Kırık Kol Nasıl Anlaşılır

Dirsek eklemi kolun istenilen şekilde hareket etmesi için kilit bir rol oynamaktadır. Dolayısıyla dirsekte meydana gelebilecek her türlü kırık, çatlak ve çıkık kolun fonksiyonunu da doğrudan etkilemektedir. Dirsek kırığı, genellikle gençlerde travmalar sonucunda, yaşlılarda ise kemik erimesine (osteoporoz) bağlı olarak görülmektedir.

Dirsek, anatomik yapısından dolayı karmaşık bir eklemdir. Aynı zamanda damar ve sinir yaralanmalarına da sebep olabileceği için dirsek kırığı tanı ve tedavisinin uzman bir doktor tarafından yapılması gerekmektedir. Siz de dirsek kırığınız için ne yapmanız gerektiğini merak ediyorsanız ya da dirsek kırığı ameliyatı olmak istiyor fakat karar veremiyorsanız yazımızı şimdi inceleyebilirsiniz.

Dirsek Kırığı Nedir?

Dirsek eklemini oluşturan bir ya da birden fazla kemikte meydana gelen kırıklar ve çatlaklar, dirsek kırığı olarak tanımlanmaktadır. Dirseğimiz, anatomik yapısı bakımından ve yumuşak dokular tarafından yeterince sarılıp korunmadığından, darbelere veya düşmelere karşı savunmasızdır.

Dirsek kırığının nasıl meydana geldiğini açıklamadan önce dirseğin anatomik yapısını incelemekte fayda vardır.

Dirsek Eklemi Anatomisi

Kolumuzdaki humerus, radius ve ulna kemiklerinin uç kısımlarının birleşmesiyle dirsek eklemimiz meydana gelmektedir. Bu kısımlar;

• Humerusun alt ucundaki medial ve lateral epikondiller (distal humerus) kısımlar,
• Radiusun üst ucundaki radius başının yuvarlak kısmı,

Ulnanın üst ucundaki ve dirseğe yuvarlak yapısını veren olekranon kısmı şeklinde sıralanabilir.

Kolumuzun; kıvırma(fleksiyon), düz uzatma(ekstansiyon), içe döndürme (pronasyon) ve dışa döndürme (supinasyon) hareketleri, dirseği oluşturan kemikler arasında yer alan bağlantı noktaları (radyohumeral, ulnohumeral, proksimal radyoulnar) sayesinde gerçekleşmektedir. Olekranon yani dirseğin uç kısmını oluşturan bölüm ise kavrayıcı anatomik yapısı sayesinde bu hareketlerin gerçekleşmesine alan sağlamakta ve dirsek hareketleri için bir dayanak görevi görmektedir.

Dirsek Kırığı Nedenleri

Dirsek kırıkları; dirseğin üzerine düşme, sert bir şeyden direkt darbeye maruz kalma, düşmeye karşı korunmak için dirsek sıkıca tutularak uzatılmış bir kolun üzerine düşme gibi nedenler sonucunda meydana gelebilmektedir.

Dirsek Kırığı Belirtileri Nelerdir?

Dirsek kırığı ilk önce şiddetli ağrı ve kolu hareket ettirememe belirtileriyle kendini göstermektedir. Kırığın meydana geldiği ve etkilediği bölgeye göre ek belirtiler görülebilmektedir. Dirsek kırığı;

• Dirsek etrafında şişme ve morluklar,
• Kırığın sinire denk gelmesi durumunda parmaklarda hissizlik,
• Dirsek kırığı sonrası kolu tam açamama ve hareket sırasında dirsek eklem ağrısı,
• Radius baş kırığından sonra özellikle ön kolu döndürmede zorlanma,
• Dirsek ekleminde gevşeklik veya dengesizlik hissi,
• Nadir de olsa, parçalı kırıkların cildi kesmesi ile oluşan açık kırıklar şeklinde kendini göstermektedir. Dirsek kırıklarında morluklar bazen omuza doğru çıkabilmekte veya ön koldan el bileğine doğru inebilmektedir.

Dirsek Kırığı Nasıl Anlaşılır?

İlk aşamada hastanın şikâyetleri ve belirtileri değerlendirildikten sonra kolun kapsamlı bir fiziki muayenesi yapılmaktadır. Daha sonra dirseğin detaylı incelemesi için röntgen çekilmektedir. Belirtilerin durumuna göre doktorunuz; omuz, ön kol, el- el bilek röntgeni de isteyebilmektedir.

Her dirsek kırığı için uygulanacak tedavi, kırıkların parçalanma durumuna ve konumuna göre sınıflandırma yapılarak uygulanmaktadır. Dirsek kırığı parçalanma durumu için sıklıkla Mayo sınıflandırma yöntemi kullanılmaktadır. Sınıflandırma; Tip I, Tip II ve Tip III grupları altında incelenmektedir;

Tip I, ayrılmamış kırıklardır. Genellikle çatlaklar halinde meydana gelmektedir.

Dirsek çatlağı, kemik kırılma noktasına gelmeden önce görülmektedir yani kemikte yapısal bir bozukluk vardır fakat parçalar kemikten ayrılmaz. Kısa süreli atel kullanımı gerektirebilmektedir.

Tip II, ayrılmış kırıklardır. Hafif çıkıklı küçük kemik parçaları veya tek kemik kırığı şeklinde meydana gelebilmektedir.

Radius başı kırığı ile birlikte hafif çıkık durumu da söz konusu olduğunda, 1 ila 2 hafta dirsek askısı veya atel kullanımı ile nazik eklem hareket egzersizleri önerilmektedir.

Tip III, stabil olmayan kırıklardır, yani tek kırık veya parçalı kırıklar kemik hattının tamamen dışına çıkmaktadır. Genellikle stabil olmayan dirsek kırıklarına bağ, damar veya sinir dokusu hasarları gibi diğer yaralanmalar da eşlik etmektedir.

Dirsek kırıklarını; olekranon, radius başı ve distal humerus kırıkları olarak üç bölgede inceleyebiliriz. Dirsek ekleminin dayanak görevi görmesi ve birden fazla kemiğe bağlı olarak hareket etmesi, dirsek eklemi dışındaki kırıkların da dirseği etkilemesi anlamına gelmektedir. Bu yüzden kırıklar, ekleme yakınlığına göre de kendi içlerinde eklem dışı kırıklar ve eklem içi kırıklar olarak değerlendirilmektedir.

Olekranon Kırıkları

Olekranon kırıklarının tümü eklem içi kırıklar olup bu kırıkların %85’i Tip II kırıklardır. (Resim 2). Olekranonun cilt tabakasının hemen altında bulunması, açık kırık durumlarında hem kemiğin hem de cildin enfeksiyon riskine karşı dikkatle incelemesini gerektirmektedir.

Radius Başı Kırıkları

Radius başı kırıkları dirsek yaralanmalarının %20’sini oluşturmaktadır. Kadınlarda erkeklerden daha çok olmak üzere, genellikle 40 yaş grubundaki bireylerde görülmektedir. Ayrıca dirsek çıkıklarının çoğu radius kırıkları ile sonuçlanmaktadır.

Distal Humerus Kırıkları

Dirsek çevresi kırıklarının yaklaşık %30’unu ve yetişkinlerde görülen kırıkların %’sini oluşturmaktadır. Hafif çatlaklar halinde görülebiliyorken parçalı kırıklar halinde de meydana gelebilmektedir. Distal humerus kırıkları arasında en yaygın görüleni interkondiller kırıklardır.

Distal humerus dirsek kırıklarına sinir yaralanmaları da eşlik edebilmektedir. En sık, median sinirin anterior interosseöz dalı (AIN) yaralanmaktadır. Bunu radyal ve ulnar sinir yaralanmaları izlemektedir. Sinir yaralanmaları genellikle 5–6 ay içinde kendiliğinden düzelmektedir.

Dirsek Kırığı Tedavi Yöntemleri

Dirsek kırıklarının tedavisi zordur; çünkü kırıklar birçok parçaya ayrılabilir ve bu parçalar aynı zamanda kasların, sinirlerin ve diğer yumuşak dokuların zarar görmesine neden olabilir. Bu durumda eklem yüzeyleri mükemmel bir şekilde restore edilmelidir. İlgili yumuşak doku yaralanmaları saptanarak uygun şekilde yönetilmelidir.

Dirsek Kırığında Alçı ve Atel Tedavisi

Tüm kırıkların tedavisinde amaç, kırıkların bir araya getirildikten sonra iyileşene kadar sabit tutulmasıdır. Bu işlem dirsek kırığında; dirseği destekleyecek askılar, ateller ve alçı tedavisi yardımıyla yapılmaktadır. Peki, dirsek kırığında atel mi yoksa alçı mı kullanmak daha iyidir? Alçı olmadan kırık iyileşir mi?

Ateller kırıkların iyileşmesinde alçı kadar destek sağlamamaktadır, fakat alçıların aksine ateller dirsekteki şişliğe göre ayarlanabilmektedir. Hangi tür desteğin dirsek kırığına iyi geleceğini Ortopedi ve Travmatoloji doktorunuz muayene ve tetkiklerinize göre karar verecektir.

Dirsek Kırığında Alçı Kullanımı

Her atel ve alçı en iyi desteği sağlamak için kişinin koluna uygun olacak şekilde yapılmaktadır. Alçı ilk yapıldığında, dirsek kırığı etrafındaki şişlik nedeniyle sıkışma hissedilebilmektedir. Şişliğin inmesine yardımcı olmak için dirseğin kalp seviyenizden daha yüksekte olacak şekilde, yastıkların üzerine koymak ve 2 saatte bir dakika buz torbası ile soğuk uygulama yapmak şişliğin azalmasına yardımcı olacaktır. Soğuk uygulama sırasında alçının kuru kalmasına dikkat edilmelidir.

Dirsek Kırığı Ameliyatı

Dirsek kırığı tedavisinde en önemli nokta ayrılma ve parçalanmadır. Kırığın durumuna bağlı olarak gerçekleştirilecek dirsek kırığı ameliyatında uygulanacak yöntemler de farklılık göstermektedir. Dirsek kırıklarında uygulanan farklı cerrahi yöntemler şu şekildedir;

Açık Redüksiyon ve İnternal Fiksasyon

Kırık parçalarının doğal konumuna getirilmesi ve sonrasında; çivi, plaka ve vidalar yardımıyla sabit tutulması işlemini içermektedir. Bu işlem en fazla distal humerus kırıklarında kullanılmaktadır. Bu cerrahi işlem sırasında kırığın tipine bağlı olarak şu yöntemler kullanılabilmektedir;

Osteotomi

Distal humerus kırığının tipine bağlı olarak ameliyat sırasında osteotomi yapılabilmektedir. Yani cerrah, distal humerus kırık parçalarını daha iyi görebilmek için olekranon kemiğini keser ve sonrasında tekrar çivi ve vidalar yardımıyla doğal konumunda sabitler.

Kemik Grefti (Kemik Aşılama)

Ezilmiş ve kullanılamaz hale gelen kemik parçalarının yerini doldurmak için kullanılan yöntemdir. Kemik parçası; bir donörün leğen kemiğinden (allogreft) veya hastanın kendi vücudundan kemik parçası (otogreft) alınarak ya da sentetik bir malzeme kullanılarak uygulanmaktadır.

Ulnar Sinir Yerleşimi

Distal humerus kırıklarındaki çoğu cerrahi işlemde, işlem sırasında hasarı önlemek için ulnar sinir dikkatlice kenara çekilerek korumaya alınır. Ameliyat bittiğinde ise sinir yerine getirilmektedir.

Dirsek Artroplastisi

Eklemde ciddi hasarın görüldüğü dirsek kırıklarında, ameliyatla hasarlı kısımlar tamamen çıkarılabilmektedir. Dirsek ekleminin görev görmesi için bu kısımların yerine metal veya plastik implantlar yani protez parçaları yerleştirilmektedir. Distal humerus kırıklarında, kırık kemik parçaları çıkarıldıktan ve yerine implantlar yerleştirildikten sonra, başını olekranonun oluşturduğu ulna kemiğine de implant takılmaktadır. Bu implant iki kemik arasında menteşe görevi görerek dirseğe hareketli eklem özelliğini geri kazandırmaktadır.

Dirsek Artrodezi

Genç ve günlük hayatta sıklıkla hareket halinde olan aktif bireylere artroplasti yerine dirsek artrodezi uygulanabilmektedir. Bu işlemde implantlar yerine humerusa ve olekranona plakalar ve vidalar yerleştirilerek iki kemiğin birbiri ile kaynaşarak bütünleşmesi amaçlanmaktadır. Bu durumda dirsek eklemi, kolu kıvırma ve uzatma özelliğini yitirir; fakat içe-dışa döndürme işlevi devam etmektedir.

Dirsek Kırığı İyileşme Süreci

Dirsek kırığının iyileşme süreci kırığın tipine göre birkaç hafta ya da ay sürebilmektedir. Bu süreçte doktorunuz iyileşme durumunuzu gözlemlemek için düzenli röntgen isteyecektir.

Dirsek kırığının iyileşme sürecinde en az 6 hafta boyunca ağır objeler kaldırmak ve kolun sürekli kullanımı önerilmemektedir. Artroplasti işlemi geçirmiş hastalar için ise ağır kaldırmama kuralı hayatları boyunca geçerli olabilmektedir.

Hastalar, kırık tedavisinden sonra ilk birkaç gün veya hafta dirsek eklem ağrısı hissedebilir. Ağrının şiddetine göre doktorunuz opoid gibi ağrı kesiciler yazabilmektedir.

Dirsek Kırığı İyileşme Belirtileri

Dirsek kırığında iyileşme belirtileri başta, dirsekte ağrı ve şişliğin kaybolmasıyla kendini göstermektedir. Fakat bu belirtiler dirsek kırığının tamamen iyileştiği anlamına gelmez. Doktorunuz aksini söylemedikçe alçı kullanımına devam etmeniz ve alçıya herhangi bir müdahalede bulunmamanız gereklidir.

Dirsek Kırığında Dikkat Edilmesi Gerekenler

Dirsekte meydana gelen kırıklar dirsek çıkığına ya da dirsek çıkıkları kırıklara sebep olabilmektedir. Burada dikkat edilmesi gereken, tedavi sürecine kadar ve tedavi sırasında kolun ve dirseğin fazla hareket ettirilmemesidir.

Dirsek Kırığı Sonrası Fizik Tedavi

Kolunuz alçıdayken ve alçıdan çıktıktan sonra hareket kısıtlılığı meydana gelmektedir. Bu nedenle alçı kullanırken parmakları hareket ettirme ve alçı sonrası hareket açıklığı egzersizlerini düzenli yapmanız önerilmektedir.

Kırığın gerçekleştiği bölgeye ve kırığın tipine göre hastaların çoğu normal aktivitelerine 4 ila 6 ay içinde başlayabiliyorken; tam olarak iyileşme süreci 2 seneyi bulabilmektedir. Bu süreçte doktorunuzun önereceği egzersizlere uymak ve ağır kaldırmaktan kaçınmak, iyileşme sürecini olumlu etkilemektedir.

Dirsek kırığıyla birlikte meydana gelebilecek damar, sinir, kas ve tendon (tenisçi dirseği gibi) yaralanmalarını da göz önünde bulundurarak en yakın zamanda tanı ve tedavi için hastanemize başvurabilirsiniz. Dirsek kırığı ameliyatı için uzman bir görüşten yardım almak istiyorsanız bizimle iletişime geçebilirsiniz.

 Kemik, insan vücudunda kendini onarabilen nadir organlar arasında yer alır. Kemikteki kırıkların iyileşme sürecini pek çok faktör etkiler. Büyüme, kemiği yıkan ve tekrar yapan hücreler, antioksidanlar, aminoasitler, hormonlar ve sayısız besin maddeleri ile birlikte yeterli kan dolaşımı kemiğin iyileşmesinde çok önemli bir rol oynar.

Kırık Kol Ne Zaman Kaynar?

 Kemiklerde kırık oluşumunun hemen ardından onarım süreci başlar. Kırık kemiklerin iyileşme süreci üç aşamaya ayrılır. Yangı yani diğer adı ile inflamasyon evresi, kırığın ilk evresidir ve kemiğin kırılması ile birlikte başlar, birkaç gün boyunca da devam eder. İkinci evre, tamir evresidir ve bu aşama kırık oluşumundan 2 hafta sonra başlar. Üçüncü aşama ise, kemiğin eski haline dönmesi için gerekli olan yeniden yapılanma (remodelling) evresidir ve bu süreç aylar boyunca devam edebilir.

Kolun Kırık Olduğu Nasıl Anlaşılır?

 Kolun kırık olduğu, çok şiddetli bir ağrı ya da acı ile kendini belli edebilir. Kolda şişme bir bölgede aşırı ağrı gibi durumlar söz konusu olduğu zaman vakit kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşuna başvurmak gerekir.

 Eğer kolda kırık varsa hekiminiz, kolu eski haline getirmek ve kısa bir süre içinde kaynamasına yardımcı olmak için kolu alçıya alır. Kırık çevresinde kemikten ve çevre dokulardan sızan kan pıhtı oluşturur. Bunun sonucunda da cilt üzerinde morluk ortaya çıkar. Morluk, aynı zamanda iyileşmenin de belirtisidir.

 Koldaki kırığı tamir etmek için gerekli olan tüm hücreler, kırık bölgesine toplanarak morluklara neden olur. Bu süre içinde hücreler arasında iletişimi sağlayan sinyal molekülleri hızlı bir şekilde salınmaya başlar. Bunun sonucunda da ortamda kıkırdak üreten (kondroblast) hücreleri ve kemik üreten (osteoblast) ortaya çıkar. Bunun sonucunda iyileşme süreci gelişir.

Ön kol kemikleri radius ve ulna olmak üzere iki kemikten oluşur. Eğer kolunuzu vücudunuzun yanında ve eller öne bakacak şekilde nötral pozisyonda tutacak olursak vücudumuza yakın olan ulna kemiği, uzak olan ise radius kemiğidir.

Kırıklar dirseğe yakın, ön kol orta hatta ve ya el bileğine yakın yerden kırılabilir. Çocuklarda bu kırıklar bazen büyüme hatlarından kırılabilir. Büyüme plakları çocukluk çağında kemiğin uzunlamasına büyümesini ve matür kemiğin oluşumunu sağlayan ve eklem hatalarına yakın fibrokartilajenöz yapılardır.

Çocuklarda kemik iyileşmesi erişkinlere göre çok hızlıdır. Eğer çocukta kırıktan şüpheleniyorsanız, kırığın düzgün iyileşmesi için acil tıbbı müdahale yapılmalıdır.

 Çocukluk çağında ön kol kırıkları tüm kırıklar içinde % oranında görülür.

Sebepler

Çocuklar koşmayı, atlamayı, zıplamayı vs severler. Fakat çocuk kolunun üzerine düşerse, kolunda bir ve ya iki kemik birde kırılabilir.

Klinik Bulgular ve ya Şikâyetler

Birçok vakada, kırılmış kolda ciddi ağrı olur. Çocuk kolunda morarma, şekil bozukluğu meydana gelir.

Klinik Muayene

• Kırığa bağlı şekil bozukluğu
• Güçsüzlük
• Şişme
• Ön kola rotasyon-kendi ekseni etrafında döndürme - yetersizliği

Doktorunuz bu yaralanmada damar ve sinir yaralanması olup olmadığını anlamak için nabızlara ve parmak hareketlerine bakabilir.

Teşhis

Kırık hattının tanımlanması için radyolojik görüntüleme yeterlidir.

Tedavi

1- Cerrahi Dışı Tedavi

Kırık tipine, yerine ve ayrışma miktarına bağlı olarak değişir. Hafif yaralanma da çatlaklar ve ya hafif deplase kırıklar sadece alçı ile tedavi edilebilirler. Ciddi açılanmış kırıklarda doktor kırığa manipülasyon uygulayarak yerine oturtma deneyebilir ki oturursa tedavisi yine sadece alçı ile takip olacaktır.
Stabil kırıklar hafta alçıda takip edilir. Bazı ciddi kırıklar hafta arasında takip edilebilir.

2- Cerrahi Tedavi

Eğer kırık olması gereken açılarda değilse ve kapalı olarak düzeltilemiyorsa cerrahi planlanabilir.

• Açık kırık
• Kırık stabil değil ve kaymaya müsaitse
• Kırık uçları çok ayrışmış ise

cerrahi planlanır.

Cerrahi tedavide metal çubuklar kullanılır ve iyileşme tamamlanana kadar atel ile takip edilir.

Uzun Dönem Sonuçlar

Alçı çıkarıldığı zaman, el bileği ve dirsek ekleminde haftalığına sertlik gelişir. Bu sertlik fizik tedaviye ihtiyaç duymaksızın iyileşebilir.
Ön kol alçı içinde uzun süre hareketsiz kaldığı için diğer kola göre daha zayıf görünecektir ve egzersiz ile düzelir. Alçı çıkarımı sonrası bir ay daha dikkatli olunmalıdır.

KIRIK NASIL HIZLI KAYNAR?

Kırık kaynaması üç aşamadan oluşur.

 1-İnflamasyon fazı: Bu aşamada kırık bölgesine kan toplanır. Hematom evresi olarakda isimlendirilir. Kırığı tamir edecek hücrelerin ve kanın toplanması nedeniyle morluk oluşur. Bu aşamada hücreler arası iletişimi sağlayan kimyasal moleküller salınmaya başlar ve kemik üreten (osteoblast) ve kıkırdak üreten (kondroblast) hücreler ortaya çıkar. Takip eden birkaç hafta boyunca osteoblast ve kondroblast hücreleri kemik dokuyu üretmekle meşgulken osteoklastlar da (kemik hücreleri) bölgedeki kemik atıklarını temizler.

2-Onarım fazı: Kırık oluşumundan 2 hafta sonra osteoblastlar ve kondroblastlar tarafından proteinler üretirler. Bu proteinler, kollejenler, fibrinler ve kalsiyummineralleri ile birleşerek sertleşmeye başlar ve yumuşak kallus denilen ve kırığı sabitlemekle görevli ilk yapı oluşur. Özellikle bu aşamada beslenme önemlidir. Vitamin, kollejen, protein, kalsiyum, D vitamini ve omega gibi takviye alınmalıdır. Oluşan bu yumuşak kallus dokusu ise yaklaşık hafta aralığında sertleşerek, yük taşıyabilir duruma yani sert kallusa dönüşür. Röntgende gözüken bu kaynama dokusu sert kallusdur.

3-Remodeling fazı: Bu evre kemiğin eski haline dönüştüğü yeniden yapılanma (remodelling) evresi olup ve aylarca devam eder.

KIRIĞIN KAYNAMASINI HIZLANDIRIN!

Kırık nasıl hızlı kaynar ? Kırığın hızlı kaynaması için neler yapılmalıdır. Beslenme nasıl olmalıdır?

Kırık kaynama süresi, kırığın yerine, kişinin yaşına ve kırık kemiğin büyüklüğüne göre gün arası sürebilir. Bazı durumlarda ayı bulabilir. Çocukda hızlı yaşlılarda geç kaynama olur.

1-) İyi Beslenme: Kas iskelet gelişimi,kıkırdak oluşumu ve kırılan kemıgın kaynaması için gerekli olan A, B, C ve D vitaminlerinin yeterli dozlarda alınması şarttır. Özellikle D vitamini, Kalsiyum, Omega ve kollejenler kırığı iyileştirmek adına faydası vardır. D vitamini en doğal haliyle güneş ışınlarından alınabilir. Yoğurt, süt gibi kalsiyum içeren gıdalar da kaynamayı hızlandıran faktörlerdendir. Ton balığı, somon, morina ve uskumru gibi yağlı balıkların hepsinde yüksek düzeyde bulunan D vitamini ve Omega 3 bulunur. Kırık çevresinde şişen, gerilen ve zarar gören kas ve derinin iyeleşmesi için iyi beslenme, kollejen, protein ve vitamin takviyesi alınmalıdır. Bu amaçla SUNSET, SUNRİSE ve FİT 20 kullanılabilir.

2-) Havuç ve domateste bulunan likopen, maydanoz, ve yaban mersini iyileşme sürecini hızlandırır.

3-) Elma da A,B6,C,E,K vitaminleri olması nedeniyle günde 1 tane yenilebilir.

seafoodplus.info Mutlu Duymuş
Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı

Key Words:Çocuklarda Ön Kol Kırıkları , Ameliyat Şart mı?, Ön kol ağrısı, Düşme