yılı Haziran ayında Gelir Vergisi Kanunu'nda yapılan bir değişiklikle "sedef kakmacılık", "bastonculuk", "keçecilik", "çinicilik", "el dokumacılığı" gibi geleneksel, kültürel ve sanat değeri olan bir düzine “kaybolmaya yüz tutmuş mesleğe” vergi muafiyeti getirilmişti. Bu meslekler listesinde yer almayan Kukla yapımcılığı ve oynatımı ile uğraşan bir vatandaşın yılında "Maliye Bakanlığı"na yaptığı bireysel başvurusuna cevaben bakanlık, "Karagöz ve Hacivat yapımı ve oynatımı" mesleğini “kaybolmaya yüz tutmuş meslekler” arasında kabul etmediğini ve vergi muafiyeti tanınamayacağını belirtmiştir (Maliye Bakanlığı’nın tarih ve [/] sayılı özelgesi).[17]
Notlar[değiştir
Karagöz Oyunu Özellikleri, Bölümleri, Tipleri
Karagöz oyunu, Geleneksel Türk Tiyatrosunun başlıca türlerinden birisidir.
Türk toplumu Batılı anlamdaki tiyatro kavramını Tanzimat&#;la birlikte tanımıştır. Tanzimat’tan önce Türk toplumunun bildiği tiyatro, seyirlik oyun ya da temaşa sanatıdır. Geleneksel tiyatronun Batı tiyatrosundan en önemli farkı bağlı kaldığı bir metin olmadan, doğaçlamaya dayalı olarak oynanmasıdır.
Karagöz Oyununun Özellikleri
■ Karagöz oyunu halkın ortak malıdır. Oyunlarda gösterilen konuların kim tarafından düzenlendiği bilinmez.
■ Zaman içerisinde her Karagöz sanatçısı oyuna bir şeyler eklemiş, zamanın ihtiyacı ve şartlarına göre konuları işlemiştir.
■ Bu oyun, birtakım şekillerin arkadan ışıklandırılmış beyaz perde üzerine yansıtılması temeline dayanır. Bu gösterimi yapan kişiye hayali ya da hayalbaz denir. Hayalinin yardımcısına çırak, yardak, dayrezen, sandıkkâr adları verilir.
■ Karagöz oyunundaki kişiler birer tiptir. Bu tiplerin en önemlileri “Karagöz” ile “Hacivat&#;tır. Karagöz öğrenim görmemiş, nüktedan, zeki bir tiptir. Hacivat ise biraz öğrenim görmüş, gösteriş meraklısı, yarı aydın bir tiptir. Oyunda yer alan diğer tipler perdeye sadece Karagöz ve Hacivat’la konuşmak için gelir.
■ Karagöz gölge oyunundaki diğer Tipler şunlardır:
Zenne (kadın),
Himmet Ağa,
Tuzsuz Deli Bekir (sarhoş),
Efe (zorba),
Beberuhi (cüce ve aptal),
Kayserili (pastırmacı),
Acem (zengin),
Yahudi (bezirgân),
Çelebi (genç bir mirasyedi),
Arnavut (bahçıvan),
Arap,
Frenk,
Zeybek ve
Tiryaki.
■ Karagöz oyununu, bir imparatorluk olan Osmanlı’nın toplumsal zenginliğinin hayal perdesine yansımış şekli olarak değerlendirmek mümkündür.
■ Gölge oyununun ortaya çıkışı ve ülkemize gelişi ile ilgili çeşitli rivayetler vardır. Gölge oyununun Uzak Doğu ve Orta Asya’dan dünyaya yayıldığı tahmin edilmektedir. Gölge oyununa ilk olarak ülkemizde Şeyh Muhammet Küşterî başlattığı için oyun perdesine “Küşterî Meydanı” adı da verilmiştir.
■ Her tipin perdeye gelişinde ve oyunun sonunda müzikal öğelerden faydalanılır.
■ Karagözcülük geleneği, usta-çırak ilişkisi içinde yüzyıllarca devam etmiştir.
Karagöz Oyunun Bölümleri
Karagöz oyunu, dört bölümden oluşur:
1. Mukaddime (Giriş): Oyunun başlangıç bölümüdür. Hacivat müzik eşliğinde
bir semai okuyarak perdeye çıkar. Semai bitince “Off&#; Hay Hak&#; diyerek perde gazelini okur. Ardından Karagöz gelir, aralarında atışma başlar.
2. Muhavere (Söyleşme):Sadece Karagöz ile Hacivat arasında geçen karşılıklı konuşmanın olduğu bölümdür. Bu bölümün amacı Hacivat ile Karagöz’ü tanıtmaktır. Muhaverenin bitiminde önce Hacivat sonra Karagöz perdeden ayrılır.
3. Fasıl: Oyunun asıl bölümüdür. Bu bölümde yardımcı kişiler de oyunun akışına göre yer alır.
4. Bitiş: Oyunun en kısa bölümüdür. Karagöz Hacivat’a bir tokat atar. Hacivat da “Yıktın perdeyi eyledin viran, varayım sahibine haber vereyim heman!” diyerek perdeden çekilir. Karagöz de Hacivat’a tehdit savurur. Bir sonraki oyunda yakası eline geçince neler yapacağını söyleyerek sonraki oyunun konusu hakkında bilgi vermiş olur. Karagöz, oyunun bittiğini haber verir, kusurları için özür diler. Gelecek oyunun adını ve yerini duyurup sahneden ayrılır.
Karagöz ve Orta Oyunundaki Kişiler
Ana Kişiler: Karagöz- Kavuklu; Hacivat- Pişekâr
Kadınlar: Bütün zenneler.
İstanbul Ağzı Konuşanlar: Çelebi, Tiryaki, Beberuhi.
Anadolulu Kişiler: Laz, Kastamonulu, Harputlu.
Anadolu Dışından Gelenler: Muhacir, Arnavut, Arap, Acem.
Türk kültürünün en önemli parçalarından kabul edilen Hacivat ve Karagöz kimdir sorusunun en sık sorulduğu şahsiyetlerdir. Eğlenceli gölge oyunu ve çocukların keyifli zaman geçirdiği etkinliklerde karşımıza çıkan bu ikilinin kim olduğuna daha yakından bir göz atalım!
Geleneksel sanat anlayışının en önemli figürleri olan Hacivat ve Karagöz, Osmanlı Dönemi’nde yaşadığı kabul edilen iki ustadır. Rivayete göre Bursa Ulu Camii inşaatında çalışan Hacivat ve Karagöz’ün yaşadıkları dönem hakkında net bilgiler yoktur. Ancak caminin yapılış tarihi dikkate alındığında yüzyılın sonlarında yaşadıkları kabul edilmektedir.
Hacivat ile Karagöz’ün asırlar sonra bile adının bilinmesini sağlayan Karagöz’ün demircilikteki mahareti ya da Hacivat’ın duvar ustalığındaki becerileri değildir. Elleri nasır tutmuş bu iki ustayı farklı kılan cami inşaatı esnasındaki atışmalarıdır. Çevredeki herkesi güldüren ikilinin sonu maalesef çok da iç açıcı değildir. Sürekli gülüşme ve eğlencelere neden olan ikili kendileri çalışmadıkları gibi başka işçilere de engel olurlar.
Cami inşaatının zamanında bitmemesine neden olan Karagöz ile Hacivat’ın sultana şikâyet edildiği söylenir. Tabii bu şikâyet sonrasında idam kararı ile başları vurulur. Bu hikâyeyi anlatan ‘Hacivat ve Karagöz Neden Öldürüldü’ filmini izlemek ikiliyi daha yakından bilmek adına faydalı olacaktır.
Hacivat Aslında Kimdir?
Hacivat, ilk bakışta bir Türk ismi olarak düşünülmese de Hacivat karakterinin gerçek adı Hacı İvaz’dır. Bursa Ulu Cami yapımında duvar ustası olarak çalışan Hacivat’ın kişisel özelliklerine bakıldığında bilgili ve görgülü bir kimse olduğu söylenebilir. Açık ve anlaşılır belagati sayesinde herkesin anlayacağı dilden konuşur. Üstelik öğretici ve yapıcı konuşmaları ile de dikkat çeker.
Nazik, kibar ve anlayışlı oluşu yetiştirilme tarzının bir sonucu olurken söylemlerinde politik bir yan bulmak da mümkündür. Akıllı olması sayesinde daima olaylardan sıyrılabilen kurnaz bir kimsedir.
Karagöz Aslında Kimdir?
Trakya dolaylarında yer alan Samakol adındaki bir köyden olan Karagöz tıpkı Hacivat gibi Bursa Ulu Camii inşaatında çalışır. Demir ustası olan Karagöz’ün kişisel özellikleri Hacivat ile taban tabana zıttır. Kişisel özelliklerine bakıldığında okumamış ve cahil biri olan Karagöz’ün bu özelliğinin bir sonucu olarak kaba davranışlı olduğundan da söz etmek gerekir. Duygularıyla hareket eden ve çabuk tepki veren Karagöz, meraklı kişiliği ve konuşmadan önce düşünmemesi nedeniyle de dikkat çeker.
Saf olması ve dobra kişiliği nedeniyle Hacivat tarafından sürekli şakayla karışık ezilir. Üstelik kulakları ağır işittiğinden dolayı duymadıklarını uydurur.
Gölge Oyunu ve Hacivat Karagöz
Anadolu kültürünün en önemli unsurlarından bir tanesi olan gölge oyunu bu iki isimle birlikte doğar. Şakalar, düşündüren konuşmalar ve iğneleyici sözlerle gerçekleşen gölge oyununda amaç tamamen izleyiciyi eğlendirmektir. Bu noktada oldukça dikkat çekici olan gölge oyunu çocukların ilgisini cezbeder.
Gölge oyununun geçmişte Ramazan ayında çok sahnelendiği bilinmektedir. Bu bağlamda sünnet törenleri, doğum günleri ve diğer çocuk eğlenceleri için gölge oyunu tercih edilmektedir. Siz de Türk kültürünün en özel olgularından bir tanesi olan gölge oyununun sahnelenmesini mi istiyorsunuz? O halde çocuklarınızı oldukça mutlu edecek bir haberimiz olduğunu söylemek gerekir!
Gölge oyunu ekibimiz ve Hacivat Karagöz sahne ekibi ile eğlencelerinize heyecan katmayı arzu ediyoruz. Sizlerden gelen taleplere uygun bir şekilde hem çocuklarınızı eğlendiriyor hem de kültürel mirasımızın yarınlara taşınmasını sağlıyoruz. İstanbul’da Hacivat Karagöz ekibi kiralamak istiyorsanız bizimle iletişime geçerek ekibimizin organizasyon için planlama yapmasını sağlayabilirsiniz.
İstanbul Hacivat Karagöz ekibimizle sizler için en özel süreçlere imza atacağımızı kesinlikle unutmamalısınız!
