1990 Larda Amerikanın Uzaya Gönderdiği Teleskop
Uzaydaki Yeni Rehberimiz 13,5 Milyar Yıl Öncesini Görüntüleyecek
Uzayı anlama ve gözlemlemede Amerikalı astronom Edwin Hubble’ın 20. yüzyılın ilk çeyreğinde evrenin genişlemesiyle ilgili keşfi bir milat oluştururken, son 100 yılda gökbilimciler yeni buluşlara imza atmayı sürdürüyor. Kuasarları, pulsarları, kara delikleri ve uzak güneşlerin yörüngesinde dönen gezegenleri gelişmiş teleskoplarla gözlemleyebilen gökbilimciler, uzayın sırlarını açığa çıkarmak için yeni teknolojilerle uzun soluklu projelere odaklanıyorlar. Çeşitli ertelemelerin ardından Amerikan Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) tarafından 2021 Aralık sonunda uzaya fırlatılan James Webb Uzay Teleskobu(JWST)’nun, evrenin derinliklerinde farklı keşiflere olanak tanıyarak uzay biliminde yeni bir sayfa açması bekleniyor. Hubble’ın halefi olan James Webb teleskobu, kızıl ötesi dalga boyunda gözlem yapacak ve Hubble’ın göremediği uzak galaksilerle ilk yıldızların incelenmesini sağlayacak.
Geliştirdiği teleskopla ilk astronomik incelemeleri yapan bilim insanı Galilei’nin; Ay yüzeyi, yıldız kümeleri, Samanyolu üzerine ilk tespitleri ve Jüpiter‘in dört uydusunun varlığından bahsettiği kitabı Yıldız Habercisi’ni yayınlamasının üzerinden 400 yılı aşkın bir zaman geçti. Galilei; astronomi biliminde yeni bir dönemin başlamasına neden olurken “Dünya merkezli evren” gibi gelenekselleşmiş birçok kabulün de ortadan kalkmasına sebep oldu. Edwin Hubble’ın Wilson Gözlemevi’nde Hooker teleskobu ile 1923’te Andromeda gök adasını incelerken daha ötesinde yıldızların olduğunu görmesi ise 20. yüzyılda astronomi çalışmalarına yeni bir boyut kazandırdı. Edwin Hubble’ın bu yeni keşfi sanılanın aksine evrenin Samanyolu’ndan ibaret olmadığını ve kainatın genişlediğini söylüyordu. Uzay araştırmalarında dönüm noktası olan bu iki keşfin ortak noktası ise uzayı gözleme metotlarında kullanılan teleskoplardı. Günümüzde uzay yalnızca yeryüzünden değil uzaya gönderilen gelişmiş teleskoplarla da daha derinden inceleniyor ve ilk önemli örneğini Hubble teleskobu oluşturuyor.
Hubble’den James Webb’e…
1990 yılında uzaya fırlatıldıktan kısa süre sonra gönderdiği ilk görüntüyle yeni keşifler için kendisine büyük umutlar bağlayan astronomi dünyasını hüsrana uğratan Hubble teleskobu, 1993’te tamir edilişinin ardından 2.4 metre çaplı aynasıyla gök bilimini zenginleştirip derinleştirmekle kalmadı, milyonlarca insanı da gökyüzü tutkunu yaptı. Hubble uzay teleskobu, 1994’te Jüpiter gezegenine çarpan kuyruklu yıldızın resmini çekti, evrenin genişleme hızının yavaşlamayıp arttığını belirledi. Ancak Hubble, evrenin 13.2 milyar ışık yılına ait görüntüleri elde edebildi. Bunun daha da ötesini görmek isteyen bilim dünyası çok daha güçlü, daha büyük ve daha hassas bir teleskop için 1990’larda yeniden çalışmaya başladı ve projeye NASA’nın eski yöneticisi James Webb’in adı verildi.
13.5 Milyar Yıl Öncesini Görüntüleyecek
Yaklaşık 30 yıllık bir çalışmanın ürünü olan James Webb teleskobunda 6,5 metre çaplı bir ayna bulunuyor. Bu ayna aslında o kadar büyük ki fırlatılışından iki haftalık bir sürede ancak açılabildi. NASA öncülüğünde 15 ülke, Avrupa ve Kanada uzay ajanslarının ortak projesi olan teleskobun maliyetinin 10 milyar dolar civarında olduğu belirtiliyor. Kızılötesi özelliğe sahip uzay James Webb teleskobu, dünyadan 1,5 milyon kilometre uzaklıktaki gözlem noktasına gidebilmek için 30 gün seyahat etti. JWTS, Dünya ile Ay’ın kütle çekimlerinin birbirini dengelediği bir noktada sabit konumunda görev yapacak. Teleskobun tam anlamıyla aktif olması ve ilk bilgileri göndermesinin ise altı ay süreceği belirtiliyor. Bilim adamları, James Webb teleskobunun, Bing Bang (Büyük Patlama) sonrası oluşan ilk yıldızları görmemizi sağlayacağını ifade ediyor.
James Webb teleskobu, 1990 yılından bu yana dünya yörüngesinde olan ve evrenin doğuşundan 400 milyon yıl sonrasına ilişkin görüntüleri ulaştıran Hubble teleskobundan yüz kat daha güçlü bir yapıya sahip. Geliştirilmesi uzun yıllar alan bu teleskop, insanlık tarihi boyunca geliştirilen en güçlü ve en büyük teleskop. 18 parçalı aynasıyla JWTS, büyük patlamadan 250 milyon yıl sonrasına ilişkin görüntüleri dünyaya ulaştıracak. Bu da, 13.5 milyar yıl öncesine bilim dünyasının ışık tutması anlamına geliyor.
Eski Mısır, Mezopotamya ve Yunan medeniyetlerinden başlayarak evrenin keşfine ilişkin çalışmalar günümüzde gelişmiş teknolojilerle sürdürülüyor. İnsanın, uzayın bilinmeyenlerini öğrenme ve anlama çabasının bir sonucu olarak uzay araştırmaları yeni keşiflerle şaşkınlık yaratmaya devam edeceğe benziyor.
Kaynaklar
AMOS Jonathan (2021), James Webb: ‘En güçlü teleskop’ uzaya gönderildi
https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-59780223
DW (2021), James Webb: Dünya’nın en büyük ve güçlü teleskobu uzaya fırlatıldı
https://www.dw.com/tr/james-webb-d%C3%BCnyan%C4%B1n-en-b%C3%BCy%C3%BCk-ve-g%C3%BC%C3%A7l%C3%BC-teleskobu-uzaya-f%C4%B1rlat%C4%B1ld%C4%B1/a-60256104
EKİCİ Özlem Kılıç (2017), Hubble Uzay Teleskobu (HUT), Bilim ve Teknik, S.592
EURONEWS (2021), Fırlatışı Sürekli Ertelenen James Webb Teleskobu’nun Yeni Yolculuk Tarihi Noel Günü https://tr.euronews.com/2021/12/22/f-rlat-s-surekli-ertelenen-james-webb-teleskobu-nun-yeni-yolculuk-tarihi-noel-gunu
KÜÇÜKALİ Rıdvan, KOÇ Mustafa (2016), Galileo’nun İki Büyük Dünya Sistemi Hakkındaki Diyalogları ve Bilime Etkisi, Kaygı Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, s.124-126.
KOÇBAŞ Uğur (2021), Geçmişin Kapıları Aralanıyor, Oksijen gazetesi, S.50:6.
Bu bulmacanın çözümü 6 harftir ve H A harfi ile başlar
Aşağıda, 1990'da Amerika'nın uzaya gönderdiği teleskop için doğru cevabı bulacaksınız, eğer bulmaca'ü bitirmek için daha fazla yardıma ihtiyacınız olursa navigasyonunuza devam edin ve Arama fonksiyonumuzu deneyin.
çözüm "1990'da amerika'nın uzaya gönderdiği teleskop"
8 Temmuz 2019 PazartesiCodyCross Dünyamız Grup 5
HUBBLE
önceki Sonraki
sizin tarafınızdan önerilen çözümler
ALNA DÖKÜLEN SAÇ
UFUNET
PAULO
BATMAN
IRIN,CERAHAT
IRIN
NASANIN AYA GONDER
BOYUNBAGI
KRAVAT
CERAHAT
cevabı biliyor musun?
Fırlatıldığında HUT beş bilimsel cihaz taşıyordu; Geniş Alan ve Gezegen Kamerası (WF/PC), Goddard Yüksek Çözünürlük Tayfölçeri (GHRS), Yüksek Hız Fotometresi (HSP), Silik Nesne Kamerası (FOC) ve Silik Nesne Tayfölçeri (FOS). Geniş Alan ve Gezegen Kamerası (WF/PC), esas olarak optik gözlemler için geliştirilmiş bir yüksek çözünürlük görüntüleme aracıydı. Bu cihaz NASA'nın Jet Roket Laboratuvarı tarafından geliştirilmiş ve özel astrofiziksel araştırmalar için tayf çizgilerini izole eden 48 tane filtreden oluşturulmuştu. Cihaz, her biri dört tanesini kullanacak şekilde iki kamera arasında bölüştürülmüş sekiz tane CCD çipi içermektedir. "Geniş alan kamerası"(WFC) çözünürlüğün çoğalmasına bağlı olarak geniş açıda bir alanı kapsamaktaydı; "gezegen kamerası" (PC) ise sahip olduğu daha büyük büyültme gücü ile WF çiplerine nazaran daha etkili odak uzaklığındaki görüntüleri almaktaydı.
Goddard Yüksek Çözünürlük Tayfölçeri (GHRS), ultraviyole ışığında çalışmak üzere tasarlanmış bir tayfölçerdi. Goddard Uzay Uçuş Merkezi'nde imal edilmişti ve 90,000'lik spektral çözünürlüğü gerçekleştirebiliyordu.[30] Ultraviyole gözlemleri için imal edilen diğer cihazlar FOC ve FOS'du; bunlar Hubble'da yer alan cihazlar arasında en üst düzey uzamsal yeterliliği olan araçlardı. CDD'lere nazaran bu üç cihaz algılayıcı olarak foton-sayıcı digicon (doğrudan fotoelektrik etkiyi kullanarak uzayda ışık çözünürlüğünü algılayan bir algılayıcı) kullanıyordu. FOC, ESA tarafından yapılırken, FOS Martin Marietta şirketi tarafından imal edilmişti.
Son cihaz ise Madison'daki Wisconsin Üniversitesi tarafından tasarlanıp imal edilen HSP'ydi. Farklı yıldızların ve parlaklık açısından değişiklik gösteren diğer astronomik nesnelerin görülebilir ve ultraviyole ışınlarının gözlemlenebilmesi için geliştirilmişti. Cihaz, %2'lik veya daha üstün bir ışık ölçümü keskinliğinde saniyede 100,000'e yakın ölçüm yapabiliyordu.[31]
HUT'un kılavuz sistemi de bilimsel bir cihaz olarak da kullanılabilmektedir. Cihazın üç adet Hassas Kılavuz Algılayıcıları (FGS'ler) bir gözlem sırasında teleskobu sabit tutmak için kullanıldıkları gibi yaklaşık olarak 0,0003 arc saniye kesinlikte en ileri seviyede astronometri ölçümleri de yapabilmektedirler.[32]