Diyalize Ne Zaman Girilir

Diyaliz Nedir?

Vücudun önemli organlarından olan böbrekler, gıdaların sindirilmesiyle ortaya çıkan zararlı ve atık maddeleri idrar yoluyla dışarı atar. Böbreklerin görevlerini yerine getiremediği durumlarda vücutta oluşan maddelerin yarı geçirgen bir zar yardımıyla süzülmesine diyaliz adı verilir.

Protein metabolizması sonucunda meydana gelen üre, ürik asit gibi ürünlerin uzaklaştırılması, serum elektrolitlerinin vücuttaki dengesini sağlaması, yeterli ve dengeli düzeyde protein ve enerjinin vücuda verilmesi ile malnütrisyon engellenir.

Böbrekler aynı zamanda önemli hormon ve maddeleri de salgılar. D vitamininin aktifleşmesinde görevlidir. Kronik böbrek hastalıklarında böbrek bunun gibi bazı işlevlerini yerine getirememektedir. Diyaliz yöntemi de böbreğin salgılama görevini gerçekleştiremez.

Diyalize Neden Girilir?

Böbreklerin yeterli ve uygun şekilde çalışmadığı durumlarda gerekli işlevler yerine getirilmez. Vücuttan atılamayan atık ve mineraller birikmeye başlar. Bu durumda tedavi yöntemi olarak diyaliz uygulanır.

İşlemin gerçekleştirilmesi için özel tedavi merkezleri ve alanlar bulunur. Diyaliz merkezi olarak adlandırılan bu yerler kronik böbrek hastalıklarında tercih edilir. Hemodiyaliz ve periton olarak iki yöntem vardır. Sürekli olarak renal replasman tedavisi için bilinen CRRT diyalizi ve daha çok akut böbrek yetmezliği durumlarında yoğun bakımdaki hastalar için kullanılır ve hemofiltrasyon adıyla da bilinmektedir.

Hemodiyaliz en sık uygulanan diyaliz yöntemidir. Atıkları ve fazla suyu “hemodiyalizör” ile vücuttan uzaklaştırır. Vücuttaki kan hemodiyalizöre girer, kan filtrelendikten sonra vücuda geri döner. Vücut ile hemodiyalöz arasında kan akışını sağlamak için vasküler girişe ihtiyaç duyulmaktadır. Arteriyovenöz fistül, sıklıkla tercih edilen vasküldür. Arteriyovenöz greft, arter ve ven bağlantısını sağlamak için tüp kullanılır. Diyaliz kateteri, santral venöz katater de denir. Genellikle boyundan bir ven seçilmektedir.

Periton diyalizi, diyaliz hastanın karnına cerrahi yöntemlerle periton diyaliz kateteri koyulur. Kanı filtrelemek için yapay bir cihaz kullanılmaz kendi karın zarı yani periton kullanılır. Tedavi süresinde “diyalizat” olan özel bir sıvı peritona gönderilmektedir. Birkaç saat sürer ve günde kez yapılır. Hasta uyurken ya da uyanıkken gerçekleştirilebilmektedir.

Diyalize Ne Zaman Girilmesi Gerekir?

Diyalize başlama işleme işlemi böbrek hastaları çoğunlukla serum kreatinin düzeyiyle takip sağlanır. Takip sonucunda kreatinin klirensi hesaplanır. Hastada bu seviye 15 ml/dakikanın altına indiğinde tedaviye başlanır. Bu durum hastadan hastaya farklılık gösterebilmektedir. Kesin karar doktor tarafından verilir. Bazı durumlarda da serum kreatinini çok fazla yükselmese de diyaliz tedavisi gerekebilir.

Böbrek fonksiyonlarında %90 oranında azalma gözlemlenen, kronik böbrek yetmezliğine bağlı kanamalarda, ılımlı bilişsel bozukluklarda, diyetlerle ve ilaçlarla kontrol altına alınamayan hipovolemi varsa, artan halsizlik, yorgunluk görülen hastalarda tedavi gerekebilmektedir.

Diyaliz Tedavisi Ne Kadar Sürer?

Hastanın vücudunda birikmiş atık miktarı, diyaliz hastasının genel durumuna diyaliz seans süresi farklılık göstermektedir. Hemodiyaliz seansları saat sürerken, periton diyalizi saat sürmektedir. Hemodiyaliz haftada 3 kez günde 1 seans gerçekleştirilir, periton diyaliz ise haftada 5 kez günde 4 veya 6 saat uygulanır.

Ülkemiz genelinde yılı sonrası diyalize giren hasta sayısı civarındadır. Bu kişiler yaşamlarını diyaliz teknolojisi sayesinde devam ettirmektedir. Japonya'da bulunan bir hasta, 38 yıldır diyaliz ile yaşamını sürdürmektedir. 38 yıllık bu süreç Dünya genelinde diyalize giriyor olma rekorudur. 

Diyaliz Nedir, Nasıl Yapılır? 

Böbrekler gerekli gibi çalışmayı bıraktığı zaman atık olan ürünler kan içerisinde birikmeye başlar. Fosfor, potasyum, tuz gibi mineral maddeler vücut içerisinde fazlaca birikmeye başlar. Böbrek organından sentezlenen D vitamini, kan yapımında kullanılmakta olan eritroprotein başta olmak üzere tüm hormonların salınımı azalır. Bununla beraber sabahları bulantı ve iştahsızlık hissi başlar.

Keratinin ve üre değerleri vücutta biriktikçe kişilerde güçsüzlük, konsantrasyonda zorluk, kramp, kaşıntı, halsizlik gibi semptomlar başlar. Vücutta tuz birikimine bağlı olarak kan basıncı yükselebilir ve vücutta ödem gelişebilir. Tüm bu bulgular her insanda aynı seviyede ve benzer şiddetli olmayabilir. Örneğin; şeker hastalarında çoğu bulgu erken bir zaman diliminde gözlemlenirken, kistik böbrek hastalarında ise ödem, kansızlık gibi şikayetler daha geç bir zaman diliminde ortaya çıkmaktadır.

Özellikle genç bireylerde böbrek fonksiyonunun ortadan kalkma süreci yavaş gelişmişse bulgular ve belirtiler silik kalabilmektedir. Genelde bu hastalar için yapılan tanı anında ailelere söylenen böbrek yetmezliğinde hasta ve ailesi şok ile karşılamaktadır. Bununla beraber destek tedavi planı hazırlanır. 

Böbrek yetersizliği ile karşılaşan insanların belirli zaman aralıklarında bağlanmak zorunda kaldıkları yapay böbrek makinasına diyaliz makinesi denir. 2 tüpten oluşmakta olan bu makinenin tüplerinden bir tanesi hastanın bileğinde bulunan atardamarına, diğeri ise toplardamara bağlanır.

Tüpün içinde kanın düzenli bir şekilde akışını sağlamakta olan iki pompa bulunur. Damarlardan çıkan tüpler yarı geçirgen bir zarla kaplanmış olan başka bir tüpün çevresini dolaşır. Bu büyük tüp içerisinde diyaliz adı verilen tuzlu bir solüsyonun bulunduğu kabın içinde durur. Hastanın zararlı olan maddeler ile kirlenmiş olan kanı bir tüple alınır ve solüsyon içerisinden geçirilerek zararlı olan bu maddelerden arındırılır. Sonrasında ise temizlenmiş olan kan diğer tüp ile tekrar damara verilerek işlem sonuçlandırılır. Hasta olan kişi, haftada 4 gün 3'er saat bu makinede tedavi görür.

Diyaliz Hastaları Yaşam Süreleri Ne Kadar? 

Normal koşullarda herhangi bir hastanın diyalizde yaşam süresi ortalama olarak 6 yıl kadardır. Fakat gelişen teknoloji sayesinde bu süre biraz daha uzatılmıştır. Böbrek yetmezliği yaşayan insanların evde uygulayacakları tedbirler bu ömür süresini uzatmaktadır.

Vücuda alınacak olan maddelerin içerikleri diyaliz hastaları için oldukça önemlidir. Bu sebeple hastaların, doktorların verecekleri listelerdeki besinleri tüketmeleri yaşam sürelerini uzatacaktır. Dünya genelinde diyalize giren insanların içerisinde en uzun yaşam ömrüne sahip olan kişi Japonya'da yılını doldurmuştur. Ülkemizde ise diyaliz ile yaşam ömrü en uzun olan vaka 35 yıl hayatta kalmıştır.