Midemin Sağ Tarafında Ağrı Var

Mide Ağrısı Nedir?

Mide ağrısı, karnın üst bölgesinde meydana gelen rahatsızlık hissini tanımlar. Herkes en az bir kere olmakla birlikte yaşamının bir bölümünde bu şikayetten yakınır. Mide ağrısının çoğu nedeni endişe uyandıracak durumlar olmasa da bu şikayet ciddi hastalıkların seyri sırasında da oluşabileceği için dikkatli olunmalıdır.

Mide Ağrısı Belirtileri Nelerdir?

Mide ağrısı, karnın üst kısmında kaburgaların hemen altında hissedilir. Mide ağrısına şişkinlik, bulantı, kramp gibi problemler eşlik edebilir. Mide ağrısı bazen yemekten önce daha şiddetli olurken bazen de yemekten sonra şiddetlenir. Ağrının süresi, şekli, özellikleri gibi durumlar ağrıya neden olan rahatsızlığa göre değişir.

Mide Ağrısı Neden Olur?

Midenin de bulunduğu üst karın bölgesinde safra kesesi, karaciğer, pankreas ve üst bağırsak segmentleri de yer alır. Dolayısıyla bu organlarda oluşacak herhangi bir problem mide bölgesinde ağrı hissine yol açabilir. Mide ağrısı farklı nedenlerle de ortaya çıkabilir. Gaz, viral enfeksiyon gibi nedenlerde genellikle tıbbi tedaviye ihtiyaç duyulmaz. Ancak mide ağrısının tedavi gerektiren ciddi sebepleri de olabilir.

Mide ağrısının pek çok farklı sebebi olabilir. En sık görülen mide ağrısı nedenleri:

Sindirim sisteminde gaz bulunması normal bir durumdur. Gaz biriktikçe şişkinlik, aşırı tokluk hissedilmesine neden olur. İshal, kabızlık gibi durumlar gaz sancısının şiddetlenmesine yol açabilir. Karın ağrısı zaman zaman hafifleyip zaman zaman artıyorsa, ağrı karında şişkinlikle birlikte görülüyorsa, midede bir şeyler hareket ediyormuş gibi hissediliyorsa; ağrının gaz nedeniyle olma ihtimali yüksektir.

Gaz ağrısı genellikle ciddi bir sağlık problemi oluşturmaz. Gaz sancısı sorunu yaşamak istemeyenlerin yemek yerken yavaş olması ve çok fazla hava yutmaması, aşırı gaz üretimine neden olabilecek besinlerden uzak durması faydalı olur.

• Sindirim Güçlüğü

Hazımsızlık midede yanma hissine sebep olabilir. Bazen bu yanma hissi yemek borusunda, boğazda ve ağızda da hissedilebilir. Hazımsızlık midede fazla asit olması veya asitli besinlerin tüketilmesi ile bağlantılı olabilir. Nadir de olsa mide ülseri, reflü, mide kanseri gibi rahatsızlıklar da sindirim güçlüğüne yol açabilir. Sık sık hazımsızlık sorunu yaşayan, istemsizce kilo kaybeden kişilerin doktora başvurması yararlı olur.

Gastrit, midenin iç yüzeyini kaplayan tabakanın şiştiği ve ağrılı hale geldiği bir rahatsızlıktır. Akut gastrit, genellikle H. pylori adı verilen bakterinin neden olduğu enfeksiyona bağlı gelişir. Kronik gastrit ise:

• Virüs enfeksiyonu gibi durumların mide yüzeyini uzun süre tahriş etmesine bağlı ortaya çıkabilir.
• Alerji
• Sarkoidoz
• Otoimmün bozukluklar
• Crohn hastalığı

• Enfeksiyon

Sindirim sisteminin enfeksiyonu gastroenterit olarak adlandırılır. Gastroenterit sıklıkla virüs enfeksiyonu sonucu oluşur. Gastroenterit geçiren kişilerde mide ağrısı, ishal, bulantı, kusma gibi semptomlar görülür. Yine bu kişilerde baş ağrısı, yorgunluk, kas ağrısı gibi belirtiler de ortaya çıkar.

Gastroenterit genellikle birkaç gün sürer. Hastalara bu süreçte mideyi yormayacak hafif besinler tüketmesi önerilir. Kusma, ishal gibi nedenlerle vücutta su kaybı oluşabilir. Bunun önüne geçmek için hastaların bol bol sıvı alması gerekir.

Karnın üst bölgesinde pek çok kas bulunur. Bu kaslarda meydana gelen yaralanma, spazm gibi durumlar mide ağrısı yapabilir. Ağrı genellikle masaj, dinlenme, sıcak kompres gibi uygulamalarla azalır.

Bağırsaklarda apendiks olarak adlandırılan yapının enfekte olması apandisit olabilir. Apandisit zamanında müdahale edilmediğinde ölümcül olabilecek bir rahatsızlıktır. Apandisit ilk başlarda göbek deliği çevresinde ağrıya neden olur. Bu ağrı karnın üstüne yayılarak mide ağrısı şeklinde hissedilebilir. Enfeksiyon ilerledikçe ağrı karnın sağ alt bölgesine kayar.

Safra kesesinde kolesterol, bilirubin gibi maddeler birikerek taş halini alabilir. Bu taşlar her zaman problem yaratmasa da bazen safra kanalını tıkayarak sorun oluşturur. Safra taşı tıkanıklığa neden olduğunda kişide karnın üst sağ tarafında ağrı, kusma, bitkinlik gibi belirtiler görülür. Tedavi edilmeyen safra taşları karaciğer ve pankreas fonksiyonlarını bozarak sarılık yapabilir.

• Karaciğer ve Pankreas Rahatsızlıkları

Karaciğer, safra kesesi ve pankreas sindirim sistemine yardım eden organlardır. Bu organlar karnın üst bölgesinde yer alır. Hepatit gibi karaciğer rahatsızlıkları, pankreatit gibi pankreasla ilgili hastalıklar karın ağrısı yapabilir. Karaciğer ve pankreas bozukluklarında giderek kötüleşen karın ağrısının yanı sıra ciltte sararma, koyu renkli idrar, gaitanın (dışkının) çok açık renkli olması, mide bulantısı ve kusma gibi belirtiler görülebilir.

Bağırsaklarda tıkanma, bağırsak içerisindeki içeriklerin ileri gitmesine engel olur. Bu durumda şiddetli karın ağrısı, kabızlık, hazımsızlık sorunlarına yol açar. Bağırsak tıkanıklığı olan hastalarda ağrıya ek olarak safralı kusma, karında şişlik, gaz çıkaramama, karın krampı gibi semptomlar görülür.

Divertikül, bağırsaktan dışarı doğru çıkan küçük çıkıntılardır. Normalde bağırsakta divertikül olmaması gerekir. Ancak bazı kişilerde divertikül bulunur ve bu yapıların iltihaplanması divertikülit olarak adlandırılır. Divertikülit genellikle karnın alt bölgesinde yer alan bağırsaklarda görülse de bazen üst tarafta bulunan bağırsaklarda da oluşabilir. Üst bölgede yer alan divertikülit mide ağrısı yapabilir.

Mide Ağrısı Teşhisi Nasıl Konulur?

Mide ağrısı şikayeti ile doktora başvuran hastadan önce hikaye alınır. Hikayede hastaya ağrının ne zamandır olduğu, ağrıyı artırıp azaltan durumlar olup olmadığı gibi sorular yönelitlerek ağrının sebebi hakkında fikir edilmeye çalışılır. Sonra hasta muayene edilir. Muayenede ağrının tam yeri tespit edilir ve ağrıya eşlik eden bulgular belirlenir.

Mide ağrısı tanısı için kan tahlili yapılabilir. Kan tahlili ile enfeksiyon gibi durumların teşhisi konulabilir. Midedeki ağrının nedenini bulmada kullanılan en etkili yöntemlerden biri endoskopidir. Endoskopi işleminde hastanın ağzından midesine doğru ucunda kamera olan ince bir tüp ilerletilir. Böylece hastanın midesine kadar olan kısımda yara, tümör, kanama gibi herhangi bir problem olup olmadığı görülür.

Mide ağrısına sebep olan rahatsızlıkların tespit edilmesinde ultrason, BT, MR gibi görüntüleme tekniklerinden yardım alınabilir.

Mide Ağrısı ile Birlikte Ortaya Çıkan Semptomlar Nelerdir?

Mide ağrısına yol açan hastalıklar ağrının yanında farklı belirtilere de neden olabilir.

Çoğu durumda mide ağrısı tedaviye gerek kalmadan kendiliğinden geçer. Ancak hastalar:

• 12 saatten uzun süredir devam eden kusma
• Karın ağrısına eşlik eden ateş
• Mideye gelen darbe sonrası oluşan ağrı
• Yeni bir ilaca başladıktan sonra gelişen mide ağrısı
• Mide ağrısının dayanılmayacak kadar şiddetli olması gibi durumlarda mutlaka doktora başvurmalıdır.

Mide Ağrısı Nasıl Geçer?

Mide ağrısının geçmesi için altta yatan rahatsızlığın tedavi edilmesi gerekir. Ancak gaz, viral gastroenterit gibi durumlarda genellikle tedaviye ihtiyaç duyulmaz.

Akut gastrit tedavisinde H. pylori enfeksiyonu için antibiyotik tedavisine başlanabilir. Kronik gastritte ise mideyi tahriş eden durum ortadan kaldırılmalıdır. Apandisit, safra taşı gibi hastalıkların tedavisinde ise genellikle cerrahiye başvurulur. Hepatit gibi karaciğer enfeksiyonlarında antiviral ilaçlar, pankreatit için ise antiinflamatuar ilaçlar kullanılabilir.

Divertikülit ve bağırsak tıkanıklığı için de genellikle hastanın ameliyata alınması gerekir.

Peki mide ağrısını en çabuk ne keser? Mideyi rahatlatmak için ne yapılmalı? Mide ağrısının hafiflemesini sağlayacak bazı uygulamalar vardır. Bunlar:

• Bol bol su içmek
• Zencefil kürü tüketmek ya da zencefil çayı içmek
• Papatya çayı içmek
• Muz yemek
• Karna çok uzun süre kalmayacak şekilde sıcak su torbası koymak olarak sıralanabilir.

‘Şiddetli mide ağrısı nasıl geçer?’ sıklıkla sorulan sorulardan biridir. Ancak şiddetli karın ağrısı şikayeti olan kişiler sorunu kendileri çözmeye çalışmak yerine en yakın sağlık merkezine başvurması önerilir. Şiddetli mide ağrısının ciddi bir sağlık sorununa işaret edebileceği unutulmamalıdır.

Karın boşluğu birçok organı barındırmaktadır. Bu organların her birinin çeşitli hastalıkları ağrıya neden olabilir. Bu organların hastalıklarını değerlendirirken ağrı genellikle baş ağrısı ve bel ağrısından farklı olarak uyarıcı nitelik taşır. Karın ağrısı vakit geçirilmeden değerlendirilmesi gereken bir belirtidir. Diğer kronik ağrılarda ağrı kesiciler verilirken, karın ağrılarında neden belirlenmeden ağrı kesici verilmesi son derece sakıncalıdır. Çünkü bu durumda ağrının kesilmesiyle altta yatan hastalık gizleneceğinden tedavide geç kalınarak daha büyük zararlara yol açılabilir.

Karın boşluğunda mide, bağırsaklar, karaciğer, pankreas, safra kesesi, safra yolları, dalak, apandis, böbrek ve idrar yolları, mesane, kadınlarda rahim ve yumurtalıklar, erkekte prostat bulunmaktadır. Bütün bu organlardan ve karın duvarından kaynaklanan birçok akut ve kronik ağrı vardır. Bütün bu ağrıların değerlendirilmesi oldukça zordur. Hastanın iyi tetkiki gereklidir.

Karın ağrıları içerisinde en sık görülenler apandisite bağlı karın ağrıları, safra kesesinin iltihap ve taşlarından kaynaklanan ağrılar, mide ve onikiparmak bağırsağı ülserinden kaynaklanan ağrılar, pankreas bezinin iltihaplarından kaynaklanan ağrılardır. Ayrıca karın organlarının kanserlerinde şiddetli ağrılar ortaya çıkar.

Karın ağrıları genellikle tanıya daha kolay ulaşabilmek için ağrının yerleştiği bölgeye göre sınıflandırılırlar. Bu amaçla karın bölgesi çeşitli kısımlara ayrılır.

Göbek çevresi

Göbek çevresindeki ağrılar ince bağırsak hastalıkları ve apandis iltihabı (apandisit) ile ilişkili olabilir.

Üst orta bölge

Bu bölgeye epigastrik bölge de denir. Göbeğin üstünde orta hatta yer alır. Bu bölgenin ağrıları genellikle mide hastalıkları ile ilgilidir. Bunlar mide ekşimesi, gastrit ya da ülser olabilir. Ayrıca ince bağırsağın üst bölümü (onikiparmak bağırsağı), pankreas ve safra kesesi hastalıklarında da bu bölgede sürekli ve şiddetli ağrı oluşabilir. Bu bölgede ağrıya neden olan bir başka durum ise diyafram fıtığıdır. Tüm bunlardan başka bölgede yer alan organların (mide, pankreas) kanserlerinde de karnın üst orta bölgesinde şiddetli ağrı ortaya çıkar.

Üst sol bölge

Bu bölgede ağrı çok sık değildir. Bazen mide, dalak, pankreas ve kalın bağırsakla ilgili hastalıklarda görülebilir.

Üst sağ bölge

Üst sağ bölgede şiddetli ağrının en önemli nedeni safra kesesinde iltihaplanmadır. Bu durumda ortaya çıkan ağrı göbeğe ve bele yayılabilir. Bazen pankreas veya onikiparmak bağırsağından kaynaklanan hastalıklar da karnın sağ üst bölgesinde ağrıya neden olabilir.

Alt orta bölge

Bu bölgede ağrı kalın bağırsak iltihaplarına, kadınlarda idrar yolu enfeksiyonları ya da üreme organları ile ilgili hastalıklara bağlı olabilir. Bölgenin sık görülen bir ağrılı hastalığı da spastik kolondur.

Alt sol bölge

Sıklıkla son bağırsaktan kaynaklanan problemler bu bölgede ağrıya yol açar. Divertikülit adı verilen özel bir kalın bağırsak iltihabı ve Crohn hastalığı örnek olarak sayılabilir.

Alt sağ bölge

Kalın bağırsak hastalıklarında bu bölgede de ağrı görülür. Apandisit ağrısı da başlangıç döneminin ardından karnın sağ alt bölümüne yayılır.

Yansıyan ağrı

Akciğerlerin alt kısımları, böbrekler, rahim ve yumurtalıklar gibi karın dışında yer alan organlardan kaynaklanan ağrılar bazen karın bölgesine yayılır. Bu tip ağrıya yansıyan ağrı adı verilir. Ayrıca karın organlarından kaynaklanan ağrıların da başka bölgelere yayılmasına sık rastlanır. Örneğin safra kesesi ağrısı göğse ve sağ omuza, pankreas ağrısı bele ve kürek kemiklerinin arasına yayılır. Bunlar da yansıyan ağrıya örnek durumlardır.

Karın Ağrısında Tanı

Karın ağrısı nedeniyle hekime başvuran hastalarda ağrının nedenini ortaya koymak için öncelikle hastanın şikayeti, ağrının niteliği ayrıntılı bir şekilde sorgulanır, bunu fiziksel muayene, çeşitli laboratuvar testleri, görüntüleme yöntemleri ve gerektiğinde endoskopik incelemeler izler.

Ağrının başlama şekli önemlidir. Örneğin, ani başlayan bir ağrı bağırsaklarda beslenme bozukluğu, safra kesesi kanallarında veya bağırsaklarda tıkanma gibi ani başlayan bir hastalığın habercisidir.

Ağrının şekli de tanı için değerli bilgiler sağlar. Örneğin bağırsak tıkanmalarında bağırsakların kasılmalarına bağlı kramp şeklinde ağrılar ortaya çıkar. Safra yollarının tıkanması üst karın bölgesinde şiddetli ve sabit bir ağrıya yol açar. Akut pankreatitte tipik olarak üst karın bölgesinde ve sırtta, çok şiddetli, dayanılmaz, sabit bir ağrı vardır. Akut apandisitte ağrı göbek çevresinde başlar ve tablo ilerledikçe karnın sağ alt bölgesine kayar.

Bir başka önemli tanı kriteri ağrının süresidir. Örneğin, spastik kolit ağrısı aylar ve hatta yıllar boyunca artma ve azalmalarla sürüp gider. Safra kesesi ağrısı birkaç saatten daha uzun sürmez. Pankreas iltihabına bağlı ağrı ise birkaç gün devam eder.

Karın ağrılarının tanısında görüntüleme yöntemlerinin çok önemli yeri vardır. Direkt grafi (röntgen) ile bağırsak tıkanmaları veya delinmeleri saptanabilir. İlaçlı röntgen çekimleri mide-bağırsak sistemi ile ilgili değerli bilgiler verir. Ultrasonografi de tanıda çok değerli bir yöntemdir. Safra kesesi hastalıkları, apandisit, karaciğerle ilgili sorunlar, böbrek ve idrar yolu hastalıkları ultrasonografi ile saptanabilir. Bilgisayarlı tomografi ve manyetik rezonans ise karın bölgesinin anatomisini mükemmel bir şekilde göstermeleriyle pek çok hastalıkta kesin tanıya ulaşılmasını sağlayan görüntüleme yöntemleridir.