğime kadar olan kısmı roman gibi geliyor. Ama tarihler, bütün olaylar, karakterler Hepsi gerçek tabi."

Darius, İran tarihinde ünlü bir imparatorun ismi, kitaptaki ismini eşiniz kendi mi seçti?

Deniz Kurbanzade:"Hayır, ses olarak benzediğini, çağrıştırdığını düşündüm. Darius tarihi bir kişilik olmakla beraber İran'da yaygın bir isim." 

Kitabı yayımlamadan önce eşinize, kızınıza okuttunuz mu? Onların tepkileri ya da eleştirileri oldu mu; "Bu olayı niye anlattın, beni neden böyle tarif ettin" gibi?

Deniz Kurbanzade:"İlk okuyucum eşimdi. Yazarken bazı hatıraları, bazı olayların ayrıntılarını eşime danıştım doğru hatırlıyor muyum diye. Ne de olsa yaşarken not defteri kullanmıyorsunuz. Kitabın bir bölümünde eşimin gözleri sulanınca, bazı insanların yüreklerine dokunabileceğime inandım, cesaret verdi bana. Kızım da vakit buldukça okudu, küçük önerilerde bulundu anlatım teknikleriyle ilgili. İkisi de beni daha ileriye götürecek şekilde eleştirdiler. Ailem çok yardımcı oldu yazarken. "

Yazmaya devam etmeyi düşünüyor musunuz?

Deniz Kurbanzade:"Yazmayı düşündüğüm üç proje var. İlki bir biyografi. Bir arkadaşımın hayatını anlatmayı tasarlıyorum. Çok ünlü biri, eşiyle birlikte Türkiye'nin bir dönemine isimlerini vermiş insanlar. Bunu yazabilirsem birçokları için sürpriz olacak, en başta da onlar için. Çünkü böyle bir projem olduğunu bilmiyorlar.

İkincisi roman. Bir aşk hikayesi, sonu iyi gitmeyen, zaten tersliklerle başlamış bir aşk.

Üçüncü projemin adı sanırım 'Quo Vadis Zaliha' olacak Genç bir kadının hayatı, tanıdığım, çok değer verdiğim, bugün hayatta olmayan birinin hayatı. 12 Havariden birine, Saint Paul'e İsa görünüyor ve Saint Paul kaçarken "quo vadis, nereye" diyor. Saint Paul'e o anda huşu geliyor, dönüyor geri. İncil'de geçen bu hikaye ve bu söz beni çok etkilemişti. Bu nedenle Quo Vadis Zaliha olacak ismi." 

Nermin Bezmen de sizin gibi, 'sosyete' diye tabir edilen,  tanınmış bir aileden geliyor. İlk kitabını yazdığında 'canı sıkılmış, oturmuş ailesinin hayatını yazmış' diyenler olmuştu. Böyle eleştiriler almaktan endişe duymadınız mı yazarken?

Deniz Kurbanzade:"Eleştiri alacağımı tahmin ediyordum tabi ama endişe duymadım. Kitap yazan herkesin eleştirilmeyi göze alması gerekiyor. Yapıcı eleştirilere açığım tabi, ama lütfen kitabımı okuduktan sonra eleştirsinler.

Benim ailem başkalarının hayatlarıyla hiç ilgilenmezdi. Özgür büyüdük ama çocukluğumuzdan itibaren saygı ve sevginin önemini çok iyi anlattılar bize. O yüzden pek yanlış yapmadık hayatta. Atatürkçü bir aileden geliyorum. Batılı değerlerle yetiştik ama dini inançlarımız hep çok güçlüydü, bize bu terbiye de verildi.

Farklı kültürlerin, farklı inançların biraraya geldiği ve barış içinde yaşadığı bir ailede yetişmiş olmanın avantajları büyüktür. Ben böyle bir ailede yetiştim. Uzlaşma kültürü çok gelişmiştir bizim ailemizde, kendin gibi olmayana, farklı inançlara, farklı kültürlere saygı duymamız gerektiği bize küçük yaşta öğretilmişti.

Anneannemin ailesi Yugoslavya'dan göçmen olarak gelmiş. Trakya'ya yerleşmişler. Dedem köklü bir Türk ailesinden geliyor. Dedemin annesi Çerkezmiş. Annem, dedem orada İnhisarlar müdürü olarak çalıştığı için Samsun Lisesi'ni bitirmiş, fen bölümündeki 60 kişilik sınıfta okuyan iki kız öğrenciden biriymiş. İzcilik yapmış, sosyal faaliyetlere katılmış. Mezun olunca İstanbul'da iki yıl tıp fakültesine devam etmiş ama bırakmak zorunda kalmış. Olaylar öyle gerektirmiş. 

Babaannem Rus. Dedemle evlenince Müslüman olmuş, babam hep yabancı okullarda okumuş, yabancı mürebbiyelerle büyümüş. Bir de bizim ailede yabancılarla evlilikler çoktu. İngiliz, Alman, Avustralyalı yengelerim var, yeğenlerimin yabancı eşleri var. Eşim zaten İranlı bir aileden geliyor. Otomatik olarak o kültür, hoşgörülü olma, başkalarına saygılı olma benliğinize işliyor. 
Eşimin ailesi daha konservatif bir ailedir, ben onlardan çok farklı olmama rağmen o kültür sayesinde aramızda hiç sorun çıkmadı bugüne kadar.  

Ailemde herkes kitap okurdu, severek okurdu. Annem babam sürekli okuyan insanlardı. Kitap, gazete, dergi, yabancı mecmualar Hepsini okurlardı, okuma sevgisini onlardan aldım. Yazmayı ise hep çok sevdim. Eleştiri almaktan kormayacak kadar"

Soyadınızın bir dezavantaj olduğunu düşünüyor musunuz?

Deniz Kurbanzade:"Bazı insanlar önyargıyla yaklaşabilir tabi, özellikle kitabı okumadan. Yine de soyadımın dezavantaj olduğunu düşünmüyorum. Eğer yazdıklarımla insanları etkileyebilirsem, güzel şeyler yazabilirsem, zamanım, kalemim bunlara yeterse önyargıları kırabilirim. Dünyada bunun birçok örnekleri var."

Özellikle hedeflediğiniz bir okur kitlesi var mı, kimler okusun diye yazıyorsunuz?

Deniz Kurbanzade:"Gençler. Kaybolan, kaybettirilen değerler var. Gençlerin bazı değerleri korumalarını istiyorum. Gençlerin eğitiminin en önemli meselemiz olduğunu düşünüyorum. Kitabımın gelirini de okumayamayan gençler için burs olarak değerlendirmeyi düşünüyorum." 

Sizi en çok etkileyen yazarlar kimler oldu?

Deniz Kurbanzade:"Rus yazarlarını severek okurum. Dostoyevski mesela; 'Suç ve Ceza', 'Budala', 'Budala'daki Prens Mişkin beni çok etkilemişti. Viktor Hugo'nun 'Sefiller'i de öyle. Ezberlemiştim bir zamanlar. "

Ne buldunuz Sefiller'de?

Deniz Kurbanzade:"Gerçek yaşamı buldum. Hapisteki bir insanın dayanma gücünü, oradan çıkmak için aklında yalnız birşeyi tuttuğunu, Napolyon döneminin yaşantısını, insanların çektiği ızdırapları hissettim." 

O kitapta anlatılan sizin çok yabancısı olduğunuz bir hayat değil mi, adı üstünde, yoksulların hayatını anlatıyor?

Deniz Kurbanzade:"Yazmak istediğim kitaplardan biri de dediğiniz gibi, benim hayat tarzımdan uzak birinin yaşamı. Ama insan olmak, insanın her boyutunu anlayabilmek demek bana göre. Ben romandaki yaşamların gerçeğe yakınlığına bakarım.

Mesela Maksim Gorki'nin 'Ana'sını okuduğumda çok etkilenmiştim. 'İlyada'yı çok çok severim. 'İlyada'yı okuduğunuzda dünyanın kuruluşundan bu yana insanın kişiliğinin, duyuş ve davranış şekillerinin bir bakıma aynı olduğunu görüyorsunuz. İnsan ruhunun haritası gibi.

Okuma kültürünün yerleşmesi çok önemli. Maddi durumu yetersiz olan gençlerin ödünç kitap alabilecekleri kütüphanelerin her yerde açılması gerek. Okuyamayan gençlere okuma fırsatı verebilirsek çok şey değişecek, inanıyorum."

Türk yazarlardan kimleri okuyorsunuz, kimleri seversiniz?

Deniz Kurbanzade:"Nermin Bezmen'i severek okuyorum, arkadaşımdır zaten. Ayşe Kulin'i de beğeniyorum.  "

Kendinizi özdeşleştirdiğiniz ya da yerinde olma arzusunu duyduğunuz bir roman kahramanı oldu mu?

Deniz Kurbanzade: "Güzel bir roman okuduğunuzda kahramanı kimse, erkek ya da kadın, sizi sürükler, o olursunuz. "

İlk kez 18 yaşındayken bir Türk filmi izlediğinizi yazıyorsunuz kitapta. Türkiye'de doğup büyüyen biri olduğunuzu düşündüğümüzde şaşırmamak elde değil.

Deniz Kurbanzade: "İşin doğrusu o zamanlar nitelikli filmler çok azdı. Çekilen filmlerin büyük çoğunluğu yabancı filmlerin Türkiye'ye adapte edilmiş haliydi. Ayrıca teknik imkanlar yetersizdi, sesli film çekilmiyordu. Bir filmde aynı kişinin sesini 8 ayrı karakteri seslendirirken duymak mümkündü.

Sinema eğitimi olmayan insanlar güzel ya da yakışıklı oldukları için başrol oynuyorlardı ve takdir edersiniz ki pek azı rollerinin hakkını verebiliyordu. Bir melodram oynadığı zaman kültür yoksunu insanlar sinema salonlarını dolduruyordu. Bunlar benim biraz tuhafıma gidiyordu herhalde, bundandı."

Ama sizin de bir sinema filmi deneyiminiz olmuş?

Deniz Kurbanzade:"Bu farklı bir durumdu. Bir filmci ahbabımız vardı. Bir gün ağabeyimle bana dedi ki, yabancı filmciler Türkiye'ye gelecek, burada film çevirecekler. Filmde rol alacak dil bilen gençler arıyorlar, düşünür müsünüz? Konusunu sorduk; bir gençlik filmiydi. Türkiye dışında yaşayan Türk gençleri yaşadıkları ülkelerdeki yabancı arkadaşlarıyla birlikte Türkiye'ye geliyorlar, köylere giderek yoksullara yardım faaliyetleri düzenliyorlar.

Biz rollerimiz kısa tabi, yoksa diğer oyuncular profesyoneldi. yılıydı. Avrupalı profesyonellerle film çekmek cazip geldi bize, üstelik film Avrupa'da gösterilecek, festivallere katılacak. Kabul ettik. Ağabeyim İsveçli bir talebe rolündeydi, ben de Almanya'da yaşayan bir Türk kızıydım.

Hatta saçlarım sarıydı, koyu renge boyatmamı istemişlerdi. Daha önce hiç para kazanmamıştım, hayatımın ilk profesyonel işiydi. Çok da keyifli oldu, sesli çekiliyordu film, biz de Almanca konuştuk. Bir sahnede eşeği yularından çekerek köyden uzaklaşmam gerekiyordu, bir yandan da konuşacağım. O sahneyi  birkaç kez tekrarlamak zorunda kalmıştım, gülmekten konuşamamıştım çünkü."

Daha önce hiç köy görmüş müydünüz?

Deniz Kurbanzade:"Hayır görmemiştim. Filmi çektiğimiz köyün ismini, tam yerini hatırlayamıyorum ama  İstanbul yakınlarındaydı. "

O film Türkiye'de gösterildi mi?

Deniz Kurbanzade:"Türkiye'de gösterilmedi, yurtdışında gösterilmiş. Ben sonradan Münih'te çekim ekibinin stüdyosunda izledim, hakikaten güzel bir filmdi, etkilenmiştim."

Geriye dönüp baktığınızda, nasıl bir hayat görüyorsunuz?

Deniz Kurbanzade:"Hayatınızı kendi doğrularınıza göre yaşamışsanız mutlusunuz demektir. O zaman yaşayacaklarınızdan da korkmuyorsunuz. Ben yol boyu hep içimdeki sesi dinledim ve diyebilirim ki hiç pişman olmadım."

İnsanın kendi hayatını bir kitapta anlatması zor herhalde. Bu kitabı yazarken kendinize sakladığınız, 'bunu da bilmesinler' dediğiniz şeyler oldu mu?

Deniz Kurbanzade:"Kitapta başkalarının hayatına dair, özellikle özel hayatlarına dair hiç birşey anlatmadım. Kendi yaşamımla ilgili, ister bekarken yaşadığım birşey olsun, ister evliliğimden sonra, anlatma endişesi duyduğum hiç birşey yoktu. Ama insanın yaşadığı her şeyi anlatması imkansız biliyorsunuz, gereksiz de. Bu nedenle acısıyla tatlısıyla hayatımı etkileyen, benim için önemli olan olayları öne çıkardım. Onları yazdım."

Bir sonraki kitabı ne zaman yayımlamayı düşünüyorsunuz?

Deniz Kurbanzade:"Kendimi hazır hissettiğim zaman yazmaya başlayacağım. Ne zaman biteceğini de bilmiyorum. Şu an üzerinde düşünüyorum, küçük notlar alıyorum. Şimdiden bazı kaçamak kurgu oyunları tasarlıyorum kafamda. Her an yazmaya başlayabilirim yani."