Koenzim Q10, vücudun doğal olarak ürettiği, vitamin benzeri faydalı bir bileşiktir. Hücrelerin büyümesi, hasardan korunması ve enerji üretiminde kullanılır. Ancak yaşlandıkça üretimi azaldığı için ek takviye olarak alınması önerilmektedir. Antioksidan olarak ta işlev görür ve bağışıklık sistemini korur. Ayrıca cilt hasarına, beyin ve akciğer hastalıklarına yol açan oksidatif stresi azaltır. Kalp hastalıkları, kanser, diyabet, Alzheimer ve hipertansiyon, gibi birçok hastalığı gelişmesini önler. Gıdalardan veya takviye hap olarak alınabilir. Kırmızı et, karaciğer, yumurta, balık, baklagiller, ıspanak, çilek zengin Koenzim Q10 kaynaklarıdır.
Koenzim Q10 nedir?
Koenzim Q10, (CoQ10) sağlıklı için çok faydalı vitamin benzeri bir bileşiktir. CoQ10, ubikinol, ubikinon, vitamin Q olarak da bilinir. Vücuttaki her hücrede doğal olarak bulur. Hücrelerin mitokondrilerinde depolanan bir antioksidandır. Enerji dönüşümü, hücresel solunum ve ATP üretimi için gereklidir. (1)
Hücreler büyümek, sağlıklı kalabilmek ve serbest radikallere karşı korunmak için CoQ10 kullanırlar. Karaciğerde sentezlenebilir, çeşitli gıdalardan emilebilir. Kandaki düşük seviyeleri kanser, kalp ve beyin hastalıkları gibi tıbbi durumlarla ilişkilendirilir.
Antioksidan nedir, ne işe yarar? Hangi besinlerde bulunur?
Koenzim nedir?
Enzim, hücrelerde kimyasal reaksiyonları hızlandırmak için katalizör olarak işlev gören bir proteindir. Koenzim, enzimin etkisini artırarak işini yapmasına yardımcı olan bir kofaktördür. Reaksiyonların hızını ayarlamaya, besinlerin enerjiye çevrilmesine yardım eder. (2)
Koenzim Q10 özellikleri
- Hücrelerarası elektron taşıma zincirinin temel bileşenidir
- Yüksek moleküler ağırlığı nedeniyle emilimi yavaş ve sınırlıdır
- Doğada her yerde bulunan, yağda çözünebilen bir kinondur
- En çok kalp, akciğerler ve karaciğer gibi fazla enerji tüketen organlardadır
- Yüksek ısıya dayanıklı değildir; kaynatma ve kızartma sırasında kayıplar olur
- Yağlı besinlerle tüketildiğinde iyi emilir.
- Enerjiyi arttırır
- Gen ekspresyonu üzerinde etkisi vardır
Koenzim Q10 neye yarar?
Birincil işlevi hücrelerin enerji merkezleri olarak çalışan mitokondrilerde enerji üretimine katkı sağlamaktır; enerji transferinde rol alan adenozin trifosfat (ATP) yapımını destekler. Diğer önemli rolü bir antioksidan olarak hücreleri oksidatif hasardan korumak, yaşlanmayı geciktirmektir; serbest radikal oluşumunu, protein ve DNA hasarını önler.
Koenzim Q10 kullanım alanları
- Yaşlanma karşıtı (anti-aging) etkisiyle kozmetikte (3)
- Serbest radikalleri engellediği için antioksidan olarak
- Sporcularda enerji üretimi ve fiziksel performansı arttırmada
- Statinin yan etkilerini azaltmada
- Hipertansiyon tedavisinde destek amaçlı
- Genel kalp sağlığına destek olarak
- Dişeti iltihabında
- Erkek üreme sağlığında
- Kalp krizinden sonra oluşabilecek yeni kriz riskini engellemek için kullanılır.
Anti aging nedir, nasıl yapılır? Cilt sağlığına ve yaşlanmaya etkileri
Kimler koenzim Q10 kullanmalı?
Vücudun doğal CoQ10 üretimi yaşa ve hastalıklara bağlı olarak azalır. 40 yaş üstü kişilerde, kalp yetmezliği olanlarda, kolesterol ilacı (statinler) kullananlarda, diyabet, kanser, Alzheimer ve Parkinson hastalarında, HIV gibi bağışıklık sistemi hastalıklarında CoQ10 miktarı azalır. Bu koşullara sahip kişilere doktor kontrolünde doz ayarlaması yapılarak takviye kullanmaları önerilir.
Koenzim Q10 faydaları
Koenzim Q10 eksikliğinde birçok organda bozulmalar gelişir; hücre yaşlanması ve ölümü hızlanır. C vitaminive B vitamini, folik asit, selenyum, çinko gibi birçok mineral ve faktörle birlikte vücudun antioksidan savunmasını güçlendirerek yaşlanma sürecinde ortaya çıkabilecek hastalıkları azaltır. (4)
Folik asit nedir? Folat vitaminin faydaları ve gebelikte kullanımı
Yaşlanmayı geciktirir
CoQ10 seviyelerinin zamanla azalması yaşlanmaya ve kronik hastalıkların gelişimine neden olur. CoQ10 hücresel enerjinin önemli bir kısmını üreten mitokondrilerde ATP üretimine katkı yaparak hücrelerin genç kalmasına yardımcı olur. Oksidatif stresi önleyerek yaşlanma sırasında hücre aktivitesini geliştirir. (5)
Cildi korur
Cildimiz hücresel hasar, UV ışınları gibi zararlı etkilere geniş ölçüde maruz kalır. Zamanla nemi azalır, katmanlar incelmeye ve sarkmaya başlar. Aynı zamanda düşük CoQ10 seviyeleri cilt kanseri gelişme riskini arttırır. Doğrudan cilde uygulanan Koenzim Q10 kremler veya takviyele, antioksidan korumayı arttırarak cildi nemlendirir. Güneş hasarını, kırışıklıkları, cilt yaşlanmasını ve kanser oluşumunu azaltmaya yardımcı olur.(6)
Kalp-damar sağlığını korur
Kalp yetmezliği genellikle koroner arter hastalığı veya yüksek tansiyon gibi kalp rahatsızlıklarının sonucudur. Bu koşullar oksidatif hasarın artmasına ve damarların iltihaplanmasına yol açabilir. (7) Koenzim Q10 radikalleri baskılayarak enerji üretimini, egzersiz kapasitesini, kalp fonksiyonlarını artırır. Ayrıca iltihaplanmayı azaltır, damarları genişleterek kalp krizi riskini azaltır. (8)
Diyabeti önler
Diyabet insülinin eksikliği veya etkin kullanılamaması sonucu gelişen bir kronik hastalıktır. Sağlıksız beslenme, stres gibi dış faktörler oluşuma katkıda bulunur. CoQ10 insülin duyarlılığının artmasına, kan şekerinin düzenlenmesine yardımcı olabilir. Yağ parçalanmasını uyararak obeziteye veya diyabete yol açabilecek yağ hücrelerinin birikimini azaltır. Metabolik sendrom ve tip 2 diyabet tedavisine katkı yapar. (9)
Kolesterol ilaçlarının yan etkilerini azaltır
Kolesterolü düşürmek için alınan statinler Koenzim Q10 üretimini azaltarak kas ağrıları, yorgunluk gibi yan etkilere neden olabilir. Takviyeler enerji üretimini artırarak yan etkileri azaltabilir. Yaşlılarda buna bağlı gelişen kırılganlık ve sarkopeni ilerlemesini yavaşlatabilir; HDL (iyi) kolesterol seviyelerini arttırırken kandaki toplam kolesterol, LDL (kötü) kolesterol, trigliserit ve glikozu önemli ölçüde azaltabilir. (10)
Kolesterolüm yüksek mi, değil mi? Risk altında olup olmadığımı nasıl anlarım?
Beyin sağlığını korur
Beyin yüksek miktarda yağ asidi içerir, oksijen ihtiyacı fazladır, hasarlara karşı duyarlıdır. Beyin hücrelerinin enerji merkezleri olan mitokondriler zamanla tembelleşir ve sayıları azalır. Bu durum hafızayı, bilişsel yetenekleri, fiziksel işlevleri etkileyen zararlı bileşiklerin seviyesini arttırır.(11) CoQ10, enerji üretimini destekleyerek fonksiyon kaybını önler; antioksidan etkisiyle oksidatif hasarı engelleyerek bunama, Huntington, Alzheimer ve Parkinson hastalıklarının ilerlemesini yavaşlatır.(12)
Tansiyonu dengeler
Yüksek tansiyon tedavisinde kullanılan bazı antihipertansif ilaçların depresyon, kalp ve böbrek fonksiyon bozukluğu gibi olumsuz etkileri olabilir. Araştırmalar Koenzim Q10’nun hipertansiyonu olan hastalarda, büyük ve küçük tansiyon denilen, sistolik ve diastolik kan basınçlarını düşürdüğünü, çoklu ilaç alma ihtiyacını azaltabileceğini göstermektedir.(13)
İltihabı azaltır
Kronik enflamasyon (iltihap) ve oksidatif stres; kardiyovasküler hastalıklar, fibromiyalji, multipl skleroz, diyabet, obezite, böbrek yetmezliği, romatoid artrit, kanser ve periodontal hastalıklarla ilişkilidir. CoQ10 enflamasyonu etkin bir şekilde baskılayan endojen bir antioksidan işlevi görerek daha hızlı iyileşme ve doku onarımı sağlar.
İltihap neden olur? Belirtileri, tedavisi ve kurutan diyetler
Doğurganlığı destekler
Erkek kısırlığı oksidatif stresle ilişkilendirilir ve seminal sıvıdaki CoQ10 seviyeleri sağlıklı spermlerin önemli biyobelirteçleri olarak kabul edilir. Kısırlık tedavisinde antioksidan korumayı artırarak sperm kalitesini geliştirir, yoğunluğunu, aktivitesini ve yapısını iyileştirir. Aynı şekilde kadınlarda yumurta kalitesini arttırır.
Akciğerleri korur
Akciğerler oksijenle en fazla temasta bulunan organlardır, bu onları oksidatif strese karşı hassas hale getirir. Artan oksidatif hasar, düşük Koenzim Q10 seviyeler, zayıf antioksidan koruma; astım ve KOAH gibi akciğer hastalıklarına yol açabilir. Takviyeler oksidatif hasarı ve iltihabı azaltabilir.
Koenzim Q10 kanserden korur mu?
Artan oksidatif stres hücre hasarına neden olarak yapısını ve fonksiyonlarını bozar. Vücut bu hasarla mücadele edemezse; hücrelerin büyüme ve çoğalmasını kontrol eden DNA’da oluşan hasar nedeniyle kanser riski artabilir. Kanser hastalarının Koenzim Q10 seviyeleri sağlıklı bireylere kıyasla daha düşüktür. CoQ10’in antioksidan aktivitesi ile bağışıklık sistemini güçlendirerek kanser gelişimini engeller. (14)
Araştırmalar, kolon kanserini önlemeye yardımcı olduğunu, melanomun nüksünü azalttığını, meme kanserinde tümöri gelişimini ve metastazları engellediğini göstermektedir. Ancak FDA, kanser için bir tedavi olarak CoQ10’i henüz onaylamamıştır.
Kanser nedir? Neden olur? Türleri, belirtileri ve tedavisi
Koenzim Q10 hangi besinlerde bulunur?
CoQ10 hayvansal ve bitkisel gıdalarda farklı oranlarda bulunmaktadır. En yüksek içerik sakatatlarda, bitkisel yağlarda, kırmızı et ve yumurtadadır.
- Süt-süt ürünleri: Yumurta, peynir, yoğurt
- Sakatatlar: Kalp, karaciğer, böbrek
- Kas etleri: Dana, sığır, tavuk
- Yağlı balıklar: Alabalık, ringa, uskumru, sardalya, somon
- Sebzeler: Ispanak, karnabahar, mantar, brokoli, maydonoz, lahana
- Meyveler: Portakal, greyfurt, çilek, avokado, böğürtlen
- Baklagiller: Soya fasulyesi, mercimek, fasulye
- Kuruyemiş ve tohumlar: Susam, Antep fıstığı, fındık, yerfıstığı, ceviz
- Yağlar: Soya, hindistancevizi, fıstık, kanola, üzüm çekirdeği ve zeytinyağı
- Kepekli tahıllar: Bulgur, yulaf, esmer pirinç
Koenzim Q10 nasıl kullanılır?
CoQ10 jel kapsül, kabuklu kapsül, oral sprey, tablet gibi çeşitli formlarda mevcuttur. Oral yolla alınabildiği gibi damar içine enjeksiyonla da verilebilir. Yağ veya yağ içeren gıdalarla alındığında daha iyi emilir. Kahvaltıdan sonra tok karnına almak en iyisidir. Faydalarını görmek için sürekli kullanımı önerilir.(15)
Günlük ne kadar koenzim Q10 alınmalıdır?
Gıdalardan alınan günlük miktarın 10mg civarında olduğu düşünülmektedir; bu miktar eksiklik yaşayanlarda seviyeleri arttırmak için yeterli olmayabilir. Standart doz günde 100-200mg arasındadır ancak önerilen doz kişiye göre değişebilir. Güvenlik açısından en yüksek doz, kontrollü insan denemelerine göre günlük 1200mg’dır.(16)
Biotin (H Vitamini) nedir? Ne işe yarar? Faydaları nelerdir?
Koenzim Q10 fiyat
Takviyelerin fiyat aralığı, farklı markaların fiyat politikasına ve tablet içeriklerine göre 50-350TL arasında değişmektedir.
Koenzim Q10 takviyeleri
Koenzim Q10 bir gıda takviyesidir, ilaç değildir. Hem 30-60-100-200mg gibi çeşitli dozlarda tek besin takviyesi olarak, hem de multivitamin-mineral (MVM) ve omega 3 takviyelerinin içeriklerinde bulunur. Reçetesiz olarak temin edilebilir ancak bir sağlık uzmanına danışmak en doğrusudur.
Koenzim Q10’in en iyi formu nedir?
İki farklı formda bulunur ve tamamen farklı işlevleri vardır:
- Ubiquinol/ubikinol; azaltılmış, en emilebilir formudur, kandaki CoQ10’in %90’ını oluşturur. Antioksidan olarak işlev gördüğü kan ve lenfatik kanallarda ubikinol biçimindedir. İki form arasında kolayca geçiş yapar. LDL (kötü) kolesterolün oksidatif hasarına karşı korur.
- Ubiquinone/ubikinon; oksitlenmiş ve daha kararlı bir formdur. Hücre içindeki enerji üretimine katılır. Enerji üretimi sırasında elektron alıp (ubikinon), almadığına (ubikinol) bağlı olarak saniyede birkaç kez birinden diğerine geçer. Çalışmalar, iyi bir ubikinon takviyesiyle kandaki ubikinol seviyelerinin önemli ölçüde arttığını göstermiştir. Her ikisi de farklı fizyolojik fonksiyonlara sahip olmalarına rağmen aynı derecede aktiftir.
Koenzim Q10 markaları
- Nature’s Supreme Coenzyme Q10: Her bitkisel kapsülde 100mg CoQ10(ubikinon) bulunan besin desteğidir. İçeriğinde doğal mayadan fermente edilen, yüksek yoğunluklu ve klinik araştırmalarda en çok tercih edilen Kaneka marka ham madde kullanılmıştır; vücutta üretilen CoQ10’e özdeş niteliğindedir, hızlı ve efektif verimlilik sunar. Koruyucu, renklendirici, tatlandırıcı, glüten, GDO, domuz katkı maddesi ve laktoz içermez.
- Nature’s Bounty CoQ-10 Plus(Q-Sorb): Softjel formunda 200mg Koenzim Q10(Q-Sorb) içeren takviye edici gıdadır. Toz formdaki muadillerine göre daha hızlı emilim ve yararlanım sağlayan patentli Q-Sorb ham madde kullanılmıştır.
B12 vitamini nedir? Hangi besinlerde bulunur? Faydaları ve eksikliği
- Zade Vital Koenzim Q10 & Omega 3: CoQ10 ve omega3’ü tek kapsülde sunan gıda takviyesidir. Her kapsülde 100mg CoQ10, 324mg Eikosapentaenoik Asit(EPA), 216mg Dokosaheksaenoik Asit(DHA) yağ asitleri içerir. Kalbin, beynin ve görme yetisinin normal fonksiyonlarının korunmasına katkıda bulunur.
- Herbaland Coenzyme Q10: Kanada’nın önde gelen gıda takviye markası Herbaland’ın çiğnenebilir formda CoQ10 içeren ürünüdür. Çiğnenebilir form lezzetli ve kolay kullanım sağlar, her bir form 60mg CoQ10 içermektedir. Vegan ve vejetaryen kullanımına uygundur.
Koenzim Q10 solgar
Her kapsülde 30-60-100-200mg doz seçenekleriyle CoQ10 içeren takviye edici gıdadır. Cam şişelerde bitkisel kapsül veya softjel olarak mevcuttur. İçeriğinde buğday, şeker, tuz, nişasta, maya, glüten, mısır, soya ve süt ürünleri bulunmamaktadır. Sentetik renklendirici, tatlandırıcı, koruyucu içermemektedir; hassasiyeti olanların kullanımına uygundur.
Koenzim Q10 krem nasıl kullanılır?
Cilt yaşlandıkça incelip sarkmaya, kırışmaya, kurumaya başlar, lekeler oluşur. Bunun nedeni kolajen, elastinin ve onları aktifleştiren Koenzim Q10’un zamanla azalması; hücrelerin yaşlandıkça daha az enerji üretmesidir. CoQ10 miktarı arttıkça enerji üretimi artar, yaşlanma yavaşlar. CoQ10 içeren yaşlanma karşıtı kremler cildin dış tabakalarına nüfuz ederek etkili şekilde besler.(17)
Cilt yüzeyindeki lipitlerde antioksidan etkisiyle UV ışınlarından korur, iyileşme sürecini hızlandırır, kırışıklıkları önler, nem kapasitesini arttırarak pürüzsüz ve sağlıklı görünmesini sağlar. Etkisinin fark edilebilmesi için her gün düzenli olarak kullanılması gerekmektedir. Temizlenmiş cilde nazikçe masaj yaparak uygulamalısınız.
K vitamini neye yarar? Hangi besinlerde bulunur? Faydaları ve eksikliği
Koenzim Q10 zararları ve yan etkileri
- Genel olarak güvenli kabul edilmektedir ancak yüksek dozlarda uykusuzluk, sindirim bozukluğu, kurdeşen, mide bulantısı, baş ve karın ağrısı, baş dönmesi, yorgunluk, iştah kaybı, ışık hassasiyeti, sinirlilik gibi yan etkiler görülebilir.(18)
- Antikoagülanlar(kan incelticiler), tansiyon ilaçları ve insülin ile etkileşime girebilir, kan pıhtısı riskini artırabilir. Doktorunuza aldığınız tüm ilaçlar hakkında bilgi veriniz.
- Bazı kanser türleriyle uyumlu olmayabilir ve kemoterapi ilaçlarını etkileyebilir.
- Hamilelik ve emzirme döneminde veya çocuklarda güvenliği henüz tespit edilmemiştir
- Tansiyon düşürücü etkisi olduğundan bitkisel ürünlerle kullanılması tavsiye edilmez.
