Iş Kazası Malulen Emeklilik Şartları
Malulen Emekli Olma Şartları Nelerdir? 2023 Güncel Bilgiler
Malulen emeklilik şartları nelerdir? Bu yazımızda bu soruyla birlikte başvuru için gerekli belgeler, prim gün sayısı ile ilgili durum, malulen emeklilik oranlarıyla ilgili detaylı güncel bilgi sahibi olabilirsiniz.
Devletimiz, sosyal hukuk devleti niteliği gereği hak ve özgürlükleri geliştirerek kişilerin huzur, refah ve mutluluklarını güvence altına almayı hedefler. Bu kapsamda, kişilerin ekonomik refahı ve özgürlüğü oldukça önemlidir. Bilinmektedir ki bazı yurttaşlar, diğerlerine göre dezavantajlı olabilmektedir. Devletin hedefi, kişiler arasındaki dengesizliği ortadan kaldırmaktır. Maluller de çalışma ve iş gücü kaybına uğramakta ve iş bulma olasılıkları azalmaktadır. Bu kapsamda devlet tarafından bazı tedbirler alınmaktadır. Malülen emeklilik de bu tedbirler arasındadır.
İçerik
Malulen Emeklilik Şartları Nelerdir?
Maluliyet, kişilerin geçirdikleri kaza veya hastalık sonucu vücutlarında oluşan kısıtlılıktır. Sigortalı olup da çalışma sürecinde maluliyetleri doğan işçilerin buna bağlı olarak emekli olabilmeleri için bir takım şartlar bulunmaktadır.
Öncelikle belirtmek gerekir ki vücut bütünlüğünde çalışmalarını engelleyecek kısıtlılık doğduğu tarihten geriye 10 yıldır çalışıyor olmaları gerekmektedir.
İşçinin bu sigortalılık sürecinde 1800 gün prim ödemiş olması ve hizmet süresi bulunuyor olması gerekmektedir.
Sigortalı işçinin en az %60 oranında çalışma gücü kaybettiğini belgeleyen sağlık kurulu tarafından tanzim edilmiş resmi rapor bulunmalıdır. Raporu tanzim eden hastanenin SGK tarafından belirlediği hastanelerden bir tanesi olması gerekmektedir.
Malulen Emeklilik İçin Gerekli Belgeler
Malulen emekli olabilmek için yukarıdaki şartları taşımanız ve bulunduğuz yerdeki sosyal güvenlik il başkanlığına veya sosyal güvenlik merkezine müracaat etmeniz gerekmektedir. Malülen emekli olma talebinize ek olarak, işe giriş bildirgesi, işe girişte verilmişse sağlık raporu veya verilmemişse buna ilişkin beyanlar, işten ayrılış bildirgesi, SGK tarafından verilmiş malülen emekliliğe ilişkin sevk ve bu doğrultuda sağlık raporu gerekecektir.
Prim Gün Sayım Eksik, Malulen Emekli Olabilir Miyim?
Yukarıda da belirttiğimiz üzere malulen emekli olabimek için gereken şartlardan bir tanesi de 1800 prim gün sayısıdır. Bazı durumlarda ise bu sayı eksik kalabilmektedir. Bu sorunu belli şekillerde aşabilme imkanı bulunabilmektedir. Örneğin kişinin borçlanabileceği bir dönem bulunuyorsa prim gün sayısı 1800’e tamamlanabilmektedir. Eğer askerlik, doğum ve yurtdışı borçlanması yapma imkanınız varsa SGK sevk işlemlerini gerçekleştirecektir.
Malullük Oranı %60’tan Düşükse Emekli Olunabilir Mi?
Malullük oranı %60’tan düşük olması halinde de oranın %40’tan büyük olması şartı aranmaktadır. Bu kapsamda da aranan bazı şartlar bulunmaktadır.
Sağlık raporunda oranın %40 ila %49 arasında olması halinde sigortalının 18 yıllık sigortalılık süresine sahip olması ve 4100 gün prim ödemiş olması gerekmektedir. Eğer engel oranı %50 ila %59 arasında ise aranan sigortalılık süresi 16 yıl, prim gün sayısı ise 3700 olacaktır.
Engellilik Oranı %80 Üzerinde Olanlar Nasıl Emekli Olur?
Sağlık kurulu raporu ile engel oranı %80 ve üzeri olarak belirlenmiş kişiler için 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 gün prim gün sayısı şartı aranmaktadır.
Prim Gün Sayısı ve Sigortalılık Süresi Düşükse Emeklilik Hakkı Kazanılabilir Mi?
Yukarıda birden fazla malulen emeklilik türünden bahsettik. Ancak bunlarda aranan şartları taşımıyor olabilirsiniz. Yine ifade etmemiz gerekir ki %60 maluliyet oranına ek olarak eğer sigortalının 1800 prim gün sayısı ve 10 yıl sigortalılık süresi bulunuyorsa ve sigortalı başka birinin bakımına ihtiyaç duyuyorsa malülen emekli olma hakkını kazanabilmektedir. Burada önemli olan husus, başkasının bakımına ihtiyaç duyan kişiden ek 1800 prim günü talep edilmemektedir.
Memurlar İçin Malulen Emeklilik Şartları
Kamu görevlilerinde de malulen emekliliğe ilişkin şartlar hemen hemen işçilerle aynıdır. Devlet memurunun vücudunda görev başındayken vuku bulan bir kazadan dolayı kısıtlılık olması durumunda malulen emeklilik hakkı kazanır. İfade etmek gerekir ki burada kavram farklılığı bulunmaktadır. Devlet memurlarına malullük sebebiyle bağlanan maaşa vazife malullüğü aylığı ismi verilmektedir. Vazife malullüğü aylığı bağlanması için gereken bir takım şartlar bulunmaktadır.
Kamu görevlisinin malulen emekli olabilmesi için kazanın görev yaptıkları sırada meydana gelmesi gerekmektedir. Burada bir parantez açmak gerekmektedir. Kamu görevlisi, görevi dışında farklı bir kamu kurumunca talep edilen işi yaparken, kamu kurumlarının menfaatlerini korumak amacıyla bir işi yaparken, kamu kurumlarınca servis imkanı sağlanmışsa ve kaza bu gidiş geliş sırasında olmuşsa da vazife malullüğü aylığı almaya hak kazanır.
Malulen Emeklilik Oranı Nasıl Tespit Edilir?
Yukarıda da ifade ettiğimiz üzere malulen emeklilik için en önemli şartlardan biri sağlık kurulu raporu ve maluliyet oranıdır. Bu kapsamda iş kazası meydana geldikten sonra sağlık kuruluna sevk için belli bir prosedürün takip edilmesi gerekmektedir.
Sigortalı işçinin öncelikle SGK’ya başvurması ve iş kazası geçirdiğini bildirmesi gerekmektedir. Devam eden süreçte SGK tarafından işçinin durumuna ilişkin bir tespit yapılmakta ve devamında işçinin geçirdiği kazanın iş kazası olduğunun tespitinin ardından işçi, sağlık kuruluna sevk edilmektedir. Sağlık kurulu tarafından yapılan tespitlerden sonra dosya yetkili SGK birimine gönderilir.
Bu süreç sonunda işçinin iş kazasından dolayı meslekte kazanma gücü kayıp oranı tespit edilmektedir. Bu tespitin ardından tebligat yapılmakta ve işçinin sürekli iş göremezlik oranının %10 üzerinde olması halinde işçiye sürekli iş göremezlik maaşı bağlanmaktadır.
SGK Bölge Sağlık Kurulunun kararına itiraz edilmesi mümkündür. Ayrıca itirazın karara bağlanmasının ardından işçinin maluliyet oranına ilişkin olarak dava açma hakkı da bulunmaktadır.
Malulen Emeklilik Heyet Raporunu Veren Hastaneler
Yukarıda da belirttiğimiz üzere SGK, iş kazası ile ilgili yapılan başvurunun ardından işçiyi sağlık kurulu raporu almak üzere belirli hastanelere sevk etmektedir. Bu kapsamda malulen emekliliğe temel alınacak raporu, Sağlık Bakanlığına bağlı olarak faaliyet gösteren eğitim ve araştırma hastaneleri, devlet üniversiteleri, TSK’ya bağlı hastaneler verebilmektedir. Bazı durumlarda iş kazası geçiren sigortalı işçinin şehrinde sağlık kurulu raporu verebilecek bir hastane bulunmayabilmektedir. Bu durumda da bu hastaneler Sağlık Bakanlığınca yetkili kılınmışsa rapor verebilmektedir.
Yoğun Bakımdaki İşçinin Malulen Emeklilik Raporu Alması
Bazı durumlarda sigortalı işçi geçirdiği kazaya bağlı olarak hemen iyileşememekte ve bir süre yoğun bakımda tedavi görebilmektedir. Bu durumda, yoğun bakımda tedavi olan işçinin bulunduğu hastane de sağlık kurulu raporu verebilmektedir.
Sağlık Kurulu Raporuna İtiraz Edilebilir Mi?
Yukarıda da ifade ettiğimiz üzere SGK Bölge Kurulunun verdiği rapor kesin nitelikte değildir. Bu raporun işçiye tebliğ edilmesinden sonra işçinin 6 ay içerisinde Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kuruluna itiraz etme hakkı vardır.Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulu tarafından İverilen rapor SGK için kesin niteliktedir fakat işçinin dava açma hakkı da bulunmaktadır.
Maluliyet Oranı Artarsa Yapılması Gerekenler
İşçinin maluliyet oranının artması halinde bu durum yeni bir başvuru konusudur. Yukarıda bahsedilen şartlar kapsamında gerekli başvurular yapılmalı ve başvuruların kabul edilmemesi halinde de dava açılmalıdır.
Malullük Aylığı Hangi Hallerde Kesilir?
Yukarıda malulen emeklilik için bahsedilen şartların bazılarının ortadan kakması veya işçinin bazı eylemleri sonucunda malullük aylığı kesilmektedir. Öncelikle önemle belirtmek gerekir ki malulen emekli olan kişi başka bir yerde sigortalı çalışmamalıdır. Eğer sigortalı çalışırsa aylığı kesilir. Yine farklı bir ülkede çalışırsa veya ülke mevzuatına bağlı olarak çalışırsa aylığı kesilir. İşçinin malulen emekli olmasına sebebiyet veren kısıtlılık halinin ortadan kalkması halinde ve kontrol muayenelerinde işçinin kısıtlı olmadığına karar verilirse aylık kesilmektedir. Eğer işçinin en başından malul olmadığı tespit edilirse SGK tarafından ödenen aylıklar faiziyle talep edilebilecektir.
Geçirilen bir hastalık ya da kaza neticesinde kişinin vücut bütünlüğünde meydana gelen yetersizlik, kısıtlılık, eksilme durumuna maluliyet denir. Burada belirtmek gerekir ki esasında tıbbi anlamda özürlülük, maluliyet, engellilik halleri aynı kavramları ifade eder. Fakat yasal açıdan söz konusu bu iki kavram birbirinden farklılık arz eder. Söz konusu bu fark, maluliyet ya da özürlülük neticesinde hak edilen sosyal desteği karşılayacak olan sigorta ya da sosyal kurumların farklılığına göre ortaya çıkar.
Malulen Emeklilik Şartları Nelerdir?
Öncelikle belirtmek gerekir ki sigortalı bir şekilde çalışan işçilerin, çalışmalarına engel olacak sağlık sorunlarının meydana gelmesinden sonra malulen emekli olabilme hakları ortaya çıkar. Fakat sigorta kapsamında çalışan vatandaşların malulen emekli olabilmeleri için sağlanması gereken bazı şartlar mevcuttur. Buna göre; malulen emeklilik şartları aşağıda sıralanmıştır:
- Maluliyet yaşayan işçinin sigortalı şekilde 10 yıldır çalışıyor olması gerekir.
- Maluliyet yaşayan işçinin asgari 1800 günlük prim ödemesi ve hizmet süresi olması gerekir.
- Çalışanın, meydana gelen olay sonucunda en az %60 güç kaybı yaşadığı, sağlık kurulu tarafından resmi raporlarla tespit edilmelidir. Burada alınacak söz konusu rapor herhangi bir devlet hastanesinden değil, Sosyal Güvenlik Kurumunun sevk edeceği meslek hastalıkları hastanesinden alınmalıdır.
- Maluliyet yaşayan işçinin bu iş gücü kaybının, çalışanın işe başladığı tarihten sonra meydana gelmiş olması gerekir.
Değişen Yasaya Göre Malulen Emeklilik Şartları Nelerdir?
Öncelikle vurgulamak gerekir ki; 2013 yılında getirilen yeni yasaya göre malulen emeklilik şartları kolaylaştırılmış ve daha çok insanın malulen emekli olabilmesinin önü açılmıştır. buna ek olarak eski uygulamadaki şartları sağlamadığı için malulen emeklilik başvurusu reddedilen kişilere yeniden başvuru yapma hakkı tanınmıştır. Yine öncesinden farklı olarak kanser hastalıkları sebebi ile malulen emeklilik şartlarında iyileştirmeye gidilmiştir.
Malulen Emekli Maaşı Ne Kadar?
Yukarıda yer alan şartların sağlanması halinde ve meslek hastalıkları hastanesinden alınan raporun Sosyal Güvenlik Kurumuna sunması halinde ilgili kişiye malulen emekli maaşı bağlanacaktır. 2020 yılı itibari ile malulen emeklilik aylığı ortalama 970 TL’dir. Fakat burada belirtmek gerekir ki söz konusu bu meblağ sigortalıdan sigortalıya değişen bir durumdur.
Memurlarda Malulen Emeklilik Şartları Nelerdir?
Burada vazife malulü kavramından bahsetmemiz gerekir. Tanımlamak gerekirse, vazife malulü; devlet memurlarının vazife başındayken meydana gelen bir kazadan dolayı, malul kalması ve görevini ifa edemeyecek ölçüde iş gücünü kaybetmesi halinde ortaya çıkan durumdur. Vazife malulü olan kişilere vazife malullüğü aylığı bağlanır. Söz konusu bu kişilerin karşılaması gereken prim şartları ise yukarıda yer verdiğimiz işçilerin şartları ile aynıdır.
Adi Malulen Emeklilik Nedir?
Yukarıda açıklamış olduğumuz vazife malullüğünün söz konusu olmadığı durumlarda ortaya çıkan malullük çeşidi adi maluliyettir. Bu kapsamda ilgili kişiye bağlanan aylığa adi malullük aylığı adı verilir. Adi malullük aylığı, fiili hizmet süresi en az 10 yılı tamamlamış olan işçilerin fiili ve itibari hizmet süreleri toplamına göre ve malullük nedeniyle söz konusu vazifeden ayrıldıkları tarihteki keseneğe esas aylık ya da ücretleri tutarları üzerinden bağlanır.
Malulen Emeklilik Oranı Nasıl Tespit Edilir?
Malulen emeklilik oranının tespiti için iş kazası geçiren işçi tarafından takip edilmesi gereken iki farklı yol mevcuttur. Bu yollardan ilki dava yoluna başvurmadan önce takip edilmesi gereken hukuki adımlardır. İş kazası geçiren işçinin, yetkili olan Sosyal Güvenlik Kurumunun iş kazası servisine başvurarak meydana gelen kazanın bir iş kazası olduğunu ve söz konusu bu kaza sonucunda çalışma gücünü kaybettiğini, neticesinde ise kaza nedeniyle maruz kaldığı meslekte kazanma gücü kayıp oranının tespit edilmesini talep etmesi gerekir.
Kaza geçiren bu işçi tarafından yapılan başvuru sonrasında Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından bir alt komisyon kurulur ve ilgili bu komisyon öncelikle kazanın bir iş kazası olup olmadığının tespitini yapar. Söz konusu kazanın iş kazası olduğunun kabul edilmesi halinde ise işçi en yakın sağlık kuruluşuna sevk edilir ve sağlık kurulundan rapor alması sağlanır. Sosyal Güvenlik Kurumunun sevki üzerine işçi, sağlık kurulu raporu vermeye yetkili olan hastanelerin birinden sağlık kurulu raporu alır. Kaza geçiren işçiye ait olan dosya, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından en yakın Sosyal Güvenlik Kurumu Bölge Sağlık Kuruluna gönderilir. İşçinin kaza sonrasında maruz kaldığı meslekte kazanma gücü kayıp oranının tespit şeklinde süreç bu şekilde ilerler.
Sosyal Güvenlik Kurumu ve hastane tarafından yapılan tespit sonucu elde edilen karar, önce ilgili kişiye tebliğ edilir. Sosyal Güvenlik Kurumu Bölge Sağlık Kurulu ya da bu karara itiraz edilmesi halinde Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulu tarafından işçinin kaza nedeniyle sürekli iş göremezlik oranının %10 ve üzerinde tespit edilmesi halinde işçiye bağlanan maaşa sürekli iş göremezlik maaşı denir. Öte yandan yetkili sağlık kurulu tarafından başvurucu olan işçinin meslekte kazanma gücünü kaybetmediğine yönelik tespit yapılması halinde işçi karara itiraz edebilir. İtirazın olumsuz sonuçlanması halinde ise işçi, Sosyal Güvenlik Kurumunu ve işverenini hasım göstermek suretiyle maluliyetinin tespiti davasını açma hakkını kazanır.
Malulen Emeklilik Heyet Raporu Nereden Alınır?
Sağlık Bakanlığı’na bağlı eğitim ve araştırma hastaneleri, devlet üniversitelerine bağlı hastaneler ve Türk Silahlı Kuvvetlerine bağlı eğitim ve araştırma hastaneleri maluliyet raporu vermek için yetkili olan kurumlardır. Sigortalı olan kişilerin yaşadıkları şehirlerde bu saydığımız hastanelerin bulunmaması durumunda; Sağlık Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş devlet hastaneleri, belgelenmek şartıyla, herhangi bir üniversite hastanesi ya da devlet hastanesi tarafından da malullük raporu verebilir. Bu duruma ek olarak, yoğun bakımda tedavi olan ve başka bir hastaneye naklin hasta için hayati risk oluşturduğu halde ilgili hastanın bulunduğu hastane maluliyet raporu için yetkili hastane olur.