6 basamaklı sayılar okunuşu / 4. Sınıf Matematik 4, 5, 6 Basamaklı Doğal Sayıların Okunuşu Ve Yazımı - seafoodplus.info

6 Basamaklı Sayılar Okunuşu

6 basamaklı sayılar okunuşu

Yazım kuralları, bir dili kullanırken yazıda ve söyleyişte kişiden kişiye farklı anlamlar oluşmaması için belirlenen ve herkes tarafından benimsenen kurallardır.

Dilimizi güzel kullanmak, söylemek istediklerimizi iyi anlatabilmek için yazım (imlâ) kurallarını bilmemiz gerekmektedir. Bu, bize sadece sınavlarda değil, günlük hayatta da kolaylık sağlayacaktır. Çünkü ömrümüz yazılarla iç içe geçmektedir.

Yazım kurallarını beş ana başlık altında inceleyeceğiz.

Yazım Kuralları Kavram Haritası

1. Büyük Harflerin Kullanıldığı Yerler

 >Cümleler büyük harfle başlar.

Örnek(ler)

»Elindeki kitabı bize tanıttı.
»Kapıyı altmış yaşlarında bir teyze açtı.

 >Cümle içinde başkasından aktarılan ve tırnak içine alınan cümleler büyük harfle başlar.

Örnek(ler)

» Babam kardeşime seslendi: &#;Ayşe, gelirken bıçakla çatal da getir!
» Sabri Bey: “Sabah erkenden yola çıkalım.” dedi.

 >İki noktadan sonra gelen cümleler büyük harfle başlar. Ancak iki noktadan sonra cümle niteliğinde olmayan örnekler sıralandığında bu örnekler büyük harfle başlamaz.

Örnek(ler)

» Size tavsiyem şu: Her zaman düzenli çalışın.
Bu örnekte iki noktadan sonra gelen kısım, bir cümle olduğu için büyük harfle başlamıştır.

» Rafta ne yok ki: konserveler, şekerler, kutular…
Bu örnekte ise iki noktadan sonra gelen kısım, cümle niteliği taşımadığı için küçük harfle başlamıştır.

 >Dizeler genellikle büyük harfle başlar.

Örnek(ler)

»Vurulup tertemiz alnından, uzanmış yatıyor.
    Bir hilâl uğruna, ya Râb, ne güneşler batıyor!

 >Özel adlar büyük harfle başlar.

 >Kişi adları ve soyadları büyük harfle başlar.

Örnek(ler)

» Ömer Seyfettin, Nazım Hikmet, Necip Fazıl Kısakürek&#;
» Bu şiir Mehmet Akif Ersoy&#;a aittir.

 >Takma adlar da büyük harfle başlar.

Örnek(ler)

» Avni (Fatih Sultan Mehmet), Demirtaş (Ziya Gökalp)

 >Kişi adlarından önce ve sonra gelen saygı sözleri, unvanlar, lakaplar, meslek ve rütbe adları büyük harfle başlar.

Örnek(ler)

» Kadı Mehmet Efendi, Avukat Mustafa, Zeynep Hanım&#;
» Dün gece Yüzbaşı Hakan, bölüğüne tatbikat yaptırdı.

 >Hayvanlara verilen özel adlar büyük harfle başlar.

Örnek(ler)

» Gofret, Çomar, Zeytin, Karabaş, Sarıkız&#;
» Yabancı birinin kendisine yaklaştığını gören Çakır havlamaya başladı.

 >Akrabalık bildiren sözcükler büyük harfle başlamaz.

Örnek(ler)

» Burcu abla, Nesrin teyze, Nilgün hala&#;
»Osman dayım bugün bize gelecekmiş.

 NOTAkrabalık bildiren sözcükler başa geldiğinde veya lakap yerine kullanıldığında büyük harfle başlar.

Örnek(ler)

» Nene Hatun, Müslüm Baba, Susuz Dede&#;
» Bugün Susuz Dede&#;yi ziyarete gittik.

 > Hitap kelimeleri büyük harfle başlar.

Örnek(ler)

» Sevgili Öğrenciler, Değerli Kardeşim&#;

 > Saygı bildiren sözlerden sonra gelen ve makam, mevki, unvan bildiren kelimeler büyük harfle başlar.

Örnek(ler)

» Sayın Bakan, Değerli Öğretmenim&#;

 > Cümle içinde özel adın yerine kullanılan makam veya unvan sözleri büyük harfle başlar.

Örnek(ler)

» Uzak Doğu’dan gelen heyeti Vali, makamında kabul etti.

 > Millet, boy, oymak adları büyük harfle başlar.

Örnek(ler)

» Türk, Alman, İngiliz, Özbek&#;
» Beni Türk hekimlerine emanet ediniz. (seafoodplus.info Atatürk)

 > Dil ve Lehçe adları büyük harfle başlar.

Örnek(ler)

» Türkçe, Almanca, İngilizce&#;
» Her cumartesi İngilizce kursuna gidiyorum.

 > Yer, millet ve kişi adlarıyla kurulan birleşik kelimelerde sadece özel adlar büyük harfle başlar.

Örnek(ler)

» Antep fıstığı, Brüksel lahanası, Hindistan cevizi, İngiliz anahtarı, Japon gülü, Maraş dondurması, Latin alfabesi, Van kedisi&#;

 > Devlet adları büyük harfle başlar.

Örnek(ler)

» Türkiye Cumhuriyeti, Azerbaycan, Amerika Birleşik Devletleri, Suudi Arabistan&#;
» Bu yıl ülkemize en çok turist Almanya&#;dan gelmiş.

 > Din ve mezhep adları ile bunların mensuplarını bildiren sözcükler büyük harfle başlar.

Örnek(ler)

» Müslümanlık, Müslüman; Hristiyanlık, Hristiyan; Musevilik, Musevi; Budizm, Budist; Hanefilik, Hanefi&#;
» Ünlü bir manken, evlendikten sonra din değiştirerek Hristiyan oldu.

 > Din ve mitoloji ile ilgili özel adlar büyük harfle başlar.

Örnek(ler)

» Tanrı, Allah, İlah, Cebrail, Zeus, Kibele&#;
» İslam’a göre peygamberlere vahiy getirmek, Allah&#;ın emir ve yasaklarını bildirmekle vazîfeli melek Cebrail&#;dir.

 NOT  “Tanrı, Allah, İlah” sözleri özel ad olarak kullanılmadıklarında küçük harfle başlar.

Örnek(ler)

» Eski Yunan tanrıları, müzik dünyasının ilahı.

 >Gezegen ve yıldız adları büyük harfle başlar.

Örnek(ler)

» Mars, Dünya, Güneş, Halley&#;
»Güneş’in Dünya’ya uzaklığı km’dir.

 NOT  Dünya, güneş, ay sözcükleri gezegen anlamı dışında kullanıldığında küçük harfle başlar.

Örnek(ler)

» Güneş doğmaz oldu dünyama.

 >Yer adları (kıta, bölge, il, ilçe, köy, semt vb.) büyük harfle başlar.

Örnek(ler)

» Asya, İç Anadolu, Konya, Bahçelievler&#;
»Avrupa kıtası bir yarımada şeklindedir.

 NOT  Yer-yön bildiren (doğu ,batı,güney,kuzey,orta…) sözcükler, tek başına ya da özel isimden sonra kullanıldıklarında küçük harfle,özel isimden önce kullanıldıklarında büyük harfle başlar.

Örnek(ler)

» Siz Doğu Anadolu&#;yu gördünüz mü?
» Anadolu’nun doğusuna yılın ilk karı düştü. 

 NOT  Mahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak adlarında geçen “mahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak” kelimeleri büyük harfle başlar.

Örnek(ler)

» Atatürk Bulvarı, Cumhuriyet Mahallesi, Kazım Karabekir Caddesi&#;

 NOT Özel ada dâhil olmayıp tamlama kuran şehir, il, ilçe, belde, köy vb. sözler küçük harfle başlar.

Örnek(ler)

» Konya ili, Etimesgut ilçesi, Uzungöl beldesi, Darıca köyü&#;

 >Yer adlarında ilk addan sonra gelen deniz, nehir, göl, dağ, boğaz vb. tür bildiren ikinci adlar büyük harfle başlar.

Örnek(ler)

» Ağrı Dağı, Çoruh Nehri, İstanbul Boğazı, Süveyş Kanalı, Avrupa Yakası, Van Gölü&#;

 >“Saray, köşk, han, kale, köprü, kule, anıt vb.” yapı adlarının bütün kelimeleri büyük harfle başlar.

Örnek(ler)

» İshakpaşa Sarayı, Çankaya Köşkü, Horozlu Han, Ankara Kalesi, Galata Köprüsü, Beyazıt Kulesi, Zafer Abidesi&#;
»Galata Köprüsü bir hafta boyunca trafiğe kapatılmış.

 > Yer bildiren özel isimlerde kısaltmalı söyleyiş söz konusu olduğunda, yer adının ilk harfi büyük yazılır.

Örnek(ler)

» Hisar’dan, Boğaz’dan, Köşk’e&#;
»Boğaz’ı seyretmenin keyfi bir başkadır.

 > Kurum, kuruluş ve kurul adlarının her sözcüğü büyük harfle başlar.

Örnek(ler)

» Türkiye Büyük Millet Meclisi, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, Devlet Malzeme Ofisi, Millî Kütüphane, Çocuk Esirgeme Kurumu, Atatürk Orman Çiftliği, Çankaya Lisesi, Mavi Köşe Bakkaliyesi, Yeşilay Derneği, Emek İnşaat, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü&#;
» Yapılan ihaleyi Yeşil İnşaat kazandı.

 > Kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge, genelge adlarının her kelimesi büyük harfle başlar.

Örnek(ler)

» Medeni Kanun, Türk Bayrağı Tüzüğü, Telif Hakkı Yayın ve Satış Yönetmeliği&#;

 > Kitap, dergi, gazete ve sanat eserlerinin (tablo, heykel, beste vb.) her sözcüğü büyük harfle başlar.

Örnek(ler)

» Nutuk, Safahat, Kendi Gök Kubbemiz, Sinekli Bakkal, Varlık, Resmî Gazete, Hürriyet, Milliyet, Kaplumbağa Terbiyecisi, Leyla ile Mecnun, Saraydan Kız Kaçırma, Onuncu Yıl Marşı&#;
» Törende Onuncu Yıl Marşı da okundu.

 UYARI  Özel ada dâhil olmayan “gazete, dergi, tablo vb.” sözcükler büyük harfle başlamaz.

Örnek(ler)

» Milliyet gazetesi, Türk Dili dergisi, Halı Dokuyan Kızlar tablosu


 NOT  Kitap, makale, tiyatro eseri, kurum adı vb. özel adlarda yer alan kelimelerin ilk harfleri büyük yazıldığında“ve, ile, ya, veya, yahut, ki, da, de” sözleriyle “mı, mi, mu, mü” soru eki küçük harfleyazılır. Özel adın tamamı büyük yazıldığındaysabu sözler ve ekler büyük harfleyazılır.

Örnek(ler)

» Mai ve Siyah, Suç ve Ceza, Leyla ile Mecnun, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı&#;
» TALİM VE TERBİYE KURULU BAŞKANLIĞI, SAVAŞ VE BARIŞ&#;

 > Tarihî olay, çağ ve dönem adları büyük harfle başlar.

Örnek(ler)

» İlk Çağ, Yükselme Devri, Millî Edebiyat Dönemi&#;

 > Ulusal, resmî ve dinî bayramlarla anma ve kutlama günlerinin adları büyük harfle başlar.

Örnek(ler)

» Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı, 19 Mayıs Atatürk’ü Anma Gençlik ve Spor Bayramı, Ramazan Bayramı, Nevruz Bayramı, Miraç Kandili, Anneler Günü, 14 Mart Tıp Bayramı, Hıdırellez&#;

 > Kurultay, bilgi şöleni, çalıştay, açık oturum vb. toplantıların adlarında her kelimenin ilk harfi büyük yazılır.

Örnek(ler)

» Uluslararası Türk Dili Kurultayı, Kitle İletişim Araçlarında Türkçenin Kullanımı Bilgi Şöleni&#;

 > Özel adlardan türetilen bütün kelimeler büyük harfle başlar.

Örnek(ler)

» Türklük, Türkçe, İstanbullu, Avrupalılaşmak&#;
» Gezi boyunca Erzurumlu bir arkadaşımız bize eşlik etti.

 UYARI  Özel ad kendi anlamı dışında yeni bir anlam kazanmışsa büyük harfle başlamaz.

Örnek(ler)

» hicaz (Türk müziğinde bir makam), donkişotluk (gereği yokken kahramanlık göstermeye kalkışma)&#;

 UYARI  Para birimleri büyük harfle başlamaz.

Örnek(ler)

» avro, dinar, dolar, lira, kuruş, liret&#;

 UYARI  Özel adlar yerine kullanılan &#;o&#; zamiri cümle içinde büyük harfle yazılmaz.

Örnek(ler)

» Arkadaşımla konuşurken birden o geldi.

 > Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adları büyük harfle başlar.

Örnek(ler)

» 29 Mayıs Salı günü, 29 Ekim , 28 Aralık&#;
» YKS 13 Haziran&#;da yapılacakmış.

 UYARI  Belirli bir tarihi belirtmeyen ay ve gün adları büyük harfle başlamaz.

Örnek(ler)

» YKS haziranda yapılacakmış.

 > Tabela, levha ve levha niteliğindeki yazılarda geçen kelimeler büyük harfle başlar.

Örnek(ler)

» Giriş, Çıkış, Müdür, Vezne, Otobüs Durağı, Şehirler Arası Telefon, 3. Kat, 4. Sınıf, 1. Blok&#;

 > Kitap, bildiri, makale seafoodplus.info ana başlıktaki kelimelerin tamamı, alt başlıktaki kelimelerin ise yalnızca ilk harfleri büyük olarak yazılır.

 UYARI Kitap, dergi seafoodplus.info bulunan resim, çizelge, tablo seafoodplus.info altında yer alan açıklayıcı yazılar büyük harfle başlar. Açıklayıcı yazı, cümle niteliğinde değilse sonuna nokta konmaz.

2. Sayıların Yazımı

 > Sayılar metin içerisinde yazıyla yazılır.

Örnek(ler)

» Üç ay sonra İzmir’e gideceğim.
» Bu gelenek bin yıldır sürüyor.

 > Saat, para tutarı, ölçü, istatistik verilere ilişkin sayılarda rakam kullanılır.

Örnek(ler)

» Bugün okula saat ’de gideceğiz.
» Manavdan 5 kg soğan aldık.

 NOT  Saat ve dakikalar metin içinde yazıyla da yazılabilir.

Örnek(ler)

» Saat dokuzu beş geçe…

 > Birden fazla sözcükten oluşan sayılar ayrı yazılır.

Örnek(ler)

» üç yüz altmış beş, bin iki yüz elli&#;
» Bir yıl üç yüz altmış beş gündür.

 > Para ile ilgili işlemler ve senet, çek vb. ticarî belgelerde geçen sayılar bitişik yazılır. Buradaki amaç belgenin üzerinde sonradan değişiklik veya ekleme yapılamasını önlemektir.

Örnek(ler)

» ,53 (altıyüzyetmişbeşTL,otuzbeşKr)

 > Dört veya daha çok basamaklı sayılar sondan sayılmak üzere üçlü gruplara ayrılarak yazılır ve aralarına nokta konur.

Örnek(ler)

» , , , &#;
» Türkiye&#;nin nüfusu yılı sonunda kişiye ulaştı.

 > Dört veya daha çok basamaklı sayıların kolay okunabilmesi amacıyla içinde geçen “bin, milyon, milyar ve trilyon” sözleri harfle yazılabilir.

Örnek(ler)

» 1 milyar milyon kişi, 3 bin kalem&#;
» Türkiye&#;nin nüfusu yılı sonunda 75 milyon bin kişiye ulaştı.

 > Sayılarda kesirler virgülle ayrılır.

 > Sıra sayıları yazıyla ve rakamla gösterilebilir. Rakamla gösterilmesi durumunda ya rakamdan sonra bir nokta konur ya da rakamdan sonra kesme işareti konularak derece gösteren ek yazılır.

Örnek(ler)

»  , , XX.; 15’inci, 56’ncı

 NOT  Sıra sayıları ekle gösterildiklerinde rakamdan sonra sadece kesme işareti ve ek yazılır, ayrıca nokta konmaz.

Örnek(ler)

»8.’inci (yanlış)8’inci (doğru), 2.’nci (yanlış)2’nci (doğru)

 NOT  Üleştirme sayıları rakamla değil yazıyla belirtilir.

Örnek(ler)

»8’er (yanlış)sekizer (doğru), 2’şer (yanlış)ikişer (doğru)

 NOT  Romen rakamları tarihî olaylarda, yüzyıllarda, hükümdar adlarında, tarihlerde ayların yazılışında, kitap ve dergi ciltlerinde, kitapların asıl bölümlerinden önceki sayfaların numaralandırılmasında, maddelerin sıralandırılmasında kullanılır.

3. Birleşik Kelimelerin Yazımı

Bitişik Yazılan Birleşik Kelimeler

 > Ses düşmesine uğrayan bileşik sözcükler bitişik yazılır.

Örnek(ler)

» cumartesi (cuma ertesi), nasıl (ne asıl), niçin (ne için), kaynana (kayın ana), birbiri (biri biri)&#;

 > “Et-“ ve “ol-“ yardımcı eylemleriyle birleşirken ses düşmesine veya ses türemesine uğrayan bileşik sözcükler bitişik yazılır.

Örnek(ler)

» kaybolmak (kayıp olmak), hissetmek (his etmek), emretmek (emir etmek), halletmek (hal etmek)&#;
» Bütün gün kendinden bahsetti.

 > Sözcüklerden her ikisi veya ikincisi, birleşme sırasında benzetme yoluyla anlam değişmesine uğradığında bu tür birleşik sözcükler bitişik yazılır.

Örnek(ler)

» altınbaş (kavun), çakırkanat (ördek), karagöz (balık), yalıçapkını (kuş), kedigözü (lamba), aslanağzı (çiçek), kargaburnu (alet), tavukgöğsü (tatlı), narçiçeği (renk), camgöbeği (renk), alinazik (yemek), kavuniçi(renk)&#;
» Üzerine narçiçeği bir gömlek giymişti.

 > &#;-a, -e, -ı, -i, -u, -ü&#; zarf-fiil ekleriyle “bilmek, vermek, kalmak, durmak, gelmek, görmek, yazmak” eylemleriyle yapılan fiiller bitişik yazılır.

Örnek(ler)

» yapabilmek, uyuyakalmak, gelivermek, düşmeyegör, alabildiğine, gidedurmak, düşeyazmak, süregelmek&#;
» Senin için bütün zorluklara katlanabilirim.

 > İkinci kelimesi “-an / -en, -r / -ar / -er / -ır / -ir, -maz / -mez, -mış / -miş” sıfat-fiil eklerini alarak kalıplaşan birleşik sözcükler bitişik yazılır.

Örnek(ler)

» ağaçkakan, dalgakıran, gökdelen, hacıyatmaz, çokbilmiş, yurtsever, külyutmaz, hayırsever&#;
» Boğazın kıyısına yapılan gökdelenler, Boğaz&#;ın silüetini bozuyor.

 > Bir veya iki öğesi çekimli fiil olan birleşik kelimeler bitişik yazılır.

Örnek(ler)

» külbas, şıpsevdi, biçerdöver, çıtkırıldım, imambayıl, dedikodu, yanardöner&#;
» Hasat mevsimi gelince biçerdöverler çalışmaya başlar.

 > Bir veya iki öğesi emir kipiyle kurulan kalıplaşmış birleşik kelimeler bitişik yazılır.

Örnek(ler)

» alaşağı, ateşkes, yapboz, rastgele, çekyat, kapkaç, sıkboğaz&#;
» İri yarı adamı bir hamleyle alaşağı etti.

 > İki veya daha çok sözcükten oluşmuş Türkçe yer adları bitişik yazılır.

Örnek(ler)

» Çanakkale, Pınarbaşı, Kabataş&#;

 > Şehir, kent, köy, mahalle, dağ, tepe, deniz, göl, ırmak, su vb. sözcüklerle kurulmuş sıfat tamlaması ve belirtisiz ad tamlaması kalıbındaki yer adları bitişik yazılır.

Örnek(ler)

» Akşehir, Eskişehir, Taşlıçay, Elmadağ, Batıkent, Akdeniz, Yeşilırmak&#;

 > Kişi adları ve unvanlarından oluşmuş mahalle, meydan, köy vb. yer ve kuruluş adlarında ise gelenekleşmiş olarak bitişik yazılır.

Örnek(ler)

» Kemalpaşa, Bayrampaşa&#;

 > Ara yönleri belirten sözcükler bitişik yazılır.

Örnek(ler)

» kuzeybatı, güneydoğu&#;

 > Somut olarak yer bildirmeyen “alt, üst, üzeri” sözlerinin sona getirilmesiyle oluşan birleşik sözcükler bitişik yazılır.

Örnek(ler)

» ayakaltı, bilinçaltı, gözaltı, akşamüzeri, suçüstü&#;
» Hırsız, akşamüstüsuçüstü yakalanarak gözaltına alındı.

 > Dilimizde her iki öğesi de asıl anlamını koruduğu hâlde yaygın bir biçimde gelenekleşmiş olarak bitişik yazılan sözcükler de vardır.

Örnek(ler)

»Baş sözcüğüyle oluşturulan sıfat tamlamaları:başbakan, başkomutan, başöğretmen, başyazar

»Bir topluluğun yöneticisi anlamındaki “başı” sözüyle oluşturulan belirtisiz isim tamlamaları: aşçıbaşı, binbaşı

»oğlu, kızı” sözleri: eloğlu, çapanoğlu, elkızı

»Ağa, bey, efendi, hanım, nine vb. sözlerle kurulan birleşik kelimeler: ağabey, hanımefendi

» “Biraz, birkaç, birkaçı, birtakım, bir­çok, birçoğu, hiçbir, hiçbiri, herhan­gi” belirsizlik sıfatları ve zamirleri de gelenekleşmiş olarak bitişik yazılır.

 > Ev sözcüğüyle kurulan bileşik sözcükler bitişik yazılır.

Örnek(ler)

» aşevi, bakımevi, doğumevi, gözlemevi, orduevi, huzurevi, öğretmenevi&#;

 > Hane, name, zade kelimeleriyle oluşturulan birleşik kelimeler bitişik yazılır.

Örnek(ler)

» dershane, beyanname, haramzade&#;

 NOT  “Eczahane, hastahane, pastahane, postahane” sözleri kullanımdaki yaygınlık dolayısıyla “eczane, hastane, pastane, postane” biçiminde yazılmaktadır.

Ayrı Yazılan Birleşik Kelimeler

 > “Etmek, edilmek, eylemek, olmak, olunmak” yardımcı fiilleriyle kurulan birleşik fiiller, ilk kelimesinde herhangi bir ses düşmesi veya türemesine uğramazsa ayrı yazılır.

Örnek(ler)

» alt etmek, arz etmek, azat etmek, dans etmek, kul olmak, not etmek, terk etmek, var olmak, yok etmek, yok olmak&#;

 > Birleşme sırasında kelimelerinden hiçbiri veya ikinci kelimesi anlam değişikliğine uğramayan birleşik kelimeler ayrı yazılır.

Örnek(ler)

»Hayvan türlerinden birinin adıyla kurulanlar:köpek balığı, uğur böceği, bal arısı, Ankara keçisi, yaban ördeği

» Bitki türlerinden birinin adıyla kurulanlar: çörek otu, lavanta çiçeği, kuş üzümü, yer elması, mantar ağacı

»Nesne, eşya ve alet adlarından biriyle kurulan birleşik kelimeler: lüle taşı, Oltu taşı, duvar saati, el sabunu, İngiliz anahtarı, toplu iğne, alt geçit

» Durum, olgu ve olay bildiren sözlerden biriyle kurulan birleşik ke­limeler: açık öğretim, Ay tutulması, iş birliği

» Yiyecek, içecek adlarından biriyle kurulan birleşik kelimeler: tulum peyniri, İzmir köftesi, çiğ köfte, kuru yemiş

» Zamanla ilgili birleşik kelimeler: bağ bozumu, gece yarısı, gün or­tası, hafta başı, hafta sonu

» Bilim ve bilgi sözleriyle kurulan birleşik kelimeler: dil bilgisi, gök bilimi

 > “-r / -ar / -er, -maz / -mez ve -an / -en” sıfat-fiil ekleriyle kurulan sıfat tamlaması yapısındaki birleşik kelimeler ayrı yazılır.

Örnek(ler)

» bakar kör, çalar saat, döner sermaye, güler yüz, koşar adım, yazar kasa, çıkmaz sokak, görünmez kaza, tükenmez kalem, uçan daire&#;

 > “Renk” sözü veya renklerden birinin adıyla kurulmuş isim tamlaması yapısındaki renk adları ayrı yazılır.

Örnek(ler)

» gümüş rengi, portakal rengi, ateş kırmızısı, boncuk mavisi, limon sarısı&#;

» Ağır, ağır çıkacaksın bu merdivenlerden,
Eteklerinde güneş rengi bir yığın yaprak,
Ve bir zaman bakacaksın semâya ağlayarak&#; (Ahmet Haşim)

 > Rengin tonunu belirtmek üzere renkten önce kullanılan sıfatlar ayrı yazılır.

Örnek(ler)

» açık mavi, açık yeşil, kirli sarı, koyu mavi, koyu yeşil&#;

 > Yer adlarında kullanılan “batı, doğu, güney, kuzey, güneybatı, güneydoğu, kuzeybatı, kuzeydoğu, aşağı, yukarı, orta, iç, yakın, uzak” kelimeleri ayrı yazılır.

Örnek(ler)

» Batı Trakya, Doğu Anadolu, Güney Kutbu, Kuzey Amerika, Güneydoğu Anadolu, Aşağı Ayrancı, Orta Asya, İç Anadolu, Yakın Doğu, Uzak Doğu&#;
» Türklerin ana yurdu Orta Asya&#;dır.

 > Kişi adlarından oluşmuş “mahalle, bulvar, cadde, sokak, ilçe, köy vb.” yer ve kuruluş adlarında, sondaki unvanlar hariç şahıs adları ayrı yazılır.

Örnek(ler)

» Yunus Emre Mahallesi, Gazi Mustafa Kemal Bulvarı, Nene Hatun Caddesi, Fevzi Çakmak Sokağı, Koca Mustafapaşa, Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi, Sütçü İmam Üniversitesi&#;

 > “Dış, iç, sıra” sözleriyle oluşturulan birleşik kelime ve terimler ayrı yazılır.

Örnek(ler)

» çağ dışı, sıra dışı, yasa dışı, ceviz içi, hafta içi, yurt içi, aklı sıra, ardı sıra, peşi sıra, yanı sıra&#;

 > “Alt, üst, ana, ön, art, arka, yan, karşı, iç, dış, orta, büyük, küçük, sağ, sol, peşin, bir, iki, tek, çok, çift” sözlerinin başa getirilmesiyle oluşturulan birleşik kelime ve terimler ayrı yazılır.

Örnek(ler)

» alt yazı, üst kat, ana bilim dalı, ön söz, ön yargı, art niyet, arka plan, yan etki, karşı görüş, iç savaş, dış hat, orta oyunu, sağ açık, sağ bek, peşin hüküm, bir hücreli, iki anlamlı, tek eşli&#;

 > İyi dilek, karşılama ve uğurlama sözleri ayrı yazılır.

Örnek(ler)

» hoşça kal, sağ ol, hoş geldin, güle güle, Allah’a ısmarladık, hoş bulduk&#;

 NOT  “Günaydın, başsağlığı” sözleri istisnadır.

4. Kısaltmaların Yazımı

 > Özel isimlerin kısaltması büyük harfle başlar ve sonuna nokta konur.

Örnek(ler)

» Alb. (albay), Prof. (profesör), Cad. (cadde)&#;

 NOT  Noktalı kısaltmalara ek getirilecekse kelimenin okunuşu esas alınır. Ek, noktanın yanına yazılır.

Örnek(ler)

» seafoodplus.info, Prof.ün, yy.ın&#;

 > Birkaç sözcükten oluşan kurum, kuruluş adları, her sözcüğünün ilk harfi alınarak kısaltılır ve her harf büyük yazılır. Ayrıca bu kısaltmalar arasına nokta konmaz.

Örnek(ler)

»TRT, PTT, DSİ, TEK (doğru)
T.R.T., P.T.T., D.S.İ., T.E.K. (yanlış)

 > Birkaç sözcükten oluşan kurum ve kuruluş adlarının kısaltmaları, kullanılan harflere göre okunur. Kısaltmaya ek getirildiğinde ek, kısaltmanın okunuşuna göre, kesme işareti ile ayrılarak yazılır.

Örnek(ler)

» TDK -Te De Ke şeklinde okunur.-
&#;TDK&#;da çalışıyorum.&#; ifadesi yanlıştır.
&#;TDK&#;de çalışıyorum.&#; ifadesi doğrudur.

 > Bazı kısaltmalar küçük harfle yazılır ve kendilerinden sonra nokta konmaz.

Örnek(ler)

» m (metre), l (litre), g (gram)&#;

 NOTKüçük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen eklerde sözcüğün okunuşu; büyük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen eklerde kısaltmanın son harfinin okunuşu esas alınır.

Örnek(ler)

»TRT&#;dan (yanlış) TRT&#;den (doğru)
THY&#;dan (yanlış)THY&#;den (doğru)
kg&#;den (yanlış) kg&#;dan (doğru)

5. Bazı Kelime ve Eklerin Yazımı

&#;de / da&#; Bağlacının Yazımı

 > Bağlaç olan &#;da, de&#; ayrı yazılır. Kendisinden önceki sözcüğün son ünlüsüne bağlı olarak ünlü uyumlarına uyar. Cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamında bozulma olmaz.

Örnek(ler)

» Durumu ona da bildirdi.
» Kardeşi de gelecekmiş.

 > &#;Ya&#; sözüyle birlikte kullanılan da mutlaka ayrı yazılır.

Örnek(ler)

» O ya da sen, biriniz benimle gelin.

 UYARI  Ayrı yazılan &#;da, de&#; hiçbir zaman &#;ta, te&#; biçiminde yazılmaz. &#;Da, de&#; bağlacını kendisinden önceki sözcükten kesme ile ayırmak da yanlıştır.

Örnek(ler)

»Ayrılsak ta beraberiz bundan sonra. (yanlış) &#; Ayrılsak da beraberiz bundan sonra. (doğru)
»Orhan’da geldi. (yanlış) &#; Orhan da geldi. (doğru)

 NOT  &#;Da, de&#; bağlacının bulunma durum eki olan &#;-da, -de, -ta, -te&#; ile hiçbir ilgisi yoktur. Bulunma durum eki getirildiği sözcüğe bitişik yazılır. Cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamında bozulma olur.

Örnek(ler)

» Eşyaları arabada unutmuş.
» Timsahlar, karada ve suda yaşar.

Örnek Soru

Seni hastalığım da sağlığımda da yanımda görmeliyim.
Güneşin doğduğunuda battığınıda senle izlemeliyim.
Yanabilir saltanatlar, olsun yeniden yaparız,
Biz de bu sevda sürdükçe ölsekte yan yanayız.
Yukarıda Mustafa Ceceli&#;nin seslendirdiği &#;Hastalıkta Sağlıkta&#; isimli parçadan bir dörtlük verilmiştir. Bu dörtlükte kaç tane yazım yanlışı vardır?

A) 2                  B) 3                   C) 4                D) 5

Çözüm

Seni hastalığım  sağlığımda da yanımda görmeliyim.
Güneşin doğduğunu battığını senle izlemeliyim.
Yanabilir saltanatlar, olsun yeniden yaparız,
Biz  bu sevda sürdükçe ölsek yan yanayız.

Toplam 5 yanlış vardır.

Cevap D

&#;ki&#; Bağlacının Yazımı

 > Bağlaç olan &#;ki&#; ayrı yazılır. Cümleden çıkarıldığında cümlede bozulma olmaz.

Örnek(ler)

» Böyle de olmaz ki!
» Erken çıkalım ki yemeğe yetişelim.

 NOT  &#;Ki&#; bağlacı birkaç örnekte kalıplaşmış olduğu için bitişik yazılır. Bunları SOMBaHÇeMİ olarak kodlayabiliriz:

Sanki &#; İllaki &#; Mademki &#; Belki – Oysaki &#; Halbuki &#; Çünkü –a&#; Meğerki &#; 

&#;mi&#; Soru Ekinin Yazımı

 > Soru eki olan “mi” ayrı yazılır ve kendisinden önceki sözcüğün son ünlüsüne bağlı olarak ünlü uyumlarına uyar.

Örnek(ler)

» Bana da pasta kaldı ?
» Arkadaşlığımız bitti mi?

 NOT Soru ekinden sonra gelen ekler, bu ekle bitişik olarak yazılır.

Örnek(ler)

» Bugün sinemaya gidebilir miyim?
» Bana yardım eder misin?

 NOT Bu ek sorudan başka görevlerde kullanıldığında da ayrı yazılır.

Örnek(ler)

» İlginç mi ilginç bir kitap.
» Gece oldu mu eve girerim.

&#;ne&#; ne&#;&#; Bağlacının Yazımı

 > Bu bağlacın kullanıldığı cümlelerin yüklemi olumlu olmalıdır.

Örnek(ler)

»Ne Almanya’da ne Fransa’da aradığı ilacı bulamadı. (yanlış)
»Ne Almanya’da ne Fransa’da aradığı ilacı bulabildi. (doğru)

Pekiştirmelerin Yazımı

 > İlk hecenin sonuna “m, p, r, s” (&#;PıRaSaM&#; şeklinde kodlayabiliriz) seslerinden birinin getirilmesiyle yapılan pekiştirmeler daima bitişik yazılır.

Örnek(ler)

» masmavi, tertemiz, apaçık, yemyeşil&#;

 > Kimi kuralsız pekiştirmeler de bitişik yazılır.

Örnek(ler)

» paramparça, güpegündüz, sırılsıklam&#;

 > Sözcüğün ilk hecesinden özel olarak oluşturulan ikileme biçimindeki pekiştirmeler ayrı yazılır.

Örnek(ler)

» bas bas bağırmak, ter ter tepinmek, kasım kasım kasılmak&#;

İkilemelerin Yazımı

 > İkilemeler ayrı yazılır.

Örnek(ler)

»Oynaya oynaya gelin çocuklar.
» Onunla baş başa görüşmelisiniz.

 UYARI İkilemeyi oluşturan sözcüklerin arasına herhangi bir noktalama işareti konulmaz.

Örnek(ler)

»Aşağı &#; yukarı üç senedir çalışıyorum. (yanlış)
» Olanları bana tek, tek anlatmalısın. (yanlış)

 > Sözcüğün ilk sesi yerine &#;m&#; sesi getirilerek yapılan ikilemeler daima ayrı yazılır.

Örnek(ler)

» Burada kitap mitap yok.
»Bizde akıl makıl kalmadı.

6. Yazımı Karıştırılan Bazı Sözcükler

YANLIŞDOĞRUYANLIŞDOĞRU
alış verişalışverişhukuğahukuka
bazanbazensornasonra
ard ardaart ardakıravatkravat
bir kaçbirkaçpırojeproje
herkezherkeslabratuarlaboratuvar
iddaaiddiamüracatmüracaat
orta okulortaokulpantılonpantolon
kiprikkirpiksatlıksatılık
kirbitkibritstajerstajyer
klavuzkılavuzsarmısaksarımsak
orjinalorijinalsovansoğan
HıristiyanHristiyanbağzenbazen
ıstırapızdırapayleaile
profösörprofesörüniversteüniversite
süprizsürprizhopörlörhoparlör
traştıraşsömestrsömestir
yalnışyanlışpardesüpardösü
yanlızyalnızşöförşoför
antremanantrenmanmütahitmüteahhit
ahçıaşçıyaya geçitiyaya geçidi
çukulataçikolataünvanunvan
direkdirektkolleksyonkoleksiyon
bayabayağıerezyonerozyon
herşeyher şeybeyenmekbeğenmek
hapşurmakhapşırmakseyhatseyahat
heraldeherhaldeeşortmaneşofman

Sevgili Öğrenciler bugün ki dersimizde 4, 5 ve 6 Basamaklı Doğal Sayılarkonusunu öğreneceğiz.

Doğal sayılar, sayma sayılarına 0 (sıfır) sayısının eklenmesiyle oluşur. Bu durumda doğal sayılar kümesi;
0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, ………………….. sayılarından oluşur.
Sıfırdan başlayarak sonsuza kadar giden sayılara doğal sayılar diyoruz.

DOĞAL SAYILARIN OKUNUŞU ve YAZILIŞI

Doğal sayılar soldan sağa doğru okunurlar.
Her bölükte önce bölükteki sayı okunur. Sonra da bölüğün adı söylenir.
Yalnız birler bölüğünün adı söylenmez.
Sayının yazılışında söylenmeyen bölük ve basamaklara “0” sıfır yazılır.

BÖLÜKLER VE BASAMAKLAR

Basamaklar; Kaç basamaklı olursa olsun bir sayıyı oluşturan rakamların sayı içerisinde bulunduğu yere basamak denir. 6 basamaklı doğal sayısının basamakları aşağıda gösterilmiştir.

Bölük ise bir sayının basamaklarını sağdan sola doğru, üçer üçer grupladığımız da oluşan gruplara bölük denir. Yine 6 basamaklı sayısının sağdan ilk 3 basamağı birler bölüğünü, sonraki 3 basamak ise binler bölüğünü temsil etmektedir.

 

 

 

Beş ve beşten fazla basamaklı doğal sayıları kolay okuyup yazabilmek için rakamlar sağdan sola doğru üçerli gruplara ayrılır.

Yukarıdaki sayıyı okuyabilmek içinde “dört yüz elli yedi” dedikten sonra “bin” ifadesini kullanmamız gerekir.

Çünkü bu sayı binler bölüğündedir.

Sayıları basamaklarına ve bölüklerine ayırmayı öğrendikten sonra şimdide 4, 5 ve 6 basamaklı sayıların nasıl okunacağını öğrenelim.

Örneğin 56 sayısını derinlemesine inceleyelim.

56 doğal sayısındaki 5 rakamı “on binler basamağındadır”. “50 tane binlikten” oluşan bu rakamın basamak değeri “50 ”dir. Okunuşu ise “elli bin” şeklindedir.

6 rakamı “binler basamağındadır”. “6 tane binlikten” oluşan bu rakamın basamak değeri “6 ”dir. Okunuşu ise “altı bin” şeklindedir.

2 rakamı “yüzler basamağındadır”. “2 tane yüzlükten” oluşan bu rakamın basamak değeri “”dir. Okunuşu ise “iki yüz” şeklindedir.

6 rakamı “onlar basamağındadır”. “6 tane onluktan” oluşan bu rakamın basamak değeri “60”dir. Okunuşu ise “altmış” şeklindedir.

Sonda ki 1 rakamı ise “birler basamağındadır”. “1 tane birlikten” oluşan bu rakamın basamak değeri “1”dir. Okunuşu ise “bir” şeklindedir. 56 sayısının okunuşu “elli altı bin iki yüz altmış bir”

Konumuzu pekiştirmek adına bir kaç örnekle konumuza devam edelim.

Örnek: sayısının okunuşunu bulalım.

  • 8 sayısı binler basamağındadır. Bu nedenle de okunuşu “sekiz bin” şeklindedir.
  • 7 sayısı yüzler basamağındadır. Bu nedenle de okunuşu “yedi yüz” şeklindedir.
  • 0 sayısı onlar basamağındadır. Ancak bir değer ifade etmediği için okunmaz.
  • 4 sayısı birler basamağındadır. Bu nedenle de okunuşu “dört” şeklindedir.

Sayımızın okunuşu ise “sekiz bin yedi yüz dört” şeklinde olacaktır.


Örnek: Aşağıdaki ifadeler eğer doğruysa “Doğru”, yanlışsa “Yanlış” olarak belirleyelim.

a. Dört basamaklı en küçük doğal sayı ’dir.
b. Beş basamaklı en büyük doğal sayı 99 ’dur.
c. Altı basamaklı en küçük doğal sayı ’dir.
ç. Beş basamaklı en küçük doğal sayı 10 ’dir

Çözüm:

a) Dört basamaklı en küçük doğal sayı 1 ’dir. Zaten sayısı 3 basamaklıdır. Bu nedenle ilk ifade “Yanlış”tır.

b) Beş basamaklı en büyük sayı doğal sayı 99 ’dur. Bu nedenle ifademiz “Doğru”dur.

c) Altı basamaklı en küçük sayı doğal sayı ’dir. Bu nedenle ifademiz “Doğru”dur.

ç) Beş basamaklı en küçük sayı doğal sayı 10 ’dir. Bu nedenle ifademiz “Doğru”dur.

Dersimizi son bir örnekle sonlandıralım.


Örnek: Aşağıda yazılışları ve okunuşları verilen sayıları eşleştirelim.

  • (1) Dokuz yüz dokuz
  • (2) Üç yüz kırk sekiz bin beş yüz dört
  • (3) Altı bin dört yüz on sekiz
  • (4) Otuz bin beş yüz on dört
  • 30 (5) Altmış dört bin on sekiz

Çözüm:

İlk sayımız olan 6 ’in okunuşu, “altı bin dört yüz on sekiz”şeklindedir. O halde bu sayımızın okunuşu (3) numaradır.

İkinci sayımız olan 64 ’in okunuşu, “altmış dört bin on sekiz” şeklindedir. O halde bu sayımızın okunuşu (5) numaradır.

Üçüncü sayımız olan ’un okunuşu, “dokuz yüz dokuz” şeklindedir. O halde bu sayımızın okunuşu (1) numaradır.

Dördüncü sayımız olan ’ün okunuşu, “üç yüz kırk sekiz bin beş yüz dört” şeklindedir. O halde bu sayımızın okunuşu (2) numaradır.

Beşinci sayımız olan 30 ’ün okunuşu, “otuz bin beş yüz on dört”şeklindedir. O halde bu sayımızın okunuşu (4) numaradır.

Evet arkadaşlar bir matematik konu anlatımının daha sonuna geldik. İlerleyen derslerde yeniden gçrüşmek üzere.

Sayıların Yazılışı

1. Sayılar harflerle de yazılabilir: bin yıldan beri, on dört gün, haf­tanın beşinci günü, üç ayda bir, yüz soru, iki hafta sonra, üçüncü sınıf vb.

Buna karşılık saat, para tutarı, ölçü, istatistik verilere ilişkin sayılarda rakam kullanılır: ’da, ’de, lira, 25 kilogram, kilometre, 15 metre kumaş, kişi vb.

Saatler ve dakikalar metin içinde yazıyla da yazılabilir: saat dokuzu beş geçe, saat yediye çeyrek kala, saat sekizi on dakika üç saniye geçe, mesela saat onda vb.

Dört veya daha çok basamaklı sayıların kolay okunabilmesi amacıyla içinde geçen bin, milyon, milyar ve trilyon sözleri harfle yazılabilir: 1 milyar milyon kişi, 3 bin kalem, 8 trilyon milyar vb.

2. Birden fazla kelimeden oluşan sayılar ayrı yazılır: iki yüz, üç yüz altmış beş, bin iki yüz elli bir vb.

3. Para ile ilgili işlemlerlesenet, çek vb. ticari belgelerde geçen sayılar bitişik yazılır: ,35 (altıyüzelliTL,otuzbeşkr.)

4. Yüzde ve binde işaretleri yazılırken sayılarla işaret arasında boşluk bırakılmaz: %25, ‰50 vb.

5. Adları sayılardan oluşan iskambil oyunları bitişik yazılır: altmışaltı, ellibir, yirmibir vb.

6. Romen rakamları tarihî olaylarda, yüzyıllarda, hükümdar adlarında, tarihlerde ayların yazılışında, kitap ve dergi ciltlerinde, kitapların asıl bölümlerinden önceki sayfaların nu­maralandırılmasında, maddelerin sıralandırılmasında kullanılır: II. Dünya Savaşı; XX. yüzyıl; III. Selim, XIV. Louis, II. Wilhelm, V. Karl, VIII. Edward; seafoodplus.info; I. Cilt; I)&#; II) &#; vb.

7. Dört veya daha çok basamaklı sayılar sondan sayılmak üzere üçlü gruplara ayrılarak yazılır ve aralarına nokta konur: , , , vb.

8. Sayılarda kesirler virgülle ayrılır: 15,2 (15 tam, onda 2); 5,26 (5 tam, yüzde 26) vb.

9. Sıra sayıları yazıyla ve rakamla gösterilebilir. Rakamla gösteril­mesi durumunda ya rakamdan sonra bir nokta konur ya da rakamdan sonra kesme işareti konularak derece gösteren ek yazılır: , , XX.; 15’inci, 56’ncı, XX’nci vb.

UYARI: Sıra sayıları ekle gösterildiklerinde rakamdan sonra sa­dece kesme işareti ve ek yazılır, ayrıca nokta konmaz: 8.’inci değil 8’inci, 2.’nci değil 2’nci vb.

Üleştirme sayıları rakamla değil yazıyla belirtilir: 2’şer değil ikişer, 9’ar değil dokuzar, ’er değil yüzer vb.

Bayağı kesirlere getirilecek ekler alttaki sayı esas alınarak yazılır: 4/8’i (dört bölü sekizi), 1/2’si (bir bölü ikisi) vb.

Bir zorunluluk olmadıkça cümle rakamla başlamaz.

nest...

batman iftar saati 2021 viranşehir kaç kilometre seferberlik ne demek namaz nasıl kılınır ve hangi dualar okunur özel jimer anlamlı bayram mesajı maxoak 50.000 mah powerbank cin tırnağı nedir