Son Güncellenme:
Asya kıtası, Avrupa'nın doğu kısmında yer alan, Büyük Okyanus'a batı ekseninde sınırı bulunan, Okyanusya'nın kuzeyinde kalan ve Arktik Okyanus'un güneyinde yer alan bir kıtayı temsil etmektedir.
(Büyük halini görmek için haritaya tıklayınız.)
Kaynak: seafoodplus.info
Asya Kıtası'nın Fiziki, Siyasi ve Dilsiz Haritası
Asya kıtasının fiziki ve siyasi haritasına baktığımız zaman, dünya üzerinde yer alan tüm kıtalardan daha büyük bir yüzölçümüne sahip olduğu görülmektedir. Kıtanın sınırları Ural Dağları kabul edilmekle beraber, Avrupa kıtasıyla çevrili bir yapısı ve Afrika kıtasıyla da ayrımını sağlayan su kütlesi üzerinde bir Süveyş Kanalı bulunmaktadır. Asya kıtası, dünya üzerinde yer alan kara parçalarının üçte birini temsil etmektedir.
(Büyük halini görmek için haritaya tıklayınız.)
Kaynak: seafoodplus.info
Bunun haricinde en yoğun popülasyon zincirine de sahip olan kıta; Kuzey Asya, Güney Asya, Ön Asya ve Orta Asya olmak üzere dört ayrı coğrafik yapıyla anılmaktadır. Kıta jeopolitik yapısıysa; yaşlı yeryüzü şekillerine sahip birinci tabaka, genç oluşumlu kayalardan meydana gelen ikinci tabaka ve yaklaşık 70 milyon yıl önce oluşumu tamamlamış kıvrımlardan yani üçüncü tabakadan oluşturmaktadır. Bunun haricinde kıtanın dilsiz harita çıkışıysa, fiziki ve siyasi harita kabarcıkları üzerinde yer alan renklendirilmelerin, renklerinin solunmasıyla ortaya çıkmaktadır.
(Büyük halini görmek için haritaya tıklayınız.)
Kaynak: seafoodplus.info
Asya Kıtasında Bulunan Ülkeler Hangileridir?
Asya kıtası üzerinde toplamda 47 ayrı ülke ve millet bulunmaktadır. Türkiye, Ermenistan, Rusya, Çin Halk Cumhuriyeti, Japonya, Güney Kore, Kuzey Kore, Suudi Arabistan, Moğolistan, Hindistan gibi daha birçok ülke kıta sınırları içerisinde yerini almaktadır. Dünyadaki en yüksek iki demografik yapıya sahip olan Çin ve Hindistan'da Asya kıtasında bulunmaktadır.
Birbirinden farklı dil ailesi yapısına mensup olan kıta, Türk dilleri, Hint dilleri, Çin dilleri, Slav dilleri, Güney Kafkas dilleri, Arapça ve Ermenice gibi farklı dil ailelerine sahiptir. Güncel verilerine dayanarak var olan nüfus aralığı milyarın üstündeyken, İslamiyet, Hristiyanlık, Musevilik ve Hint eksenli doğan dini inançlarında ilk ortaya çıkış kıtası olarak bilinmektedir.
(Büyük halini görmek için haritaya tıklayınız.)
Kaynak: seafoodplus.info
Asya Kıtasında Yer Alan Önemli Akarsu
Asya kıtası haritasında yer alan göller, kara çukurlarının aşınarak birikim sonucu oluşmuş olup, uluslararası coğrafik yapıda birbirinden ayrı ve farklı önemli göl oluşumunu kendi üzerinde barındırmaktadır. Hazar gölü hem Asya, hem de dünya üzerinde bulunan en büyük göl statüsüne sahiptir. Baykal gölü ise derinliği bakımından gerek Asya'nın, gerekse dünyanın en derin göl oluşumudur. Kıta üzerinde yer alan akarsular ise yaşamı temsil etmektedir. Yüzyıllar önce medeniyetin doğuşundan bu yana kadar olan süreçte akarsular, önemli bir yer tutmaktadır. Yangtze, Yenisey, Selegna, Obi, Sarı Irmak, Lena gibi daha birçok akarsu oluşumu, Asya kıtasında yer alan önemli akarsulardandır.
Amaç: Haritalar ve metinler aracılığıyla Orta Asyayı tanır. Neresi olduğu konusunda farklı fikirlerin farkına varır.
Kilit beceriler: Harita Okuma, Karşılaştırma, Analiz, Çıkarımda Bulunma, Araştırma
Kaynak 1:
Göçebelerin ve Yerleşiklerin Yaşam Alanları
Türkler gibi göçebe, savaşçı halkların esas yaşam alanları haritada bozkırlar çemberi içinde gösterilen geniş bölgedir (A). Hiung-Nu, Göktürk vb. olarak isimlendirilen ve Türk etnik grubu içinde düşünülen halkların ana yaşam alanlarının ise; Orhun ve Selenga ırmakları ile Altay Dağları arasındaki bölge olarak düşünülmektedir (bkz. Kaynak 2). |
Kaynak 2:
Orta Asya Fiziki Haritası
Kaynak 3:
Orta Asya Neresidir?
Orta Asya ismi her zaman aynı bölgeyi anlatmamıştır. Bazı bilginler bu deyimi; Doğu Türkistan yani günümüzde Uygarların oturduğu Sinkiang Özerk Bölgesi için kullanırlar. Bazıları daha batıdaki bir yöreyi yani Batı Türkistanı (Tanrı Dağları ile Aral Gölü arası) kasteder. Bazıları sınırları hayli genişleterek Kutup yöresi de içindeki olmak üzere; Sibiryayı, Moğolistanı güneyde ise Tibeti, Nepal ve Afganistanı da Orta Asya içinde gösterirler.
Modern coğrafyacılara göre ise; Çinden başlayıp, Aral Gölü merkez olmak üzere, Sibirya, Hazar Denizi ve Afganistana dek uzanır.
AnaBritannica. Asya. Cilt 2. İstanbul: Ana Yayıncılık,
Gorshenina, Svetlana ve Claude Rapin. Kabil'den Semerkand'a Arkeologlar Orta Asya'da. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları,
Kaynak 4:
Orta Asya İsminin Tarihçesi
Orta Asya ve yüzyıllardan itibaren aydınlanmış Avrupanın sözlüğünde; eskiden göçebe İskitlerin hüküm sürdüğü toprakları kapsayan İskitya adıyla yer aldı. [Aslında bu ismi Yunanlılar ve Romalılar da kullanmıştır.]
Yüzyılda bu terim yerini Tataristana bıraktı. Tataristan bir kelime oyunu sayesinde varlığını korudu. Moğol ordusunu oluşturan kavimlerden biri olan Tatarlarla, vahşi göçebe sürülerinin geldiği varsayılan mitolojik cehennem Tartarın birleşimidir bu.
yüzyıldaki daha sistemli araştırmalar sırasında Orta Asya terimi, Çinin batısını, Moğolistanı, eski Asya Sovyet cumhuriyetlerini, İran, Pakistan ve Hindistanın kuzey bölgelerini kapsayan alanı belirtmek için kullanıldı.
İpek Yolu ismini ilk olarak Yüzyıla geçerken Ferdinand von Richthofen kullandı. Bu olumlu çağrışımlar yaratan isim, no mans land (insansız alan) düşüncesini siliyor, onun yerine ticari temasların meydana geldiği seçkin bir alan düşüncesini getiriyordu.
Orta Asya terimi Sovyetler zamanında resmileşti. Aynı dönemde diğer resmileşen terim; Avrupa bilim okullarında daha geniş bir alan için kullanılan Merkezi Asya terimidir. Bugün Batıdaki eğilim, buna Müslümanların yaşadığı bölgeleri de eklemektir, örneğin Kafkas halklarının topraklarını
Gorshenina, Svetlana ve Claude Rapin. Kabil'den Semerkand'a Arkeologlar Orta Asya'da. s:
Kaynak 6.
Altay Dağları
ÇALIŞMA SORULARI
A. Haritayı çözümleme çalışması için çizelgede yer alan soruları, kaynakları kullanarak yanıtlayınız.
Kaynak 1de bozkırlar olarak gösterilen çemberin (A) içinde yer alan bölge, dağ, ova, nehir çöl, vb. yerlerin isimlerini, Kaynak 2 deki haritadan yararlanarak tek tek yazınız. |
Kaynak 1de Çin ve ilgilendiği alan olarak gösterilen çemberin (B) içinde yer alan bölge, dağ, ova, nehir çöl, vb. yerlerin isimlerini, Kaynak 2 deki haritadan yararlanarak tek tek yazınız. |
İki çemberin kesiştiği, birbirinin içine girdiği büyük bir bölge var. Burada yer alan yerlerin isimlerini yazınız. |
Geçmişte, A ve B çemberlerinin kesişim noktasında ne tür sosyal, ekonomik ve siyasi durumlar yaşanmış olabilir. Düşüncelerinizi yazınız. |
Kaynak 2 ve 5i kullanarak bozkırlarda yaşayan insanların geçmişteki geçim kaynaklarının neler olabileceğine dair fikir yürütünüz. |
B. DÜŞÜNME, ARAŞTIRMA, TARTIŞMA
1. Kaynak 3ten anlaşıldığı kadarıyla, Orta Asya neresidir? sorusunun basit bir cevabı yok. Bunun nedenleri üzerinde düşününüz, tartışınız.
2. Tarih içinde Batılılar, Orta Asyaya farklı farklı isimler vermişler (kaynak 4). Bu isimleri vermelerine neden olan unsurlar veya durumlar nedir? Bu konuyu araştırmanız gerekebilir
Verilen İsimler | İsmi Seçmelerine Neden Olan Durum |
İskitya | |
Tataristan | |
İpek Yolu | |
Orta Asya | |
Merkezi Asya |
Bu çalışma "Uygarlıklar Tarihi 2 Öğrenci ve Öğretmenler İçin Çalışma Kitabı" için hazırlanmış ve orada yayımlanmıştır.
Yazar adı belirtilmeden, aktif link verilmeden kullanılamaz, alıntılanamaz.
DİĞER bloglarıma da bkz.
"MAYA MOR RASTGELE KARŞILAŞMALAR" TEFRİKA ROMAN
seafoodplus.info
TARİH İÇİN KAYNAK
seafoodplus.info
ANLATI, ÖYKÜ, OYUN
seafoodplus.info