D Vitamini Zehirlenmesi Nasıl Anlaşılır

İçindekiler:

1. D vitamini zehirlenmesi nasıl anlaşılır?
2. D vitamini zehirlenmesi ne kadar sürer?
3. D vitamini zehirlenmesinde ne olur?
4. D vitamini ne zaman zehirler?
5. D vitamini fazlalığı nasıl anlaşılır?
6. Vitamin fazlalığı nelere yol açar?
7. D vitamini fazlası vücutta ne yapar?
8. D vitamini fazlalığı nelere sebep olur?
9. D vitamini fazla olursa ne olur?
10. Vitamin fazlalığı nasıl anlaşılır?
11. D vitamini fazlalığının zararları nelerdir?
12. D vitamini fazlası vücuttan atılır mı?
13. D vitamini damla fazla alınırsa ne olur?
14. D vitamini fazla alınırsa ne olur ?
15. Vitamin fazlası ne yapar?

D vitamini zehirlenmesi nasıl anlaşılır?

D vitamini zehirlenmesi ne kadar sürer?

D vitamini zehirlenmesinde ne olur?

D vitamini ne zaman zehirler?

D vitamini fazlalığı nasıl anlaşılır?

• İştah kaybı
• İshal ve kabızlık.
• Mide bulantısı ve kusma.
• Eklem ve kas ağrısı
• Sürekli baş ağrısı
• Sinirlilik ve endişe.
• Kaslarda zayıflama.
• Düzensiz bir kalp atışı

Vitamin fazlalığı nelere yol açar?

D vitamini fazlası vücutta ne yapar?

D vitamini fazlalığı nelere sebep olur?

D vitamini fazla olursa ne olur?

Vitamin fazlalığı nasıl anlaşılır?

D vitamini fazlalığının zararları nelerdir?

D vitamini fazlası vücuttan atılır mı?

D vitamini damla fazla alınırsa ne olur?

D vitamini fazla alınırsa ne olur ?

Vitamin fazlası ne yapar?

D Vitamini Eksikliği

Yeterli miktarda D vitamini alımı, vücudumuzun sağlıklı çalışması için gereklidir. D vitamini kemikleri sağlamlaştırır, aynı zamanda bazı kanser türlerine karşı koruyabilir. D vitamini eksikliği belirtileri arasında kas ağrıları, yorgunluk ve depresyon görülebilir. Yeterli miktarda D vitamini çeşitli besinlerden, takviyelerden ve güneş ışığından alınabilir. 

D vitamini eksikliği nedir?

D vitamini eksikliği, vücudunuzda gerekli miktarda D vitamini bulunmadığı anlamına gelir. Vücudumuz D vitaminini güneş aldığı ışınları kullanarak üretir. Beyaz tenli ve genç kişilerde güneş ışığının D vitaminine dönüştürülmesi, koyu tenli ve 50 yaşın üstü kişilere göre daha kolaydır. 

D vitamini neden bu kadar önemli?

D vitamini, vücudumuzun sağlığını koruması için gerekli olan vitaminlerden biridir. 

• Güçlü kemikler: Sağlıklı kemiklere sahip olmak sizi raşitizim gibi pek çok hastalıktan korur. Raşitizim, çocuklarda kemiklerin zayıf ve yumuşak olmasına yol açan bir hastalıktır. Bu hastalık, vücutta yeterli miktarda D vitamini olmaması sonucu ortaya çıkar. D vitamini, kemiklerde kalsiyum ve fosfor oluşması için gereklidir. Yetişkinlerde kemiklerin yumuşak olması hastalığına osteomalasi adı verilir. 

• Kalsiyum emilimi: Kalsiyumla birlikte D vitamini kemik oluşumuna ve kemikleri sağlıklı ve güçlü tutmaya yardımcı olur. Zayıf kemikler yoğunluklarını kaybederek, kırıklara yol açabilecek osteoporoz hastalığına neden olabilir. Ağızdan veya güneş ışığı yoluyla alınan D vitamini vücutta vitaminin aktif formuna dönüştürülerek vücudunuza gereken miktarda kalsiyum emilimine yardımcı olur. 

• Paratiroid bezi: Paratiroid bezleri böbrekler, bağırsak ve iskelet ile iletişim halinde kalarak vücuttaki kalsiyum dengesini korur. Vücutta yeterli miktarda aktif D vitamini bulunduğunda, kalsiyum emilimi gerçekleşir ve vücudun sağlığı için kullanılır. Kalsiyum alımı yetersiz veya D vitamini miktarı düşükse, paratoid bezleri iskeletten kalsiyum “ödünç alarak” kandaki kalsiyum dengesini normal seviyelerde korumaya çalışır.

D vitamini eksikliğinin etkileri nelerdir? 

Yeterli miktarda D vitamini alımı sizi bazı hastalıklarla karşı korumaya ve hastalıkları iyileştirmeye yardımcı olabilir. Bu hastalıklardan bazıları: 

• Kalp hastalığı ve yüksek tansiyon 

• Şeker hastalığı

• Enfeksiyonlar ve bağışıklık sistemi hastalıkları 

• Yaşlılarda sık düşme

• Kolon, prostat ve meme gibi bazı kanser türleri 

• MS hastalığı 

D vitamini kaynakları nelerdir?

D vitamini çeşitli yollarla alınabilir: 

• Günde 3 defa  dakika güneş ışığına maruz kalmak 

• Çeşitli besinleri tüketmek

• Besin takviyeleri almak

Güneş ışığı ve D vitamini?

Güneş ışığının sağlınız için pek çok faydası vardır. Cildiniz güneş ışığına ya da güneşten gelen ultraviyole B radyasyonuna maruz kaldığında D vitamini üretimi gerçekleşir. Cildinizin ihtiyacı olan D vitamini miktarı çeşitli faktörlere bağlıdır: 

• Mevsim: Bu faktör nerede yaşadığınıza bağlıdır.  Yıl boyunca çok fazla veya direkt güneş ışığı alınamayan yerlerde yaşıyorsanız D vitamini eksikliği oluşabilir. 

• Saat: Güneş ışınlarının en güçlü olduğu saat aralığı sabah 10 ve öğlen 3’tür. 

• Bulut yoğunluğu ve hava kirliliği

• Yaşadığınız yer: Akdeniz bölgesi, Karadeniz bölgesine oranlar daha çok ultraviyole ışın alır. 

• Ciltteki melanin miktarı: Melanin göz, saç ve ciltteki kahverengi-siyah pigmentlerdir. Melanin sayesinde cilt bronzlaşır. Cildiniz ne kadar koyuysa, yeterli D vitamini almak için o kadar fazla güneş ışığına ihtiyacınız vardır. 

Doğru beslenme D vitamini alımı için neden bu kadar önemli?

D vitamini pek çok besinde kendiliğinden bulunmaz. Bu nedenler bazı yiyeceklere D vitamini eklenir. Yeni besin değerleri tablolarında, yiyeceklerdeki D vitamini miktarı gösterilir. 

Özellikle veganlar ve lakoz intoleransı bulunan kişiler D vitamini eksikliği yaşayabilir, bu nedenle takviye almaları gerekebilir. Her besin grubundan sağlıklı yiyecekleri tüketmek her zaman için gereklidir. Bazı besinlerdeki D vitamini oranı aşağıdaki tabloda gösterilmiştir: 

Ne kadar D vitaminine ihtiyacınız var? 

Sağlıklı insanlarda günlük ihtiyaç duyulan D vitamini miktarı yaşa göre değişiklik gösterir. Ancak doktorunuz, kan değerlerinize göre D vitamini miktarını artırmayı ya da azaltmayı önerebilir. 

Osteoporoz hastalığınız varsa kan değerlerinize bakılarak vücudunuzdaki D vitamini miktarı incelenir. Bu sonuçlara göre önerilen D vitamini takviyesi kişiden kişiye farklılık gösterir. İleri yaştaki pek çok insan için gereken D vitamini miktarı günlük ila birim arasında değişir.

D vitamini eksikliğine ne sebep olur?

Bazı hastalıklar D vitamini eksikliğine yol açabilir: 

• Kistik fibroz, Crohn’s hastalığı ve çölyak hastalığı: Bu hastalıklarda bağırsaklarda, takviye olarak alınan D vitamini emilimi gerçekleşemez. 

• Kilo verme ameliyatları: Kilo verme ameliyatları midenin boyutunu azaltırken bağırsakların çeşitli besinleri, vitaminleri ve mineralleri kullanmasını zorlaştırır. Bu bireylerin takibi dikkatli yapılmalı ve hayatları boyunca takviyeler ve besinler aracılığıyla D vitamini alması gerekmektedir. 

• Obezite: Vücut kitle endeksi 30’un olan kişilerde D vitamini seviyeleri düşük olabilir. Yağ hücreleri D vitamini izole ederek dışarı salınmasını engeller. D vitamini eksikliği obez insanlarda sık görülür. Obezitede normal D vitamini miktarlarını korumak için yüksek dozlarda D vitamini takviyesi alınması gerekir. 

• Böbrek ve karaciğer hastalıkları: Bu hastalıklar D vitaminin vücutta kullanılacağı forma getirilmesi için gereken enzimlerin miktarını azaltır. Bu enzimin azlığı vücuttaki aktif D vitamini miktarının yetersiz kalmasına neden olur. 

D vitamini eksikliğine neden olan diğer faktörler nelerdir? 

• Yaş: Cildin D vitamini üretebilme kabiliyeti yaş ilerledikçe azalır.

• Hareket: Evde kalan ya da sık dışarı çıkmayan kişiler, yeterli miktarda güneş ışığına maruz kalamadığından D vitamininden yoksun kalır. 

• Ten rengi: Ten rengi koyu olan kişiler, açık renk olan kişilere göre daha az D vitamini üretir. 

• Anne sütü: Anne sütünde çok az miktarda D vitamini bulunur. Bu nedenle yeni doğanlarda D vitamini eksikliği riski bulunur. Yalnızca anne sütüyle beslenen yeni doğanlarda bu duruma daha sık rastlanır.  

D vitamini eksikliği belirtileri nelerdir? 

Ciddi D vitamini eksikliği, çocuklarda sağlıklı büyümeyi engelleyebilen raşitizm hastalığına, kas ve kemik ağrılarına ve eklem bozukluklarına yol açar. 

D vitamini eksikliği yetişkinlerde çok net belirtiler göstermeyebilir. Bazı belirtileri şunlardır: 

• Yorgunluk

• Kemik ağrısı

• Kaslarda zayıflık, ağrı ya da kramplar

• Depresyon gibi ruh hali değişimleri

D vitamini eksikliği nasıl teşhis edilir?

Doktorunuz D vitamini seviyelerinize bakmak için bir kan testi ister. En sık yapılan test hidroksi vitamin D testidir.

D vitamini eksikliği nasıl tedavi edilir? 

D vitamini eksikliği tedavisinde ulaşılmak istenen amaç, vücuttaki D vitamini seviyesini yeterli seviyeye ulaştırmaktır. Bol miktarda D vitamini içeren besinleri tüketebilir, güneş ışığı ve D vitamini takviyeleri alabilirsiniz. 

D vitamininin D2 ve D3 şeklinde iki formu bulunur. D2 bitkilerden elde edilirken, D3 hayvansal ürünlerde bulunur. D2 reçeteyle satın alınabilir, ancak D3 için reçeteye ihtiyaç yoktur. D3, D2’den daha kolay emilir ve etkisi daha uzun sürelidir. 

Gereğinden fazla D vitamini almak mümkün mü? 

Evet, takviyeleri gerekenden fazla kullanırsanız, ihtiyacınız olandan fazla D vitamini almış olursunuz. Ancak aynı durum güneş ışınları için geçerli değildir. D vitamini zehirlenmesi, nadir de olsa hiperkalsemiye yol açabilir ve vücuttaki kalsiyum oranını gereğinden fazla artırır. Bazı belirtileri şunlar olabilir:

• Bulantı

• Su içme ve idrara çıkmada artış

• İştahsızlık

• Kabızlık

• Halsizlik

• Sersemlik

• Ataksi (kelimeleri karıştırmaya ve tökezlemeye yol açan nörolojik bir rahatsızlık)

Öncelikle doktorunuza danışmadan önerilen D vitamini miktarından daha fazlasını almayın. 

D vitamini eksikliğini nasıl önleyebilirim? 

Doktorunuz, D vitamini değerlerinize bakarak almanız gereken miktarı size önerir. Bunun için yapabileceğiniz bazı şeyler: 

D vitamini içeren besinleri tüketin: Günlük beslenmenizde yeterli miktarda D vitamini olduğundan emin olun. Beslenmenizi farklı yiyecek gruplarıyla çeşitlendirin. 

Yeterli miktarda güneş ışığı alın: Haftada gün dakika yüzünüze, kollarınıza, bacaklarınıza güneş ışığı gelmesi, D vitamini ihtiyacınızı karşılamaya yetebilir. İleri yaştaysanız, cilt renginiz koyuysa ya da kuzey bölgelerinde yaşıyorsanız, daha uzun süre güneş ışığına maruz kalmanız gerekebilir. 

Güneş kremi kullanmak ciltte D vitamini üretilmesini engeller. Ancak çok fazla güneş ışığı cilt kanserine yakalanma riskinizi artırır ve cildi yaşlandırır. 

​D Vitamini Eksikliği Belirtileri,Tanı ve Tedavisi Hakkında Bizimle İletişime Geçin

D vitamini, vitamin olmanın ötesinde bir hormon gibi çalışır. Tıp dilinde kalsiferol adı da verilir. D vitamininin D2 ve D3 olmak üzere iki tipi vardır. Yağda çözünen bir vitamin olan D vitamini ya besinlerle alınır ya da cildimizde güneş ışığının etkisi ile oluşur. Vücuda giren D vitamini karaciğer ve böbrekte değişime uğrayarak daha etkili bir kimyasal yapıya kavuşur. Kanımızda ise en fazla 25 OH D kimyasal yapısı şeklinde bulunur. 

Güneş ışığında bulunan nanometre dalga boyuna sahip ultraviyole (UV) B ışını ile derindeki 7-dehidrokolesterol D 3 vitaminine dönüştürülür. Cildimizde güneşin etkisiyle oluşan D vitamininin fazlası güneş ışığı tarafından yok edilir. Bu yüzden, fazla güneşte kalma nedeniyle D vitamini zehirlenmesi oluşmaz. 

Gökyüzü tamamen bulutla kaplı olduğunda Utraviyole-B ışınları % 50 azaltır; gölge (şiddetli hava kirliliği nedeniyle oluşan kararma buna dahil) ise % 60 oranında azaltmaktadır. Ultraviyole B ışını camdan nüfuz edemez, bu nedenle pencereden içeriye güneşe maruz kalmak ile D vitamini üretilemez. Güneşlenirken güneş kremi sürüldüğünde, sürülmeyen kısımlardan güneş ışığı alınacağından D vitamini sentezi bozulmaz. 

Haftada en az iki kez 00 arasında, yaklaşık dakika; yüz, kollar, bacaklardan güneş koruyucuları olmadan güneşe maruz kalmak genellikle yeterli kadar vitamin D sentezi ile sonuçlanır.

Yeni yapılan çalışmalar D vitaminin etkili olabilmesi için kanda yeteri kadar mağnezyum olması gerektiğini göstermiştir. Böbrekte aktif D vitamini oluşmasında parathormon ve büyüme hormonunun etkisi vardır. 

Güneş Gören Ülkelerde Neden D Vitamini Yetmezliği Var?

Güneşin bol olduğu Avustralya’da 12 yaş ve üzeri toplumda D vitamini yetmezliği % 23 olarak bulunmuştur. İtalya’da da benzer şekilde D vitamini yetmezliği vardır. Bazı bilim insanları   güneş yoluyla kazanılan D vitaminin toplam  D vitamini düzeyinin % 30’nu sağladığını öne sürerken diğerleri % 80 olduğunu belirtmiştir. Bu bulgular güneş görmenin yeteri kadar D vitamini sağlayamayabileceğini düşündürmektedir.  Güneş kremi kullanmak da bu durumda etkili olabilien bir faktör olmalıdır. Kuzey Avrupa ülkelerinde de D vitamini yetmezliği olsa bile süt ürünlerine D vitamini ilave edilmesi, peynir ve balık bol yenmesinden olsa gerek D vitamini yetmezliği o kadar şiddetli değildir. Bu  sorunu çözmek amacıyla    yılında Avusturalya ‘da  SEDS çalışması  (Sun Exposure and Vitamin D Supplementation) başlatılmış ve güneş görenlerde D vitamini  değerlendirilmesi  yapılmaktadır. Bu çalışma henüz yayınlanmamıştır.  

D vitamininin görevleri:

1. İskelet Sistemindeki Görevi

Kandaki kalsiyum miktarının normal sınırlarda olması D vitamini ve paratiroid hormonu tarafından sağlanmaktadır. Boynumuzun ön tarafında bulunan tiroid bezinin arkasına yerleşmiş paratiroid bezlerinden salgılanan paratiroid hormonu ile D vitamininin etkili çalışması sonucunda kan kalsiyum düzeylerinde bozulma (azalma veya artma) olmaz. D vitamini, gıdalarla alınan kalsiyumun bağırsaklardan emilimini, kemiklerden kalsiyumun geri çekilmesini ve böbreklerden kalsiyumun tekrar geri emilmesini sağlayarak kan kalsiyumunu normal sınırlar içinde tutar. 

Yeterli D vitamini alımı ve kanda normal D vitamini düzeyinin korunması sadece kemik, kalsiyum ve fosfor metabolizması için değil aynı zamanda genel sağlık ve iyilik hali için de çok önemlidir.

•Kandaki kalsiyum ve fosforun normal sınırlarda olmasını ve böylece kemik sağlığını sağlar.
•Bağırsaklardan kalsiyum emilimini sağlar.
•Kemiklerin güçlü olmasını sağlar.
•Kemiklerde K vitamine bağlı çalışan Kemik Gla proteinini (osteokalsin) artırırarak kemik ve dişi sağlamlaştırır. 
•Çocuklardaki Raşitizm hastalığı ve erişkinlerde osteomalazi denen kemik hastalıklarının oluşmasını önler.
•D vitamini, kemik ve diş dokusunun gelişimi için gereklidir. Bu yüzden çocuklarda ihtiyaç daha fazladır. Eksikliğinde diş ve kemikle ilgili bozukluklar meydana gelir. 
•D vitamini kaslara güç verir, eksikliğinde kas güçsüzlüğü ve ağrı olur. Atletlerin performansında D vitamini bu nedenle önemlidir. Yaşlılarda kasları güçlendirerek düşmeleri önler.
•Kasları güçlendirir, fiziksel performansı artırır
•Paratiroid hormon yükselmesini önler

seafoodplus.infot Dışı Görevleri

D vitaminin önceki yıllarda sadece kemik sağlığına etkili olduğu düşünülerken; son yıllarda yapılan bilimsel araştırmalar, D vitamininin vücudun diğer bölümlerinde de fizyolojik etkilere sahip olduğunu, bir hormon gibi etkiler yaptığını ortaya koymuştur. Çünkü D vitamini reseptörleri; bağırsak, böbrek, mide, beyin, prostat, meme, hormon salgılayan endokrin bezlerde ve beyaz kan hücrelerinde de bulunur.   Aktif D vitamini sadece böbrekte değil akciğer, beyin, bağışıklık hücreleri ve plasenta da 1-alfa hidroksilaz enziminin varlığı sayesinde kalsitrol denen aktif D vitamini üretirler. Böbrek dışında oluşan bu D vitamini üretimi büyüme faktörleri ve sitokinlerce ayarlanırken paratiroid hormonundan etkilenmez. Mevcut bilgiler D vitaminin iskelet dışında şu görevleri yaptığını ortaya koymuştur:
 
a)Kan basıncı kontrolünü sağlar
b)Endotel ve düz kas hücre fonksiyonunu ayarlayarak kalp ve damar koruyucu özelliği vardır
c)Bağışıklık sistemini destekler
d)Enflamasyonu (iltihabı) azaltır
e)Kanser, otoimmün hastalıklar ve enfeksiyon hastalıklarının sıklığını ve şiddetini azaltır. 
f)Stres, depresyon  gibi sıkıntılardan korur; duygu durumunun düzenlenmesine yardımcı olur.
g)Üreme sistemine faydalı olur. Kısırlıkta bazen  faydalı olur. 
 
Bunları daha detaylı verecek olursak: 

•Vücut direncini, yani bağışıklık sistemini güçlendirir. Enfeksiyonlardan, gribal hastalıklardan korur. Duygu durum bozukluğunu önler.
•Pankreas bezinden insülin hormonunun salgılanmasını düzenler.
•Damarlardaki kan basıncını, yani tansiyonu düzenler ve yüksek tansiyon yüksekliğini azaltır. 
•D vitamini bazı kanserlerin, otoimmün hastalıkların (bağışıklık sistemi hastalıkları, örneğin sistemik lupus, romatoit artrit gibi), multipli skleroz hastalığının, kalp hastalıkları ve Tip1 diyabetin gelişimini ve tüberkulozun (verem) gelişmesini önler. Kanserli kişilerde düşük olabilir. 
•Depresyon, Alzheimer ve şizofreniden korur. 
•K vitamiyle birlikte insülin direncinde faydalı olabilir
•K vitamiyle birlikte kemik erimesini düzeltir, damar kireçlenmesini azaltır, yumuşak dokularda kireçlenme azalır
•Muhtemelen hepsidin proteinine etki ederek anemiyi (kansızlığı) önlemektedir.

D Vitamini Hangi Besinlerde Bulunur?

D vitamini hayvansal ve bitkisel kaynaklarla provitamin şeklinde alınır. Bitkisel kaynaklı olana D2 vitamini (ergokalsiferol), hayvansal kaynaklı olana D3 vitamini (kolekalsiferol) denir. D2 vitamini yosun ve kültür mantarlarında vardır.  D3 vitamini özellikle yağlı balıklarda (somon balığı, tuna, karides), morina balığı karaciğer yağında (cod liver oil), süt, peynir, yumurta sarısı, tereyağı ve karaciğerde  vardır. D3 vitamini bir liken türünde saptanmış ve etanol ekstaksiyonu ile elde edilmiştir. Ayrıca vücutta kolesterolden provitamin D3 (7-dehidrokolesterol) yapılır. Güneşten gelen nm ultraviyole ışığı ile, cildimizde 7-dehidrokolesterol (provitamin D3)’den  D3 vitamini (kolekalsiferol)  ve ergosterolden   D2 vitamini (ergokalsiferol) oluşur.  D3 vitamininden böbrekte 1,dihidroksi-kolekalsiferol (kalsitriol) oluşur ki bu hormon etkisi gösterir.  Kalsitriol yani aktif D vitamini böbrek dışı dokularda 1-alfa hidroksilaz enzimiyle oluşur ki bunun bağışıklık sistemine faydalı etkisi olduğu gibi anti-kanser etkisi de vardır. D2 ve D3 vitaminleri bağırsaktan emildikten sonra D vitamini bağlayan proteine bağlanarak   cilt, karaciğer, bağırsak ve yağ dokusunda depolanır. 

D vitaminin çoğu (%90) cilt yoluyla sağlanır. Vücutta yeterli D vitamini olması için güneş ışığından yararlanılmalıdır. Her gün dakika dik açıyla gelen  güneş altında kalmak yeterlidir.  Bu kışın olmaz. 
D vitaminine ihtiyaç yaş arasında günlük ünite, yaş arasında ünite ve 70 yaşın üzerinde ünite kadardır.  Ancak yaşlanan deriyle birlikte güneş ışığından sentezlenen  D vitamini miktarı azalır. 

D Vitamini Yetmezliği Nasıl Anlaşılır?

D vitamini eksikliği olup olmadığını anlamak için kandaki 25 (OH) D3 düzeyi ölçülmelidir. Kanımızda dolaşan D vitaminin çoğu 25 (OH) D3 şeklinde bulunmaktadır. Kandaki D vitamini (25 OH D3) düzeyi 30 ng/ml’den az ise D vitamini yetmezliği vardır. Böbrek yetmezliği olanlarda ise kanda 1,25 OH D3 bakılır. 

D vitamini azaldıkça kanda paratiroid hormonu artar. Ancak magnezyum eksikliği varsa, D vitamini eksikliğinde paratiroid hormonu yükselmez.  

Kandaki D vitamini düzeyi 20 ng/ml’den 32 ng/ml’a çıkarıldığında incebağırsaklardan kalsiyum emiliminin % oranında arttığı saptanmıştır. Kandaki D vitamini 30 ng/ml’dan fazlaysa yeterli D vitamini vardır denir. Bu tanımlamaya göre, dünyada 1 milyar insanda D vitamini eksikliği olduğu saptanmıştır. Menopozdaki kadınların %50’sinde D vitamin eksikliği vardır. Ülkemizde de çocuk ve genç erişkinlerin %’sinde D vitamini eksikliği vardır. Yılda bir defa kanda 25 (OH) D3 vitamin düzeyine bakmak, bazı hastalıklardan ve kemik erimesinden korunmak için çok önemlidir.

Kandaki 25 OH D3 vitamin düzeyi 10 ng/ml’dan az ise şiddetli D vitamini eksikliği vardır. D vitamini düzeyi devamlı olarak 10 ng/ml’ın altındaysa, önce kemiklerde ve kaslarda ağrı, sonra da kemik erimesi gelişir.

Genetik olarak D vitamini düşüklüğü olan insanlarda ölüm oranının daha yüksek olduğu yapılan çalışmalarda ortaya konmuştur. 

D vitamini yetmezliği halen çocuklarda ve erişkinlerde yaygındır. D vitamini yetmezliği varsa besinlerle alınan kalsiyumun ancak %’u bağırsaklardan emilebilir ve bu nedenle kan kalsiyum seviyesi düşer. 

D vitamini eksikliği, bu vitaminin besinlerle az alınması veya az güneş görülmesi durumunda oluşur. Raşitizm ve osteomalazi, D vitamini eksikliğinde ortaya çıkan kemik hastalıklarıdır.

Çocukluk ve gelişme çağında D vitamini eksikliği varsa, kemiklerde raşitizm denen hastalık oluşur. Raşitizm hastalığında kemiklerde mineral eksikliği vardır. Bu nedenle kol ve bacak kemikleri eğrilir, bıngıldaklar geç kapanır ve kaburgalarda bozukluklar oluşur. 

Erişkinlerde ise D vitamini eksikliğinde osteomalazi denen kemik hastalığı oluşur. Bu hastalarda kemikteki mineraller kaybolur ve sonuçta kemik ağrıları gelişir. D vitamini eksikliğinde kaslarda güçsüzlük ve ağrı da meydana gelir. 

Erişkinlerde D vitamini eksikliği oluşursa kanda kalsiyum düşmeye başlar ve vücut bu düşüklüğü önlemek için paratiroid bezlerinden paratiroid hormonunun salgısını artırır ve artan paratiroid hormonu kemiklerden kalsiyum çekerek kan kalsiyumunu yükseltir. Bu nedenle, vitamin D eksikliği olan kişilerin kanlarında paratiroid hormon düzeyi yüksek çıkar. Demek ki kan kalsiyumunda hafif düşüklük ve paratiroid hormonunda hafif fazlalık D vitamini eksikliğinin belirtisidir. 

D vitamini eksikliğine bağlı olarak bazı kişilerde kaslarda ağrı ve güçsüzlük olabilir. 

Otuz yaşına kadar olanların %30’unda D vitamini eksikliği vardır. Yaşlılıkta ve güneş görmeyen kişilerde eksiklik daha fazla saptanır. Şişman kişilerin çoğunda da D vitamini eksikliği oluşabilmektedir. Şişman kişilerde kandaki D vitamini yağ hücrelerinde birikir ve kullanılamaz. 

D vitamininin hafif eksikliklerinde osteoporoz dediğimiz kemik erimesi ortaya çıkar. Şiddetli eksikliğinde ise raşitizm ve osteomalazi denen kemik hastalıkları ve kas güçsüzlüğü oluşur. Osteoporozda kemiklerde ağrı olmaz iken, osteomalazide kemik ağrısı oluşur. Osteomalaziyi anlamak için sternum kemiğine (göğüste, öndeki iman tahtası denen kemik) ve bacak kemiğine basmakla ağrı olur. Bu nedenle, kemik ve kas ağrısı olanlarda D vitamini düzeyine bakmakta fayda vardır. 

D vitamini az olan gebelerde preeklampsi denen hastalık daha fazla görülmekte ve çocuklarında astım hastalığı riski artmaktadır.

Omega 3 ile beraber D vitamini verilen otizmli hastalarda kısmi fayda görülmüştür. 

Kimlerde D vitamini Sıklıkla Düşüktür

•Güneş görmeyenlerde  ve güneş gördüğü halde D vitamini yükselmeyenler
•Güneş görmeyen ülkelerde yaşayanlarda
•50 yaşın üzerinde olanlar
•Sigara içenlerde
•Laktoz (süt) intoleransı olanlarda (ülkemizde sıktır)
•Çok çay ve kahve içenlerde (ülkemizde sıktır)
•Kanser hastalarında
•Çocuk veya erişkin obezitesi olanlarda (obezlerde D vitamini yağda inaktif olarak birikir)
•Obezite cerrahisi geçirenlerde
•Kolesterol yüksekliğinde (yüksek kolesterol 25OHD vitamini sentezini azaltır
•İnsülin direncinde ve Diyabetlilerde
•Bağırsaklardan yağ emiliminin bozuk olduğu hastalar
•Yaşlılarda
•Düşme kırığı olan yaşlılarda
•Gebeler ve emziren kadınlarda
•Osteoporoz denilen kemik erimesi olanlar
•Crohn hastalığı denen bağırsak hastalığı olanlar, karaciğer hastalığı ve mide ameliyatı geçirenler
•Kortizon ilacı kullananlar
•Alzheimer hastalığı olanlar
•Tegretol ve benzeri epilepsi (sara) ilacı kullanan hastalar
•Kortizon kullananlarda
•Mantar ilacı olan ketokonazol kullananlar
•Nefrotik sendrom ve kronik böbrek yetmezliği hastalığı olanlar
•Hastanede veya evde uzun süre kalan ve güneş görmeyenler
•Böbrek yetmezliği olanlar
•Paratiroid hormonu yüksek olanlar (paratiroid adenomu-tümörü olanlar hariç)
• Tansiyon yüksekliği olanlarda (K ve D vitaminlerinin birlikte eksikliği hipertansiyon yapar)
•Demir eksikliği anemisi olanlarda
•Gebelerde
•Astım hastalarında

D Vitamini Kan Seviyesi Ne Olmalıdır?

Amerikan Endokrin Derneği D vitamini kan seviyesini herhangi bir hastalığı olmayan kişilerde ng/ml arasında olması gerektiğini önermektedir. Bu çok geniş bir aralıktır. Biz kan D vitamini düzeyinin mümkün oldukça 50 ng/ml civarında olmasının uygun olduğunu düşünüyoruz. 

Otoimmün hastalık yani Hashimoto, tip1 diyabet, Lupus, Romatoit Artrit, multipli skleroz gibi hastalığı olanlarda kan D vitamini düzeyi ng/ml  arası olması uygundur.

Osteoporozlu hastalarda ve kanser hastalarında D vitamini 60 ng/ml civarında olmalıdır.

D vitamini kanda ng/ml den yüksek olması ise toksik yani zararlıdır.  

Bu verilen değerler total D vitamini değerleridir.  Serbest D vitamini ölçümleri henüz yapılmamaktadır ve zordur.  Serbest D vitamini ölçümlerinin   D vitamini seviyesi hakkında daha sağlıklı bilgi vermektedir. 

D Vitamininin Hastalık Önleme Etkisi

D vitamini eksikliği olan kişilerde prostat ve meme kanseri, rahim kanseri sıklığının arttığı saptanmıştır.

D vitamini, kadınlarda multipl skleroz denen bir sinir-beyin hastalığının gelişim riskini azaltır. Multipl sklerozlu hastalarda ise hastalığın bazı komplikasyonlarını azaltırlar.

Düşük D vitamini kortizon ve bazı epilepsi ilaçlarının uzun süreli kullanımı ile ortaya çıkabilir. 

Bazı bağışıklık bozuklukları, kistik fibroz, böbrek hastalığı ve kanser gibi hastalıklarda düşük D vitamini seviyeleri birliktelik gösterebilmektedir. O nedenle bu gibi hastalığı olanların D vitamini açısından yakin takipte tutulmaları ve gerekirse takviye almaları önerilir.

Kronik böbrek hastalığına bağlı diyalize giren hastalarda D3 (calcitriol-rocaltrol) alımı, serum D vitamini düzeylerini yükseltmede, D2'den daha etkilidir. Çünkü bunlarda böbrekte D2 vitamini aktif olan D3 vitaminine dönüşemez. 

Diyet ile D vitamini alımı felç (inme) den kaynaklanan ölüm oranını azaltmaktadır.

D vitamini gripten koruyabilir ve bebeklerde fayda sağlayabilir.
 
D vitamini hafif sedef hastalığında   ya da   mevsimsel duygu durum bozukluğunda yararlı olabilmektedir. 

D vitamini alımı, Crohn hastalığında nüks görülme riskini azaltabilir.

D3 ile birlikte kalsiyum alımı postmenopozal kilo alımını azaltmada küçük bir fayda sağlıyabilmektedir. 

D vitamini eksikliği olan sağlıklı kişilerde, D3'ün tek bir oral yüksek dozda alınması yorgunluğu önemli derecede iyileştirmiştir.

D vitamini, şeker hastalığı gelişimini de önleyebilmektedir. Bir yaşından itibaren günde IU D vitamini alan çocuklarda Tip1 şeker hastalığı görülme riski %80 azalmaktadır. D vitaminini yeterli alanlarda tansiyonda da düşme oluşur. 

D vitamininin kardiyovasküler hastalıklardan koruduğu da ortaya konmuştur.

Yeterli D vitamini alanlarda ve kan seviyesi 50 ng/ml civarında olanlarda meme, kolon ve rektum kanser görülme sıklığı azalmıştır. 

İleri evre pankreas kanseri ve kolon rektum kanserlerinde sıklıkla düşük D vitamini sevileri görülmektedir.  Yüksek D vitamini düzeyine sahip olan Kolon rektum kanserlerli hastaların, daha uzun sağkalıma sahip oldukları görülmektedir. Yeni yapılan bir çalışmanın sonuçlarına göre; ileri evre ve hormon tedavisine dirençli prostat kanseri olan hastalarda, D vitamini ağrı azalttı, kas gücünü arttırdı ve ‘’prostat spesifik antijen’’ düzeyini düşürdü. 

B lenfomalı (lenf bezi kanserinde) yaşlı hastalarda, D vitamin takviyeleri fayda sağlamıştır. 

Aktif D vitamini bileşikleri böbrek nakli   sonrası malignite (kanser) görülme sıklığını azaltabilmektedir.

D vitamini hepsidin isimli demiri ayarlayan protein üzerine etki ederek böbrek yetmezlikli hastalarda aneminin (kansızlık)  düzelmesinde faydalı olmuştur. 

Çocuklarda görülen astım krizlerinden korur. 

D vitamini mağnezyum eksikliğinde etkisini göstermez. Bu nedenle mağnezyum eksikliği varsa tamamlanmalıdır.

D Vitamini Ne Kadar Alınmalıdır?
 
D vitamini takviyesinin günde ünite ye kadar güvenle alınabileceği belirtilmiştir. D vitamini kanda 30 ng/ml nin altındaysa D vitamini damla, kapsül veya ampul formlarından kullanılabilir.  Ancak klinik tecrübemiz damladan ziyade D vitamini ampulün kırılarak tok karnına içilmesinin daha etkili olduğunu göstermiştir. D vitamini ampulün   yarısının haftada bir defa kullanılmasını önerenler de vardır. Ampulün suya değil çok az süt  veya zeytinyağı içine konularak alınması daha sağlıklı olabilir. Suya konunca bardağın kenarlarına yapışabilir.  Kaç tane ampul kullanılması gerektiğine doktorunuz karar verir. Kafanıza göre kan kalsiyum ve D vitamini düzeyine bakmadan D vitamini almayınız. 

D vitamini intramusküler de yapılabilir. Ancak intramuskuler yapılırken cilt içine değil kas içine yapılması çok önemlidir. Bunun için tecrübeli hemşire bulmanız gerekir. 
 
DEVİT-3 Ampul, hekimin tavsiyesine ve hastanın tercihine göre oral veya intramüsküler olarak kullanılabilir ancak, kalsiyum emilim bozukluklarında adaleye enjekte edilmelidir.

Piyasadaki D vitaminleri çoğunlukla koyun yününde bulunan lanolinden elde edilir. Bitkisel kaynaklı D3 vitamini de üretilmiştir.  Likenden (Cladonia rangiferina) yapılan bitkisel kaynaklı D3 vitamini yapılmıştır ve piyasada mevcuttur.

D Vitamini Ampul İçtikten Sonra Kanda D Vitamini Ne Zaman Yükselir?

D vitamini ampul içildikten sonra gün içinde kan seviyesi   önemli oranda yükselir ve Gün pik yapar ve 20 gün sonra biraz düşer ve bu durum  daha sonraki gün devam eder. Sonra düşmeye başlar. İstenen seviyenin altına düşme durumu kişiden kişiye değişir ve başlangıçtaki D vitamini düzeyi bu konuda önem taşır. Bu nedenle kanda D vitamini ölçümü D vitamini alındıktan 20 gün sonra ölçülmelidir. Önceki ölçümler yüksek çıkar. 

D Vitamini Etkinliğini Artıran Bor

Bor minerali D vitamini alanlarda kan D vitamini düzeyini %20 daha fazla artırır. 

D Vitamininin Emilini Bozan İlaçlarD vitamini aşağıdaki ilaçlarla birlikte alınmamalıdır. Bunlar D vitamininin emilimini bozar.
•Kolestiramin
•Orlistat (Xenical, Thincal)
 
D vitamini Metabolizmasını Bozan İlaçlar:

Epilepsi ilaçları (fenobarbital, fenitoin)
Kortizon
Kolesterol ilaçları
Bazı antibiyotiklerr (rifampisin, izoniazid)
İmmunosupressif ilaçlar (siklosporin) 
Kemoterapi ilaçları

D Vitamininin Aşırı Alımının Zararları Nelerdir?


D vitamini aşırı alındığında ve kan seviyesi ng/ml üzerinde olduğunda aşağıda sıralanan zararlı etkiler oluşur:
•Bulantı
•Kusma
•İştahsızlık
•Kabızlık
•Halsizlik
•Ateş
•Aritmi (kalp ritm bozukluğu) 
•Poliüri (çok idrara çıkma)
•Polidipsi (çok su içme) 
•Kandaki kalsiyum düzeyinde artma 
•Böbrekte taş oluşumu riski artar
•Kan ölçümünde D vitamini yüksek (> ng/ml), kalsiyum yüksek, fosfor yüksek, alkalen fosfataz normal veya düşük, paratiroid hormonu düşük olarak saptanır. 

D hipervitaminozu tedavisinde öncelikle D vitamini alımı durdurulur.  Kalsiyum tedavisine yönelik sıvı miktarını artırma, furosemid, fosfatlar, bifosfonat ve kortikosteroid tedavileri uygulanabilir.

Etkileşim
• Alüminyum hidroksit denilen antiasit özellikteki mide koruyucu ilaç: D vitamini ile etkileşip Alüminyumun emilimini ve kan seviyesini artırabilir.
• Atorvastatin: D Vitamini, atorvastatinin denilen kolestrol düşürücü ilaçla etkileşebilir ve onun kan seviyelerini düşürür, fakat aynı zamanda kolesterol konsantrasyonunun düşmesine de yardımcı olur.
• Tiyazid diüretikler (idrar söktürücü): D vitamini ile birlikte kullanıldıklarında serum kalsiyum düzeyini artırabilir.

Yeditepe Üniversitesi Bağdat Caddesi Polikliniği Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı  çocuklarda D vitamini kullanımı ile ilgili merak edilen soruları yanıtladı.

• Covid ile birlikte D vitamini neden bu kadar önem kazandı?

D vitaminin bağışıklık sistemiyle olan ilişkisi son yıllarda yapılan birçok çalışmada gösterilmiştir. Covid Enfeksiyonuna yakalanma ve hastalığın seyrinde güçlü bir bağışıklığın önemi çok büyüktür. Bu nedenle D vitaminin önemi bu dönemde daha da artmıştır. Covid testi pozitif saptanan hastalarda D vitamini düzeyleri ölçülmüş ve D vitamini eksikliği olan kişilerde, olmayan kişilere oranla hastalığa yakalanma oranı daha yüksek saptanmıştır. Yine yapılan bazı çalışmalarda D vitamini düşük olan bireylerde hastalığın daha şiddetli seyrettiği ve normal D vitamini düzeyi olan kişilerde yoğun bakım ihtiyacının daha az olduğu gösterilmiştir. Burada önemli olan eğer D vitamini eksikliği veya yetersizliği varsa doktor kontrolünde uygun dozda D vitamini takviyesi alınmasıdır.

• Çocuklar ve bebeklerde ne zamandan itibaren D vitamini takviyesi almaya başlamalı ve dozu nasıl belirlenmeli

D vitamini anne sütünde yeteri kadar bulunmaz bu nedenle D vitamini takviyesine mutlaka yenidoğanın ilk günlerinden itibaren başlanmalıdır. İlk bir yaşına kadar günlük D vitamini ihtiyacı IU, daha sonra ise IU dir. Eğer çocukta eksilik belirtileri varsa mutlaka kan D vitamini düzeyine bakılıp doktor kontrolünde tedavi dozunda D vitamini verilmelidir.

• Çocuklarda ve bebeklerde D vitamini eksikliği nelere yol açar?

D vitamini balık, süt ve süt ürünleri, yumurta, tahıllı gıdalar gibi bazı besinlerde bulunur ancak büyük ölçüde güneş ışığının etkisi ile (%90) deride sentez edilir. Beslenme ve cilt yoluyla alınan D vitamini karaciğer ve böbreklerde aktif hale getirilir ve etkisini aktif formuyla gösterir. Yeteri kadar d vitamini alınmadığı takdirde öncelikle yetersizlik ve sonrasında eksiklik gelişir. Serum D vitamini düzeyinin 30 ng/mL ve üstü seviyeleri yeterli olarak kabul edilmektedir. ng/mL arası ise yetersizlik, 20 ng/mL ve altı seviyeler ise eksiklik olarak nitelendirilmektedir. Genel olarak D vitamini eksikliği şiddetli olduğunda metabolizması bozulmakta ve çocuklarda raşitizm, erişkinlerde osteomalazi olarak bilinen hastalıklar oluşmaktadır. Hastalarda kronik yorgunluk, halsizlik, kas ağrısı, eklemlerde zayıflık görülmektedir. Bunun dışında son yıllarda D Vitamininin kemik metabolizması dışında şeker hastalığı, kalp hastalıkları, kanser ve bağışıklık sistemi üzerine etkisi olduğu yapılan birçok çalışmada gösterilmiştir. Bu nedenle yeteri kadar D vitamini alınamadığı takdirde bağışıklık sistemimiz hastalıklarla mücadelede yetersiz kalabilir.

• Çocuklarda D vitamini fazlalığı nelere yol açar?

D vitamini eksikliğinin kemik hastalıkları dışında bağışıklık sistemi, kalp hastalıkları, şeker ve kanser hastalığı gibi birçok hastalıkta etkili olduğunu gösteren çalışmalar olsa da bunlar yüksek doz D vitamini kullanılmasını gerektirmez.

İhtiyaç olmadan ve yüksek dozda alınan D vitamini kalsiyum yüksekliğine ve buna bağlı iştahsızlık, mide bulantısı, kusma, sersemlik, anksiyete, halsizlik, kabızlık, düzensiz kalp atışı, hatta bilinç bulanıklığı gibi zehirlenme bulgularına ve böbreklerde kalsiyum çökmesine neden olur.  Bu nedenle doktor kontrolü olmadan yüksek doz D vitamini almak zararlıdır. Önerilen günlük ihtiyacın karşılanması ve eksilik varsa uygun tedavi ile yerine konmasıdır. 

• Çocuklarda ve bebeklerde D vitamini kullanım hataları nelerdir?

Son günlerde D vitamininin popülaritesinin artması nedeniyle kontrolsüz D vitamini kullanımı da maalesef artmış durumda. D vitamini yağ dokusunda depolana bir vitamin olduğu için fazla kullanımı zehirlenmelere neden oluyor. Bu nedenle mutlaka doktor kontrolünde uygun doz alınması gerekir.  Aynı zamanda önemli olan kullanılan üründeki D vitamini miktarı. Çünkü her ürünün damla, sprey formundaki doz miktarı farklıdır. Bu uygun dozda uygun ürün kullanılmalıdır.

• Piyasada çok fazla D vitamini seçeneği var. Seçimler neye göre belirlenmeli. Kriterleri maddeler halinde sıralayabilir misiniz?

Özelikle BHA gibi koruyucu madde, kimyasal madde, tatlandırıcı içermeyen temiz içerikli D vitamini ürünleri tercih edilmelidir. Bebeğin yaşına göre damla mı sprey mi hangi ürünü daha rahat kullanabilecekse doktoruna sorularak seçim yapılmalıdır. Her markanın damlasında veya spreyindeki D vitamini dozu farklı olduğu için mutlaka doktorun söylediği doz dikkate alınarak kullanılmalıdır.

• Çocuklar ve bebekler için D vitamini nasıl alınmalı? Hangi saatlerde? Öğünlerle mi? Aralarda mı?

Günlük D vitamini takviyesi sabah saatleri tercih edilebilir ancak illa şart değildir günün her saatinde verilebilir. Genellikle besinlerle birlikte verilmesinde sakınca yoktur.

D vitamini kaynağımız güneş olduğu için özellikle yaz aylarında güneş kremi süremeden öğle saatinde yaklaşık dakika güneşte kalmak günlük D vitamini ihtiyacımızı karşılamak için yeterlidir. Burada unutulmaması gereken ciltte sentezlenen D vitaminin emilmesi için güneşlendikten sonra bir kaç saat beklemek, ardından hemen duş almamak, cilde herhangi bir şey sürmemek gerektiğidir.

Kullanıcılar bunları da aradı: