Leke Çıkarma Yöntemleri

Kahve lekesini çıkarmak için ilk olarak; kağıt havlu ya da beyaz emici havlu vb. ile halıda kalan kahve emdirilmelidir.

Leke, tekstil yüzeyinde su bazlı içecekler, kimyasallar vb. nedenlerle oluşmuş kısmi kirlenmelere, renk veya tuşe değişikliklerine denir. 

Kumaş Üzerindeki Leke Türleri 

- Su bazlı lekeler, su ile yıkama sonucunda uzaklaştırılabilen lekelerdir. Örneğin; meyve suyu, çikolata, çay, kahve vb. 

- Kimyasal lekeler, su ile uzaklaştırılması mümkün olmayan, kimyasal leke çıkarıcılar ve çözücüler kullanılarak çıkarılabilecek lekelerdir. Örneğin; yağ, boya (yağlı boya, akrilik boya), pas, oje, tükenmez kalem ve mürekkepli kalem lekesi vb. 

Leke Çıkarıcılar 

Leke çıkarma işleminde başarılı olabilmek için kumaşın ham maddesinin tespit edilmesi ve lekeye erken müdahale edilmesi gerekir ayrıca leke çıkarıcılara ihtiyaç vardır. Leke çıkarıcıları şu şekilde sıralayabiliriz: su, sabun, leke çıkarıcı deterjan, leke çıkarıcı mendil, talk pudrası, oksijenli su, amonyak, alkol, aseton, gliserin, çamaşır suyu, oksilik asit, tiner, temizleme solüsyonları, leke çıkarıcı sprey, kimyasal leke çıkarıcılar kullanılmaktadır. Kuru temizleme işleminde de leke çıkarıcı olarak özel solventler kullanılır. 

Lekelenme Anında Yapılması Gerekenler Nelerdir 

- Su bazlı, sıvı lekelerin hemen bir kâğıt havlu ya da temiz bir bez ile suyu alınır. Ardından soğuk suyla yıkanıp leke çıkartılır. Leke çıkarmada zaman çok önemlidir. Lekeye ne kadar çabuk müdahale edilirse lekeyi çıkarmada o kadar iyi sonuç alınır. 

- Leke kumaş üzerindeyse kumaşın lif özelliklerini ve dokusunu tespit ediniz. Bazı durumlarda lekeye tersinden işlem uygulanmalıdır. 

- Leke giysi üzerindeyse bakım etiketini inceleyiniz. Bakım etiketi üzerindeki yıkama ve ağartma sembollerine uygun leke çıkarma yöntemini seçiniz. 

- Kuru temizleme işlemi gerekiyorsa başka bir yöntem denemeyiniz. Mutlaka kuru temizleme yaptırınız. 

- Kimyasal leke çıkarıcılar, uçucu kimyasallara sahiptir ve sağlık açısından zararlı olabilir. Bu nedenle işlemin yapıldığı ortamı uygun şekilde havalandırınız. 

- Hassas kumaşlarda (ipek, yün vb.) ağartıcı ya da çamaşır suyu kullanmayınız, hassas kumaşların dokusuna zarar verecek şekilde ovalamayınız. 

- Kumaşın lekeli tarafı beyaz kâğıt havlu gibi emici bir yüzeye emdirilmelidir. 

- Tekrar lekelenmeyi önlemek için havluları sık sık değiştirerek bu işleme devam edilmelidir. 

- Lekelere hemen müdahale edilmelidir. Yeni oluşmuş lekeler, leke çıkarma yöntemleri çabuk uygulanırsa daha kolay çıkacaktır. 

- Leke çıkarıcı kimyasal içerikli ürün, giysinin dikiş yerinde veya gizli bir yerinde test edilmeli, giysinin renginde değişiklik oluyorsa o leke çıkarma yöntemi veya leke çıkarıcı ürün kullanılmamalıdır. 

- Elbisenin kullanım, yıkama ve bakım etiketi mutlaka okunmalıdır. 

- Kumaşın liflerine, dokuya ya da giysinin rengine zarar vermemek ve lekeyi yaymamak için aşırı ovmaktan kaçınılmalıdır. 

- Leke çıkarma yöntemleri sırasında boya lekesi bırakabilecek renkli havlular ya da kumaşlar kullanılmamalıdır. Ayrıca leke çıkarma yöntemlerinde tiftikli, tüylü ve boya veren kumaş da kullanılmamalıdır. 

- Ne olduğu bilinmeyen lekelerde leke çıkarma yöntemleri uygulanırken sıcak su kullanılmamalıdır. 

- İpek, yün ya da likralı lifler ve poliüretan esaslı ürünlerde çamaşır suyu kullanılmamalıdır. Karışık liflerden üretilen kumaşlarda, en hassas life uygun olan leke çıkarma yöntemi uygulanmalıdır. 

- Lekeli kumaşlar ütülenmemelidir. Sıcaklık, lekeyi kumaşın içine sabitleştirerek lekenin çıkarılmasını zorlaştırabilir. 

Kumaş Üzerindeki Leke Türünü Tespit Etme 

Leke çıkarma işleminin etkili bir şekilde yapılabilmesi ve istenilen sonuçlara ulaşılabilmesi; lekenin çeşidine, kumaşın türüne ve lekeye zamanında müdahale edilmesine bağlıdır. Ayrıca kumaşın boyanmasında kullanılan boyar maddenin haslıklarının yüksek olması da leke çıkarma işlemi sonunda kumaşın renginin zarar görmemesi açısından etkili rol oynar. Leke çıkarmada kullanılan yöntem, tekstil mamulüne ve lekenin türüne göre değişir. Her lekenin ayrı bir leke çıkarma yöntemi bulunur. Ayrıca pamuklu bir mamulde başarılı sonuç veren bir yöntem yünlü ya da sentetik bir mamulde aynı başarıyı gösteremeyebilir. Doğru yöntem ile müdahale edildiği takdirde lekeyi çıkarma olasılığı artacaktır. Leke çıkarma işlem basamakları: 

- Kumaş üzerinde lekenin türünü tespit etmek amacıyla lekenin rengine, yayılımına ve tortu bırakıp bırakmadığına bakınız. 

- Leke, kumaş üzerine yayılmış, şeffaf ise su bazlı lekelerdendir. Lekenin yayılımını tespit ediniz. 

- Oje, ruj, krem vb. benzer lekeler kumaş üzerinde yayılmaz, belirgin renkleri vardır. Lekenin rengini ve yayılımını inceleyiniz. 

- Koyu renkli ve kalın kenarlı lekeler kimyasal lekelerdir (tükenmez kalem, mürekkep, yağ, yağlı boya). Lekenin rengine ve kenar kalınlığına bakarak türünü tespit ediniz. 

- Leke kumaş üzerinde tortu ve sertlik bırakmışsa bunlar yapıştırıcı, cila, kauçuk, reçine vb. maddelerdir. Lekenin bıraktığı tortuyu inceleyiniz ve lekenin içeriğini belirleyiniz. 

Leke Çıkarma İşlemlerinin Sırasıyla Uygulanması 

Leke çıkarma işlemleri her kumaşa, her giysiye göre farklılık gösterir. Bununla beraber kullanılacak malzemede ve teknikte de değişkenlik gösterir. Amaç ürünün lekelenmeden önceki görünümüne kavuşması için leke çıkarma işlemlerini sırasıyla yapmaktır. 

Kahve lekesi.

Çay, Kahve, Meyve Suyu Lekesi 

- Lekeye mümkün olduğu kadar hızlı müdahale ediniz. 

- Leke yeni ise sıvıyı kâğıt havlu ile alınız, soğuk suda bekletiniz. 

- Ilık deterjanlı suyla yıkayınız ve durulayınız. 

- Leke kurumuş ise üzerine oksijenli su ya da alkol dökerek on beş yirmi dakika bekleyip ılık deterjanlı su ile yıkayıp durulayınız. 

Oje lekesi.

Oje Lekesi 

- Fazlalığı açık renk bir bez ile alın. Kumaşın ham maddesi uygun ise aseton ile çıkarınız. 

- Narin kumaşlarda kuru temizleme işlemi yaptırınız. 

Pas Lekesi 

- Pas lekesi oksalik asit ile çıkarılır. 

- Tüm kumaş türlerinde bu yöntemi kullanınız. 

Ruj lekesi.

Makyaj, Kozmetik Ürünleri, Ruj 

- Oksijenli su ile leke silinir. 

- Leke çıkarıcı sıvı, leke üzerine dökülür. 

- Ilık su ile durulanır. 

Yağlı boya lekesi.

Sıvı Yağ, Motor Yağı, Yağlı Boya Lekesi 

- Karbonat ya da talk pudrasını leke üzerine döküp yağı emene kadar bekletiniz. 

- Giysinin bakım talimatını inceleyiniz. Yalnızca kuru temizleme ile temizleniyorsa en kısa zamanda kuru temizlemeye götürünüz. 

- Açık renk kumaşlarda leke üzerine bulaşık deterjanı döküp yarım saat bekletip kumaşa uygun sıcaklıkta deterjanlı su ile yıkayınız. 

- Koyu renk kumaşlarda bulaşık deterjanı giysinin rengini soldurabilir. Bu nedenle koyu renk kıyafetler için leke ve kir çıkarıcı leke çıkarıcıları kullanınız. 

Mürekkep lekesi.

Tükenmez Kalem ve Mürekkep Lekesi 

- Leke sıvı ise kâğıt havlu veya açık renk bir bezle sıvı kısmını alınız. 

- Açık renk kumaşlarda alkol ya da asetonu leke üzerine dökünüz. Yarım saat bekletiniz. Ilık su ile yıkayınız. 

- Koyu renk kumaşlarda ağartıcı içermeyen kimyasal leke çıkarıcıları kullanınız. 

- Hassas kumaşlarda kuru temizleme işlemini tercih ediniz. 

Çimen lekesi.

Çimen Lekesi 

- Lekeyi alkolle temizleyiniz. 

- Leke çıkmamış ise oksijenli su ya da hidrojen peroksit kullanınız. 

Ter Lekesi 

- Giysiyi ılık sabunlu su ile yıkayınız. 

- Sabunlu su ile çıkmayan lekelerde oksijenli su kullanınız. 

- Diğer seçenek olarak açık renkli kumaşlarda oksalik asit kullanınız. 

Kan Lekesi 

- Açık renkli giysilerde lekeleri çamaşır suyu ile çıkarınız. 

- Diğer kumaş türleri için amonyak kullanınız. 

- Kan lekesini temizlerken asla sıcak su kullanmayınız. Sıcak su lekenin kumaşın içine işlemesine neden olup sabitlemektedir ve böylelikle zor lekeyi çıkarmak çok daha meşakkatli bir hal almaktadır. 

Tehlikeli kimyasalların sembolleri.

Kimyasal Leke Çıkarıcı Maddeler ile Çalışmada Dikkat Edilecek Noktalar 

- "Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Hakkında Yönetmelik" incelenmelidir. 

- Leke çıkarma işlemini yapacak kişinin bu yönetmelik çerçevesinde bilgi ve donanıma sahip olması gerekmektedir. 

- Kimyasal çıkarıcıların içerikleri tespit edilmeli, üzerindeki güvenlik sembolleri dikkate alınmalıdır. 

- Leke çıkarma işlemi gerekli güvenlik tedbirleri alınarak yapılmalıdır. 

- Leke çıkarma işlemi esnasında ortam yeterince havalandırılmalıdır. 

- Leke çıkarma işlemi bitiminde giysiyi kullanmadan önce mutlaka yıkayınız.