Pasinler Savaşı Kimler Arasında

Pasinler Savaşı ne zaman yapıldı, kim kazandı, kimler arasında yapıldı? Türk tarihinde "Pasinler Savaşı" olarak, Bizans tarihinde ise Kapetron Muharebesi olarak anılan savaş 1048 yılında bugün Erzurum sınırları içerisinde yer alan Pasinler'de yapıldı. 

Tuğrul Bey'in üvey kardeşi İbrahim Yınal Bey'in yaptığı Anadolu seferi sonunda Bizans İmparatorluğu ile müttefiki Gürcü Krallığı ve diğer müttefik ordulara karşı Bizanslıların "Kapteron" veya "Kapterou" adını verdikleri (modern Pasinler yakınlarında) bir mevkide Bizanslılar ile Selçuklu orduları arasında yapılan bir meydan muharebesidir.

Pasinler Muharebesi, Selçukluların Bizanslılarla yaptıkları yüzyıl kadar gayet uzun süren Bizans-Selçuklu savaşları'nın ilk büyük meydan muharebesidir.

Bizans imparatoru IX. Konstantinos güney Kafkaslar bölgesinde Bizans gücünü göstermekte idi. 1040'ta çocuksuz varissiz ölen Bağradı Ermenistan Krallığı kralının yokluğunda başkent Ani'de hüküm süren vali Başpiskopos Petros Getadarts 1045'te Ani'yi Bizans İmparatorluğu'na vermişti. Bu topraklar Bizanslılar tarafından ilhak edilmiş ve "İberya Theması" ile birleştirilip Bizans İmparatorluğu'na bağlı "İberiya-Ani Theması" kurulmuştu. Bizanslılar ayrıca Gürcü Kralı IV. Bagrat'a karşı önce destek sağlayıp sonra isyan etmiş olan geleneksel Gürcistan'ın en önemli soylu Liparitid-Baguaşı klanının başında olan "Kldekarı ve Trialeti Dükü" IV. Liparit'a bu mücadelesinde askeri destek sağlamışlardı ve onu Bizans İmparatorluğu, "magistros" unvanı ile taltif etmişler ve bu görevle onu bir Bizans yöneticisi olarak kabul etmişlerdi.

Bu gelişme ile, Bizans İmparatorluğu ile güneyden Azerbaycan üzerinden Türkmen göçleri ile ilerlemekte olan Selçuklular ile komşu olmuşlardı. Selçuklular Bizans'ın gücünü anlamak amacıyla Tuğrul Bey'in üvey kardeşi İbrahim Yınal Bey'in önderliği altından Anadolu'ya 1048 yazında bir askeri akın yapmıştı. Bu akından dönmekte iken Selçuklular ordusu Bizans'ın "İberya ve Ani Theması" içinde çok hareketli bir ticaret merkezi olan (modern Erzurum yanında bulunan) "Arzen " veya "Arte" kentini de ele geçirip yakmışlardı.

Bizans İmparatoru olan IX. Konstantinos Bu Selçuklular akınını durdurmak için "İberiya-Ani Theması"ndaki Bizans ordusunun generalleri Katakalon Kekaumenos ile Aaronios'u görevlendirmişti. Ama bu generallere Gürcü Krallığı ordularının yetişip onlara bağlanmadan gayet temkinli davranıp Selçuklularla çatışmama emri vermişti. İmparator Bizans devleti görevi ve Bizans "magistros" unvanı taşıyan Gürcü "Kldekarı ve Trialeti Dükü" IV. Liparit'i kendi Gürcü ordusu ile Bizans ordusuna destek sağlamaya çağırmıştı. Böylece Bizans generalleri Kekaumenos ile Aaronios ve Gürcü IV. Liparait komutasında yaklaşık 50,000 askerlik bir Bizans-Gürcü ordusu toplandı. Bu büyük Bizans-Gürcü ordusu akıncı Selçukluları durdurma ve elemine etme hedefi ile Pasinler ovasında (o zamanki Kapetrou) da Selçuklular ordusu ile muharebeye girişmek için düzen aldılar.

Selçuklu ordusu 10 Eylül veya 18 Eylül 1048 tarihinde Pasinler Ovasında 50.000 kişilik Rum, Ermeni, Gürcü ve Abazalardan kurulu bir Bizans ordusuyla karşılaştı. Selçuklu ordusunu Tuğrul Bey'in üvey kardeşi İbrahim Yinal Bey'le amcaoğlu Kutalmış kumanda ediyordu.

Pasinler Muharebesi güneş battıktan sonra başladı ve tüm gece sürüp sabah "horoz ötümü" saatine kadar devam etti. Bizanslı güçler ve Bizanslı generaller Katakalon Kekaumenos ve Aaronios iki kanat komutanı idiler. Bizanslıların orta kanadı Gürcü ve onlara müttefik güçlere verilmişti ve orta kanat komutanı Gürcü prensi IV. Liparit idi. Selçuklular o zamana kadar Bizans ordularının alışmadığı çok değişik bir bozkır ordusu taktiği kullandı. Çarpışmalar Selçuklular hafif süvarilerinin tüm cephede saldırısı ile ve gayet şiddetli yakın savaşa girişmeleri ile başladı. Bizans iki kanadında bulunan Bizanslı general ve güçler Selçuklu ordusunu bu iki kanatta geri püskürttüler. Fakat orta kanatta İbrahim Yinal Bey ordusu Gürcüleri yenip komutanları olan IV. Liparit'i esir almayı başardılar. Bizanslıların bu orta kanadının çökmesi ve komutan IV. Liparit'in esir alınma haberi Bizanslı iki kanada ve komutanlarına erişmedi. Bizanslı güçler gece yapılan Selçuklu direnişine karşı ilerlemeye devam ettiler. Gün ağırıp "Horoz sesleri" duyulmaya başlayınca bu ilerlemeleri ve "galibiyetlerinin" Tanrı'nın kendilerine yardımı ile olup ona şükür etmeye başlamışlardı. Ama tam bu arada Bizans orta kanatın çöküp İV. Liparit'in yenilip esir alınma haberi onlara yetişti. Bu da yetişmezmiş gibi yaptıkları gece savaşının Selçuklular artçılarına karşı olduğunu ve İbrahim Yinal Bey'in ana ordusunun düşmanlarına hiç sezdirmeden muharebe alanından toplamış olduğu ganimetler ve almış olduğu tutsaklar ile birlikte gayet az bir zayiat vererek geri çekilmiş olduğunu anladılar.

PASİNLER SAVAŞI SONUCU

Bu muharebenin sonucunda Selçuklu ordusu muharebe meydanından çekilmiştir ve Bizanslılar bunu bir taktik galibiyet kabul etmişlerdir. Fakat İbrahim Yinal Bey'in ordusu Selçuklular arazilerine geri girdiğinde gayet az bir askeri zayiata uğramıştır. Bunun yanında yaptığı akında eline geçen ganimetler ve tutsaklara da hiç zayiat vermeden getirilmiştir. Tanınmış Müslüman kronik-tarihçisi Ali İbnü'l-Esîr "El-Kamil fi El-Tarih" ünlü tarih eserinde, biraz abartılı olarak, bu akından sonra getirilen ganimetin 10,000 deve yükü olduğunu ve ellerine geçirilen tutsak sayısının 100,000 yakınında olduğu bildirdiği belirtilmiştir.

İbrahim Yinal Bey, bu başarısından dolayı Tuğrul Bey'in kendisine vermek istediği büyük maddî hediyeleri kabul etmemiştir. Tuğrul Bey de IV. Liparit'in ve Bizanslıların salıverilmesi için teklif ettikleri büyük fidyeyi kabul etmemiş ve Liparit'i bundan sonra ömrü boyunca Selçuklularla hiç çatışmaya girmeyeceğine yaptığı şeref yemini üzerine salıvermiştir.

Bu muharebe Selçukluların Anadolu'ya ilk kez Türkmen göçmen yerleşme amaçlı stratejilerini uygulamak için Bizanslılarla yaptıkları gayet uzun bir dönem süren bir savaşın başlangıcı olduğu iddia edilebilmektedir. Bazı modern Batılı tarihçiler bu uzun süren savaşı 1048'dan 1306'de Anadolu Selçuklular Devleti'nin çöküşüne kadar süren Bizans-Selçuklu savaşları olarak nitelendirmektedirler. Kaynak: Wikipedia.org

RESMİ TÜRK TARİHİNE GÖRE PASİNLER SAVAŞI SEBEP VE SONUÇLARI

Türk tarihi açısından en önemli savaşlardan biri olan Pasinler Savaşı birçok neden ve sonuca bağlanmıştır. Anadolu topraklarında geçen Pasinler Savaşı Erzurum’un Pasinler ovasında meydana geliştir.

Pasinler Savaşı’nın nedenleri:

- Anadolu Beylerbeyi Çağrı Bey topraklarını genişletmek amacıyla 1018 yılında Anadolu topraklarına keşif seferleri gerçekleştirmeye başlamıştır.

- Yapılan keşifler Anadolu topraklarının son derece yerleşime uygun olduğunu göstermiştir.

- Dandanakan Savaşı'nda elde edilen Zafer Anadolu toprakları fethi için bir zemin hazırlamıştır.

- Keşif seferleri sonrası Anadolu topraklarına Türk akınları artmış e Bizans İmparatorluğu bu durumdan rahatsızlık duymaya başlamıştır.

- Bu sebeplerin birleşmesi 1048 yılında Büyük Selçuklu ve Bizans arasındaki Pasinler Savaşı'na neden olmuştur.

Pasinler Savaşı'nın sonuçları:

- Pasinler Savaşı Bizans'a karşı Büyük Selçuklu Devleti'nin Zaferi ile sonuçlanmıştır.

- Gürcü komutan liparit esir alınmıştır. Liparit üzerinden Bizans İmparator ile anlaşma imzalanmıştır.

- Pasinler Savaşı'nın zaferle çıkan Büyük Selçuklu Devleti'nin gücü daha da artmıştır.

- Pasinler Savaşı'nda elde edilen başarı Büyük Selçuklu Devleti için cesaret olmuştur.

- Bizans İmparatorluğu'nun güçsüzü ortaya çıkmıştır. Bizans İmparatorluğu’nun yenilebileceği gerçeği görülmüştür. Bizans'ın Büyük Selçuklu Devleti'nin lehine yapılan bir anlaşma ile savaş sonuçlanmıştır.

- Anadolu topraklarına Türk akınları başlamıştır.