Havale Belirtileri

Vücut ısısının normal seviyesi üzerine çıkması olarak tanımlanan ateş, çocuklarda en sık hastaneye başvuru sebeplerinden biri. Ateşin en sık nedeni ise enfeksiyonlardır. Yüksek ateş, anne ve babaları en çok endişelendiren durumlardan biri. Endişe ile anne ve babaların hataları da peş peşe geliyor.

Vücut ısısı değişiyor

Sağlıklı bir insanın vücut ısısının 36, derece aralığında seyreden bir yapısı var. Vücut ısımız gün boyunca değişiklik gösteriyor. Sabah erken saatlerde en düşük, akşama doğru en yüksek seviyeye ulaşıyor. Tabii bu günlük oynamalar sadece 0,6 derece kadar oluyor. Yani sabah 1 yaşındaki bir bebeğin vücut ısısı 36,8 derece ise, akşam ölçülünce 37,4 derece olması ateşinin yükseldiği anlamına gelmeyebilir. Ancak ateşe neden olan eğer bir bakteri enfeksiyonuysa tanı konup uygun antibiyotik başlandığında vücut ısısının hızla düşer.

Ateşli havale durmunda aileler ne yapmalı?

Ateşli havale, özellikle çocuklarda en sık görülen nöbetlerden biridir. Ateşli havale vücut ısısının 38 derece üstüne çıktığında nadir olarak görülebiliyor. Diğer belirtileri ise; bilinç kaybı, tepkisiz kalma, morarma, gözlerin kayması, kasılmalar, kol ve bacaklarda titreme şeklinde olabiliyor. Bu durum saniyeler sürebilirken nadir de olsa dakikalarca sürebiliyor. Bu anlarda ailelerin panik olmayarak çocuklara ağızdan ilaç ya da su vermemek, yan yatırarak sıvı akmasını sağlamak ve üzerindeki kıyafetleri azaltmak dikkat edilmesi gereken hususlar birkaçı. Ateşli havale, çoğu zaman tekrarlamaz ve tedavi gerektirmez. Havaleden korumak için öncelikle ateşi kontrol altına almak ve altta yatan hastalığı tedavi etmek gerektiğinin altını bir kez daha çizelim.

Ateşi yüksek çocuğa nasıl davranmalı?

Çocukların ateşi yükseldiğinde ailelerin yaşadığı panik sağlıklı düşünmelerini engelliyor. Çocukların hafif ateşi varsa ortam ne çok sıcak ne de çok soğuk olmalı. Çocuğun giysileri çıkarılıp, bol sıvı verilebilir. Yüksek ateşi var ise önlemler alınarak ateş düşürücü verilebilir. İlacın verilmesinden en az 30 dakika sonra ise ılık duş uygulanabilir ancak önemli olan nokta çocuğun genel durumudur. Ateşi 39 dereceyken huzursuz, 38 dereceyken olduğunda aktif hareketli olan bir çocuğun ateşini düşürmek için agresif hareketlere gerek yok. Eğer yüksek ateş tekrar ediyorsa hastaneye başvurulmalı.

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Ersin Sarı, sinsi bir hastalık olan soğuk havale hakkında bilinmesi gerekenleri anlatıyor.

SOĞUK HAVALE NEDİR?

Beyindeki elektrik boşalımları nedeniyle gelişen havale, vücudun el, kol, yüz gibi belirli bölgelerinin bilinçsizce kasılmasına ve gevşemesine neden olur. Soğuk havale ise ateş yükselmesi gibi tipik havale belirtilerinin olmadığı bir sağlık problemidir. Soğuk havalede ateşin olmaması fark edilmesini zora sokabilir ve erken müdahaleyi geciktirebilir. Bu durum ise kalıcı fiziksel ve zihinsel problemlere yol açabilir.

SOĞUK HAVALE NEDEN OLUR?

Soğuk havaleye sebep olan faktörler tam olarak bilinmemektedir. Ancak bazı nedenler soğuk havaleyi tetikleyebilir. Örneğin; halsizlik, beyaz ve açık açık ışığa doğrudan maruz kalmak veya çeşitli tümörler tetikleyici unsurlar arasında yer alır.

SOĞUK HAVALE BELİRTİLERİ NELERDİR?

Bilinç kaybı, Vücutta kasılma, Gevşeme, Ağızdan köpük gelmesi, Tuhaf hareketlerde bulunma, Garip sesler çıkarma, Dişleri sıkma, Çevredeki cisimlere çarpma, İstemsizce gülme, Havale sırasında dışkı ya da idrar kaçırma. Soğuk havalenin nöbet geçirme esnasında anlaşılması çok mümkün değildir. Genellikle nöbet sonrası görülen fiziksel değişiklikler soğBuk havaleyi ele verir. Önceden fark edilmesi güç olduğundan ailede ateşli havale geçiren kişi ya da kişiler varsa risk artması sebebiyle gerekli önlemler alınmalıdır.

SOĞUK HAVALEYE İLK MÜDAHALE NASIL OLMALI?

Bebeklerde soğuk havalede, ilk müdahalenin amacı, bebeğin nefes almasını sağlamaktır. Bunun için öncelikle nöbet geçiren bebeğin nefes yolunun tıkanmaması ve beynin oksijensiz kalmasının önlenmesi gerekir. Bunu sağlamak için nöbet sırasında bebeği yan çevirip ağzı açık tutulmaya çalışılmalıdır. Bu müdahale nefes borusunun tıkanmaması için dilin geri kaçmasını engeller. Bebeklerde soğuk havalenin tipik belirtilerinden biri de vücudun gösterdiği istemsiz davranışlardır. Bu durumda yapacağı hareketler, eller ve kollardaki istemsiz davranışlar bebeğin çevredeki eşyalara çarpıp yaralanmasına yol açabilir. Bunu önlemek için etrafındaki eşyaları kaldırmakta yarar vardır.

NE YAPILMAMALI?

Bebeklerde soğuk havale durumunda, dili geri kaçmasın diye zorla bebeğin dili öne doğru çekilmeye çalışılmamalıdır. Bu durum nefes almasını daha da zorlaştırabilir. Ayrıca dişlerini sıkan bebeğin ağzını açmak için ağza sert bir cisim sokmak daha ciddi yaralanmalara yol açabilir. Bir de bebeğin kriz esnasında soğuk suyun altına tutulması büyük bir hatadır.

TEDAVİSİ MÜMKÜN MÜ?

Bebeklerde soğuk havalede erken dönemde fark edilme ve doğru müdahale çök önemlidir. Çünkü oluşabilecek fiziksel ve zihinsel zararları önlemek için erken müdahale belirleyici bir rol oynamaktadır. Soğuk havale geçiren çocuğa EGG sonuçlarına göre bir müdahale yapılır. Gerekirse ilaç tedavisine başlanır.

ATESLE GELEN NÖBETLER

(ATESLI HAVALE)

Atesli Havale Nedir?
Bebeklerde ve küçük çocuklarda ateslenme ile birlikte ortaya çikan nöbetlerdir. Nöbet sirasinda çocuk genellikle etrafta olanlara ve söylenenlere cevapsiz hale gelir. Kol ve bacaklarinda kasilmalar ya da tamamen gevsek bir hal olabilir. Birçok atesli nöbet bir-iki dakika sürer, ama birkaç saniye kadar kisa, ya da 15 dakika kadar uzun sürenleri de vardir.

Havale, genellikle çocugun atesinin ilk gününde olur. Bazen atesi dikkati çekmeyip ancak havale geçirdiginde farkedilebilir.

Atesli havale “sara” degildir.

Atesli Havale Sik Görülür Mü?
Yaklasik her 25 çocuktan biri en az 1 kez atesli havale geçirir. Bunlardan da yaklasik üçte birinde bu olay tekrarlar. Atesli havale 6 ay ila 5 yas arasi çocuklarda görülür. Ne kadar küçük yasta baslamissa tekrarlama ihtimali o kadar fazladir.

Atesli Havaleye Yatkinlik Neden Ileri Gelir?
Ilk havaleyi ,5 yastan önce geçiren, sik ateslenen, ve ailesinde de atesli havale geçirenler bulunan çocuklarda bu olayin tekrarlama ihtimali daha fazladir. Yine ates yeni baslamisken veya fazla yüksek degilken nöbet geçirilmisse tekrarlama egilimi gösterir.

Atesli Havale Zararli Midir?
Anne-babalar için korkutucu gözükse de birçok atesli nöbet zararsizdir. Çocugun nöbet sirasinda düserek yaralanmasi veya agzindaki yiyecek ya da tükürükten dolayi nefes alamamasi gibi olaylara, nadir de olsa, rastlanabilir. Bunlari önlemek için asagida ilkyardim bilgileri verilmistir.

Atesli havalelerin beyinde hasara yol açtiklari gösterilmemistir. Bu çocuklarin okul basarilari ve zeka test sonuçlari havale geçirmeyen kardeslerinden farkli degildir.

Atesli havale geçirenlerin büyük çogunlugunda (%90) sara gelismez. Bu çocuklarin ancak pek azinda ileride sara görülme ihtimali havale geçirmemis çocuklara göre artmistir. Sizin çocugunuzun durumu konusunda doktorunuz bilgi verecektir.

Atesli Havale Geçiren Bir Çocuga Ne Yapmalidir?
Anne-baba sakin olmali, çocugu yan yatirmali ve dikkatle gözlemelidir. Düsüp yaralanmasini önlemek için yere yatirmakta yarar vardir. Kollarini-bacaklarini tutmaya çalismamalidir. Agzinda bir cisim varsa yavasça çikarilmalidir. Agza kasik vs.. sokulmaya çalismamalidir. Nöbet on dakikayi geçerse en yakin saglik kurulusuna götürülmelidir. Nöbet geçtikten sonra da ates nedenini arastirmak üzere çocuk hastaliklari uzmanina basvurmalidir. Eger çocukta uykulu hal, bas agrisi, veya siddetli kusma varsa acilen götürülmelidir.

Atesli Havale Nasil Tedavi Edilir?
Doktorunuz atesli havale teshisini koymadan önce nöbetlere yol açabilecek baska bir nedenin olup olmadigindan emin olmak üzere bazi tetkikler yapabilir. Örnegin menenjitten süpheleniyorsa belden yapilan bir igne ile beyin-omurilik zarlari arasindaki sividan bir örnek alinip incelenmesi gerekir. Çocugunuzda ishal ve kusma varsa su kaybi da havaleye yol açmis olabilir. Buna benzer nedenlerle kan ve idrar tahlilleri yapilabilir.

Nöbet sadece atese bagli ise genellikle çocugunuzun hastaneye yatirilmasi gerekmeyecektir. Ancak uzun sürmüsse, ya da atese yol açan hastalik gerektiriyorsa yatirilabilir.

Atesli Havaleler Nasil Önlenebilir?
Atesli hastalik sirasinda ates düsürücü ilaçlar verilmelidir.
Bunun disinda bazen nöbet geçirmeyi önleyici ilaçlarin kullanilmasi gerekir. Bu ilaçlar iki gruba ayrilir: sadece atesli dönemde kullanilanlar, ve sürekli kullanilanlar. Böyle bir önleyici tedavinin gerekip gerekmedigi, ve gerekiyorsa kullanilacak ilacin seçimi doktorunuzla görüsmenizde belirlenecektir.

Prof. Dr. Banu Anlar, H.Ü.T.F