Net Akım

Nakit akım tablosu, şirketin belirli bir periyot içinde, nakit varlıklarını nereye harcadığını ve nereden nakit elde ettiğini gösterir. Bilançonun ilk kalemi olan nakit ve nakit benzerleri kalemindeki değişimleri göstermek amacıyla hazırlanır. Nakit akışları 3 ana grupta sınıflandırılır: İşletme Faaliyetlerinden Nakit Akışları, Yatırım Faaliyetlerinden Nakit Akışları ve Finansman Faaliyetlerinden Nakit Akışları. Bu 3 ana kalemin toplamı o muhasebe dönemi içerisinde nakitteki değişimi ifade eder. Toplam rakam negatifse, bu durum o periyotta nakitlerin azaldığının, pozitif ise nakitlerin arttığının göstergesidir.

İşletme Faaliyetlerinden Nakit Akışları

İşletme faaliyetlerinden nakit akışları bölümünde şirketin gelirleri ve bu gelirlerin elde edilme sürecindeki nakit giriş ve çıkışları gösterilir. Bu bölümde şirketin işletme sermayesi kalemlerindeki değişimler ile gelir tablosu kalemlerinden dolayı oluşan nakit akışları sınıflandırılır. İşletme faaliyetlerinden nakit akışları bölümüne dönem kârı/zararı ile başlanır. Daha sonrasında amortisman, itfa ve karşılıklarla ilgili düzeltmeler eklenir. Bunun ardından işletme sermayesi kalemlerindeki değişimler hesaba katılır ve operasyonel işlemlerin sonucunda elde edilen nakit miktarı yazılır.

Örnek olarak bu bölümde, nakit olarak ödenen ticari borçlar, maaşlar, vergiler gibi nakit çıkış kalemleri ile, nakit karşılığı yapılan satışlar, nakit olarak tahsil edilen ticari alacaklar gibi nakit giriş kalemleri bulunur.

Kâr eden bir şirketin operasyonel nakit akışlarının mutlaka pozitif olması gerekir. Ancak bu tek başına yeterli bir veri değildir, çünkü şirket stoklarını likidite ederek de pozitif nakit akışı sağlayabilir. Operasyonel nakit akışlarıyla net dönem kârının kalitesi ölçülebilir. Sağlıklı nakit akışına sahip olan şirketlerde operasyonel nakit akışlarının en az net dönem kârı kadar olması beklenir. Çünkü nakit çıkışı gerektirmeyen amortisman ve itfa gibi değerler net dönem kârından çıkarılmasına rağmen nakit akış tablosunda operasyonel nakit akışlarına yeniden eklenir. Net dönem kârından daha düşük miktarda operasyonel nakit akışının elde edilmesi şirketin bir alacak tahsil sorunu yaşadığını gösterebilir. Ettiği kâra göre çok daha düşük operasyonel nakit akışı açıklayan şirketler ya da negatif operasyonel nakit akışına sahip şirketlerin hisseleri tercih edilmez. Çünkü yaygın olarak kullanılan değerleme yöntemlerinden biri olan Nakit Akım Analizi yönteminde, elde edilen nakitlerin bugüne indirgenmesi ile şirket değeri hesaplanır. Nakit yaratma problemi olan şirketlerin değeri bu yöntemle, elde ettiği kâra göre düşük çıkabilir.

Yatırım Faaliyetlerinden Nakit Akışları

Yatırım faaliyetlerinden nakit akışları bölümünde şirketin maddi ve maddi olmayan duran varlıkları ile ilgili kalemlerde yaşanan nakit değişimleri sınıflandırılır. Örneğin şirketin bina, arsa, araç, makine ve cihaz gibi yatırımlarından dolayı harcadığı nakitler bu bölümde gösterilir. Aynı şekilde şirketin elden çıkarttığı bina, arsa, araç, makine ve cihazları varsa, buradan elde edilen nakitler de bu bölüme yazılır.

Yatırım faaliyetlerinden elde edilen nakit akışlarının negatif olması tercih edilir. Bu durum şirketin yatırım yaptığının ve duran varlıklarına ekleme yaptığının göstergesidir. Bir şirketin belirli bir periyot içerisinde yaptığı yatırımların miktarına da bu bölümden ulaşılabilir. Elbette yapılan yatırımın miktarı şirketi zora sokmayacak düzeyde olmalıdır. Burada karşılaştırma ölçütü olarak operasyonel nakit akışları kullanılabilir. Operasyonel nakit akışlarından gelen nakit miktarının, yatırım faaliyetlerinde kullanılan nakiti karşılaması beklenir.

Finansman Faaliyetlerinden Nakit Akışları

Finansman faaliyetlerinden nakit akışları bölümünde şirketin finansal borç alımları ve ödemeleri, temettü ödemeleri, hisse geri alımıyla ilgili nakit çıkışları ve yeni hisse arzı ile oluşan nakit girişleri gibi kalemler sınıflandırılır. Türkiye'de yeni hisse arzı ve hisse geri alımıyla ilgili pek işlem gerçekleşmediğinden bu bölümde daha çok borç alım ve ödemeleri ile ödenen temettüler gösterilir.

Finansman faaliyetlerinden nakit akışlarının pozitif olması şirketin yeni borçlanmaya gittiğini gösterir. Bu borçlanma yatırımları desteklemek amacıylaysa pozitif, işletme sermayesi ihtiyacı dolayısıyla yapılmışsa negatif olarak yorumlanabilir. Finansman faaliyetlerinden nakit akışlarının negatif olması durumunda ise şirket borçlarını azaltmış ya da temettü ödemiş olabilir. Her iki durum da yatırımcı için olumludur.

Özet

Bir işletmenin finansal başarısını ölçmede, nakit ve nakit akımları öneli yer tutmaktadır. Bu nedenle işletmelerin finansal başarıları değerlendirilirken, faaliyet sonucu yaratılan nakit akımına ilişkin bilgiyi içeren mali tablolara daha fazla önem vermeleri gerekmektedir. Gerçektende işletmeyle ilgilenenler açısından işletme hakkında yeterli bilgi edinebilmek ve firmaların gerçek durumunu öğrenebilmek için nakit akım tablolarına ihtiyaç bulunmaktadır. Bu ihtiyaçtan yola çıkarak, hazırlanan çalışmada işletmelerin finansal başarılarının ölçülmesinde, faaliyetsel yapıya göre hazırlanan nakit akım tablosu ve nakit akım rasyoları kullanılmış ve işletmenin bir değerlendirmesi yapılmıştır. Çalışma dört bölümden oluşmuştur. Birinci bölümde faaliyetsel nakit akım tablosu hakkında bilgi verilmiş ve faaliyetsel nakit akım tablosu hazırlama yöntemleri üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde faaliyetsel yapıya göre hazırlanan nakit akım rasyoları ve bu rasyoların yorumlama şekillerinden bahsedilmiştir. Üçüncü bölümde ülkemizde düzenlenen nakit akım tablosu formatları anlatılmıştır. Dördüncü ve son bölümde ise ele aldığımız konular bazında bir işletme üzerinde uygulama yapılmıştır.

461.158

İşletme sermayesi kalemleri içerisinde bulundurulan nakit tutarı, önemli unsurlardan birisi olarak kabul edilir. Çünkü sabit varlık alımı ile yatırım yapılmasından, işçi ücretlerinin ödenmesine ve üretimde kullanılmak üzere hammadde alımına kadar olan işlemleri yapabilmek için işletmenin nakit varlığa ihtiyacı vardır. Dolayısıyla işletmeler faaliyetlerini aksatmadan sürdürebilmek için yeterli düzeyde nakit varlığa sahip olmak durumundadır.

Yoğun rekabet ortamında işletmelerin varlığını sürdürebilmesi için faaliyet risklerini mümkün olduğunca azaltmaları gerekmektedir. Bu açıdan günümüzde işletmelerin faaliyet sonuçlarının iyi olması kadar söz konusu faaliyetlerden sağlanan nakit düzeyinin de artmasına dikkat edilmektedir. Çünkü sürekli kârlılık artışı sağlayan bir işletmenin nakit sağlama açısından performansı düşükse yükümlülüklerini yerine getirebilmesi riskli hâle gelebilmektedir.

Nakit yönetiminin önemi dünyada, 1970'li yıllarda kısa vadeli faiz oranlarının yükselmesi sonucu, elde nakit bulundurmanın fırsat maliyetinin artması ile kendini hissettirmiştir. Nakit yöntemini, özellikle finans işletmelerinde işletme yönetimi ile büyük bir özdeşlik göstermektedir. Firmaların bulunduracağı nakit tutarının fazla olması ya da az olması çeşitli sakıncalar yaratmaktadır. Bu sakıncaları ortadan kaldıracak biçimde, nakit yönetiminin amacı; işletmenin finansal yükümlülüklerinde sıkıntıya girmeksizin ve faaliyetlerin etkinliğini düşürmeden kârlılığı mümkün olduğunca artıracak biçimde bulundurulacak nakit tutarını ayarlamaktır.

İşletmenin günlük faaliyetlerinin yürütülmesinde hemen her adımda nakit unsuru kullanılmaktadır. Ancak nakit gelir getirmeyen bir varlık olarak kabul edilir. Aynı zamanda enflasyonist dönemlerde fazla nakit bulundurulması durumunda mevcut nakit varlık enflasyondan olumsuz yönde etkilenecektir. Yani fazla nakit varlık enflasyondan dolayı değer yitirecektir. İşletmeler fazla nakit bulundurduklarında ayrıca, bulundurulan nakit varlığın çeşitli etmenlerden oluşan maliyetine de katlanmak zorundadır. Maliyetlerin birincisi, kullanılan ve işletmede tutulan nakit varlığın sağlandığı kaynağa yapılan ödemedir. Nakit varlığın bu açık maliyeti yanında bir de fırsat maliyeti vardır. İşletmenin, kendi kaynaklarından sağladığı nakitlerin hile bir maliyeti vardır.

Nakit esasına dayalı olarak hazırlanan nakit akım tablosu, bir işletmenin belirli bir faaliyet döneminde elde ettiği nakit varlıkları ile nakit varlık çıkışını gösteren ve dönem sonu itibarıyla net nakit varlığının düzeyi hakkında bilgi veren bir mali tablodur.

Nakit akım tablosu işletme yönetimlerinin finansal durum tablosu, kâr zarar tablosu ve öz kaynaklar değişim tablosuna oranla önemi günden güne artan bir mali tablodur. 

Nakit akım tablosu, adından da anlaşıldığı üzere işletmenin bir faaliyet dönemi içinde gerçekleşen sadece nakit akışlarını gösteren tablodur. Tablo nakit akımlarını işletme, yatırım ve finansman faaliyetlerine ilişkin nakit akımları başlıkları altında gösterir; para tahsilatlarının ve harcamalarının, kaynakları ve kullanıldıkları yerleri ile ortaya konmasını sağlar.

Peki, nakit akım tablosu neden önemlidir?

1. Bir işletme, faaliyet dönemini kâr ile kapatsa bile nakit açısından sıkıntıya girebilir. Çünkü gelir tablosunu oluşturan esaslar tahakkuk esasına göre ele alınır. Yani kredili satışlar, tahsil edilmemiş gelirler, amortisman giderleri gelir tablosunda yer alan unsurlar arasındadır. Hâlbuki bu hesaplar cari dönem için nakdi bir akım oluşturmaz. Sonuç olarak işletmeler nakit konusunda sorun yaşamamak için nakit akım tablolarını hazırlamalıdır.

2. Nakit akım tablosu gelir tablosunda yer almayan yatırım faaliyetlerine ilişkin bilgiler içerir. Maddi ya da maddi olmayan duran varlıkların satışlarından ya da alışlarından kaynaklanan nakit giriş ve çıkışları yatırım faaliyetlerinin altında gösterilir. Bu hem o dönem için yatırımın finanse edilmesi konusunda bilgi verirken hem de gelecek yatırım planları hakkında sağlıklı kararlar alınmasını sağlar.

3. Gelir tablosu kredilerin sadece faiz gelir ve giderlerini içerir. Kredi ödemelerinin faiz giderleri ile birlikte anapara ödemeleri hakkında bilgi ise nakit akım tablosunda yer alır.

4. İşletmenin likidite durumu ve borç ödeyebilme gücü kredi verenler için en önemli göstergedir. Bu yüzden işletmeler nakit akım tablosu oluşturmalı ve nakdi varlıklarının farkında olmalıdır.

Nakit akım tablolarının hazırlanması kolay gibi gözükse de özellikle ülkemizdeki gibi nakit esasından ziyade tahakkuk esasına dayalı muhasebeyi benimseyen ülkelerde pratikte sorunlar oluşturmaktadır.

Kaynakça:

-       http://ailemvesirketim.net/654-2/

-       https://vergialgi.net/nakit-akim-tablolari-standardi-tms-7-ve-nakit-akim-tablolarinin-onemİ

Dr. Engin Ergüden