Ella Yan Etkileri

Ertesi Gün Hapı Nedir?

Ertesi gün hapının kullanımı her geçen gün artıyor. Kullanımı yaygınlaşan ertesi gün hapı ile ilgili ne kadar bilgi sahibisiniz? Bu hap nasıl kullanılır? Öncelikle “Ertesi gün hapı nedir?” sorusundan başlayalım. Ertesi gün hapı ya da bir diğer adıyla acil kontrasepsiyon (doğum kontrol) hapı, acil doğum kontrol yöntemidir ve plansız gebeliği engellemekte büyük başarıya sahiptir. Ertesi gün hapı, korunmasız bir şekilde cinsel ilişkiye giren veya doğum kontrol yöntemi başarısız olan kadınlarda hamileliği önlemek için acil kontrasepsiyon olarak kullanılır.

Kullanımı giderek artan ertesi gün hapı, özellikle plansız ve korunmasız cinsel ilişkiden sonra başvurulan bir doğum kontrol yöntemi olarak görülmeye başlanmıştır. Cinsel ilişki sırasındaki kondom yırtılması gibi kazalarda da koruma sağlar. Ancak ertesi gün hapı, birincil doğum kontrol yöntemi olarak değil, yalnızca acil doğum kontrolüne yöneliktir. Çünkü içerdiği hormonlar nedeniyle kanamalar ve adet düzensizlikleri meydana getirebilir. Oral yolla alınır ve düzenli kullanım gerekmez. Bir adet döngüsü içerisinde birden fazla sefer kullanımından kaçınılmalıdır.

Ertesi gün hapı, doğum kontrol hapı kullanılmadığı veya kullanılmanın unutulduğu, kondom gibi bariyer yöntemlerinin başarısız olduğu durumlarda hamileliği engellemeye yardımcı olur. Ağızdan alınan ertesi gün hapı HIV gibi cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korumaz. Korunmasız ilişki, kondom yırtılması gibi nedenlerle ertesi gün hapı alınır.

Ertesi Gün Hapı Ne Zaman Kullanılır?

Ertesi gün hapının etkililiği için korunmasız cinsel ilişkinin üzerinden ilacın türüne göre en fazla saat geçmiş olması gerekmektedir. Hapın etki mekanizması alındığı zamana bağlı olarak değişiklik gösterir ve korunmasız cinsel ilişkinin ardından ne kadar kısa sürede alınırsa etkisi daha fazla olur. İlaçlar gebelik oluştuktan sonra etkili değildir. Yani ovulasyonu engelleyebilir fakat oluşan embriyoyu yerinden edemez. İlacın alınma zamanı önemlidir. İsmi ‘ertesi gün hapı’ olsa da bu ilaçları almak için ertesi gün beklenmemesi önemlidir.

Ertesi gün hapının 2 çeşidi mevcuttur:

• Levonogrestrel içerenler (ilişki sonrası 72 saat içerisinde etkilidir)
• Ulipristal asetat içerenler (ilişki sonrası saat içerisinde etkilidir)

Bu ilaçların nasıl ve hangi dozda kullanılacağı bilgisi ilaç prospektüslerinde bulunmakla birlikte, hekiminize ve eczacınıza danışmanız önerilir.

Ertesi Gün Hapı Nasıl Koruma Sağlar?

Ertesi gün hapları alındığı dönemdeki yumurtlamayı önleyerek veya geciktirerek etkilerini gösterirler. Aslında yumurtlama normal üreme döngüsünün bir parçasıdır. Yumurtlama olmazsa hamilelik olmaz.

Ertesi Gün Hapı Hangi Durumlarda Kullanılır?

Ertesi gün hapı; korunmasız cinsel ilişki, doğum kontrol yöntemlerinin kullanılmaması, rıza dışı cinsel ilişki ya da doğum kontrol yönteminin başarısız olduğu durumlarda kullanılabilir. Ertesi gün hapları, implante olmuş gebeliği (rahme yerleşmiş embriyoyu) sonlandırmaz.

Ertesi Gün Hapı Nasıl Kullanılır?

Ertesi gün hapı adı nedeniyle yanlış anlaşılmalara sebebiyet verebilir. Oysa ertesi gün hapı ilişkiden sonra ne kadar erken alınırsa, etkinlikleri o kadar yüksek olmaktadır. Ancak levonogrestrel içerikli ilaçlar ilişkiden sonra 72, ulipristal asetat içerikli ilaçlar ise saate kadar kullanılabilmektedir.

İlaç markasına göre kullanım dozu değişmesinden ötürü ertesi gün hapını kullanmadan evvel prospektüsünün okunması gereklidir. Belirtilen dozlardan fazla almak, çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilirken, dozun az olması ile hapın etkisini azaltabilir. Ertesi gün hapını sürekli ve düzenli kullanmak akılcı bir yaklaşım değildir. Ayrıca ertesi günü hapı, cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı koruma sağlamaz. Bu nedenle dikkatli ve kontrollü olarak kullanmakta fayda vardır.

Ertesi Gün Hapı Riskleri Nelerdir?

Acil kontrasepsiyon, korunmasız cinsel ilişkiden sonra gebeliği önlemek için etkili bir seçenektir fakat rutin kullanım için önerilmez. Ertesi gün hapının doğru kullanımda bile başarısız olduğu zamanlar vardır.

• Ertesi gün hapının herhangi bir bileşenine karşı alerjiniz varsa bu haplar kullanılmamalıdır.
• Gebelik şüphesi veya beklenen adet tarihinde gecikme varsa ertesi gün hapları kullanılmamalıdır.
• Ertesi gün hapının etkinliğini azaltabilecek bazı ilaçlar alıyorsanız ertesi gün hapının etkinliği azalabilmektedir. Bu durumda farklı acil doğum kontrol yöntemleri kullanımı değerlendirilmelidir.

Ertesi Gün Hapının Yan Etkileri Nelerdir?

Ertesi gün haplarının en yaygın olarak görülen yan etkisi adet düzensizliğidir. Ancak adet düzensizliğinin yanında mide bulantısı ve kusma da görülebilir. İlacın alınmasının üzerinden kısa bir süre geçtikten sonra istifra edenlerin, ilaç etkisinin azalması sebebiyle dozu yeniden almaları gerekebilmektedir, bu durumda kullanılan ilacın prospektüsü incelenmeli ve hekiminizden ya da eczacınızdan bilgi alınması tavsiye edilir.

Ertesi gün hapının yan etkileri şunlar olabilir:

• Mide bulantısı ya da kusma
• Baş dönmesi
• Yorgunluk
• Duygu-durum dalgalanmaları
• Baş ağrısı
• Göğüslerde hassasiyet
• Dönemler arasında kanama, adet düzensizliği
• Alt karın ağrısı ya da krampları

Ertesi Gün Hapı Kullanımından Sonra Nelere Dikkat Edilmelidir?

Ertesi gün hapını kullanmak için:

• Ertesi gün hapının talimatlarını izleyin.
• Ertesi gün hapı alındıktan sonraki 3 saat içerisinde kusma durumu gerçekleşirse, bir sağlık uzmanına başka bir doz alımının gerekli olup olmadığını danışın.
• Başka bir doğum kontrol yöntemi başlatana kadar cinsel ilişkiden kaçınılmalıdır. Ertesi gün hapı hamileliğe karşı kalıcı bir koruma sağlamaz. Ertesi gün hapının kullanımından sonraki günler ve haftalarda korunmasız cinsel ilişkiye girilmesi durumunda hamile kalma riski her zaman vardır.
• Ertesi gün hapının kullanıldığı döngüde adetin beklenen tarihinden gün gecikmesi halinde hekiminize danışmanız önerilir.

Ertesi Gün Haplarından Farklı Bir Acil Doğum Kontrol Yöntemi Var mı?

Ertesi gün haplarının kullanılmasının istenmediği ya da mümkün olmadığı durumlarda veya kişinin talebine göre, ilişkiden sonraki 5 gün içerisinde bakır içerikli rahim içi araç (Bakırlı RİA veya Bakırlı Spiral olarak da bilinir) kullanımı da etkin bir acil doğum kontrol yöntemi olarak kabul edilir.

Bilinen en etkin acil doğum kontrol yöntemi olan bakırlı RİA’lar, acil doğum kontrolü sonrasında etkin ve uzun dönemli bir doğum kontrol yöntemi tercih etmek isteyen kişiler için de uygundur. Muayenehane şartlarında takılabilir. Bakırlı RİA’ların çıkarıldıktan sonra, doğurganlık potansiyeli üzerine bir etkisi yoktur.

Ertesi Gün Hapı Hakkında Sık Sorulan Sorular

1. Ertesi Gün Hapı Bir Doğum Kontrol Yöntemi midir?

Ertesi gün hapı acil bir doğum kontrol yöntemidir; rutin olarak kullanılması uygun olmayıp, korunmasız cinsel ilişki sonucu olası gebeliğin engellenmesini sağlar. Ertesi günü hapının mevcut gebeliği sonlandırma açısından bir etkisi bulunmaz. Düşüğe sebep olmaz.

2. Ertesi Günü Hapını Kullandıktan Sonra Tekrar Korunmasız İlişkiye Girilebilir mi?

Ertesi günü hapı kullanımından sonra korunmasız ilişkiye girmek, gebeliğe neden olabilir. Ertesi gün hapı ilişki sonrasında kullanılmalıdır.

3. Ertesi Gün Hapı Ne Kadar Fazla Kullanılırsa O Kadar Etkili Olur mu?

Ertesi günü hapı prospektüsünde yazan kullanıma uygun olarak alınmalıdır. Fazla kullanımı olası gebeliği engelleme açısından etkinliğini arttırmayacağı gibi sağlık açısından da sorunlara neden olabilir.

4. Ertesi Günü Hapı Adet Düzensizliğine Neden Olur mu?

Ertesi günü hapı kullanımından sonra beklenen adet gününde değişiklikler olabilmekle beraber bu ilaçların adet düzenleyici veya adet geciktirici olarak kullanılması uygun değildir.

5. Korunmasız Her İlişki Sonrasında Ertesi Günü Hapı Kullanılır mı?

Ertesi gün haplarının kullanılabileceği sıklık farklı haplara göre değişebilir. Öte yandan, ertesi gün haplarının rutin bir doğum kontrol yöntemi olarak kullanılmaması, sadece acil durumlarda kullanılması tavsiye edilir. Ertesi gün haplarını kullanabileceğiniz sıklık ve size en uygun doğum kontrol yöntemini belirlemek için hekiminize danışabilirsiniz.

6. Doğum Kontrol Yöntemleri Nelerdir?

Günümüzde birbirinden farklı gebelikten korunma yöntemleri bulunur. Korunma yöntemleri sayesinde istenmeyen gebeliklerin oluşması engellenebilir. Spiral, doğum kontrol iğnesi, implantlar, doğum kontrol bandı, diyafram, spermisitler ile en sık kullanılanlar arasında sayılan doğum kontrol hapı ya da prezervatif gibi korunma yöntemlerinden birini seçerek istenmeyen gebeliğe karşı önlem alabilirsiniz.

Ertesi gün hapı, korunmadan yapılan bir cinsel ilişki sonrasında hamile kalmamak için alınan ilaçlardır. Ertesi gün haplarının hormon içeren veya içermeyen formları bulunur. Bu ilaçlar genellikle bir kez alınır ve korunmasız cinsel ilişki sonrasında ne kadar erken alınırsa o kadar etkilidir.

Ertesi gün hapı ne zaman alınmalıdır?

Mümkün olan en kısa sürede. İlk 3 gün içinde alınırsa etkinlik daha yüksektir ancak 5. güne kadar alınabilir. Eğer 75 kg üzerinde iseniz, ertesi gün hapları yerine spiral daha uygun bir seçenek olacaktır, çünkü vücut ağırlığı arttıkça ertesi gün haplarının etkinliği azalır. Ülkemizde Ella® ticari ismi ile mevcut olan ancak hormon içermeyen diğer bir ertesi gün hapı özellikle spiral istemeyen kilolu hanımlar için tercih nedeni olabilir, çünkü bu ilaç diğer ertesi gün haplarına oranla 75 kg üzeri hanımlarda daha etkilidir. Ayrıca ilk 3 gün içinde ertesi gün hapı alınmamış ise Ella®, Ertes®’e oranla günlerde daha etkilidir.

Acil doğum kontrol yöntemlerinin etkisi kısa sürelidir ve  bir sonraki adet dönemine kadar sizi korumaz. Bu nedenle herhangi bir yöntemi kullandıktan sonra, adet dönemine kadar cinsel ilişki sırasında tedbir almalısınız. Eğer yeniden korunmasız bir cinsel ilişki olursa, ertesi gün hapları yeniden alınmalıdır.

Kaç tip ertesi gün hapı bulunur?

Günümüzde ülkemizde piyasada bulunan ve hormon içeren ertesi gün hapları:

• Ertes®, Postpill One® – Sadece progesteron isimli hormonu içerir.
• Ella® – hormon içermez, ulipristal adı verilen bir madde içerir.
• Yuzpe metodu – yüksek doz doğum kontrol hapı alınmasıdır.

Ertesi gün hapı ne zaman kullanılır?

Ertesi gün hapları aşağıdaki durumların varlığında kullanılabilir:

• Korunmaksızın yapılan bir cinsel ilişki sonrasında,
• Doğum kontrol haplarının unutulduğu durumlarda,
• Doğum kontrol iğnelerinin (3 ayda bir yapılır) 2 hafta veya daha uzun süre ile yaptırılmasının geciktirildiği durumlarda,
• Prezervatiflerin ilişki sırasında yırtıldığı durumlarda,
• Tecavüz kurbanlarında

Ertesi gün haplarından bir tane kullanmak yeterli mi?

Ertesi gün hapları genellikle tek veya iki hap şeklinde üretilmiştir. Kutu içinde iki hap varsa bunları aynı anda veya 12 saat aralıkla alabilirsiniz.

Acil doğum kontrolü için doğum kontrol hapı almak istersem kaç tane almalıyım?

Eğer acil doğum kontrolü için özel üretilmiş ertesi gün haplarından bulamazsanız, standart doğum kontrol haplarından tane aynı anda alabilirsiniz. Almanız gereken hap sayısı yaşa ve kilonuza bağlı olarak değişir. Doğru doz için doktorunuz ile görüşmenizi öneririm. Aynı dozun 12 saat sonra tekrar alınması gereklidir.

Ertesi gün haplarını kullanmak güvenli mi?

Ertesi gün hapları içinde bulunan hormonlar, diğer doğum kontrol hapları veya hormonlu spiral içinde yer alan hormonlarla aynıdır ve yıllardır güvenle kullanılmaktadır. Sağlık sorunları nedeniyle doğum kontrol hapları alamayan bazı kadınlar ertesi gün haplarını kullanabilirler, çünkü bu ilaçları sadece bir gün almaları gerekecektir. Ayrıca ertesi gün haplarını almadan önce herhangi bir muayene veya laboratuvar testi yapılmasına da gerek yoktur. Bakırlı spiral veya Ella® içinde ise hormon yoktur.

Ertesi gün hapları hamileliği nasıl önlüyor?

Bu konu henüz net olarak anlaşılabilmiş değildir ancak muhtemelen erkeğin spermi ile kadının yumurtasının birleşmesini engellemekte veya birleşme gerçekleşmiş ise (yani bebek meydana gelmiş ise) bebeğin anne rahmine yerleşmesine engel olmaktadır. Ancak şu unutulmamalıdır ki, eğer bebek anne rahmine yerleşmiş ise, ertesi gün hapları veya spiralin bebeğin düşmesini sağlaması veya bebeğe zarar vermesi mümkün değildir.

Önemli Not! Ertesi gün hapları düşük yaptırmaz.

Ertesi gün haplarının yan etkileri nelerdir?

Hormon içeren ertesi gün haplarının en çok gözlenen yan etkisi bulantı ve kusmadır. Bu etki hem östrojen hem de progesteron içeren haplarda daha fazladır. Bu yan etkiden kurtulmak için bulantı engelleyici bir ilaç alınabilir. Ancak eğer kusarsanız, kusma ile birlikte ilaç da dışarı atılacağından ilacın etkisi tam olarak gerçekleşmez. Bu nedenle eğer ilacı aldıktan sonraki 1 saat içinde kusarsanız, ilacı tam doz olarak yeniden almalısınız.

Acil doğum kontrolünde ertesi gün hapı mı, spiral mi daha etkili?

Ertesi gün haplarının olası hamileliklerin %’ını engellediğini söyleyebiliriz. Ancak bu kişinin yaşına ve ilişki dönemine de bağlıdır. Genellikle yumurtalıklardan yumurta atıldıktan sonra yapılan ilişkilerde hamilelik ihtimali daha az iken (düzenli adet gören kadınlarda genellikle adetin günlerinden sonra), yumurta atılmasından bir veya 2 gün öncesinde yapılan ilişkilerde hamilelik ihtimali en yüksektir (düzenli adet gören kadınlarda genellikle adetin günlerinde). Ertesi gün hapları içinde de sadece progesteron ya da ulipristal içerenler (örn. Ella® veya Ertes®) daha etkilidir. Spiral uygulanması ertesi gün haplarına göre daha etkilidir ve hamilelik ihtimali ’de 1’dir.

Ertesi gün hapı kullandıktan ne kadar sonra adet görürüm?

Sıklıkla normal zamanda. Ancak bazı kadınlarda adet bir haftaya kadar, daha az oranda ise birkaç hafta gecikebilir. Bu nedenle beklenen adet tarihi üzerinden hafta geçtikten sonra hala adet görmemiş iseniz, idrar veya kanda gebelik testi yaptırmalısınız. Eğer ertesi gün hapından sonra doğum kontrol hapı veya diğer hormon içeren bir ilaç kullanmaya başladıysanız, ilaç bitene kadar adet görmeyebilirsiniz.

Ertesi gün hapları adet düzensizliği yapar mı?

Bu sorunun yanıtı hapları kullandığınız adet zamanına bağlı olarak değişse de genellikle ertesi gün hapları adet düzensizliği yapmaz. Ancak aynı ay içinde birden daha fazla ertesi gün hapı alınmışsa adette gecikme veya düzensiz kanamalar olabilir. Bu nedenle mümkünse ertesi gün haplarının aynı ay içinde sadece bir kez kullanılması önerilir.

Ertesi gün hapları başarısız olursa bebekte sakatlığa neden olur mu?

Ertesi gün hapları kullanılmasına rağmen hamileliğin geliştiği durumlarda, bu ilaçlar bebekte herhangi bir anormalliğe ve sakatlığa neden olmaz.

Etiketler: acil doğum kontrolüellaertesertesi gün hapıYuzpe metodu