Hava Ve Uzay Hekimliği Nedir

Hava ve Uzay Hekimliği Uzmanlığı; havacılık ortamında karşılaşılan Hipoksi ve Hiperventilasyon, Barotravma, Dekompresyon (Vurgun) Hastalığı, Spatial Disorientation (Uçucu Vertigosu), Durum Muhakemesi Kaybı, Akselerasyon (G) kuvvetleri, Kozmik Radyasyon, Oksijen Sistemleri ve Kabin Basınçlaması, Hareket Hastalığı, Jet-Lag, Shift-Lag, Uzay Fizyolojisi, Kozmik Radyasyon, Havacılıkta Gürültü, Titreşim ve Termal Stresler, Havacılıkta İnsan Psikolojisi ve Havacılıkta İlaç Kullanımı gibi askeri ve sivil havacılıkta pilot ve diğer uçucu Faktörleri, Ekip Kaynakları Yönetimi (Crew Resource Management-CRM), Havacılıkta Yorgunluk, Havacılık personelin fizyolojisine olumsuz etki eden faktörleri araştıran ve bunlara karşı koruyucu tedbirler geliştiren, ayrıca Hiperbarik Oksijen Tedavisi uygulama yetkisine sahip bir uzmanlık dalıdır.

İlk Havacılık Tıbbı ve Uçuş Fizyolojisi Eğitim Merkezi 1948 yılında kurulmuş olup Eskişehir Hava Hastanesi bünyesinde hizmete girmiştir. Aynı yıl ilk uçuş tabipliği kursu düzenlenmeye başlamıştır.   

Hava ve Uzay Hekimliği Merkez ve Anabilim Dalı; uçucu personelin ve havayolu yolcularının sağlığı, güvenliği ve uçuş kabiliyetlerini incelemek ve geliştirmek, hava ve uzay tıbbı alanında son gelişmeleri takip etmek ve bu alanda bilimsel çalışmalar yapmak, ülkemizde havacılık tıbbı alanında ihtiyaç duyulan kalifiye personeli uluslararası standartlara uygun olarak yetiştirmek ve ihtiyaç duyacakları akademik ve uygulamalı eğitimleri en iyi şekilde vermek, askeri ve sivil havacılık alanında kurslar düzenlemek amacıyla 12 Kasım 1986 tarihinde kurulmuştur.

1991 yılında modern uçuş fizyolojisi eğitim cihazlarının temini ve yeni eğitim merkezinin inşaatının tamamlanması ile 1991-1996 yılları arasında Eskişehir’de Hava ve Uzay Hekimliği Merkez ve AD Başkanlığı bünyesinde görevlerine devam etmiştir.

31 Temmuz 2016 tarihli ve 29787 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 669 sayılı “Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Tedbirlerin Alınması ve Milli Savunma Üniversitesi Kurulması İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair” Kanun Hükmünde Kararname ile 15 Temmuz 2016 tarihi öncesi dönemde Gülhane Askeri Tıp Akademisi (GATA)’nin havacılık ve uzay tıbbı alanında icra ettiği bilimsel araştırma, kurs ve eğitim faaliyetleri Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hava ve Uzay Hekimliği Merkez ve Anabilim Dalı Başkanlığı bünyesine devredilmiştir.

Uçuş Fizyolojisi almış ve Hava Kuvvetleri Komutanlığı bağlısı olarak görevlerine devam etmektedir. Uçuş fizyolojisi eğitim faaliyetlerine USAEM Başkanlığı sorumluluğunda devam edilmektedir. Periyodik uçuş muayeneleri Eğitim Merkezi 2005 yılında Uçucu Sağlığı Araştırma ve Eğitim Merkezi (USAEM) adını Eskişehir Yunus Emre Devlet Hastanesi (2 Eylül Binası’nda) sorumluluğunda yürütülmektedir. 

Uzar, AA muhabirine yaptığı açılamada, Milli Uzay Programı kapsamında Türkiye'nin insanlı ilk uzay görevi için belirlenen adayların enstitü öncülüğünde sürdürülen eğitim süreçleri ile hava ve uzay hekimliği alanında atılacak yeni adımlara ilişkin bilgileri paylaştı.

2018'de kurulan enstitünün 10 bilim dalından birinin de Hava ve Uzay Hekimliği Anabilim Dalı olduğunu belirten Uzar, bu alandaki hekimlerin havadan tahliye edilen hasta ve yaralıların sağlığı, tedavi ve takip süreçleri üzerine odaklandığını söyledi.

Hava ve Uzay Hekimliği Anabilim Dalının uzaya gidecek ilk Türk astronotun belirlenmesi için adayların muayene ve eğitim süreçlerini de üstlendiğini anlatan Uzar, bu çalışmaları Eskişehir'deki Hava Kuvvetleri Komutanlığı Uçucu Sağlığı Araştırma ve Eğitim Merkezi (USAEM) ile işbirliği içinde yürüttüklerini dile getirdi.

Uzar, seçilen adayların Savunma Sağlık Bilimleri Enstitüsü'nde teorik eğitimlerini aldığını, uygulamalı eğitimlerin ise yine enstitü uzmanları öncülüğünde Eskişehir'de sürdürüldüğünü kaydetti.

Eğitim merkezi 3-4 ay içinde hizmete girecek

Prof. Dr. Uzar, Türkiye'de ilk kez sivil üniversite bünyesinde, Savunma Sağlık Bilimleri Enstitüsü'nde açılacak Hava ve Uzay Hekimliği Fizyolojik Eğitim Merkeziyle ilgili çalışmaların devam ettiğini belirterek, şöyle konuştu:

"Enstitümüz bünyesinde Hava ve Uzay Hekimliği Fizyolojik Eğitim Merkezinin 3-4 ay içinde tamamlanmasını ve hizmete girmesini planlıyoruz. Multidisipliner bir anlayışla faaliyet gösterecek merkez, özellikle doçent, profesör düzeyinde hava ve uzay hekimliği alanında bilim insanlarını yetiştirmeye odaklanacak.

Hava hekimleri temelde ağırlıklı olarak askeri personelden oluşuyordu. Ancak özellikle hava ambulanslarının gelişmesi, sayısının artması, Türk Hava Yolları'nın ağını genişletmesi gibi nedenlerle sivil hekimlere yönelik ihtiyaç da arttı, bu konuda eğitim verme ihtiyacı oluştu. Türk Hava Kuvvetleri ile imzalanan protokol kapsamında, bundan sonra askeri ve sivil hekimlerin eğitimleri kurulacak merkezimizde Eskişehir'deki merkezle koordineli olarak yapılacak. Böylelikle sivil hava ve uzay hekimlerinin de sayısı artacak."

"Tıp fakültesini bitiren bütün askeri hekimler eğitime alınacak"

Prof. Dr. Ali İhsan Uzar, Hava ve Uzay Hekimliği Fizyolojik Eğitim Merkezinde ağırlıklı olarak akademik, Eskişehir'de ise uygulamalı eğitimlerin verileceğini belirterek, "Ayrıca hava ve uzay hekimlerinin sayısının artırılması için Gülhane Tıp Fakültesi'ni bitiren bütün askeri hekimleri burada kısa süreli eğitime almayı düşünüyoruz. Böylelikle bütün askeri hekimler aynı zamanda uçuş hekimi de olacak. Bu yönde bir planlamamız var." dedi.

Milli Uzay Programı'nın ve Türkiye'nin insanlı ilk uzay görevinin gerçekleştirilecek olmasının önemini vurgulayan Uzar, "Bu sürece katkı vermek, adayların eğitim süreçlerinde bulunmak çok güzel bir duygu. Ayrıca hava ambulansı olarak görev yapan uçak ve helikopterlerde yaralı ve hasta tahliyesi sırasında görev yapacak uçuş hekimlerinin yetiştirilmesi, sayılarının artırılmasına yönelik çalışmalar çok kıymetli." değerlendirmesinde bulundu.

Hava Ve Uzay Hekimliği Nedir?

Hava ve uzay hekimliği uzmanlığı; havacılık ortamında karşılaşılan Hipoksi ve Hiperventilasyon, Barotravma, Dekompresyon (Vurgun) Hastalığı, Spatial Disorientiation (uçucu vertigosu), Durum muhakemesi kaybı, Akselerasyon (G) kuvvetleri, Kozmik radyasyon, Oksijen sistemleri ve Kabın basınçlaması, Hareket hastalığı, Jet-lag, Shift-lag , Uzay fizyolojisi, Kozmik radyasyon, Havacılıkta gürültü, Titreşim ve termal stresler, Havacılıkta insan psikolojisi ve havacılıkta ilaç kullanımı gibi askeri ve sivil havacılıkta pilot ve diğer uçucu faktörleri, Ekip kaynakları yönetimi, Havacılıkta yorgunluk, Havacılık personelin fizyolojisine olumsuz etki eden faktörleri araştıran ve bunlara karşı koruyucu tedbirler geliştiren ayrıca Hiperbarik Oksijen Tedavisi uygulama yetkisine sahip bir uzmanlık dalıdır.

Hava Ve Uzay Hekimliği Nelerle İlgilenir?

• Temel Havacılık
• Havacılık Terminolojisi
• Havacılık Tıbbı Tarihçesi
• Atmosfer Fiziği ve Gaz Kanunları
• Hipoksi ve Hiperventilasyon
• Barotravmalar
• Dekompresyon (Vurgun) Hastalığı
• Spatial Disorientation- SD (Uçucu Vertigosu)
• Durum Muhakemesi (Situational Awareness-SA) Kaybı
• Akselerasyon (G) kuvvetleri
• Kozmik Radyasyon
• Oksijen Sistemleri ve Kabin Basınçlaması
• Hareket Hastalığı
• Jet-Lag, Shift-Lag
• Uzay Tıbbı
• Kozmik Radyasyon
• Havacılıkta Gürültü, Titreşim ve Termal Stresler
• Havadan Hasta ve Yaralı Tahliyesi
• Uçuş Ortamında Özel Hasta Gruplarının Yönetimi
• Havacılıkta İnsan Faktörleri
• Ekip Kaynakları Yönetimi (Crew Resource Management-CRM)
• İnsan faktörleri analiz ve sınıflama sistemi (Human Factors Analysis and Classification System – HFACS)
• Havacılıkta Yorgunluk (FMS, PFD, datalink, fly by wire)
• Havacılık Ergonomisi
• Havacılık Psikolojisi
• Havacılık Patolojisi, Adli Tıp İncelemesi
• Havacılık Toksikolojisi
• Havacılıkta Tropikal Hastalıklar
• Havacılıkta İlaç Kullanımı
• Hiperbarik Oksijen Tedavisi
• Kronik Yara Bakımı
• Klinik Havacılık Konuları (Kardiyoloji, Nöroloji, Psikiyatri, Kulak Burun Boğaz Hastalıkları, Göz Hastalıkları, Dâhili Hastalıklar ve Havacılık Psikolojisi)
• Operasyonel Havacılık Tıbbı

Havacılık tıbbı olarak da bilinen hava ve uzay hekimliği, sağlığın korunmasıyla ve kendi alanı içerisinde bulunan hastalıkların önlenmesiyle/tedavi edilmesiyle ilgileniyor.Hava ve uzay hekimliğihangi hastalıklarla ilgileniyor, hava ve uzay hekimliği uzmanı nasıl olunuyor, hava ve uzay hekimliği eğitimi kaç yıl sürüyor ve MHRS üzerinden hava ve uzay hekimliği randevusu nasıl alınıyor? Sorularına yanıtlar vereceğiz.

Hava ve uzay hekimliği hangi hastalıklarla ilgileniyor?

• Barotravma (basınca bağlı kulak hasarı)
• dekompresyon hastalıkları (barotitis, karın gazları genişlemesi)
• jet lag oksijen azlığı (hipoksi)
• uçak fobisi
• uçak tutması

Hava ve uzay hekimliği, patoloji, radyoloji, klinik laboratuvar, beslenme ve diyet polikliniği, psikoloji ve fizik tedavi üniteleri gibi tıbbi branşlarla ve birimlerle koordineli olarak çalışıyor. Bu hastalıklardan birine ya da birkaçına sahipseniz hava ve uzay hekimliği hekiminizle görüşmenizi tavsiye ediyoruz.

Hava ve uzay hekimliği uzmanı nasıl olunuyor?

Hava ve uzay hekimliği alanında uzman olmak için tıp lisans programından mezun olduktan sonra kısaca TUS olarak bilinen tıpta uzmanlık eğitimi giriş sınavında başarılı olmalı ve ilgili üniversitede hava ve uzay hekimliği alanında asistanlık yaparak uzmanlık diplomanızı almış olmalısınız.

Hava ve uzay hekimliği eğitimi kaç yıl sürüyor?

Hava ve uzay hekimliği uzmanları tıp fakültesinde 6 yıl eğitim gördükten sonra hava ve uzay hekimliği alanında 3 yıl asistanlık yapıyor. Bir hava ve uzay hekimliği hekimi toplamda 9 yıl okuyor.

MHRS üzerinden hava ve uzay hekimliği randevusu nasıl alınıyor?

Merkezi hekim randevu sistemi (MHRS) üzerinden hava ve uzay hekimliği randevusu alabilirsiniz. Bunun için iki yol bulunuyor:

• Alo 182 çağrı merkezini arayın. Bağlanacağınız canlı operatör size en uygun hastaneyi ve randevu tarihini sistemden bularak hava ve uzay hekimliği randevunuzu oluşturacaktır.
• MHRS web sitesi olan mhrs.gov.tr üzerinden hava ve uzay hekimliği randevusu almak için randevu al düğmesine dokunun/tıklayın ardından üye olun ya da üyeliğiniz varsa TC kimlik numaranızı ve şifrenizi girerek istediğiniz hastaneden ve hava ve uzay hekimliği hekiminden hava ve uzay hekimliği randevusu alın.

Gelemeyeceğiniz randevuyu iptal ettirmeyi unutmayın. İptal işlemini yine Alo 182 çağrı merkezi üzerinden ya da MHRS web adresi üzerinden yapabilirsiniz.

Diyetisyen, psikolog ve fizyoterapist randevusu nasıl alınıyor?

Kamu kurumlarından diyetisyen, psikolog ve fizyoterapist randevusu almak için sırasıyla iç hastalıkları, psikiyatri, fiziksel tıp-rehabilitasyon ya da ortopedi bölümlerinden randevu alarak diyetisyenle, psikologla ya da fizyoterapistle görüşmek istediğinizi belirtebilirsiniz. Hekiminiz uygun görmesi durumunda sizi ilgili uzmana konsülte edecektir.

Özel sağlık kuruluşlarında ise doğrudan diyetisyen, psikolog ve fizyoterapist randevusu alabilirsiniz. Bunun için yapmanız gereken ek bir işlem bulunmuyor. Sağlıklı ve keyifli günler diliyoruz.

190 kez okundu